Klaplong: symptomen, behandeling en herstel (pneumothorax)

Een klaplong ontstaat door een ophoping van lucht in de pleuraholte, dat is de ruimte die bestaat tussen de beide longbladen (pleurae). Als de negatieve druk wegvalt in deze ruimte, klapt de elastische long in elkaar waardoor deze geen zuurstof meer kan opnemen. De long kan geheel of gedeeltelijk inklappen. Een klaplong ontstaat plotseling, waarbij er ineens pijn aan één kant van de borstkas ontstaat. Er kunnen ook benauwdheidsklachten ontstaan als de klaplong geheel is. Daarnaast kan je last krijgen van een plotselinge scherpe pijn bij het ademen, snelle ademhaling en een verhoogde hartslag. In sommige gevallen kan een klaplong veroorzaakt worden door een scheur in de longweefsels, waardoor lucht ontsnapt naar de pleuraholte. De diagnose wordt gesteld op basis van medische beeldvorming, zoals röntgenfoto's of een CT-scan, om de omvang en locatie van de luchtophoping te beoordelen. Behandelingsopties variëren van observatie bij kleine klaplongen tot het plaatsen van een slangetje.

• Wat is een klaplong?
• Longen
• Long is voor een deel of helemaal ingeklapt
• Oorzaken van een klaplong
• Spontane en niet-spontane klaplong
• Mogelijke oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen van een klaplong
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een klaplong
• Afwachtend beleid
• Slangetje in de borstholte en plakken van de long
• Prognose
• Preventie

Wat is een klaplong?

Longen

De medische benaming voor klaplong is pneumothorax. Dit betekent letterlijk: lucht in de borstholte. Bij een klaplong zit er lucht tussen de long en de borstkaswand.

De beide longen zijn omgeven door een dubbel vlies:

• het borstvlies (het buitenste blad); en
• het longvlies (het binnenste blad).

Long is voor een deel of helemaal ingeklapt

De ruimte tussen de beide vliezen wordt de pleuraholte genoemd. Deze ruimte is luchtdicht afgesloten (vacuüm), maar bevat wel een dun laagje vocht, het pleuravocht. De druk in de pleuraholte is door de luchtdichte afsluiting negatief, waardoor de longen zich helemaal kunnen ontplooien en alle bewegingen van de borstkas en het middenrif kunnen volgen. Wanneer er tussen het longvlies en het borstvlies lucht komt, spreekt men van een klaplong. Dit kan worden veroorzaakt doordat er een gaatje in het longvlies en/of het borstvlies is ontstaan. Hierdoor komt er lucht in de pleuraholte en wordt het vacuüm opgeheven. Een deel van de long of de hele long klapt dan in. Dit leidt tot pijn op de borst en benauwdheid.

Oorzaken van een klaplong

Spontane en niet-spontane klaplong

Vaak is er geen duidelijke oorzaak voor het ontstaan van een klaplong. Dit wordt een spontake klaplong genoemd. Een spontane klaplong komt dikwijls door een scheurtje in een zwakke plek in de longblaasjes. Zo'n zwakke plek komt bijvoorbeeld door een ontsteking, een afwijking of een longziekte. Bij een spontane klaplong is alleen het longvlies kapot. De niet-spontane klaplong heeft een uitwendige oorzaak en daarbij zal het borstvlies, maar vaak ook het longvlies kapot zijn.

De niet-spontane klaplong kan weer worden onderverdeeld in:

• Traumatische pneumothorax: als gevolg van een ongeval kunnen zowel het longvlies als het borstvlies of beide vliezen doorboord zijn.
• Een iatrogene pneumothorax: een pneumothorax veroorzaakt door een medische ingreep.

De spontane klaplong kent de volgende onderverdeling:

• Primaire (of idiopathische) spontane pneumothorax: hierbij is de oorzaak zijn nog niet geheel duidelijk.
• Secundaire spontane pneumothorax: deze is een gevolg van een ziekte of een afwijking aan de weefsels, m.a.w. er is sprake van onderliggend longlijden.

Mogelijke oorzaken

Een klaplong kan worden veroorzaakt door meerdere factoren. Vaak maakt men de volgende onderverdeling:

• spontane klaplong:
• primaire spontane klaplong (geen aanwijsbare oorzaak);
• een secundaire spontane klaplong (als complicatie van een longaandoening zoals COPD of astma).
• niet-spontane klaplong:
• traumatische klaplong (bijvoorbeeld door messteek, schotwond of gebroken ribben bij ongeval, waardoor de gebroken rib een gat in de long prikt);
• iatrogene klaplong (veroorzaakt door operatieve handelingen aan de borst).

Risicofactoren

Risicofactoren voor een spontane klaplong zijn:

• Geslacht: in het algemeen lopen mannen meer kans op een klaplong dan vrouwen.
• Roken: het risico op een spontane klaplong is bij rokers groter dan bij niet-rokers.
• Jongemannen met een lange magere lichaamsbouw, hebben een verhoogd risico op een spontane klaplong.
• Mensen met een onderliggende longaandoening hebben meer kans op een spontane klaplong.
• Het reeds hebben gehad van een spontane klaplong vergroot de kans op een herhaling ervan.
• Mensen die forse drukverhogende momenten doormaken (bijvoorbeeld duikers), lopen meer risico op het krijgen van een spontane klaplong.
• Erfelijkheid: Genetische factoren lijken een rol te kunnen spelen bij de vatbaarheid voor een spontane klaplong. Als er gevallen van klaplongen in de familie zijn, kan het individuele risico erop toenemen.
• Lichamelijke activiteit: Intensieve fysieke activiteit, vooral die met plotselinge en krachtige bewegingen, verhoogt het risico op een spontane klaplong.
• Luchtweginfecties: Het hebben van een luchtweginfectie kan het risico op een spontane klaplong verhogen, omdat het de luchtdruk in de longen kan beïnvloeden.
• Verwondingen aan de borstkas: Trauma aan de borstkas, zoals een gebroken rib of een ander letsel, kan het risico op een klaplong vergroten.

Symptomen van een klaplong

De symptomen van een klaplong zijn:

• Pijn op de borst: plotselinge, stekende, scherpe pijn op de borst aan de kant van de aangetaste long. Deze pijn komt niet voor ter hoogte van het borstbeen en de pijn verergert niet bij in- en uitademen.
• Kortademigheid: mild of ernstig, afhankelijk van de mate waarin de long is ingeklapt en of er een longziekte aan de klaplong ten grondslag ligt.

Een droge hoest kan ook voorkomen, maar bloed ophoesten komt slechts zelden voor. Soms wordt er een borrelend gevoel in de borstkas waargenomen. Ook kan de patiënt last hebben van pijn in de nek, de schouder of de buik. Omdat het lichaam zich instelt op het ademen op de gezonde long, verbeteren de klachten vaak na enige tijd. Het kan zelfs voorkomen dat een patiënt het niet eens doorheeft dat hij een klaplong heeft opgelopen.

Complicaties

Mogelijke complicaties variëren, afhankelijk van de grootte en ernst van de klaplong, evenals de onderliggende oorzaak en de behandeling. Soms kan er lucht blijven lekken als de opening in de long niet sluit of als de klaplong terugkeert.

Onderzoek en diagnose

De arts zal de diagnose vaak stellen op basis van het verhaal van de patiënt en lichamelijk onderzoek. De arts luistert dan met een stethoscoop: aan de aangedane kant neemt hij een verzwakt of geheel afwezig ademgeruis waar. Bij kloppen op de borst klinkt het holler dan aan de gezonde kant. Een longfoto bevestigt de diagnose.

Behandeling van een klaplong

Afwachtend beleid

De behandeling is afhankelijk van de ernst van de klaplong. Bij een gedeeltelijk klaplong wordt meestal afgewacht, aangezien in veel gevallen spontaan herstel optreedt. Spontane genezing vindt vaak binnen een aantal dagen plaats: als het lek is genezen, zal de lucht geleidelijk door het lichaam worden geabsorbeerd, waarbij de long zich weer ontplooit.

Slangetje in de borstholte en plakken van de long

Wanneer spontaan herstel uitblijft of als de klaplong totaal is, wordt de lucht uit de borstholte afgezogen door het aanbrengen van een slangetje in de borstholte waar een pompje aan is verbonden. Als het gat in de long spontaan is genezen, kan het slangetje verwijderd worden. Wanneer dit niet het gewenste resultaat oplevert zal vaak gekozen worden voor het plakken van de long (pleurodese). Hierbij wordt een stofje in de borstkas ingespoten die een steriele ontstekingsreactie veroorzaakt, als gevolg waarvan het longvlies met de borstwand verkleefd en de long nooit meer kan inklappen.

Prognose

De prognose van een traumatische klaplong is uitstekend als er geen andere levensbedreigende verwondingen aanwezig zijn. In geval van een spontane klaplong hangt de prognose af van de onderliggende oorzaak en behandelmethode. De prognose voor iatrogene klaplong wordt als goed beschouwd.[1]

Tot 50 procent van de patiënten met een klaplong krijgt op enig moment in zijn of haar leven weer een klaplong.

Preventie

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Stop met roken
• Vermijd of beperk activiteiten met drastische veranderingen in de luchtdruk, zoals duiken en vliegen.
• Houd je aan de aanwijzingen van de huisarts of behandelend arts en slik trouw je medicatie in geval van een longziekte.

Noten:

1. Maritato KC, Colon JA, Kergosien DH. Pneumothorax. Compend Contin Educ Vet. 2009 May;31(5):232-42; quiz 242. PMID: 19517417.

Lees verder

• Longkanker: symptomen, oorzaak, stadium en behandeling
• Pijn op de borst: links/rechts, pijn longen, hart, borstbeen
• Vocht achter de longen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Astma en astma-aanval: symptomen, oorzaak en behandeling
• Longontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose