Puntbloedingen: rode, paarse puntjes op huid door petechiën

Petechiën of puntbloedingen zijn rode of paarse puntvormige huidbloedingen. Rode puntjes op de huid (arm, been romp of elders) kunnen wijzen op petechiën, puntbloedingen of bloedvlekjes. Petechiën zijn speldenkopgrote (0,5-1 mm) rode of paarse puntvormige huidbloedingen (puntbloedingen). Deze huidbloedingen worden veroorzaakt door een minieme, oppervlakkige bloeduitstorting. Bij druk op de huid verbleken petechiën niet. Rode puntjes op de huid of rode stipjes op de huid door petechiën kent veel mogelijke oorzaken, van relatief onschuldig tot ernstig. De behandeling van petechiën of puntbloedingen hangt af van de onderliggende oorzaak. Niet altijd is een behandeling noodzakelijk bij rode puntjes op de huid door puntbloedingen. Ze kunnen spontaan wegtrekken. Soms kunnen puntbloedingen worden voorkomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Een goede handhygiëne is belangrijk om de kans op kleine puntbloedingen als gevolg van infectieziekten te verminderen.

• Wat zijn puntbloedingen?
• Zijn deze rode tot paarse puntjes gevaarlijk?
• Puntbloedingen symptomen
• Verschijnselen
• Petechiën verbleken niet bij druk op de huid
• Bijkomende symptomen
• Oorzaken van rode puntjes op de huid
• Puntbloedingen op de huid door verhoogde druk
• Petechiën door medicatie
• Infectieziekten
• Cytomegalovirus (CMV)-infectie
• Endocarditis
• Hantavirus pulmonaire syndroom
• Meningokokkenziekte
• Klierkoorts
• Rocky Mountain spotted fever
• Roodvonk
• Sepsis
• Virale hemorragische koorts
• Keelontsteking
• Overige infectieziekten
• Auto-immuunaandoeningen
• Bloed- en beenmergaandoeningen
• Petechiën door vitaminetekorten
• Vitamine C-tekort
• Vitamine K-tekort
• Vitamine B-tekort
• Letsel of zonnebrand
• Bloedvlekjes door allergische reactie op insectenbeet
• Behandeling van petechiën
• Medicatie
• Voldoende rust en drinken
• Transfusie van bloedplaatjes
• Operatie
• Transfusie van bloedplaatjes
• Vitaminesupplementen
• Complicaties van rode stipjes op de huid
• Preventie van bloedinkjes

Wat zijn puntbloedingen?

Petechiën of puntbloedingen zijn speldenkopgrote, ronde bloedvlekjes op de huid. Petechiën komen vaak voor en kunnen veroorzaakt worden door een aantal factoren of onderliggende aandoeningen, waarbij de ernst varieert van niet tot zeer ernstig.

Zijn deze rode tot paarse puntjes gevaarlijk?

Deze rood-paarse puntjes kunnen volkomen onschuldig zijn, maar soms duiden ze op een ernstige aandoening of zijn ze het gevolg van medicijngebruik. Petechiën kunnen een teken zijn van een ernstige ziekte of medisch noodgeval, vooral bij kinderen. Zoek meteen medische hulp als je rode stippen op de huid hebt en daarnaast last hebt van:

• verwardheid
• duizeligheid
• bewustzijnsverlies (syncope of flauwvallen)

Puntbloedingen symptomen

Verschijnselen

Je kunt petechiën of puntbloedingen herkennen aan de volgende symptomen. Het gaat om rode of paarse puntvormige huidbloedingen van ongeveer 0,5-1 mm. Het wordt veroorzaakt door een zeer kleine oppervlakkige bloeduitstorting. Vaak verschijnen petechiën in clusters en dan kan het lijken op een uitgebreidere huiduitslag. De plekjes zijn niet verheven en soms verschijnen ze op de binnenoppervlak van de mond of de oogleden.

Petechiën verbleken niet bij druk op de huid

Petechiën of puntbloedingen verbleken niet onder druk. Dit is bijvoorbeeld wel het geval bij rode huidverkleuringen als gevolg van verwijde bloedvaatjes of te veel bloedvaatjes. Het bloed in een petechia (enkelvoud van petechiën) bevindt zich niet in een bloedvat, maar in de huid. Daarom kan het niet worden weggedrukt.

Bijkomende symptomen

Het verschijnen van rode puntjes op de huid (puntbloedingen) is de enige indicatie voor petechiën of puntbloedingen. Omdat het echter vaak een indicatie is van een onderliggende aandoening, kan een persoon naast deze symptomen ook andere symptomen ervaren, zoals onder meer:

• algehele malaise;
• bloeduitstorting of hematoom;
• gemakkelijk blauwe plekken krijgen;
• gemakkelijk bloeden;
• gewrichtsbloeding of bloeding in een gewricht (hemartrose);
• gewrichtspijn;
• griepachtige symptomen, zoals koorts, koude rillingen, keelpijn, hoofdpijn en spierpijn in het hele lichaam;
• pijn in de ledematen;
• hevige bloedingen tijdens de menstruatie (menorragie);
• maag- en darmklachten;
• spontane bloedneuzen;
• overmatig zweten (hyperhidrose);
• overmatige tandvleesbloedingen.

Oorzaken van rode puntjes op de huid

Petechiën of puntbloedingen verschijnen wanneer haarvaten bloed lekken in de huid. Een aantal factoren kan dit lekken van bloed veroorzaken, zoals:

• verhoogde druk;
• bepaalde medische aandoeningen;
• specifieke vormen van letsel;
• infectieziekten;
• auto-immuunaandoeningen;
• bloed- en beenmergaandoeningen;
• vitaminetekorten;
• bepaalde medicijnen; en
• blessures en zonnebrand.

Puntbloedingen op de huid door verhoogde druk

Petechiën of puntbloedingen in het gelaat, de hals en de borst, kunnen worden veroorzaakt door langdurige verhoogde druk tijdens bepaalde activiteiten zoals langdurig of expressief huilen, (extreem) hoesten, hevig braken, een bevalling, gewichtheffen en het ondersteboven hangen aan de rekstok. Petechiën die ontstaan door verhoogde druk bij extreem hoesten, etc., zijn onschuldige van aard.

Petechiën door medicatie

Petechiën of puntbloedingen kunnen worden veroorzaakt door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, waaronder:

• antistollingsmiddelen of anticoagulantia (warfarine, heparine);
• Atropine, wordt voorgeschreven bij koliekpijn, overmatige speekselvloed en bij luidruchtig ademen (het zogeheten 'reutelen') in de palliatieve zorg;
• carbamazepine (Carbatrol, Epitol, Tegretol e.a.), wat overprikkelde zenuwen in de hersenen tot rust brengt en onder meer voorgeschreven wordt bij epilepsie, zenuwpijn en manische depressiviteit;
• chloralhydraat, wat rustgevend werkt en de slaap bevordert;
  Petechiën door medicatie / Bron: Jarmoluk, Pixabay
• desipramine (merknaam: Pertrofran), een antidepressiva welke wordt voorgeschreven bij een depressieve stoornis;
• indomethacine (Indocid), een NSAID met een pijnstillende, ontstekingsremmende en koortswerende werking;
• naproxen (Aleve, Aleve Feminax, Anaprox, Apranax, etc.), een NSAID die ontstekingsremmend, pijnstillend en koortsverlagend werkt.
• nitrofurantoïne, een antibioticum welke wordt gebruikt om blaasontsteking te genezen of te voorkomen;
• penicilline, één van de oudste antibiotica welke nog steeds veel wordt gebruikt; en
• kinine, welke gebruikt wordt bij een aanval van malaria.

Infectieziekten

Petechiën of puntbloedingen kunnen worden veroorzaakt door infectieziekten als gevolg van bacteriën, schimmels of virussen. Voorbeelden hiervan zijn:

Cytomegalovirus (CMV)-infectie

Een virale infectie die ontstaat als een ongeboren kind tijdens de zwangerschap via de moeder besmet raakt. Deze aangeboren infectie kan voor ernstige problemen zorgen, zoals een achterstand in de ontwikkeling van het kind en slechthorendheid. Het overgrote deel van de kinderen met een aangeboren CMV-infectie vertoont geen klachten bij de geboorte. Sommige kinderen hebben vlak na de geboorte problemen als geelzucht, een laag geboortegewicht, een vergrote lever en vergrote milt en/of puntbloedingen.

Endocarditis

Endocarditis is een infectie die sommige delen van het endocard, de binnenbekleding van het hart, aantast, en meestal ook van de hartkleppen. Het geeft allerlei symptomen, waaronder vlekjes op de huid, in het oogwit of onder de vingernagels.

Hantavirus pulmonaire syndroom

Hantavirus pulmonale syndroom (HPS) is een zeer ernstige virale infectieziekte. De eerste klachten bestaan uit vermoeidheid, koorts en spierpijn. Dit kan gepaard gaan met hoofdpijn, duizeligheid, rillingen en abdominale problemen, zoals misselijkheid, braken, diarree en buikpijn. Een enkele keer kunnen puntbloedingen ontstaan.

Meningokokkenziekte

Meningokokkenziekte of meningokokkose is een verzamelnaam voor ziekten die worden veroorzaakt door de meningokokbacterie. Zeer karakteristiek ziektebeeld zijn de petechiën en purpura op de romp, handen en benen en het bindvlies.

Klierkoorts

Klierkoorts of ziekte van Pfeiffer is een besmettelijke ziekte die door een virus wordt veroorzaakt. Pfeiffer wordt vooral gekenmerkt door zwellingen van de lymfklieren in de hals. Soms zijn er kleine petechiën op het zachte verhemelte.

Rocky Mountain spotted fever

Rocky Mountain spotted fever, ook wel 'tekenbeetkoorts' genoemd, is een door harde teken overgebrachte rickettsia-infectie (Rickettsia zijn bacteriën die via een beet door besmette geleedpotigen worden overgedragen), wat symptomen veroorzaakt als huiduitslag, hoofdpijn en hoge koorts. Rocky Mountain spotted fever komt niet in Nederland voor.

Roodvonk

Roodvonk is een besmettelijke vlekjesziekte die wordt veroorzaakt door infectie met streptokokkenbacterie. Veel mensen die last hebben van een streptokokkeninfectie hebben rode puntjes op het zachte of harde gehemelte (petechiën).

Sepsis

Sepsis is een ernstig, soms dodelijk, verlopend ziektebeeld. Sepsis of bloedvergiftiging wordt veroorzaakt door een infectie, meestal door bacteriën of hun toxinen (gifstoffen). Symptomen van sepsis zijn hoge koorts, tachycardie (snelle hartslag), snelle ademhaling, koude rillingen, lage bloeddruk, verwardheid, verminderde urineproductie en oedeem (vochtophoping). Daarnaast zie je aanvankelijk vaak kleine, zich vaak snel uitbreidende bloedingen in de huid: petechiën en purpura.

Virale hemorragische koorts

Virale hemorragische koorts is een verzamelnaam voor een ziektebeeld dat gepaard gaat met koorts en ernstige bloedingen. Verschillende virusfamilies kunnen deze aandoening veroorzaken, onder meer filovirussen (marburgvirus, ebolavirus) en flavi virussen (japanseencefalitisvirus, gelekoortsvirus, denguevirus).

Keelontsteking

Mensen die last hebben van een keelontsteking als gevolg van een streptokokkeninfectie, hebben vaak rode puntjes op het zachte of harde gehemelte (petechiën).

Overige infectieziekten

Andere infectieziekten die petechiën of puntbloedingen kunnen veroorzaken zijn:

• chikungunya: een virus dat milde koorts en gewrichtspijnen veroorzaakt;
• cryptokokkose: een infectie die wordt veroorzaakt door de schimmel Cryptococcus neoformans;
• de ziekte van Duke: ook wel 'exanthema Subitum' of 'vierde ziekte' genoemd, welke gepaard gaat met koorts, lymfekliervergroting en een rode huiduitslag;
• ehrlichiose: bacteriële infectie door een tekenbeet;
• longontsteking door het hantavirus;
• H1N1 Mexicaanse griep;
• syfilis: bacteriële infectie via seksueel contact;
• tyfus: infectieziekte die veroorzaakt wordt door de tyfusbacterie (Salmonella typhi).

Auto-immuunaandoeningen

Sommige auto-immuunziekten zoals lupus en reumatoïde artritis zijn geassocieerd met petechiën of puntbloedingen. Reumatoïde artritis wordt beschreven als een auto-immuunreactie waarbij het kraakbeen in de gewrichten wordt aangevallen door witte bloedcellen. Hierdoor kunnen huiduitslag, ontstekingen en ook petechiën op de aangetaste delen ontstaan. Petechiën kunnen ook worden gekoppeld aan chronische discoïde lupus erythematosus (afgekort CDLE) en systemische lupus erythematosus (SLE). Ook bij het syndroom van Sjögren, een reumatische auto-immuunziekte, komen kleine puntvormige bloedingen voor. Je kunt hierbij verder last krijgen van een droge mond, een droge keel een droge ogen.

Bloed- en beenmergaandoeningen

Petechiën of puntbloedingen kunnen ook worden veroorzaakt door bloed- en beenmergaandoeningen. Voorbeelden hiervan zijn:

• diffuse intravasale stolling: hierbij wordt bloedstolling in de vaten geactiveerd;
• het Bernard-Soulier syndroom: een zeldzame erfelijke bloedziekte veroorzaakt door abnormale bloedplaatjes en dientengevolge abnormale stolling;
• het Wiskott-Aldrich-syndroom: een erfelijke aandoening waarbij er te weinig witte bloedcellen en bloedplaatjes zijn;
• idiopathische trombocytopenische purpura: een auto-immuunziekte die de bloedplaatjes aantast;
• leukemie: een vorm van kanker waarbij het beenmerg teveel witte bloedcellen maakt;
• myelofibrose: een zeldzame aandoening van het beenmerg;
• trombocytopenie: een tekort aan bloedplaatjes of trombocyten;
• vasculitis: een ontsteking van de bloedvaten;
• verworven bloedplaatjesdysfunctie: hierbij ontstaan problemen met de bloedstolling;
• ziekte van Glanzmann: een afwijking in de bloedstelping;
• ziekte van Von Willebrand: de meest voorkomende erfelijke stollingsstoornis.

Petechiën door vitaminetekorten

Vitamine C-tekort

Scheurbuik komt door een tekort aan vitamine C en de eerste symptomen zijn te zien aan het tandvlees, waarin zwellingen en bloedingen ontstaan met als gevolg zwart tandvlees en het uitvallen van tanden. Er ontstaan ook kleine bloeduitstortingen (oftewel petechiën), de ledematen (armen en benen) doen pijn en er kunnen inwendige bloedingen ontstaan.

Vitamine K-tekort

Vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling, maar ook voor de botstofwisseling. Een vitamine K-deficiëntie] kan onder meer leiden tot kleine, roodachtige, effen plekjes op de huid.

Vitamine B-tekort

Ook door een vitamine B-tekort ontstaan sneller kleine rode vlekjes op de huid.

Letsel of zonnebrand

Bepaald letsel of ernstige zonnebrand kunnen ook petechiën veroorzaken. Kindermishandeling waarbij sprake is van verwurging of verstikking, kunnen puntbloedingen in het gezicht en de ogen veroorzaken. Bijten en slaan zijn handelingen die ook aanleiding kunnen geven tot petechiën. Een auto-ongeluk kan petechiën in het gezicht, de hals en de borst veroorzaken.

Bloedvlekjes door allergische reactie op insectenbeet

Allergische reacties op insectenbeten kunnen eveneens de speldenkopgrote bloedvlekjes op de huid veroorzaken.

Behandeling van petechiën

De behandeling van petechiën of puntbloedingen hangt af van de onderliggende oorzaak. Als je petechiën hebt als een reactie op een bepaald medicijn, zullen de petechiën verdwijnen zodra je ermee stopt. Doe dit echter alleen in overleg met de huisarts en stop niet op eigen houtje met medicijnen die je voorgeschreven krijgt. Als de oorzaak een virale of bacteriële infectie is, zullen de petechiën verdwijnen zodra de infectie stopt. Een arts zal de oorzaak van petechiën diagnosticeren en de juiste behandeling aanbevelen.

Medicatie

Een arts kan de volgende medicijnen voorschrijven:

• antibiotica voor de behandeling van een bacteriële infectie;
• corticosteroïden om ontstekingen te verminderen;
• medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva), zoals azathioprine, methotrexaat of cyclofosfamide;
• kankerbehandeling, zoals chemotherapie, biologicals of bestraling.

Voldoende rust en drinken

In het algemeen geldt dat voldoende rust, veel drinken en pijnstillers (in geval van pijn), zoals ibuprofen of paracetamol, kunnen bijdragen aan het herstel.

Transfusie van bloedplaatjes

Deze behandeling wordt aangeraden in het geval dat petechiën het gevolg zijn van een laag aantal bloedplaatjes. Door bloedplaatjestransfusie komen meer bloedplaatjes in het systeem terecht, waardoor de rode vlekjes op de huid verdwijnen.

Operatie

Chirurgie is niet nodig voor patiënten met petechiën. Als petechiën te wijten zijn aan leukemie of andere kwaadaardige aandoeningen, kan een operatie nodig zijn.

Transfusie van bloedplaatjes

Bij een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) is een bloedplaatjestransfusie aangewezen. Hierdoor komen meer bloedplaatjes in het systeem terecht, waardoor de rode vlekjes op de huid verdwijnen.

Vitaminesupplementen

Bij ondervoeding en vitaminetekorten is suppletie aangewezen. Je krijgt dan vitaminesupplementen toegediend om de tekorten op te heffen.

Complicaties van rode stipjes op de huid

Petechiën of puntbloedingen zijn een symptoom van een onderliggende aandoening en de vlekjes zelf kennen geen complicaties. Als de vlekken eenmaal zijn verdwenen, zie je er geen sporen meer van, dus ook geen littekenvorming. Als de petechiën echter het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, kunnen er enkele complicaties optreden als gevolg van deze aandoening. Complicaties zijn onder meer:

• schade aan de nieren, lever, milt, hart, longen of andere organen;
• verschillende hartproblemen;
• infecties die kunnen optreden in andere delen van het lichaam.

Preventie van bloedinkjes

Omdat petechiën of puntbloedingen meestal het gevolg zijn van een andere aandoening, is het nemen van maatregelen om infecties tegen te gaan, de enige manier om deze rode puntjes te voorkomen:

• Proberen om fit en gezond te blijven door gezond te eten en een gezonde leefstijl te hebben;
• Probeer infecties te vermijden:
• Was regelmatig je handen, sowieso altijd na toiletgebruik, na contact met iets wat niet schoon is en voor het eten.
• Zit niet met je handen aan wondjes.
• Vermijd mensen die een infectie hebben.
• Medicatie vermijden die petechiën veroorzaakt;
• Veilig vrijen.

Het is echter niet mogelijk om alle onderliggende aandoeningen die petechiën veroorzaken te voorkomen.

Lees verder

• Rode tot lichtbruine plekken en huidvlekken door erythrasma
• Petechiën: symptomen, oorzaken en behandeling puntbloedingen
• Kleine rode stipjes op huid: oorzaak van puntbloedinkjes
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidvlekken: onschuldige vlekken op de huid - rood en bruin