Chikungunya(-koorts): symptomen, oorzaak en behandeling
Chikungunya symptomen beginnen meestal 3-7 dagen nadat je gebeten bent door een besmette mug. De meest voorkomende symptomen van chikungunya zijn koorts en gewrichtspijn. Chikungunya is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus dat wordt overgedragen door muggen die overdag steken. Deze virale infectieziekte lijkt op knokkelkoorts (dengue). Chikungunya komt vooral in Afrika, het Indische subcontinent en Zuidoost-Azië voor. Het wordt overgebracht door de beet van geïnfecteerde muggen (Aedesmuggen). Het meest opvallende kenmerk is ernstige artritis, gewrichtspijnen. Chikungunya koorts wordt gekenmerkt door plotseling opkomende rillingen en koorts, hoofdpijn, misselijkheid, braken, gewrichtspijn en huiduitslag. Chikungunya verspreidt zich over een steeds groter gebied waaronder delen van Europa (Frankrijk en Italië) en Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied.- Wat is Chikungunya?
- Epidemiologische profielen
- Risicofactoren
- Chikungunya symptomen en gevolgen
- In welke landen komt Chikungunya voor?
- Afrika
- Europa
- Oceanië / Pacifische Eilanden
- Azië
- Amerika
- Onderzoek en diagnose
- Chikungunya behandeling
- Prognose
- Verloop
- Meningoencephalitis
- Niet levensbedreigend
- Preventie
- Muggenbeten voorkomen
Wat is Chikungunya?
Chikungunya-koorts is een virale infectieziekte die wordt verspreid door de beet van geïnfecteerde muggen. De ziekte lijkt op knokkelkoorts (dengue), en wordt verspreid door dezelfde mug (Aedes - zie foto inzet), welke hoofdzakelijk overdag steken en dan vooral in de ochtend van 09.00 tot 11.00 uur en in de namiddag tot voor zonsondergang, van 13.00 tot 17.00 uur. De incubatieperiode varieert van 4 tot 7 dagen. De ziekte wordt gekenmerkt door ernstige, soms hardnekkige gewrichtspijn (artritis), alsmede koorts en huiduitslag. Het is zelden levensbedreigend. Toch grote schaal uitbreken van ziekten veroorzaakt aanzienlijke morbiditeit (= frequentie van de ziekte in een totale populatie) en forse economische schade.Epidemiologische profielen
Chikungunya koorts geeft interessante epidemiologische profielen: grote epidemieën ontstaan en verdwijnen cyclisch, meestal met een inter-epidemie periode van 7-8 jaar en soms zelfs 20 jaar. De klinische verschijnselen van Chikungunya koorts moeten worden onderscheiden van knokkelkoorts. Chikungunya wordt in tegenstelling tot knokkelkoorts gekenmerkt door een kortere koortsepisode en door de aanhoudende gewrichtspijn in sommige gevallen. Ook vallen er bij Chikungunya minder dodelijke slachtoffers. Het samengaan van beide ziekten, is onlangs waargenomen in staat Maharashtra in India.Risicofactoren
Sommige personen lopen een hoger risico op het krijgen van een meer ernstige verloop van de ziekte, onder wie pasgeborenen die besmet zijn rond de geboorte, ouderen (≥ 65 jaar) en patiënten met medische aandoeningen zoals hoge bloeddruk, diabetes en hart- en vaatziekten.Chikungunya symptomen en gevolgen
Bij Chikungunya-koorts treden de volgende symptomen op:- (in het begin hevige, plotseling opkomende) koorts en griepachtige verschijnselen;
- hevige kreupel makende gewrichtspijnen in de enkels, polsen en/of vingers (artritis).
Soms treden de volgende klachten op:
- puntbloedingen (petechiën) of gevlekte uitslag op ledematen en romp (huiduitslag);
- zwellingen van de handen en/of voeten;
- hoofdpijn;
- rillingen;
Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com - fotofobie (lichtschuwheid);
- anorexie (gebrek aan eetlust);
- een rood oog;
- misselijkheid;
- braken;
- buikpijn;
- lichte bloedingen (tandvlees).
In welke landen komt Chikungunya voor?
Landen waar mensen zijn besmet met het Chikungunya-virus:Afrika
- Benin
- Burundi
- kameroen
- Centraal-Afrikaanse Republiek
- Comoren
- Democratische Republiek Congo
- Equatoriaal-Guinea
- Gabon
- Guinea
- Kenia
- Madagascar
- Malawi
- Mauritius
- Mayotte
- Nigeria
- Congo
- Réunion
- Senegal
- Seychellen
- Sierra Leone
- Zuid-Afrika
- Sudan
- Tanzania
- Uganda
- Zimbabwe
Europa
- Italië
- Frankrijk
Oceanië / Pacifische Eilanden
- Amerikaans Samoa
- Federale Staten van Micronesia
- Nieuw-Caledonië
- Papoea-Nieuw-Guinea
- Tonga
Azië
- Bangladesh
- Bhutan
- Cambodja
- China
- India
- Indonesië
- Laos
- Maleisië
- Malediven
- Myanmar (Birma)
- Pakistan
- Filippijnen
- Saoedi-Arabië
- Singapore
- Sri Lanka
- Taiwan
- Thailand
- Timor
- Vietnam
- Jemen
Amerika
- Anguilla
- Antigua en Barbuda
- Aruba
- Bahama's
- Barbados
- Brazilië
- Britse Maagdeneilanden
- Kaaimaneilanden
- Colombia
- Costa Rica
- Curaçao
- Dominica
- Dominicaanse Republiek
- El Salvador
- Frans-Guyana
- Grenada
- Guadeloupe
- Guatemala
- Guyana
- Haïti
- Jamaica
- Martinique
- Panama
- Puerto Rico
- Saint-Barthélemy
- Saint Kitts en Nevis
- Saint Martin
- Sint Maarten
- Saint Lucia
- Saint Vincent en de Grenadines
- Suriname
- Trinidad en Tobago
- Turks- en Caicoseilanden
- Verenigde Staten
- Amerikaanse Maagdeneilanden
- Venezuela
N.B.: Sinds 2013 verspreidt het Chikungunya-virus zich in Suriname, Frans-Guyana, Guyana, Colombia en verschillende Caribische eilanden. Dit gebied breidt zich anno 2020 steeds verder uit.
Afname van bloed voor onderzoek / Bron: Istock.com/JovanmandicOnderzoek en diagnose
De klinische verschijnselen van Chikungunya koorts lijken op die van dengue koorts en het Zika-virus. De muggen die Chikungunya verspreiden, zijn dezelfde soort als de muggen die dengue en het Zika-virus verspreiden. Laboratoriumonderzoek is van cruciaal om de juiste diagnose te stellen. Bloedonderzoek toont de aanwezigheid van het virus in het bloed.Chikungunya behandeling
Er bestaat anno 2020 nog geen vaccin tegen chikungunya. De behandeling is uitsluitend symptomatisch: paracetamol of non-steroïdale ontstekingsremmers, zoals Ibuprofen.
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin SulmanPrognose
Verloop
Normaal gesproken verloopt de ziekte met milde koorts en gewrichtspijnen en treedt na een week genezing op. Soms duurt het ook enkele weken voordat de patiënt weer op de been is. Bij een aantal personen kunnen de gewrichtspijnen nog weken, maanden of zelfs jaren aanhouden. De gewrichtspijnen kunnen chronisch of recidiverend zijn, wat wil zeggen dat ze steeds terugkeren. Deze pijn kunnen soms tot wel 5 jaar na de initiële infectie aanhouden.¹Meningoencephalitis
Op het eiland Réunion, gelegen ten oosten van Madagaskar en ten westen van Mauritius, werden bij een epidemie baby's en jonge kinderen getroffen door voorbijgaande 'meningoencephalitis', dat is een ontsteking van de hersenen en hersenvliezen. Dit beeld wordt bijna nooit aangetroffen.Niet levensbedreigend
Chikungunya-koorts is geen levensbedreigende infectie. Het komt slechts sporadisch voor dat mensen overlijden ten gevolge van de ziekte. Ongeveer één op de duizend patiënten overlijdt aan de gevolgen van Chikungunya. Meestal betreft dat pasgeborenen, ouderen en mensen die andere gezondheidsproblemen hebben.Preventie
Er is voorlopig nog geen vaccin beschikbaar tegen Chikungunya. Preventie is volledig gericht op het voorkomen van muggenbeten en eliminatie van muggenbroedplaatsen. De mug broedt graag in waterreservoirs zoals oude autobanden, emmers, blikken, vaten, bloempotten, oude olievaten, enz. Deze zaken worden aangetroffen op plaatsen waar mensen wonen. Verwijder deze zaken uit de leefomgeving en zorg dat er nergens een restje water in achter kan blijven na een regenbui. De mug wordt aangetrokken door bedrijvigheid, vocht, warmte en kooldioxide.Muggenbeten voorkomen
Neem de volgende maatregelen in acht ter voorkoming van muggenbeten:- draag kledij die de ledematen bedekken;
- gebruik overdag insectenwerende middelen;
- gebruik muskietennetten ter bescherming van baby's, kinderen, ouderen en anderen, die overdag rusten;
- de effectiviteit van deze netten kan worden verbeterd door ze te impregneren;
- breng horren aan voor deuren en ramen.
Noot:
[OLIST]Borgherini G1, Poubeau P, Staikowsky F, et al. Outbreak of chikungunya on Reunion Island: early clinical and laboratory features in 157 adult patients. Clin Infect Dis. 2007 Jun 1;44(11):1401-7.[/OLIST]
