CMV-virus (CMV-infectie): symptomen, oorzaak en behandeling

Cytomegalovirus (CMV) is een soort herpesvirus. Een infectie met CMV komt veel voor. Veelal verloopt een infectie zonder symptomen, maar een CMV-infectie kan ernstige gevolgen hebben voor het ongeboren kind als een vrouw tijdens de zwangerschap geïnfecteerd raakt. Je draagt het virus je hele leven bij je en soms steekt het weer de kop op, vooral als je weerstand verminderd is. In het zeldzame geval waarin een gezond persoon erg ziek wordt door CMV, kan de infectie allerlei complicaties veroorzaken, zoals complicaties van het maag-darnkanaal, complicaties aan het zenuwstelsel en longcomplicaties.

• Wat is cytomegalovirus (CMV)-infectie?
• Epidemiologie van CMV-virus (cytomegalovirus-infectie)
• Symptomen van een CMV-infectie
• Verschijnselen
• CMV-virus en vermoeidheid
• Aangeboren CMV-infectie
• Oorzaak CMV-infectie
• Cytomegalovirus
• Een verborgen dreiging voor kwetsbaren
• Overdracht van het cytomegalovirus
• Incubatietijd
• CMV-infectie: wie loopt risico en wat vergroot de kans?
• Risicogroepen voor CMV-infectie
• Risicofactoren voor CMV-infectie
• CMV-infectie tijdens zwangerschap
• Risico's van CMV tijdens de zwangerschap
• Overdracht en timing
• Diagnose
• Behandeling en preventie
• Prognose
• Onderzoek en diagnose
• Urine- en bloedonderzoek
• Differentiële diagnose
• Zeldzamere onderzoeken
• Beeldvorming en aanvullende tests
• Behandeling van CMV
• Wanneer is behandeling nodig?
• Innovatieve behandelingen en onderzoek
• Praktische tips en zelfzorg bij een CMV-infectie
• Drink voldoende water
• Neem voldoende rust
• Eet voedzaam en gevarieerd
• Vermijd overmatige fysieke inspanning
• Was regelmatig je handen
• Houd contact met je huisarts
• Vermijd nauw contact met kwetsbare personen
• Gebruik indien nodig pijnstillers
• Blijf uit de buurt van baby's en jonge kinderen
• Desinfecteer oppervlakken en gedeelde voorwerpen
• Slaap voldoende en op vaste tijden
• Neem contact op met je arts als je zwanger bent of een verzwakt immuunsysteem hebt
• Prognose
• Complicaties
• Meerdere mogelijke gevolgen
• Complicaties bij baby's en kinderen
• Preventie
• Is er een vaccin tegen CMV?
• Femke Kok voorlopig uitgeschakeld door CMV-virus: ‘Vergelijkbaar met de ziekte van Pfeiffer’

Wat is cytomegalovirus (CMV)-infectie?

Toen Lisa wekenlang met onverklaarbare vermoeidheid en koorts kampte, dacht ze aanvankelijk aan een hardnekkige griep of verkoudheid. Pas na een bezoek aan de huisarts en enkele tests bleek dat ze een cytomegalovirus (CMV)-infectie had opgelopen, een virus dat haar immuunsysteem op de achtergrond al lange tijd in stilte had uitgeput.

Cytomegalovirus is een soort herpesvirus dat wereldwijd voorkomt. In Nederland heeft meer dan de helft van de mensen een infectie met CMV doorgemaakt. Een infectie met CMV geeft veelal geen klachten en gaat daarom bijna altijd onopgemerkt aan iemand voorbij. Sommige mensen hebben gedurende korte tijd last van vermoeidheid, spierpijn, keelpijn of koorts. Ernstige infecties ontwikkelen zich in de regel alleen bij zuigelingen die voor de geboorte worden geïnfecteerd en bij mensen met een verminderde afweer. Als je een infectie met CMV hebt doorgemaakt, dan blijft het virus latent in je lichaam aanwezig om soms later opnieuw de kop op te steken, vaak ook zonder klachten. Bij mensen met een verminderde afweer kan een reactivatie van het latent aanwezige virus wèl voor problemen zorgen.

Epidemiologie van CMV-virus (cytomegalovirus-infectie)

Het cytomegalovirus (CMV) is wereldwijd een van de meest voorkomende virussen en maakt deel uit van de herpesvirus-familie. De infectie verloopt vaak zonder symptomen, maar kan ernstige gevolgen hebben voor kwetsbare groepen zoals jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. CMV kent wereldwijd een hoge prevalentie en is sterk afhankelijk van leeftijd, geografische factoren, geslacht en zelfs genetische aanleg.

Vóórkomen bij mannen en vrouwen
CMV-infecties komen bij zowel mannen als vrouwen voor, zonder significante verschillen in incidentie. Geschat wordt dat ongeveer 50-80% van de volwassenen wereldwijd geïnfecteerd is, waarbij een infectie vaak op jonge leeftijd al wordt opgedaan. Vrouwen, vooral tijdens hun vruchtbare jaren, lopen echter extra risico door mogelijke overdracht van het virus tijdens de zwangerschap aan de ongeboren baby. Ongeveer 1 op de 200 pasgeborenen wordt met een CMV-infectie geboren (congenitale CMV), wat kan leiden tot blijvende gevolgen zoals gehoorverlies of ontwikkelingsproblemen. Dit maakt CMV-infectie bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd een belangrijke aandachtspunt in de epidemiologie van het virus.

Kinderen versus volwassenen
CMV-infecties komen vaak voor bij jonge kinderen, vooral door het delen van speeksel of nauw contact in kinderdagverblijven en peutergroepen. In Nederland heeft ongeveer 30-40% van de kinderen tegen de leeftijd van 10 jaar al een CMV-infectie doorgemaakt. Bij volwassenen stijgt dit percentage naar 50-70%, afhankelijk van de regio en levensomstandigheden. Bij kinderen is de infectie vaak asymptomatisch, terwijl volwassenen vaker symptomen zoals koorts of vermoeidheid ervaren. Bij ouderen neemt het risico op reactivatie van een eerder opgelopen CMV-infectie toe, vooral bij een verzwakt immuunsysteem.

• Voorbeeld: In een Nederlandse kinderdagverblijf kan een groep peuters elkaar gemakkelijk besmetten door het delen van speelgoed en nauw contact, waardoor veel kinderen op jonge leeftijd al immuniteit opbouwen tegen CMV.

Klimaat en geografische verschillen
CMV komt wereldwijd voor, maar de prevalentie verschilt per regio en is vaak hoger in ontwikkelingslanden. Warme, vochtige klimaten en gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid hebben hogere infectiepercentages. In Nederland en België ligt het CMV-voorkomen onder volwassenen rond de 50-70%, terwijl in tropische gebieden zoals de overzeese Nederlandse gebiedsdelen en veel delen van Afrika de prevalentie oploopt tot boven de 90%. Dit hogere percentage kan worden verklaard door de hechte sociale structuren en het nauwe contact tussen mensen, wat de overdracht van speeksel en lichaamsvloeistoffen vergemakkelijkt.

In Europese landen met een gematigd klimaat, zoals Nederland en België, zijn de infectiecijfers lager dan in zuidelijke of tropische regio’s, waar omstandigheden zoals warme temperaturen en lagere hygiënestandaarden de verspreiding van het virus bevorderen.

Genetica en familiale aanleg
Hoewel CMV een infectieus virus is dat wordt overgedragen door nauw contact, speelt genetica ook een rol in hoe het lichaam op de infectie reageert. Sommige mensen hebben genetische varianten in hun immuunsysteem die hen gevoeliger maken voor een zware reactie op CMV, vooral in families waar immuunsysteemproblemen vaker voorkomen. Bij deze mensen kan een infectie ernstiger verlopen of sneller reactivaties vertonen. Zo heeft ongeveer 10% van de mensen met een genetische immuundeficiëntie vaker last van reactivaties van CMV, wat kan leiden tot terugkerende symptomen.

• Interessant weetje: Genetisch onderzoek toont aan dat mensen met bepaalde HLA-genen (die een rol spelen in het immuunsysteem) een sterkere respons op CMV kunnen hebben, wat hen kwetsbaarder maakt voor symptomen van het virus.

Wereldwijde cijfers en verschillen
Wereldwijd wordt geschat dat 50-90% van de volwassenen geïnfecteerd is met CMV. In Noord-Amerika en Europa ligt de prevalentie tussen de 50-70%, terwijl het in Latijns-Amerika, Afrika en Azië stijgt naar 80-90%. In ontwikkelingslanden is het percentage hoger door grotere huishoudens, hechtere gemeenschappen en minder toegang tot hygiënische voorzieningen. In landen als de Verenigde Staten heeft 1 op de 3 kinderen tegen de leeftijd van 5 jaar een CMV-infectie doorgemaakt. In Nederland zijn CMV-infecties bij kinderen relatief laag, rond de 30%, en in België liggen de cijfers iets hoger, rond de 40%.

Symptomen van een CMV-infectie

Verschijnselen

Veelal verloopt een CMV-infectie zonder symptomen. Soms kan een gezond persoon die geïnfecteerd is, zich ziek en moe voelen, wat gepaard gaat met lymfkliervergroting (gezwollen lymfeklieren), spierpijn, keelpijn en koorts. Dit heeft wel wat weg van de ziekte van Pfeiffer. Vooral patiënten met een verminderde afweer die met CMV geïnfecteerd raken, lopen risico op een ernstige infectie. Zo kan besmetting met CMV bij immuunstoornissen zoals een hiv-infectie een longaandoening of een ontsteking van het netvlies (retinitis) veroorzaken. Dit laatste kan leiden tot blindheid.

In sommige gevallen kunnen ook volwassenen met een verzwakte afweer last krijgen van symptomen die lijken op een langdurige griep, met aanhoudende koorts, hoofdpijn en verlies van eetlust. Dit kan weken aanhouden en leidt vaak tot extreme vermoeidheid, waardoor normale dagelijkse activiteiten lastig worden.

CMV-virus en vermoeidheid

Vermoeidheid is een veelvoorkomend symptoom bij een infectie met het cytomegalovirus (CMV), vooral tijdens de actieve infectiefase. Dit kan zowel tijdens een primaire infectie als bij heractivatie van het virus optreden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Oorzaken van vermoeidheid bij CMV-infectie

• Immuunrespons: Het lichaam produceert een sterke immuunreactie om het virus te bestrijden, wat veel energie verbruikt en leidt tot vermoeidheid.
• Systemische ontsteking: CMV kan een verhoogde productie van ontstekingsstoffen (cytokines) veroorzaken, wat bijdraagt aan vermoeidheid.
• Lange nasleep: Zelfs na de acute fase kan de vermoeidheid aanhouden door immuundisregulatie of resterende virale activiteit.
• Hoe lang duurt de vermoeidheid?

Bij gezonde mensen duurt de vermoeidheid meestal enkele weken tot maanden na de acute fase van de infectie.
Bij immuungecompromitteerde patiënten (zoals mensen met hiv of na orgaantransplantatie) kan de vermoeidheid langer aanhouden, afhankelijk van de mate van controle over het virus.

Tips voor herstel

• Rust en slaap: Zorg voor voldoende nachtrust en neem regelmatig rustmomenten overdag.
• Gezonde voeding: Eet een evenwichtig dieet rijk aan vitamines en mineralen, vooral vitamine C en zink, om het immuunsysteem te ondersteunen.
• Hydratatie: Drink voldoende water om herstelprocessen te bevorderen.
• Lichaamsbeweging: Matige beweging, zoals wandelen, kan helpen om energie terug te winnen, maar overdrijf niet.
• Medische ondersteuning: In ernstige gevallen of bij immuungecompromitteerde patiënten kan antivirale medicatie zoals ganciclovir nodig zijn.

Als de vermoeidheid langer dan drie maanden aanhoudt of als het gepaard gaat met andere symptomen zoals koorts of gewichtsverlies, is het raadzaam om contact op te nemen met een arts.

Aangeboren CMV-infectie

Een moeder die tijdens de zwangerschap een CMV-infectie heeft, kan de boosdoener via de moederkoek (placenta) overgedragen op het kind. Men spreekt van 'aangeboren CMV-infectie' of 'congenitale CMV-infectie' indien een ongeboren kind tijdens de zwangerschap via de moeder wordt besmet. Grofweg 5 op de 1.000 pasgeboren kinderen heeft een aangeboren CMV-infectie, hetgeen ernstige gevolgen kan hebben. De meeste kinderen (bijna 90%) met een aangeboren CMV-infectie hebben géén klachten bij de geboorte. Gezondheidsproblemen die vlak na de geboorte kunnen optreden, zijn onder meer:

• geelzucht;
• een laag geboortegewicht;
• vergroting van lever en milt; en/of
• kleine bloedingen in de huid (petechiën).

Op langere termijn kunnen aangeboren CMV-infecties leiden tot gehoorverlies, leerproblemen, en in sommige gevallen ernstige ontwikkelingsachterstanden. Naar schatting ontwikkelt 10-15% van de baby's met een aangeboren CMV-infectie na verloop van tijd deze complicaties, wat het belang van tijdige diagnose en zorg benadrukt.

Oorzaak CMV-infectie

Cytomegalovirus

CMV wordt veroorzaakt door het cytomegalovirus, een stille, maar hardnekkige indringer die wereldwijd voorkomt. Deze lastpak schuilt in onze lichaamsvloeistoffen, zoals speeksel, stoelgang, urine, moedermelk, bloed, sperma en vaginaal vocht. Direct contact met deze vloeistoffen, bijvoorbeeld door kussen, seksuele contacten of contact met besmette objecten, kan iemand blootstellen aan CMV. Veel mensen, vooral kinderen en gezonde volwassenen, merken niets van de infectie. Hun immuunsysteem houdt het virus rustig in een latente vorm. Voor mensen met een verzwakt immuunsysteem daarentegen – zoals HIV-patiënten, transplantatiepatiënten of mensen die chemotherapie ondergaan – kan CMV zich agressief gedragen en een scala aan ernstige klachten veroorzaken.

Een verborgen dreiging voor kwetsbaren

Hoewel CMV meestal geen symptomen geeft, kan het levensbedreigend zijn voor personen met een verzwakte afweer. Het virus kan bij hen organen als de longen, lever, ogen en hersenen aantasten, waardoor ernstige ontstekingen ontstaan. Voor zwangere vrouwen is het cytomegalovirus ook riskant, omdat het virus via de placenta de foetus kan bereiken en congenitale CMV kan veroorzaken. Deze vorm van CMV kan blijvende gezondheidsproblemen opleveren, wat de infectie een onzichtbare dreiging maakt voor de allerkleinsten en hun ontwikkeling.

Overdracht van het cytomegalovirus

Het virus wordt overgedragen van persoon op persoon via verschillende routes, afhankelijk van de betrokken lichaamsvloeistoffen. Speeksel, urine, bloedtransfusies, orgaantransplantaties, seksueel contact en zelfs druppeltjes in de lucht na hoesten of niezen kunnen het virus verspreiden. Voor ongeboren kinderen kan overdracht plaatsvinden via de placenta, waarbij de infectie direct op het kind wordt overgedragen. Omdat de meeste geïnfecteerden zich niet bewust zijn van hun CMV-status en geen symptomen hebben, is het moeilijk te weten wie besmettelijk is. Dit maakt CMV een verborgen, maar breedverspreide infectie.

Een universele verspreider: CMV als "meelifter"
CMV is een ‘meelifter’ die overal opduikt: van kinderdagverblijven waar peuters speelgoed delen tot familieleden die elkaar begroeten met een kus. Vooral in drukke omgevingen waar lichaamscontact of gedeelde ruimtes aanwezig zijn, kan het virus zich gemakkelijk verspreiden. Een voorbeeld hiervan is een kinderdagverblijf, waar jonge kinderen zonder symptomen elkaar kunnen besmetten via gedeelde oppervlakken en speelgoed, of door speekselcontact tijdens het spelen. Dit verklaart waarom een aanzienlijk aantal mensen al op jonge leeftijd het virus oploopt en later in hun leven een natuurlijke immuniteit opbouwt.

Levenslang in het lichaam
Eenmaal geïnfecteerd, blijft CMV levenslang in het lichaam aanwezig, sluimerend in de lichaamscellen zonder symptomen te veroorzaken. Maar het kan op elk moment worden geheractiveerd, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Dit maakt CMV niet alleen een veelvoorkomende, maar ook een complexe infectie die niet zomaar verdwijnt en voor sommige mensen een latente bedreiging vormt.

Incubatietijd

De incubatietijd – de periode tussen het moment van besmetting en het optreden van symptomen – varieert bij een CMV-infectie sterk. In gedocumenteerde gevallen van CMV-infectie na een bloedtransfusie, bijvoorbeeld, kan de incubatietijd tussen drie en twaalf weken liggen. Dit lange interval maakt het moeilijk om de exacte tijdlijn van de infectie vast te stellen, vooral omdat CMV zich vaak zonder zichtbare symptomen manifesteert.

Bij de meest voorkomende vormen van overdracht, zoals contact met speeksel, urine of genitale vloeistoffen, is de incubatietijd nog lastiger vast te stellen. CMV kan in het lichaam inactief blijven en pas na verloop van tijd symptomen veroorzaken, soms zelfs jaren na de initiële infectie. Omdat het virus gedurende lange perioden in het lichaam kan blijven sluimeren en soms met tussenpozen wordt uitgescheiden via lichaamsvloeistoffen, is het voor artsen lastig om exact aan te geven wanneer de eerste besmetting heeft plaatsgevonden of of deze recent is opgelopen.

Een onvoorspelbare ‘sluimerende fase’
Bij mensen met een gezond immuunsysteem blijft het virus vaak jarenlang in een latente toestand zonder symptomen te veroorzaken. Maar bij immuungecompromitteerde patiënten kan het virus plotseling actief worden en binnen korte tijd symptomen veroorzaken. Deze ‘sluimerende fase’ van CMV, waarbij het zich onopgemerkt in het lichaam nestelt, maakt de incubatietijd zowel onvoorspelbaar als moeilijk vast te stellen – een echte uitdaging voor medisch specialisten.

CMV-infectie: wie loopt risico en wat vergroot de kans?

Cytomegalovirus (CMV) is een veelvoorkomende infectie die meestal onschuldig verloopt, maar in sommige gevallen ernstige complicaties kan veroorzaken, vooral bij risicogroepen. Om meer inzicht te krijgen in wie het meeste risico loopt en welke factoren bijdragen aan een infectie, vind je hieronder twee uitgebreide schema’s.

Risicogroepen voor CMV-infectie

Risicofactoren voor CMV-infectie

CMV-infectie tijdens zwangerschap

Een cytomegalovirus (CMV)-infectie tijdens de zwangerschap kan serieuze gevolgen hebben, vooral als het om een primaire infectie gaat. CMV is een van de meest voorkomende oorzaken van congenitale infecties, met een breed scala aan mogelijke effecten op de foetus, afhankelijk van het tijdstip van de infectie en de immuunstatus van de moeder.

Risico's van CMV tijdens de zwangerschap

• Primaire infectie: Het grootste risico op overdracht naar de foetus (30-40%) komt bij vrouwen die voor de eerste keer besmet raken met CMV tijdens de zwangerschap.
• Secundaire infectie: Bij heractivatie of herinfectie met een andere CMV-stam is de kans op overdracht lager (1-2%), maar het risico is niet nul.
• Congenitale CMV: Als de foetus geïnfecteerd raakt, kan dit leiden tot symptomen zoals:
• Neurologische afwijkingen: Microcefalie, epilepsie, gehoorverlies, visusproblemen.
• Groeiachterstand: Intra-uteriene groeirestrictie (IUGR).
• Orgaanschade: Hepatosplenomegalie, leverfunctiestoornissen, trombocytopenie.

Overdracht en timing

• Eerste trimester: Hoger risico op ernstige afwijkingen bij de foetus vanwege de kritieke ontwikkelingsfase.
• Tweede en derde trimester: Hogere kans op foetale infectie, maar vaak met mildere gevolgen.

Diagnose

Bij de moeder:

• Serologische tests: Controle op CMV-IgM en IgG met aviditeitstest (om onderscheid te maken tussen recente en oudere infecties).

Bij de foetus:

• Amniocentese: Detectie van CMV-DNA in het vruchtwater.
• Echografie: Opsporen van afwijkingen zoals hydrops foetalis, verkalkingen in de hersenen of groeiachterstand.

Behandeling en preventie

Preventie:

• Goede handhygiëne, vooral bij contact met jonge kinderen (die vaak CMV-dragers zijn).
• Vermijd delen van bestek, bekers en voedsel met kinderen.

Behandeling tijdens de zwangerschap:

• Antivirale therapie: Valganciclovir of ganciclovir kan overwogen worden bij ernstige infecties, ofschoon het gebruik ervan beperkt is vanwege mogelijke bijwerkingen.
• Immunoglobuline: Toediening van CMV-specifieke immunoglobulinen (CMV-Ig) kan de transmissierisico’s naar de foetus verminderen, maar de effectiviteit blijft onderwerp van discussie.

Prognose

• Veel baby's met congenitale CMV zijn bij de geboorte asymptomatisch, maar tot 10-15% kan later gehoorverlies of leerproblemen ontwikkelen.
• Bij symptomatische pasgeborenen kan de prognose variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de mate van neurologische schade.

Als er een vermoeden is van een CMV-infectie tijdens de zwangerschap, is vroegtijdige diagnose en multidisciplinaire begeleiding essentieel om risico's voor de foetus te minimaliseren.

Onderzoek en diagnose

Urine- en bloedonderzoek

Bij het vermoeden van een CMV-infectie kan onderzoek worden uitgevoerd om het virus in lichaamsvloeistoffen of weefsels aan te tonen. Voor zuigelingen wordt meestal een urinekweek gedaan, omdat CMV bij pasgeborenen gemakkelijk in de urine kan worden opgespoord. Bij oudere kinderen en volwassenen kan CMV worden gedetecteerd in bloedmonsters, waarbij het virus door middel van serologische tests of PCR (Polymerase Chain Reaction) wordt aangetoond. In sommige gevallen, zoals bij longontstekingen veroorzaakt door CMV bij immuungecompromitteerde patiënten, kan het virus ook uit longweefsel of sputummonsters worden gekweekt. Deze monsters worden vervolgens in het laboratorium geanalyseerd om de aanwezigheid van het virus te bevestigen.

Een paar cijfers
Ongeveer 85-90% van de gezonde volwassenen draagt CMV bij zich zonder dat het ooit symptomen veroorzaakt. Bij immuungecompromitteerde patiënten echter, zoals mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan, leidt CMV-infectie in ongeveer 30-40% van de gevallen tot complicaties, wat de noodzaak van diagnostisch onderzoek bij deze groep benadrukt. Bij aangeboren CMV wordt naar schatting 5 op de 1.000 baby’s geboren met het virus, en urine- en bloedtesten spelen een belangrijke rol bij de vroege diagnose.

• Weetje: Een urinekweek bij een baby kan binnen 1-2 dagen de diagnose bevestigen, wat cruciaal is om snel behandelingen of preventieve maatregelen in te zetten om verdere complicaties te voorkomen.

Differentiële diagnose

Het klinische beeld van CMV kan sterk lijken op andere ziekten, waardoor een nauwkeurige diagnose nodig is om CMV van andere aandoeningen te onderscheiden. De symptomen van CMV-infectie vertonen gelijkenis met verschillende ziekten, waaronder:

• auto-immuun hepatitis;
• enterovirussen;
• hiv;
• ziekte van Pfeiffer;
• koorts van onbekende oorsprong;
• menselijke herpesvirus 6-besmetting;
• toxoplasmose; en
• virale hepatitis.

Omdat CMV zich op vele manieren kan uiten, is het essentieel om andere oorzaken van vergelijkbare symptomen uit te sluiten. Dit wordt bereikt door een combinatie van specifieke testen, zoals serologische markers voor virussen en auto-immuunziekten, en beeldvormend onderzoek.

Zeldzamere onderzoeken

Naast standaard urine- en bloedonderzoek worden soms gespecialiseerde testen uitgevoerd om CMV op te sporen, vooral bij immuungecompromitteerde patiënten en bij vermoeden van ernstige complicaties. Enkele zeldzamere onderzoeken zijn:

• CMV-PCR op hersenvocht: bij vermoeden van een CMV-infectie in de hersenen, zoals CMV-encefalitis, kan een PCR-test op hersenvocht worden uitgevoerd. Dit is vooral relevant bij HIV-patiënten met neurologische klachten.
• Biopsie van het aangedane weefsel: bij orgaanspecifieke infecties, zoals lever- of darmontstekingen door CMV, kan een weefselbiopsie worden uitgevoerd om het virus aan te tonen en de ontsteking te beoordelen. Dit wordt vaak gecombineerd met immunohistochemie om specifieke CMV-eiwitten te identificeren.
• CMV-antigeentest: Deze test wordt soms gebruikt bij patiënten die een transplantatie hebben ondergaan om de mate van virale activiteit te meten en mogelijke heractivatie van CMV snel te kunnen signaleren. Dit stelt artsen in staat om tijdig antivirale therapie te starten, wat de kans op complicaties verkleint.

Neem bijvoorbeeld Peter:

• Bij Peter, een patiënt die net een niertransplantatie heeft ondergaan, wordt een CMV-antigeentest herhaaldelijk uitgevoerd om eventuele reactivatie van het virus vroegtijdig te detecteren. Zo kan preventief worden opgetreden en de nieuwe nier optimaal worden beschermd.

Beeldvorming en aanvullende tests

In complexe gevallen, zoals bij longinfecties of gastro-intestinale complicaties, kan beeldvormend onderzoek zoals een CT-scan of MRI ingezet worden om de mate van ontsteking en schade te beoordelen. Bijvoorbeeld, bij een CMV-longontsteking kan een CT-scan karakteristieke patronen tonen die artsen helpen om CMV te onderscheiden van andere infectieuze oorzaken, zoals een schimmelinfectie of bacteriële pneumonie.

Behandeling van CMV

Een CMV-infectie verloopt in de meeste gevallen zonder klachten, waardoor de meeste mensen niet eens weten dat ze het virus bij zich dragen. Toch kan een eenvoudige bloedtest uitwijzen of iemand ooit een CMV-infectie heeft doorgemaakt, door de aanwezigheid van CMV-specifieke antistoffen in het bloed. Bij gezonde mensen gaat het virus onopgemerkt voorbij, en behandeling is dan ook niet nodig.

Wanneer is behandeling nodig?

Voor mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met HIV, mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan of patiënten die chemotherapie ontvangen, kan CMV echter ernstige complicaties veroorzaken. In deze gevallen kan het virus zich vermenigvuldigen en ernstige schade aanrichten aan organen zoals de longen, lever en ogen. In dergelijke situaties kan een antiviraal middel – een medicijn gericht tegen virussen – worden voorgeschreven om de infectie te onderdrukken en verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Antivirale behandelingen verminderen de hoeveelheid virus in het lichaam en beperken zo de schade aan organen.

Antivirale medicijnen
Antivirale middelen zoals ganciclovir, valganciclovir en foscarnet worden vaak ingezet bij immuungecompromitteerde patiënten. Deze medicijnen remmen de vermenigvuldiging van CMV en kunnen symptomen zoals koorts, vermoeidheid en orgaanschade verminderen. Behandeling met antivirale middelen duurt meestal enkele weken en vereist nauwkeurige monitoring, omdat de medicijnen zelf bijwerkingen kunnen hebben, zoals bloedarmoede of een verminderde nierfunctie. Voor transplantatiepatiënten wordt soms een preventieve behandeling met antivirale middelen gestart om de kans op een CMV-reactivatie te verkleinen.

Voorbeeld van antivirale behandeling
Stel je voor: Johan, een patiënt die net een niertransplantatie heeft ondergaan, krijgt preventief valganciclovir voorgeschreven om te voorkomen dat een sluimerende CMV-infectie actief wordt en zijn nieuwe nier beschadigt. Door de behandeling blijft de infectie onder controle en kan zijn lichaam zich beter aanpassen aan de nieuwe nier.

Behandeling bij aangeboren CMV-infecties
Bij aangeboren CMV-infecties, waarbij het virus tijdens de zwangerschap is overgedragen van moeder op kind, kan antivirale therapie ook van groot belang zijn. Kinderen die kort na de geboorte symptomen vertonen – zoals gehoorverlies, neurologische afwijkingen of orgaanproblemen – kunnen worden behandeld met antivirale middelen om verdere schade te beperken. Bij pasgeborenen duurt de behandeling vaak langer, soms tot zes maanden, om een zo groot mogelijk effect te bereiken en om de kans op blijvende schade te verkleinen.

Innovatieve behandelingen en onderzoek

Hoewel antivirale medicijnen de huidige standaard zijn, wordt onderzoek gedaan naar nieuwe behandelingen en technieken om CMV te bestrijden, vooral voor risicopatiënten. Monoklonale antilichamen, die speciaal zijn ontworpen om virussen als CMV te neutraliseren, worden onderzocht als een aanvullende therapie. Deze antilichamen richten zich direct op het virus en kunnen mogelijk het immuunsysteem versterken bij kwetsbare patiënten.

Daarnaast wordt gewerkt aan CMV-vaccins die preventief ingezet kunnen worden bij mensen met een hoog risico op ernstige complicaties. Hoewel deze vaccins nog in ontwikkeling zijn, bieden ze hoop op langdurige bescherming tegen het virus. Als vaccinonderzoek succesvol is, kan het in de toekomst een doorbraak betekenen in de preventie van CMV bij transplantatiepatiënten en zwangere vrouwen.

• Weetje: Hoewel CMV niet voorkomt op de standaard lijst met vaccinaties, wordt er al decennia gewerkt aan de ontwikkeling van een CMV-vaccin. Tot nu toe zijn enkele vaccins veelbelovend in klinische proeven, en als ze goedgekeurd worden, kan dit in de toekomst CMV-besmettingen en bijbehorende complicaties drastisch verminderen.

Praktische tips en zelfzorg bij een CMV-infectie

CMV, of cytomegalovirus, klinkt als iets waar je alleen in medische handboeken over leest, maar in werkelijkheid komt het verrassend vaak voor. Veel mensen dragen het virus bij zich zonder dat ze er iets van merken, maar als je immuunsysteem een tik krijgt of je net pech hebt, kan het flink huishouden. Vermoeidheid, spierpijn, opgezwollen klieren en soms zelfs langdurige klachten—het kan een taaie klant zijn. Gelukkig zijn er genoeg praktische stappen die je kunt nemen om je lichaam een handje te helpen en zo snel mogelijk weer op de been te komen.

Het draait allemaal om een slimme aanpak: je wilt je weerstand ondersteunen zonder jezelf uit te putten. Geen radicale detoxkuren of spirituele transformaties, maar gewoon down-to-earth maatregelen die echt werken. Denk aan rust pakken wanneer nodig, genoeg drinken en zorgen dat je voeding je immuunsysteem niet in de steek laat. Daarnaast is hygiëne een sleutelwoord—je wilt voorkomen dat het virus zich als een hardnekkig gerucht door je huishouden verspreidt. Vooral als je in de buurt bent van jonge kinderen of mensen met een kwetsbare gezondheid, is voorzichtigheid geboden.

Nu we het toch over voorzorgsmaatregelen hebben, onderschat het belang van zelfzorg niet. Dit betekent niet alleen dat je luistert naar je lichaam en jezelf de tijd gunt om te herstellen, maar ook dat je niet aarzelt om medische hulp in te schakelen als dat nodig is. Een CMV-infectie kan in sommige gevallen complicaties geven, zeker bij zwangeren en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Dus merk je dat de klachten blijven aanhouden of erger worden? Even een belletje naar de huisarts kan veel ellende voorkomen.

Met een paar simpele, maar doeltreffende aanpassingen kun je ervoor zorgen dat CMV niet langer dan nodig roet in het eten gooit. Geen paniek, geen eindeloze Google-sessies vol horrorverhalen—gewoon een nuchtere, praktische aanpak. Laat je lichaam zijn werk doen, geef het de juiste ondersteuning en voorkom verdere verspreiding. Voor je het weet, voel je je weer de oude en kun je zonder zorgen verder met belangrijkere dingen in het leven.

Drink voldoende water

Water drinken – het lijkt de oplossing voor alles, maar in dit geval is het echt cruciaal. CMV kan je lichaam behoorlijk uitdrogen, vooral als je koorts hebt of veel zweet. En uitgedroogde cellen kunnen zich niet goed herstellen. Dus: drink. En dan niet alleen als je dorst hebt, maar structureel. Zet een fles water naast je bed, op je bureau en in de auto. Klinkt simpel? Ja. Maar juist de simpelste dingen worden vergeten.

Een handige tip? Voeg een schijfje citroen toe voor een frisse smaak en een extra boost voor je immuunsysteem. Of wissel af met groene thee, die niet alleen hydrateert maar ook antioxidanten bevat. Vermijd daarentegen koffie en alcohol – die onttrekken juist vocht en maken het je lichaam alleen maar moeilijker. En let op: donkergele urine? Dan drink je te weinig.

Neem voldoende rust

Maaike, een 34-jarige moeder van twee, dacht dat ze ‘gewoon een griepje’ had. Hoesten, een zeurende vermoeidheid en opgezette klieren – niks om je druk over te maken, toch? Maar toen ze na drie weken nog steeds uitgeteld op de bank lag en zelfs een korte wandeling voelde als een marathon, begon ze te twijfelen. De diagnose? CMV. En het advies? Rusten. Echte, diepe rust.

Dat klinkt als een open deur, maar laten we eerlijk zijn: hoeveel mensen luisteren écht naar hun lichaam? Je denkt dat je ‘even moet doorzetten’, maar voor je het weet, loop je op je tandvlees en sleep je het virus maandenlang met je mee. Gun jezelf de tijd. Dit betekent niet alleen langer in bed blijven liggen, maar ook pauzes inlassen, taken uit handen geven en jezelf toestaan om niks te doen. CMV vraagt energie van je lichaam, en als jij die energie niet geeft, duurt het herstel alleen maar langer.

Eet voedzaam en gevarieerd

Tom, een fanatieke sporter, vond het maar lastig om ‘aan de kant te zitten’ met CMV. Maar zijn grootste fout? Eten als een student op een budget: snelle hap, veel suiker, weinig voedzaams. Het gevolg? Nog meer vermoeidheid en een herstel dat tergend langzaam ging.

Als je lichaam vecht tegen een virus, heeft het brandstof nodig. En niet de snelle suikers die je even oppeppen en daarna laten crashen, maar langzame, voedzame energiebronnen. Denk aan volkoren producten, eiwitten en gezonde vetten. Extra punten voor voedingsmiddelen met zink en vitamine C, die je immuunsysteem een zetje geven. En voor de avontuurlijke eters: paardenbloemthee helpt bij het ontgiften en ondersteunt je lever bij het afvoeren van afvalstoffen. Een krachtig kopje natuur in je herstelplan.

Vermijd overmatige fysieke inspanning

Dit is de valkuil waar bijna iedereen intrapt. Je voelt je nét iets beter, dus je besluit ‘even’ de was te doen, een rondje te wandelen of – nog erger – weer vol gas te gaan sporten. En BOEM: de dag erna voel je je alsof je onder een vrachtwagen hebt gelegen. Herkenbaar?

CMV trekt je energievoorraad leeg. En als je die niet bewust bewaakt, blijf je in een vicieuze cirkel hangen. Dus: accepteer dat je even op halve kracht moet draaien. Je lichaam is bezig met een marathon op celniveau en daar moet je niet nog een extra fysieke belasting bovenop gooien. Een lichte wandeling? Prima. Maar geen intensieve work-outs of huishoudelijke marathons. Luister naar je lijf en gun jezelf de tijd om écht te herstellen. Je zult zien: een week extra rust is beter dan maandenlang halfbakken functioneren.

Was regelmatig je handen

Iedereen weet dat je je handen moet wassen, maar laten we eerlijk zijn: hoe vaak gebeurt het écht grondig? Even snel onder de kraan na een toiletbezoek of na het niezen is niet voldoende. Bij CMV geldt: hoe schoner, hoe beter.

Neem nou Sanne, een kinderopvangmedewerker. Ze was altijd al alert op hygiëne, maar na een paar weken constante vermoeidheid en gezwollen klieren bleek ze CMV te hebben opgelopen. Van wie? Waarschijnlijk een van de kleintjes die vrolijk haar handen en gezicht aanraakten na het eten van een snotterig koekje. Dat was het moment waarop ze besefte dat oppervlakkige hygiëne niet genoeg is.

De truc? Minstens 20 seconden je handen inzepen (tellen mag) en niet alleen de handpalmen, maar ook de rug van je handen, je polsen en tussen je vingers meenemen. En als je in de buurt bent van kinderen, zwangere vrouwen of mensen met een lage weerstand? Desinfecterende gel in je tas en regelmatig even ontsmetten. Het lijkt overdreven, maar geloof me: CMV verspreidt zich via speeksel, urine en tranen. Je kunt het al binnenkrijgen door simpelweg een deurklink aan te raken. Dus liever even extra schrobben dan maandenlang half ziek rondlopen.

Houd contact met je huisarts

“Ach, het zal wel vanzelf overgaan.” Hoe vaak zeggen we dat tegen onszelf als we ergens last van hebben? Maar als CMV je wekenlang uitput en je lichaam niet mee lijkt te werken, is het slim om een professional mee te laten kijken.

Neem Mark, een sportieve dertiger die normaal gesproken nooit ziek is. Na een maand vol vage klachten – spierpijn, vlagen van koorts en een algeheel gevoel van ‘bleh’ – dacht hij nog steeds dat het een langdurig griepje was. Pas toen hij na zes weken nog steeds niet de oude was, besloot hij de huisarts te bellen. En wat bleek? Zijn leverwaarden waren verhoogd, een veelvoorkomend effect van CMV. Had hij eerder aan de bel getrokken, dan had hij sneller de juiste adviezen gekregen.

Wacht dus niet te lang. Blijven je klachten aanhouden? Voel je je steeds zieker in plaats van beter? Of heb je een onderliggende aandoening zoals een zwakke lever of een verzwakt immuunsysteem? Even een afspraak maken. Je huisarts kan controleren of alles nog binnen de perken blijft en eventueel aanvullend bloedonderzoek doen. Liever een keer te veel naar de dokter dan te lang blijven aanmodderen.

Vermijd nauw contact met kwetsbare personen

CMV is zo’n virus dat je zelf misschien amper merkt, maar voor anderen levensgevaarlijk kan zijn. Denk aan zwangeren, baby’s en mensen met een zwak immuunsysteem. Dit is waar een beetje verantwoordelijkheidsgevoel om de hoek komt kijken.

Stel, je hebt een nichtje van drie maanden oud. Superschattig, en natuurlijk wil je dat kleine knuistje vasthouden en die babygeur opsnuiven. Maar als je zelf net CMV hebt (of nog in de besmettelijke fase zit zonder het te weten), kan die knuffel grote gevolgen hebben. Bij baby’s en ongeboren kinderen kan CMV ernstige complicaties veroorzaken, zoals gehoorproblemen of ontwikkelingsstoornissen. Dat wil je echt niet op je geweten hebben.

Wees dus even streng voor jezelf. Geen knuffels, geen kusjes, en als je in een omgeving bent met kwetsbare mensen, was en ontsmet je handen nog vaker dan normaal. Zelfs als je je alweer beter voelt, kan het virus nog in je speeksel of urine zitten. Een beetje afstand nu bespaart een hoop ellende later.

Gebruik indien nodig pijnstillers

Sommige dagen met CMV zijn best te doen. Andere dagen voel je je alsof je door een stoomwals bent overreden. Spierpijn, hoofdpijn, en soms een zeurende pijn in je klieren die je gewoon niet met rust laat. Dan is het fijn om te weten dat je niet hoeft te lijden.

Paracetamol is je beste vriend bij CMV. Het helpt tegen koorts en vermindert de algehele malaise. Maar let op: overdrijf het niet. Maximaal vier keer per dag en niet langer dan nodig. Heb je last van ontstoken klieren? Een koude of warme kompres kan soms net zo goed helpen als een pilletje.

Wat ook kan helpen is een natuurlijke aanpak. Zo is kurkuma bekend om zijn ontstekingsremmende werking en kan een kopje warme thee met gember en honing wonderen doen. Werkt prima naast je pijnstiller en geeft je lichaam een extra zetje.

Blijf in ieder geval realistisch: een pijnstiller onderdrukt de klachten, maar geneest het virus niet. Gebruik het als ondersteuning, niet als excuus om toch maar die zware boodschappen te gaan tillen of je bed uit te springen terwijl je eigenlijk nog rust nodig hebt. Luister naar je lijf, en als de pijn blijft aanhouden? Terug naar tip 6: huisarts bellen.

Blijf uit de buurt van baby's en jonge kinderen

Sanne, moeder van een nieuwsgierige peuter van twee, wist niet dat ze CMV had opgelopen. Ze voelde zich moe, een beetje grieperig, maar ach, welk jong gezin is niet chronisch moe? Wat ze niet wist, is dat CMV bij volwassenen vaak mild verloopt, maar bij baby’s en jonge kinderen serieuze gevolgen kan hebben. En peuters, met hun onschuldige knuistjes en eeuwige speekselsporen op alles wat ze aanraken, zijn de ideale virusverspreiders.

Het zit zo: CMV wordt overgedragen via lichaamsvloeistoffen zoals speeksel, urine en tranen. Dus als jij ziek bent en je dreumes even je glas water deelt, je gezicht vastpakt of enthousiast een natte kus op je wang drukt, kun je het virus zo doorgeven. Bij gezonde volwassenen is dat meestal geen ramp, maar bij baby’s en jonge kinderen kan het leiden tot gehoorproblemen of ontwikkelingsachterstanden.

Wat te doen? Even afstand nemen, hoe moeilijk dat ook is. Geen kusjes, geen lepeltjes of bekers delen en altijd je handen wassen na het verschonen van luiers of het afvegen van een snotneus. En ja, dat betekent ook dat je die snoezige baby van je vriendin even met rust moet laten. Beter safe dan sorry.

Desinfecteer oppervlakken en gedeelde voorwerpen

CMV is een taai virus. Het blijft uren, soms zelfs dagen, leven op oppervlakken als deurklinken, aanrechtbladen en speelgoed. Dus als jij of iemand in huis besmet is, is het slim om hier extra scherp op te zijn.

Neem Lisa, een jonge docent die dacht dat ze gewoon een winterdipje had. Ze voelde zich slap, had vage spierpijn en haar klieren waren opgezet. Gewoon doorgaan, dacht ze. Totdat haar collega haar vertelde dat CMV vaker voorkomt bij mensen die met kinderen werken. En toen viel het kwartje: haar leerlingen, die enthousiast pennen uitwisselen, samen lunchen en zonder nadenken haar bureau vol smeersporen achterlaten, waren misschien wel de bron.

Een simpele maar effectieve maatregel? Regelmatig desinfecteren. Denk aan deurklinken, lichtknoppen, toetsenborden en telefoonschermen—dingen die je vaker aanraakt dan je denkt. Gebruik antibacteriële doekjes of een desinfecterende spray en pak het grondig aan. En als je kinderen hebt, denk dan aan speelgoed: was het regelmatig of gooi het eens in een sopje.

Slaap voldoende en op vaste tijden

Slapen is het moment waarop je lichaam zich herstelt. Maar als je immuunsysteem al keihard werkt om CMV aan te pakken, heeft het slaap nóg harder nodig. Te weinig rust betekent dat je lichaam minder goed kan vechten tegen het virus en dat je herstel onnodig lang duurt.

Neem Jasper, een freelancer die zijn deadlines belangrijker vond dan zijn slaap. Hij dacht dat hij “gewoon even door moest zetten” en zijn lichaam vanzelf wel weer zou bijtrekken. Maar in plaats daarvan bleef hij zich wekenlang futloos voelen. Pas toen hij besloot zijn slaappatroon serieus te nemen—vaste tijden, geen schermen voor het slapengaan en een rustgevende kop lavendel thee voor bedtijd—merkte hij dat zijn lichaam eindelijk grip kreeg op het herstel.

Dus, even wat harde feiten: acht uur slaap per nacht is geen luxe, maar noodzaak. Zorg voor een donkere, koele slaapkamer en vermijd cafeïne in de avond. En als je moeite hebt met doorslapen? Probeer natuurlijke ondersteuning zoals magnesium of valeriaan. Geef je lichaam de kans om ‘s nachts te doen wat het moet doen: herstellen.

Neem contact op met je arts als je zwanger bent of een verzwakt immuunsysteem hebt

Hier komt het serieuze deel: voor de meeste mensen is CMV vervelend, doch niet gevaarlijk. Maar als je zwanger bent of een zwakke weerstand hebt (bijvoorbeeld door een medische aandoening of medicatie), is het een heel ander verhaal.

CMV kan bij zwangeren ernstige complicaties veroorzaken voor het ongeboren kind. Het kan leiden tot doofheid, groeiachterstanden of zelfs neurologische problemen. En mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen het risico op orgaaninfecties of langdurige klachten. Dus ja, dan is het niet langer een kwestie van “even uitzieken”.

Eén belletje naar de huisarts kan al duidelijkheid geven. Soms wordt er aanvullend bloedonderzoek gedaan om te checken hoe actief het virus is en of verdere controle nodig is. Dus voel je je niet lekker en hoor je bij een risicogroep? Twijfel niet. Laat je goed informeren en zorg dat je op tijd actie onderneemt.

Prognose

De meeste gezonde kinderen en volwassenen die symptomen ontwikkelen, herstellen zonder blijvende complicaties. Na een symptomatische CMV-infectie kan men wel enkele maanden last houden van vermoeidheid en algehele zwakte, zelfs nadat de actieve infectie is verdwenen. Dit verlengde herstelproces komt voort uit de inspanning van het immuunsysteem om het virus onder controle te houden en eventuele schade te herstellen. Over het algemeen is de prognose voor gezonde individuen uitstekend: ze bouwen immuniteit op tegen CMV en hebben meestal geen verdere terugkerende klachten.

Belang van het immuunsysteem voor herstel
De prognose bij een CMV-infectie hangt sterk af van de kracht van het immuunsysteem. Mensen met een gezonde afweer herstellen doorgaans zonder ernstige gevolgen, maar bij personen met een verzwakt immuunsysteem – zoals HIV-patiënten, transplantatiepatiënten en ouderen – kan het virus leiden tot ernstige complicaties. Met antivirale medicatie wordt de prognose bij deze groep aanzienlijk verbeterd. Antivirale middelen kunnen de activiteit van het virus onderdrukken, schade aan organen beperken en het risico op verdere complicaties verlagen. Bij mensen met een zeer verzwakt immuunsysteem blijft het echter belangrijk om alert te zijn op heractivaties van CMV, aangezien het virus latent in het lichaam aanwezig blijft.

Prognose bij aangeboren CMV-infecties
Bij aangeboren CMV-infecties, waarbij het virus tijdens de zwangerschap van moeder op kind is overgedragen, is de prognose wisselend. Grofweg 80% van de zuigelingen met een aangeboren CMV-infectie groeit gezond op zonder complicaties en heeft geen antivirale behandeling nodig. Deze kinderen worden geboren zonder symptomen en ontwikkelen later geen problemen, omdat hun immuunsysteem het virus onder controle houdt.

Toch heeft ongeveer 20% van de pasgeborenen met een aangeboren CMV-infectie te maken met ernstige gevolgen, zoals gehoorverlies, ontwikkelingsstoornissen, leerproblemen en motorische achterstanden. Een aangeboren CMV-infectie is de meest voorkomende oorzaak van niet-erfelijk gehoorverlies, en één op de vijf baby's met CMV zal in de eerste jaren gehoorverlies ervaren. Deze complicaties zijn vaak onomkeerbaar en kunnen de kwaliteit van leven van het kind op lange termijn beïnvloeden. Bij pasgeborenen met symptomen of verhoogd risico op gehoorverlies wordt daarom soms antivirale medicatie gegeven om verdere schade zoveel mogelijk te beperken.

• Weetje: Naar schatting heeft 10-15% van de kinderen met aangeboren CMV die bij de geboorte geen symptomen hebben, alsnog een verhoogd risico op gehoorverlies op latere leeftijd, wat een goede monitoring cruciaal maakt.

Langetermijngevolgen en monitoring
Voor kinderen die geboren worden met een aangeboren CMV-infectie en symptomen ontwikkelen, zoals neurologische afwijkingen, is regelmatig medisch toezicht noodzakelijk. Langetermijnopvolging met gehoor- en ontwikkelingscontroles kan helpen om eventuele complicaties vroegtijdig te signaleren en passende therapieën in te zetten. Bij kinderen met motorische achterstanden of leerproblemen kunnen vroege interventies zoals fysiotherapie of logopedie bijdragen aan een betere ontwikkeling.

Complicaties

Meerdere mogelijke gevolgen

In het zeldzame geval waarin een gezond persoon erg ziek wordt door CMV, kan de infectie de volgende complicaties veroorzaken:

• CMV klierkoorts. Dit syndroom lijkt op mononucleosis infectiosa, maar het Epstein-Barr virus (EBV) veroorzaakt klassieke mononucleosis: een zere keel, gezwollen klieren en amandelen, vermoeidheid en misselijkheid.
• Complicaties van het maag-damkanaal: een CMV-infectie in de darmen kan leiden tot diarree, koorts en buikpijn; ontsteking van je dikke darm, en bloed in de ontlasting.
• Levercomplicaties: CMV kan leverontsteking veroorzaken en onverklaarbare koorts.
• Zenuwstelselcomplicaties: een verscheidenheid aan neurologische complicaties zijn gemeld ten gevolge van CMV-infectie in het zenuwstelsel. Dit kan leiden tot coma, epileptische aanvallen, gedragsveranderingen en hersenontsteking (encefalitis)
• Longcomplicaties: CMV kan ontsteking van longweefsel (longontsteking of pneumonie) veroorzaken.
• Complicaties aan de hartspier: ontsteking van de hartspier (myocarditis).

Complicaties bij baby's en kinderen

Van de kinderen met een aangeboren CMV-infectie die bij de geboorte geen problemen hadden, ontwikkelen tijdens de kinderleeftijd alsnog gezondheidsproblemen in de vorm van:

• slechthorendheid;
• slechtziendheid; of
• een geestelijke ontwikkelingsachterstand.

De helft van de kinderen die na de geboorte wel problemen hadden, krijgt hier ook last van.

Een CMV-infectie kan ook leiden tot een miskraam, doodgeboorte of overlijden van het kind kort na de geboorte.

Preventie

Omdat CMV een veelvoorkomend virus is, is het niet altijd mogelijk om infectie te voorkomen. Zwangere vrouwen dienen voorzorgsmaatregelen te nemen om congenitale CMV-infectie te voorkomen. je kunt de volgende maatregelen nemen om het risico op CMV-infectie te verminderen:

• Regelmatig handen wassen gedurende 15-20 seconden, vooral bij contact met jonge kinderen, luiers verschonen en het aanraken van speelgoed, of bij blootstelling aan orale afscheidingen.
• Niet met hetzelfde bestek eten of met dezelfde beker drinken (bij kleine kinderen).
• Vermijd contact met speeksel bij het kussen van een kind, dus niet op de mond zoenen.
• Reinig speelgoed, werkbladen en oppervlakken die in contact komen met urine of speeksel van een kind.
• Condooms gebruiken tijdens seksueel contact.

Is er een vaccin tegen CMV?

Er is anno 2025 geen goedgekeurd vaccin tegen CMV, ofschoon er intensief onderzoek naar wordt gedaan. CMV is een belangrijk onderzoeksdoel vanwege de risico's die het virus vormt voor zwangere vrouwen, pasgeborenen en mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals transplantatiepatiënten en HIV-patiënten. Verschillende vaccinproeven hebben veelbelovende resultaten laten zien. Onderzoekers hopen dat een veilig en effectief CMV-vaccin in de toekomst beschikbaar zal komen.

Lees verder

• Enterovirus D68: symptomen, oorzaak en behandeling
• Milt: functie, wat doet de milt, klachten aan milt & ligging
• Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Keelontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie