Slijm: helder, wit, geel, groen, zwart, grijs of rood sputum

Aan slijm of sputum valt veel af te lezen. Slijm of sputum wordt geproduceerd door de slijmbekercellen in de luchtwegen en speelt een cruciale rol bij het voorkomen dat ziektekiemen, stofdeeltjes en andere schadelijke stoffen de luchtwegen en longen binnendringen en mogelijk een infectie veroorzaken. Slijm dat je ophoest, is vaak een mengsel van slijm, afvalmateriaal en door de longen afgestoten cellen. Andere delen van het lichaam, inclusief de bovenste luchtwegen (neus, mond en keel) en het maag-darmkanaal, scheiden ook slijm uit. Normaal gesproken is slijm helder en dun en merk je er weinig van. Wanneer je ziek wordt door een verkoudheid, griep of een andere infectie, kan het slijm dikker worden en van kleur veranderen. Slijm kan verschillende kleuren aannemen, onder andere geel, groen, zwart, grijs of rood. Ook kan de textuur veranderen. Al deze veranderingen zeggen iets over je gezondheid.

• Wat is sputum?
• Helder slijm
• Wit slijm
• Overmatig wit slijm of grijs sputum
• Wit slijm
• Wit schuimend slijm
• Grijs slijm
• Geel sputum
• Gele slijmkleur
• Lichtgeel slijk en donkergeel slijm
• Groen sputum
• Bruin slijm of zwart sputum
• Rood, roze of roestkleurig slijm

Wat is sputum?

Sputum is de naam die wordt gebruikt voor het opgehoeste materiaal (slijm) uit de onderste luchtwegen (luchtpijp en bronchiën). Een gele kleur duidt op een luchtweginfectie, maar geeft niet aan welk organisme dit veroorzaakt. Hoe intenser de gele kleur, hoe groter de kans dat het om een bacteriële infectie is (bronchitis of longontsteking). Maar sputum kan ook andere kleuren aannemen, zoals groen, grijs, roze, rood, bruin, zwart of roestkleurig.

Helder slijm

Doorzichtig, helder slijm is normaal. Het bestaat uit water, zouten met eiwitten om infecties te bestrijden, en andere cellen van het immuunsysteem. Nadat het in de luchtwegen is geproduceerd, stroomt het meeste naar de achterkant van de keel en wordt het ongemerkt ingeslikt.

Wit slijm

Wit slijm wijst op een verstopte neus. Wanneer de neusholte verstopt is, zijn de weefsels opgezwollen en ontstoken, wat de passage van slijm door de luchtwegen vertraagt. Wanneer dit gebeurt, wordt het slijm dikker en troebel of wit.

Overmatig wit slijm of grijs sputum

Wit slijm

Het is normaal dat je af en toe een kleine hoeveelheid helder sputum ophoest. Overmatige productie van helder of wit sputum kan echter in sommige gevallen abnormaal zijn en wijzen op een aandoening, zoals:

• Luchtweginfectie (waarbij het slijmvlies in de luchtwegen ontstoken raakt), veroorzaakt door een virus (helder tot witachtig sputum);
• Astma (dik, wit of geel sputum);
• chronische bronchitis / COPD (helder of grijs sputum)
• Longoedeem (aanwezigheid van vocht in de longen) - helder tot wit schuimend sputum
• Postnasale drip (een teveel aan slijmen die vanuit de neusholte achteraan naar de keel lopen).
• Allergische reactie.
• Gastro-oesofageale refluxziekte of GORZ.

Helder of wit slijm kan ook voorafgaan aan het verschijnen van geel of groen sputum, vooral tijdens het vroege stadium van een infectie.

Wit schuimend slijm

Wit schuimend slijm sputum kan wijzen op de aanwezigheid van COPD, terwijl schuimend slijm dat meer roze van kleur is, kan wijzen op ernstig linkszijdig hartfalen, waarbij je ook last kunt krijgen van kortademigheid, pijn op de borst en zweten

Grijs slijm

Het roken van sigaretten en luchtverontreiniging kunnen leiden tot grijsachtig slijm. Witgrijze sputumkleur tegen een witte achtergrond duidt meestal op uitdroging.

Geel sputum

Gele slijmkleur

Gele sputumkleur wordt vaak gezien bij infecties, chronische ontstekingen en allergische aandoeningen. Het komt door de witte bloedcellen, eosinofielen genaamd, die geassocieerd worden met allergische aandoeningen, of neutrofielen, die geassocieerd worden met een infectie. Voorbeelden van aandoeningen waarbij je geel sputum hebt, zijn onder meer acute bronchitis, acute longontsteking en astma.

Lichtgeel slijk en donkergeel slijm

Een lichtgele sputumkleur kan een teken zijn van een normale werking van het immuunsysteem, wat betekent dat het een virale infectie van de bovenste luchtwegen bestrijdt. Dik, donkergeel slijm kan echter wijzen op een bacteriële infectie die zich kan voordoen in je bijholten (bijholteontsteking) of onderste luchtwegen, zoals chronische bronchitis of longontsteking.

Groen sputum

Een groene sputumkleur is een aanwijzing voor een langdurige of chronische infectie. Het is het gevolg van de ophoping of stuwing van sputum, veroorzaakt door het vrijkomen van het enzym myeloperoxidase (MPO) dat zich vooral in de witte bloedcellen (welke een deel van het menselijke afweersysteem vormen) bevindt. Bij een bacteriële luchtweginfectie is er vaak sprake van verminderde verwijdering van het sputum, waardoor deze groen gekleurd is. Dit is ook de reden dat het slijm bij mensen met COPD ’s morgens vroeg vaak groen van kleur is en naar mate de dag vordert allengs verandert in gelig tot neutraal witachtig vanwege het opgeven van slijm. Groen slijm kan onder meer wijzen op acute en chronische bronchitis, longontsteking, longabces en bronchiëctasieën, een longziekte waarbij delen van de longen constant verwijd en geïrriteerd zijn.

Bruin slijm of zwart sputum

Bruin slijm tot zwart sputum of bruin tot zwarte deeltjes in je slijm geeft de aanwezigheid weer van 'oud bloed'. De kleur is te wijten aan de afbraak van rode bloedcellen. Organische en niet-organische materialen kunnen ook de bruine of zwarte sputumkleur veroorzaken. Voorbeelden van omstandigheden waarbij donkergekleurd sputum kan verschijnen, zijn:

• Chronische bronchitis;
• Chronische longontsteking;
• Stoflong (pneumoconiose), veroorzaakt door inademing van stofdeeltjes zoals steenstof, metaaldeeltjes en asbest;
• Tuberculose (tbc);
• Longkanker;
• Langdurig roken.

Als je een verstokte roker bent, kun je het beste stoppen met roken. Consumptie van donkergekleurd voedsel en dranken zoals koffie, wijn of chocolade kan ook bruin of zwart sputum veroorzaken, vooral als je zure reflux hebt.

Rood, roze of roestkleurig slijm

Roze tot rode sputumkleur is meestal een aanwijzing voor de aanwezigheid van bloed in het sputum. Bloedcellen kunnen een verkleuring van je hele slijm veroorzaken of verschijnen als een streepje bloed. Roze sputum betekent dat het bloeden in kleinere hoeveelheden plaatsvindt. Roestkleurig slijm kan te wijten zijn aan de afbraak van rode bloedcellen. Aandoeningen waarbij roze, rood of roestkleurig sputum of slijm optreedt, zijn onder andere:

• Pneumokokken-pneumonie (longontsteking door pneumokokken, een bacterie);
• Longkanker;
• Tuberculose;
  Longkanker / Bron: Muratart/Shutterstock.com
• Longembolie;
• Chronisch hartfalen met longoedeem
• Trauma aan de longen;
• Longabces;
• Bloedstoornissen;
• Tropische eosinofilie (exotische aandoening).

Bloed ophoesten kan een teken zijn van een ernstige ziekte waarvoor je onmiddellijk medische hulp nodig hebt. Raadpleeg je huisarts als je bloed ophoest.

Lees verder

• Slijm in de keel: oorzaken en vastzittend slijm ophoesten
• Slijm ophoesten: veel slijm in keel en hoesten met slijm
• Kleur van snot: geel, oranje, groen, bruin en bloederig snot
• Geel of groen slijm ophoesten en bloed hoesten: oorzaken
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten