Echte salie: gezondheidsvoordelen, toepassing & bijwerkingen

Echte salie (Salvia officinalis) behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae) en is een van de oudste bekende geneeskrachtige planten. Echte salie wordt beschouwd als een geneeskrachtig kruid tegen vele klachten. Salie is ontsmettend en wordt daarom gebruikt tegen ontstekingen van met name de slijmvliezen. Naast zijn genezende kracht is salie ook een bekend en populair kruid in de mediterrane keuken en wordt het onder andere gebruikt voor saltimbocca (Italiaanse kalfslapjes met Parmaham en salie gestoofd in wijn), entrecote of antipasti.

• Wat is echte salie?
• Groei
• Bloei
• Voorkomen en teelt
• Gezondheidsvoordelen en effect
• Actieve ingrediënten
• Lichamelijke effecten
• Psychische effecten
• Toepassing van salie
• Bomvol antioxidanten
• Ondersteunen van de mondgezondheid
• Overgangsklachten verminderen
• Verlagen van de bloedsuikerspiegel
• Geheugen en hersengezondheid
• Salie verlaagt het 'slechte' LDL-cholesterol
• Salie kan beschermen tegen bepaalde kankers
• Andere mogelijke gezondheidsvoordelen
• Belang voor de gezondheid
• Inwendig gebruik
• Uitwendig gebruik
• Bijwerkingen van echte salie

Wat is echte salie?

Salie behoort tot een groot, zeer uiteenlopend plantengeslacht van wel 800 soorten. In Nederland wordt vooral de salie salvia (Salvia officinalis), ook wel echte salie, gebruikt.

Groei

De salie groeit in de vorm van een semi-struik. De plant kan een hoogte van 80 centimeter bereiken. De stengels van de salie zijn vierkant tot rond en onderaan houtig. Van onderaf hebben ze sterke takken. In het bovenste deel van de plant hebben de stengels een sterke beharing. De bladeren van de salie zijn dik, grijs en sterk aromatisch en de bladnerven zijn diep ingezonken. De rand van het blad is fijn gekarteld-getand. De bladeren van salie zijn tot 5 centimeter lang en langwerpig of ovaal. Ook lancetvormige varianten komen voor. Het oppervlak van de bladeren is gerimpeld en bedekt met een wit soort vilt. De kleur lijkt grijsgroen vanwege dit haar.

Bloei

Tijdens de bloei, die plaatsvindt van mei tot juli, heeft de salie paarse, roze of witte bloemen. Alle plantendelen van salie hebben een intense geur.

Voorkomen en teelt

De salie is wereldwijd verspreid. De echte salie tref je van oudsher aan in boerentuinen en kloostertuinen. Omdat de plant uit het Middellandse Zeegebied komt, geeft hij de voorkeur aan warme locaties. Ze is slechts gedeeltelijk winterhard. Salie gedijt het beste op steenachtige, kalkrijke en droge grond.

Gezondheidsvoordelen en effect

Actieve ingrediënten

De belangrijkste actieve ingrediënten van salie zijn de etherische oliën. De meerderheid van de etherische oliën zijn monoterpeenketonen. Deze bestaan ​​op hun beurt voornamelijk uit thujon. Ook zijn er de zogeheten oxiden zoals 1,8-cineol en monoterpenen zoals pinenen en camfeen. De essentiële salieolie bestaat ook uit sesquiterpenen, monoterpenolen, sesquiterpenolen, diterpenolen, esters en sesquiterpeenoxiden.

Lichamelijke effecten

De etherische olie van salie heeft een sterk antiviraal en antibacterieel effect. Het werkt daarnaast tegen schimmels (antischimmel) en kan vast slijm in de luchtwegen vloeibaar maken en losmaken. Salie heeft ook een antipyretisch (koortswerend) effect. Bovendien heeft de olie een stimulerend effect op de lymfestroom en de galstroom, vermindert het zwelling, ondersteunt het de genezing van wonden en regenereert het cellen. Salie heeft ook oestrogeenachtige activiteit. Bovendien bevordert de olie de vervaging van littekens en de regeneratie van huid en cellen.

Bovendien bevat echte salie veel verschillende flavonoïden zoals rosmarinezuur en cafeïnezuren. Rosmarinezuur heeft antivirale, antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Het gaat de synthese van prostaglandinen tegen. Prostaglandinen zijn weefselhormonen die onder andere verantwoordelijk zijn voor pijn en ontsteking. Het rosmarinezuur wordt ook toegeschreven aan antioxiderende eigenschappen. Cafeïnezuren gaan de vorming van nitrosamine bij mensen tegen. Deze hebben een schadelijk effect op de gezondheid door hun carcinogene natuur.

Psychische effecten

Op psychisch niveau werken de essentiële oliën van salie ontspannend en verhelderend. Het bevordert de concentratie wordt en verbetert het geheugen.

Toepassing van salie

Echte salie kent onder meer de volgende toepassingen:

• mondontsteking
• zere keel of keelpijn
• keelontsteking
• hoesten
• bronchitis
• aften
• griep en verkoudheid

Bomvol antioxidanten

Antioxidanten zijn moleculen die de afweer van je lichaam helpen versterken, en mogelijk schadelijke vrije radicalen neutraliseren die verband houden met chronische ziekten. Salie bevat meer dan 160 verschillende polyfenolen, plantaardige chemische verbindingen die als antioxidanten in je lichaam werken.

Ondersteunen van de mondgezondheid

Salie heeft antimicrobiële effecten, die microben kunnen neutraliseren die tandplak bevorderen. Een op salie gebaseerd mondwater doodt de Streptococcus mutans-bacterie effectief. Deze bacterie is berucht voor het veroorzaken van tandholtes.

Overgangsklachten verminderen

Tijdens de overgang ervaart je lichaam een ​​natuurlijke afname van het hormoon oestrogeen. Dit kan een waaier aan onaangename symptomen veroorzaken. Symptomen zijn opvliegers, overmatig zweten, vaginale droogheid en prikkelbaarheid. Salie word traditioneel gebruikt om overgangsklachten te verminderen. Er wordt aangenomen dat verbindingen in salie oestrogeenachtige eigenschappen hebben, waardoor ze kunnen binden aan bepaalde receptoren in je hersenen om het geheugen te verbeteren en opvliegers en overmatig zweten te verminderen.

Verlagen van de bloedsuikerspiegel

De bladeren van gewone salie worden traditioneel gebruikt een remedie tegen diabetes. Onderzoek toont aan dat het kan helpen de bloedsuikerspiegel te verlagen. Saliebladextract verbetert tevens de insulinegevoeligheid. Er is anno 2023 evenwel nog onvoldoende bewijs om salie aan te bevelen als diabetesbehandeling. Meer onderzoek is nodig.

Geheugen en hersengezondheid

In lage doses verbetert salie het geheugen bij gezonde volwassenen. Hogere doses verhoogt ook de stemming en het verhoogt de alertheid, kalmte en tevredenheid.

Salie verlaagt het 'slechte' LDL-cholesterol

Hoge waarden van 'slecht' LDL-cholesterol is een belangrijke risicofactor voor hartziekten. Salie kan helpen het 'slechte' LDL-cholesterol te verlagen, dat zich in je bloedvaten kan ophopen en mogelijk schade veroorzaakt. Het tweemaal daags consumeren van saliethee verlaagt het 'slechte' LDL-cholesterol en het totale bloedcholesterol terwijl het 'goede' HDL-cholesterol al na slechts twee weken wordt verhoogd.

Salie kan beschermen tegen bepaalde kankers

Kanker is een belangrijke doodsoorzaak waarbij cellen abnormaal groeien. Interessant is dat dier- en reageerbuisstudies aantonen dat salie bepaalde soorten kanker kan bestrijden, waaronder mondkanker, dikkedarmkanker, leverkanker, baarmoederhalskanker, borstkanker, huidkanker en nierkanker.[1] In diverse studies onderdrukken salie-extracten niet alleen de groei van kankercellen, maar stimuleren ze ook de celdood. Hoewel dit onderzoek bemoedigend is, zijn anno 2023 studies op mensen nodig om te bepalen of salie effectief is in het bestrijden van kanker bij mensen.

Andere mogelijke gezondheidsvoordelen

Salie is in verband gebracht met andere potentiële gezondheidsvoordelen, zoals het verlichten van diarree, het ondersteunen van de botgezondheid en het bestrijden van huidveroudering.

Belang voor de gezondheid

Inwendig gebruik

Salie wordt al vele eeuwen als geneeskrachtig kruid gebruikt. Traditioneel wordt de salie gebruikt voor ontstekingen in de mond en keel vanwege zijn samentrekkende werking. Voor dit doel worden waterige of alcoholische extracten gebruikt om mee te gorgelen. Het gebruik van saliethee is effectief bij hoest en bronchitis. Zelfs aften in de mond genezen sneller met saliethee. De saliethee heeft ook een anti-transpirant effect. Het gaat overmatig zweten tegen bij griepinfecties of de overgang. Zelfs tegen zweetvoeten kan de plant effectief zijn. Salie heeft niet alleen anti-transpirant, antivirale en antibacteriële effecten, maar bevordert ook de spijsvertering. Dus salie kan maag- en darmpijn verlichten na bijvoorbeeld een antibioticakuur.

Uitwendig gebruik

Salie kan niet alleen inwendig, maar ook uitwendig worden gebruikt in baden en kompressen. Salie helpt extern bij slecht genezende wonden, eczeem en zweren. Jeuk na insectenbeten kan worden verminderd door salie. In het geval van zweetvoeten kunnen voetbaden en het wassen van de voeten met het kruid worden uitgevoerd. Voor wondgenezing kan ook de etherische olie van salie worden gebruikt. Bij verdunde toepassing is het wondgenezend en samentrekkend.

Bijwerkingen van echte salie

Echte salie is voor de meeste mensen veilig en veroorzaakt weinig tot geen bijwerkingen. De effectiviteit en bijwerkingen van salie-supplementen variëren per merk en productieproces. Sommige mensen zijn allergisch voor salie.

Noten:

1. Sertel S, Eichhorn T, Plinkert PK, Efferth T. [Anticancer activity of Salvia officinalis essential oil against HNSCC cell line (UMSCC1)]. HNO. 2011 Dec;59(12):1203-8. doi: 10.1007/s00106-011-2274-3.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Echte heemst: gezondheidsvoordelen, toepassingen & oorsprong
• Echinacea (zonnehoed): gezondheidsvoordelen en gebruik