Ademgeluiden: oorzaken krakend, borrelend & reutelend geluid

Ademgeluiden kunnen normaal of abnormaal zijn. Abnormale of afwijkende ademgeluiden kunnen bestaan uit krakende, knisperende, borrelende, ratelende of reutelende geluiden bij ademhalen (inademen en/of uitademen). Deze geluiden komen uit de longen als je inademt of uitademt. Deze geluiden kunnen worden gehoord met behulp van een stethoscoop of gewoon bij ademhalen. Abnormale ademgeluiden, zoals krakende, brommende, knisperende, borrelende, pruttelende, ratelende, reutelende, piepende of gierende geluiden, kunnen duiden op een longprobleem, zoals een obstructie, een ontsteking, een infectie, vocht in de longen (longoedeem), astma of COPD. Luisteren naar ademgeluiden is een belangrijk onderdeel van het diagnosticeren van veel verschillende medische aandoeningen. De medische term daarvoor is 'auscultatie'. Een snelle diagnose en behandeling van de onderliggende oorzaak van abnormale ademgeluiden is belangrijk en geeft de beste kans om verdere complicaties en problemen te vermijden.

• Wat zijn ademgeluiden?
• Ademgeluiden horen met stethoscoop
• Oorsprong van ademgeluiden
• Normale ademgeluiden
• Bronchiaal ademgeruis
• Normaal of vesiculair ademgeruis
• Tracheaal ademgeruis
• Oorzaken abnormale ademgeluiden
• Symptomen abnormale ademgeluiden
• Oorzaken krakend, borrelend en reutelend geluid
• Reutelende ademhaling
• Krakend geluid bij ademhaling
• Snurkende ademgeluiden (rhonchi)
• Piepend/gierend geluid bij inademen
• Piepend geluid bij uitademen
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling abnormale ademhaling

Wat zijn ademgeluiden?

Ademgeluiden, ook wel respiratoire geluiden of longgeluiden genoemd, verwijzen naar de specifieke geluiden die voortkomen uit de beweging van lucht door het ademhalingsstelsel. Deze kunnen gemakkelijk worden waargenomen of soms alleen worden gehoord door auscultatie, ofwel het afluisteren van lichaamsgeluiden met behulp van een stethoscoop. Dit kunnen normale ademgeluiden zijn alsook abnormale of afwijkende geluiden, zoals krakende, knisperende, borrelende, pruttelende, ratelende, reutelende, piepende of gierende geluiden. Omschrijving en classificatie van de geluiden bestaat gewoonlijk uit auscultatie van de inademing en uitademing, dus de gehele ademcyclus, waarbij zowel de toonhoogte (vaak in de gradaties laag, medium of hoog) en intensiteit (zacht, medium, luid of zeer luid) van de geluiden die zijn gehoord.

Ademgeluiden horen met stethoscoop

De longgeluiden kunnen het best worden gehoord met een stethoscoop. Dit heet auscultatie. Normale longgeluiden komen voor in alle delen van het borstgebied. Met behulp van een stethoscoop kan de arts zowel de normale ademhaling, of afwezige ademgeluiden horen, evenals abnormale ademgeluiden. Afwezige of verminderde geluiden kunnen het volgende betekenen:

• Lucht of vocht in of om de longen (zoals longontsteking, hartfalen en pleuravocht, ook wel pleura-effusie genoemd, waarbij een vochtophoping in de holte tussen borstvlies en longvlies ontstaat).
• Verdikte borstwand.
• Overinflatie van een deel van de longen (emfyseem kan dit veroorzaken).
• Verminderde luchtstroom naar een deel van de longen.

Oorsprong van ademgeluiden

Ademgeluiden kunnen in twee categorieën ingedeeld worden: normaal en abnormaal. Ademgeluiden ontstaan ​​in de grote luchtwegen waar luchtsnelheid en turbulentie trillingen veroorzaken in de luchtwegen. Deze trillingen worden dan door het longweefsel en de thoracale wand of ribbenkast, ook wel borstkas genoemd, overgebracht naar het oppervlak waar ze met behulp van een stethoscoop gemakkelijk kunnen worden gehoord. Het ontstaan van normale ademgeluiden is direct gerelateerd aan luchtstromingssnelheid en de constructie van het luchtweglumen. De luchttoevoersnelheid wordt voornamelijk bepaald door pulmonale ventilatie (wat het bewegen van lucht in en uit de alveoli of longblaasjes betekent), en de totale dwarsdoorsnede van het luchtwegoppervlak op elk niveau in de longen. Het is een algemene misvatting dat lucht die door de terminale bronchioli (de laatste en kleinste takken, van waaruit de functionele longeenheden zijn gevormd) beweegt en alveoli of longblaasjes, ook bijdragen aan ademgeluiden. Dit is onjuist omdat de luchtsnelheid op dit niveau te langzaam is om aanzienlijke turbulentie en geluidsgolven te veroorzaken. De ziekte terminale bronchioli en alveoli verandert echter de ademgeluiden die op het oppervlak worden gehoord, door de geluidsoverdracht door het zieke weefsel te verhogen of te verminderen. Zo worden de geluiden die aan de rand van de long worden gehoord, geproduceerd in meer centrale gebieden en verandert het in intensiteit en tonale kwaliteit als ze door het longweefsel naar de periferie gaan.

Normale ademgeluiden

Er zijn verschillende normale ademgeluiden.

Bronchiaal ademgeruis

Bronchiale ademgeluiden zijn hoorbaar tijdens de volledige inademing en uitademing, vaak net iets luider bij de inademing. Deze geluiden worden normaal gesproken gehoord over de luchtpijp en strottenhoofd, kortweg strot of larynx genoemd. De intensiteit van dit geruis is luider en scherper dan normaal of vesiculair ademgeruis.

Normaal of vesiculair ademgeruis

Dit is een zacht geruis tijdens inademing en nog iets zachter tijdens uitademing ter hoogte van de longblaasjes. Dit is feitelijk het normale geruis bij in- en uitademing.

Tracheaal ademgeruis

Deze ademgeluiden zijn te horen boven het extrathoracale deel van de trachea, ofwel het buiten de borstkas gelegen deel van de luchtpijp.

Oorzaken abnormale ademgeluiden

Problemen in de longen of luchtwegen zijn over het algemeen de oorzaak van abnormale ademgeluiden. Het type ademgeluid kan verschillen afhankelijk van de onderliggende aandoening. Veel voorkomende oorzaken van abnormale ademgeluiden zijn:

• astma
• acute bronchitis
• bronchiëctasieën een abnormale verwijding van de luchtwegen in de longen
• COPD, waaronder emfyseem en chronische bronchitis
• een voorwerp dat vastzit in de longen of luchtwegen
• longontsteking
• interstitiële longziekte
• longoedeem, wat verband kan houden met congestief hartfalen of terminale nierziekte

Symptomen abnormale ademgeluiden

Afhankelijk van de oorzaak, kunnen abnormale ademgeluiden gepaard gaan met andere symptomen:

• kortademigheid, vooral tijdens lichamelijke activiteiten
• benauwdheid
• strak en beklemmend gevoel in de keel
• beklemmend gevoel op de borst
• pijn op de borst
• 's ochtends hoesten vanwege overtollig slijm in de longen
• een chronische hoest die slijm (sputum) kan produceren dat helder, wit, geel of groenachtig is
• blauwe lippen of blauwe vingers (cyanose)
• frequente luchtweginfecties
• Gebrek aan energie / moeheid
• onbedoeld gewichtsverlies
• gezwollen enkels, voeten of benen
• koorts, zweten en koude rillingen

Oorzaken krakend, borrelend en reutelend geluid

Er zijn verschillende abnormale ademgeluiden. De vier bekendste zijn:

Reutelende ademhaling

Reutels of reutelende ademhaling bij inademen, bij zowel zitten als liggen, zijn abnormale longgeluiden die gekenmerkt worden door discontinue klikgeluiden, ratelgeluiden, borrelende geluiden en krakende geluiden. Ze kunnen klinken als zout dat op een hete pan valt of alsof cellofaan wordt verkreukeld.

Krakend geluid bij ademhaling

Een krakend geluid bij ademhaling is in eigenlijk hetzelfde als een reutelende ademhaling. Klik-, ratelende of knetterende geluiden kunnen worden voortgebracht door een of beide longhelften bij inademing. Een krakend geluid bij de inademing kan worden gehoord bij mensen met de volgende aandoeningen:

• Longontsteking;
• COPD;
• Atelectase of longatelectase (een aandoening waarbij (een deel van) de long geen lucht meer krijgt en daardoor samenvalt);
• Longfibrose (een chronische aandoening waarbij te veel littekenweefsel in de longen wordt gevormd);
• Acute bronchitis;
• Bronchiëctasieën (een longziekte waarbij delen van de longen constant verwijd en geïrriteerd zijn);
• Interstitiële longziekten (een verzamelnaam voor ongeveer 150 verschillende longziekten);
• Post thoracotomie (geluiden die zijn ontstaan na een operatie aan de borstkas of organen in de borstholte);
• Longoedeem of pulmonaal oedeem secundair aan linkszijdig congestief hartfalen kan ook krakende geluiden veroorzaken.

Snurkende ademgeluiden (rhonchi)

Dit zijn geluiden die op snurken lijken. Ze komen voor bij obstructie (blokkade) van geleidende luchtwegen. Het kan onder meer voorkomen bij de volgende aandoeningen:

• Aspiratie van een vreemd voorwerp;
• Astma
• Bronchiëctasieën;
• Bronchitis;
• Emfyseem;
• Longontsteking;
• Bronchiolitis (een luchtweginfectie die leidt tot een ontsteking van de bronchiolen).

Piepend/gierend geluid bij inademen

Stridor is een abnormaal ademgeluid dat verwijst naar een hoogfrequente gierende en piepende ademhaling. Meestal is het te wijten aan een vernauwing in de hoge luchtwegen, zoals een verstopping van de luchtstroom in de luchtpijp (trachea) of in de achterkant van de keel.

Piepend geluid bij uitademen

Dit zijn hoge geluiden in de vorm van een fluitend of piepend geluid, welke wordt geproduceerd door een vernauwing in de lagere luchtwegen. Dit fenomeen staat ook wel bekend als 'wheezing'. Piepende ademhaling en andere abnormale geluiden kunnen vaak zonder een stethoscoop worden gehoord.

Wanneer huisarts raadplegen?

Als je continu abnormale ademhalingsgeluiden ervaart, is het verstandig je huisarts te raadplegen voor een juiste diagnose. Abnormale ademgeluiden duiden vaak op veelvoorkomende en behandelbare aandoeningen. Ze kunnen echter ook een teken zijn van een ernstiger onderliggende aandoening. In sommige gevallen van abnormale ademgeluiden is er sprake van een medisch noodgeval. Schakel onmiddellijk medische hulp in bij abnormale ademhalingsgeluiden of ademhalingsproblemen die plotseling de kop opsteken of ernstig zijn. Bel 112 bij ernstige ademhalingsproblemen of als iemand gestopt is met ademhalen.

Onderzoek en diagnose

Je arts zal je medische voorgeschiedenis beoordelen om te bepalen wat ervoor zorgt dat je ademhaling abnormaal klinkt. Dit omvat alle huidige of eerdere medische aandoeningen en eventuele medicijnen die je gebruikt. Ook zal de arts vragen stellen over je klachten, bijvoorbeeld:

• Wanneer begon het ademgeluid?
• Hoe lang duurde het?
• Hoe zou je je ademhaling omschrijven?
• Wat maakt het beter of slechter?
• Welke andere symptomen heb je?

Daarna zal de arts je lichamelijk onderzoeken. Soms is vervolgonderzoek nodig, bijvoorbeeld:

• Een CT-scan;
• Een röntgenfoto van de borst;
• Bloedonderzoek;
• Longfunctietest, een test die onderzoekt wat je longinhoud is;
• Een sputumkweek voor het opsporen van vreemde organismen in het slijm van de longen, zoals bacteriën of schimmels.

Behandeling abnormale ademhaling

Behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak. De arts zal rekening houden met de oorzaak en de ernst van je symptomen bij het aanbevelen van een behandeling. Geneesmiddelen worden vaak voorgeschreven om infecties te bestrijden of om de luchtwegen te openen. In ernstige gevallen, zoals vocht in de longen of een obstructie in de luchtwegen, kan een ziekenhuisopname nodig zijn. Als je astma, COPD of bronchitis hebt, zal de arts waarschijnlijk medicatie voorschrijven om de luchtwegen te openen. Personen met astma kunnen een inhalator krijgen om dagelijks te gebruiken om astma-aanvallen en ontsteking van de luchtwegen te voorkomen.

Lees verder

• Gierende en piepende ademhaling (stridor): oorzaken
• Bronchiolitis: oorzaken, symptomen, verloop en behandeling
• Bronchitis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Reutelende ademhaling: oorzaak reutelende geluiden & hoesten
• Krakende ademhaling: oorzaken van een reutelende ademhaling