Epiglottitis: symptomen & behandeling ontsteking strotklepje

Epiglottitis duidt op een ontstoken strottenklepje, een ontsteking van het strotklepje. Epiglottitis is een weinig voorkomende, moeilijk te herkennen en levensbedreigende aandoening. Epiglottitis is een ernstige bacteriële of virale infectie van het strotklepje, de epiglottis. Symptomen van epiglottitis zijn acute keelpijn en pijn bij het slikken, een omfloerste stem, koorts en kwijlen. Zwelling van het strotklepje kan tot gevolg hebben dat je stikt. Bij verdenking op epiglottitis moet daarom direct medische hulp ingeschakeld worden en is spoedverwijzing naar de KNO-arts geboden. Tijdige diagnose en behandeling geeft een gunstige prognose. Preventie van epiglottitis kan worden bereikt met vaccinatie tegen H. influenza type b (Hib)

• Wat is epiglottitis?
• Functie van het strotklepje (epiglottis)
• Oorzaak van epiglottitis
• Risicofactoren
• Leeftijd
• Geslacht
• Omgevingsfactoren
• Zwak immuunsysteem
• Symptomen van epiglottitis?
• Verschijnselen
• Dodelijke afloop
• Is epiglottitis besmettelijk?
• Wat zijn de categorieën van epiglottitis?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van epiglottitis
• Prognose
• Preventie

Wat is epiglottitis?

Epiglottitis is een ernstige bacteriële of virale infectie van het strotklepje, de epiglottis. Dat is het klepje dat het strottenhoofd afsluit bij het slikken. Epiglottitis kan tot gevolg hebben dat de luchtpijp geblokkeerd raakt en de luchtdoorstroming wordt belemmerd. Dit is een levensbedreigende situatie waarvoor direct spoedeisende behandeling nodig is.

Functie van het strotklepje (epiglottis)

De epiglottis of strotklepje is een klep dat zich aan de basis van de tong bevindt en bij slikken het strottenhoofd afsluit. Dit zorgt ervoor dat er geen voedsel of vloeistof in de luchtpijp terecht kan komen. Daarna wordt het voedsel zijdelings van het strottenhoofd in de slokdarm geperst, richting de maag.

Oorzaak van epiglottitis

Acute epiglottitis wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een bacterie. De bacterie Haemophilus influenzae type b (Hib) is de beruchtste. Vanaf 1993 is vaccinatie tegen Hib opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Hierdoor is het aantal Hib-infecties drastisch afgenomen. Infecties met andere bacteriën, zoals streptokokken, zijn ook mogelijk, maar hebben vaak een trager beloop en geven minder risico van luchtwegafsluiting. Ook virussen kunnen de boosdoener zijn. Bij immuungecompromitteerde patiënten (denk aan aids, leukemie, lymfomen, chemotherapie) kunnen Candida albicans en Mycobacterium tuberculosis (de bacterie die tuberculose bij de mens veroorzaakt) epiglottitis veroorzaken

Risicofactoren

Iedereen kan epiglottitis ontwikkelen. Er zijn echter verschillende factoren die het risico om epiglottitis te ontwikkelen vergroten.

Leeftijd

Kinderen die jonger dan 12 maanden hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van epiglottitis, aangezien zij de Hib-vaccinatie nog niet hebben voltooid. Dit vaccin wordt op de leeftijd van twee, drie, vier en elf maanden toegediend. Bescherming ontstaat volgens het RIVM nadat er minstens drie vaccinaties zijn gegeven. Over het algemeen komt de aandoening vaak voor bij kinderen in de leeftijd van 2 tot 6 jaar. Volwassen die ouder zijn dan 85 jaar, lopen ook een verhoogd risico.

Geslacht

Mannen hebben meer kans op epiglottitis dan vrouwen. De reden hiervoor is anno 2024 onduidelijk.

Omgevingsfactoren

Als je met een groot aantal mensen leeft of werkt, zul je eerder ziektekiemen van anderen opvangen en een infectie ontwikkelen. Evenzo kan een omgeving waar veel mensen op elkaar zitten, zoals scholen of kinderdagverblijven, loop je eerder een luchtweginfectie op. Het risico op epiglottitis is in die omgevingen verhoogd.

Zwak immuunsysteem

Een verzwakt immuunsysteem kan het voor je lichaam moeilijker maken om infecties te bestrijden. Een slechte immuunfunctie vergroot de kans op epiglottitis. Het is aangetoond dat diabetes bij volwassenen een risicofactor is.

Symptomen van epiglottitis?

Verschijnselen

De symptomen van epiglottitis bestaan uit:

• moeite met slikken en pijn bij het slikken;
• acute en snel progressieve keelpijn;
• snel stijgende koorts;
• kwijlen: er loopt er speeksel uit de mond als gevolg van slikproblemen;
• het keelgebied zwelt op en daardoor ontstaan er ademhalingsproblemen, de ademhaling wordt moeilijk en rauw, en de stem wordt omfloerst/hees;
• angstig, onrustig gedrag;
• een blauwe huidskleur (cyanose);
• een hoog, gierend geluid bij de inademing (stridor);
• een milde hoest;
• een versnelde hartslag (tachycardie);
• rillingen;
• uvulitis (gezwollen huig van de tong).

Dodelijke afloop

Ongeveer 1,5% van de gevallen heeft een dodelijke afloop. Door zwelling van geïnfecteerd weefsel kan de luchtweg worden afgesloten en de ademhaling geblokkeerd worden. Je kunt dan een hartstilstand krijgen en overlijden doordat de luchtwegen volledig geblokkeerd zijn. Bij vermoeden van epiglottitis moet daarom onverwijld medische hulp ingeschakeld worden.

Is epiglottitis besmettelijk?

Epiglottitis zelf is niet besmettelijk, maar de bacteriën die het kunnen veroorzaken, Haemophilus influenzae type b (H. influenzae), zijn besmettelijk. Het Hib-vaccin beschermt de meeste kinderen tegen deze bacteriën.

Wat zijn de categorieën van epiglottitis?

Epiglottitis kan worden ingedeeld in drie categorieën:

Onderzoek en diagnose

Bij verdenking op een epiglottitis bij een kind mag de arts nooit in de keel kijken. Door prikkeling van de mond-keelholte door het gebruik van een spatel, kan er onbedoeld een braakreflex opgewekt worden. Dit kan een acute luchtwegobstructie veroorzaken en daarmee een acute ademstilstand. Door verschil in anatomie, lijkt dit risico bij volwassenen wat kleiner te zijn. Er wordt geadviseerd om bij een vermoeden van epiglottitis bij een kind pas in de keel te kijken wanneer directe intubatie mogelijk is. Hierbij wordt een buisje (tube) in de luchtpijp van de patiënt aangebracht om de luchtweg te beveiligen en de patiënt kunstmatig te beademen. Bij volwassenen met symptomen die kunnen passen bij epiglottitis is het wel verantwoord om met een lampje in de keel te kijken, waarbij de patiënt een duidelijk 'a' moet uitspreken.

Behandeling van epiglottitis

Normaal gesproken volgt er een ziekenhuisopname bij vermoeden van epiglottitis. Bij tekenen van een afsluiting van de bovenste luchtwegen of een snelle verergering van de klachten, is vervoer per ambulance geïndiceerd, waarna behandeling met antibiotica volgt. Dit gebeurt door intraveneuze toediening (via een infuus) van breedspectrumantibiotica. Deze werken tegen veel verschillende soorten bacteriën in tegenstelling tot 'smal-spectrum' antibiotica. Daarnaast zijn pijnstilling en vochttoediening van belang. Zwelling in de acute fase wordt tegengegaan met glucocorticoïden.

Prognose

Een persoon met epiglottitis kan heel goed herstellen als de aandoening vroegtijdig wordt opgemerkt en tijdig wordt behandeld. Een meerderheid van de mensen met epiglottitis doet het goed en herstelt zonder verdere problemen of complicaties. Maar als je niet vroegtijdig naar het ziekenhuis werd gebracht en niet op de juiste wijze werd gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose slecht met de mogelijkheid van langdurige lichamelijke beperkingen en soms zelfs de dood.

Epiglottitis kan ook optreden bij andere infecties bij volwassenen, zoals longontsteking of pneumonie. Meestal wordt het verkeerd gediagnosticeerd als een keelontsteking. Als epiglottitis wordt vermoed en op de juiste manier wordt behandeld, kan volledig herstel worden verwacht. De meeste sterfgevallen zijn het gevolg van het niet tijdig diagnosticeren van epiglottitis en de daaruit voortvloeiende obstructie van de luchtweg. Zoals bij elke ernstige infectie, kunnen bacteriën het bloed binnendringen, een aandoening die bacteremia wordt genoemd en die kan leiden tot infecties in andere systemen en sepsis (ernstige infectie met shock en vaak respiratoire insufficiëntie).

Preventie

Preventie van epiglottitis kan worden bereikt met vaccinatie tegen H. influenza type b (Hib). Het is belangrijk dat kinderen worden gevaccineerd tegen Hib. Volwassenen met een verminderde afweer of mensen die geen milt meer hebben, kunnen een Hib-vaccinatie nodig hebben. 1 inenting is voldoende.

Lees verder

• Pijn bij het slikken: oorzaken pijnlijk slikken en slikpijn
• Keelpijn bij kinderen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Keelontsteking behandeling: antibiotica, medicatie & kruiden
• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen