Lupus erythematodes: symptomen en behandeling

Lupus erythematodes of LE is een auto-immuunziekte, dat wil zeggen dat het gaat om een ziekte waarbij het afweersysteem eigen cellen aanvalt omdat die worden gezien als lichaamsvreemde stoffen. Bij lupus erythematodes kunnen huid, gewrichten en interne organen worden aangetast. Er zijn drie vormen van lupus erythematodes te onderscheiden. Bij wie komt systemische lupus erythematodes met name voor, wat zijn de oorzaken en de symptomen? Wat zijn de mogelijkheden voor behandeling? Lupus is niet besmettelijk.

Inhoud artikel

• Lupus erythematodes: de verschillende vormen
• Cutane lupus erythematodes: drie vormen
• Andere woorden die voor systemische lupus erythematodes gebruikt worden
• Bij wie komt lupus erythematodes met name voor?
• Oorzaak systemische lupus erythematodes
• Symptomen systemische lupus erythematodes
• Diagnose systemische lupus erythematodes
• Behandeling systemische lupus erythematodes
• Waar je zelf op kunt letten
• Systemische lupus erythematodes en zwangerschap
• Prognose, vooruitzichten systemische lupus erythematodes

Lupus erythematodes: de verschillende vormen

Bij lupus erythematodes kun je de volgende vormen onderscheiden:

• Cutane lupus erythematodes of CLE: bij deze vorm is alleen de huid aangedaan. Bij cutane lupus erythematodes kun je drie vormen onderscheiden.
• Systemische lupus erythematodes of SLE: bij deze vorm kunnen diverse organen zijn aangedaan, denk aan hart, longen, nieren. Daarbij heeft iemand vaak last van algemene klachten: een moe gevoel, verhoogde lichaamstemperatuur, verlies van lichaamsgewicht.
• Drug induced lupus erythematodes of DILE: deze vorm komt door het gebruik van bepaalde medicatie. Het komt bij mannen en vrouwen even vaak voor. De leeftijd van de persoon die getroffen wordt ligt meestal tussen de vijftig en de zeventig. Reden is dat de mensen in deze leeftijdscategorie vaker medicatie gebruiken die leiden tot deze vorm van lupus.

Cutane lupus erythematodes: drie vormen

Cutane lupus erythematodes is niet besmettelijk. Er zijn drie vormen te onderscheiden:

• Acute cutane lupus erythematodes of ACLE: bij deze vorm zie je een rode huidafwijking in het gelaat, het heeft de vorm van een vlinder. De roodheid kun je wegdrukken, maar komt daarna direct weer terug. Het wordt erger door het licht van de zon, maar ook door de zonnebank. Er kunnen ook rode vlekken op de rest van het lichaam voorkomen.
• Subacute cutane lupus erythematodes of SCLE: bij deze vorm kan het gaan om een rode schilferende plek, die verdikt is of als ringen die rood zien. Je vindt de plekken op huid die bloot staat aan het licht van de zon, denk aan nek, schouders, onderarmen. Heel apart, maar het gezicht blijft meestal gespaard. Bij veel zon of als je vaak gebruik maakt van de zonnebank worden de verschijnselen erger.
• Chronische cutane lupus erythematodes of CCLE, ook wel bekend onder de naam DLE: chronische discoïde lupus erythematodes: bij deze vorm gaat het om ovale rode schilferige verdikte plekken. Ze kunnen op het hele lichaam voorkomen, maar je ziet ze vaker op de behaarde huid van het hoofd of in het gelaat. De plekken kunnen uiteindelijk leiden tot littekens of pigmentveranderingen.

Andere woorden die voor systemische lupus erythematodes gebruikt worden

• SLE
• Systemische lupus erythematosus
• Systemic lupus erythematosus
• Lupus

Bij wie komt lupus erythematodes met name voor?

De auto-immuunziekte komt met name voor bij vrouwen. Lupus erythematodes start meestal bij een leeftijd tussen de twintig en de veertig jaar. Personen van Aziatische oorsprong of negroïde mensen worden vaker getroffen door lupus erythematodes dan mensen met een blanke huidskleur. Systemische lupus erythematodes komt voor bij ongeveer één op de duizend mensen.

Oorzaak systemische lupus erythematodes

De oorzaak is tot nu toe niet bekend. Dat de ziekte vaker voorkomt bij vrouwen zou komen omdat vrouwelijke hormonen systemische lupus erythematodes bevorderen en mannelijke hormonen juist beschermen tegen de ziekte. Er zijn aanwijzingen dat infecties, hormonen en erfelijkheid een rol spelen bij het ontstaan. De ziekte komt in bepaalde families frequenter voor. Het licht van de zon en allergische reacties op medicatie hebben ook invloed.

Symptomen systemische lupus erythematodes

SLE kent vele uitingsvormen. Het meest komen voor: gewrichtsklachten, afwijkingen van de huid, pijn in de spieren en vermoeidheid.

Andere verschijnselen die op kunnen treden (in de meeste gevallen blijft het beperkt tot enkele verschijnselen):

• Uitslag in het gezicht in de vorm van een vlinder
• Verhoogde lichaamstemperatuur
• Zwelling van klieren
• Uitval van haren
• Bloedarmoede
• Verlies van gewicht
• Minder trek in eten
• Zweertjes in de mondholte, neusholte, keelholte
• De huid kan overgevoelig zijn voor de zon
• Fenomeen van Raynaud
• Hoge bloeddruk
• Nierontsteking
• Ontsteking van hartvlies, longvlies, buikvlies
• Psychiatrische klachten
• Neurologische klachten
• Zenuwen kunnen ontstoken raken
• De lever kan vergroot zijn
• De milt kan vergroot zijn
• Maag- en darmklachten
• De hartspier kan ontstoken raken
• De hartkleppen kunnen ontstoken raken
• Secundair Sjögren syndroom
• Trombose

Diagnose systemische lupus erythematodes

Er is geen test beschikbaar die uitsluitsel kan geven. De arts zal de diagnose stellen aan de hand van de verschijnselen, lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek en eventueel röntgenonderzoek, onderzoek van een biopt wat is afgenomen. Specifieke afweerstoffen in het bloed kunnen de diagnose ondersteunen: bij meer dan 95 procent van de mensen met systemische lupus erythematodes kan men in het bloed antistoffen aanwijzen die reageren met componenten van celkernen. Dit worden ook wel antinucleaire antistoffen genoemd of ANA. Bij een positieve ANA-test kan verder onderzoek gedaan worden. In het begin van de auto-immuunziekte kan het moeilijk zijn om de diagnose met zekerheid te stellen en ook als het om een lichte vorm gaat kan dit het geval zijn.

Behandeling systemische lupus erythematodes

Systemische lupus erythematodes is een chronische ziekte en je kunt er niet echt van genezen. Maar als je je aan bepaalde leefregels houdt en met gebruik van medicatie kunnen veel symptomen onderdrukt worden. Medicijnen die gebruikt worden: bijnierschorshormonen of corticosteroïden onderdrukken ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze vernauwen ook de bloedvaten. Roodheid, jeuk en zwelling van de huid zal minder worden. Andere medicatie om ontstekingen te remmen zijn chloroquine en hydroxychloroquine. Middelen die de afweer onderdrukken worden gebruikt als de bijnierschorshormonen niet voldoende resultaat geven: azathioprine en cyclofosfamide. Deze middelen worden dan vaak in combinatie met de bijnierschorshormonen gegeven. Bij ontstekingen van de huid kan sulfasalazine worden voorgeschreven of het middel thalidomide. Het bestrijden van risicofactoren is zeer belangrijk, je moet dan denken aan roken, een te hoog lichaamsgewicht, diabetes, een te hoog cholesterolgehalte, te weinig beweging.

Waar je zelf op kunt letten

Zonlicht kan het afweersysteem ontregelen bij mensen die lijden aan lupus. Er kunnen abnormale huidreacties ontstaan en de ziekte kan in andere organen opvlammen. De klachten door zonlicht hoeven niet direct na de blootstelling ontstaan, soms gebeurt dit pas weken later. Probeer direct zonlicht zoveel mogelijk te ontwijken. Bescherm in de zomer de huid met een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.

Systemische lupus erythematodes en zwangerschap

Goed overleg met de arts is van groot belang. Het risico op complicaties moet goed ingeschat worden en dat hangt samen met verschillende factoren. De ziekte moet een bepaalde tijd vooraf aan de zwangerschap rustig zijn, er moet gekeken worden of er iets aangepast moet worden in de medicatie. De bloeddruk moet goed zijn, de nierfunctie moet bekeken worden. Tijdens een zwangerschap is de samenwerking tussen gynaecoloog en de internist/reumatoloog zeer belangrijk om eventuele complicaties snel te signaleren en aan te pakken.

Prognose, vooruitzichten systemische lupus erythematodes

Bij systemische lupus erythematodes worden actieve periodes (opvlammingen) meestal afgewisseld met rustige episodes. Gelukkig zijn de vooruitzichten flink verbeterd de laatste veertig jaar, de levensverwachting is nu nagenoeg normaal. Dit komt omdat de diagnose veel sneller gesteld wordt, medicatie wordt beter gebruikt en de mogelijkheden om complicaties te behandelen zijn enorm verbeterd en er zijn meer behandelmogelijkheden. Zware vormen die tot de dood leiden zijn gelukkig een uitzondering geworden. Het is van groot belang dat complicaties snel aangepakt worden en dat er snel met behandelen wordt gestart bij een opvlamming.

Lees verder

• Syndroom van Sjögren: droge ogen en een droge mond