Wheezing: oorzaken piepende ademhaling bij uitademen

Wheezing is een hoog, grof fluitend geluid dat kan optreden wanneer iemand uitademt. De oorzaken van piepende ademhaling bij uitademen kan variëren. De oorzaak van wheezing kan variëren van chronische, meestal goed controleerbare aandoeningen zoals astma, tot zeer ernstige aandoeningen waaronder hartfalen. Astma en bronchitis behoren tot de meest voorkomende oorzaken van wheezing of piepende ademhaling bij volwassenen. Wheezing wordt in deze gevallen meestal behandeld door de onderliggende aandoening te behandelen. Bij wheezing door astma krijg je waarschijnlijk een soort inhalator voorgeschreven om ontstekingen te verminderen en je luchtwegen te openen. In geval van wheezing door bronchitis, kan een bronchusverwijder helpen, of een antibioticum om een ​​bacteriële infectie aan te pakken. Daarnaast is het belangrijk om niet te roken of je te begeven in rokerige ruimtes. Een gezonde leefstijl met voldoende slaap en gevarieerde voeding zijn ook van belang.

• Wat is wheezing?
• Wheezing: piepende ademhaling bij uitademen
• Anatomie en fysiologie
• Wie ontwikkelt een piepende ademhaling?
• Kinderen
• Baby's
• Volwassenen
• Epidemiologie
• Ontstaansmechanisme
• Oorzaken van wheezing
• Astma
• Bronchitis
• Bronchiolitis
• Roken
• Longemfyseem
• Chronische obstructieve longziekte (COPD)
• Hartfalen
• Longontsteking
• Vreemd voorwerp
• Anafylaxie
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
• Virale luchtweginfecties bij volwassenen
• Allergieën en allergische rhinitis
• Vasculaire afwijkingen
• Cystische fibrose
• Pulmonale fibrose
• Interstitiële longziekten
• Embolieën
• Tracheomalacie
• Medicatie
• Aangeboren afwijkingen van de luchtwegen
• Risicofactoren
• Omgevingsfactoren
• Leefstijlfactoren
• Medische aandoeningen
• Genetische factoren
• Weersomstandigheden en klimaatomstandigheden
• Risicogroepen
• Bijkomende symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek
• Lichamelijk onderzoek
• Behandeling van wheezing
• Traditionele medicatie: de basis van symptomatische verlichting
• Innovatieve biologische therapieën: een gepersonaliseerde aanpak
• Geavanceerde inhalatietechnologieën: beter effect, minder bijwerkingen
• Immunotherapie: aanpakken van allergieën bij de bron
• Innovatieve longrevalidatie: ademhalingstechnieken en longtraining
• Leefstijlaanpassingen: preventie begint thuis
• Innovatieve behandelingen: een blik op de toekomst
• Zelfzorgmaatregelen
• Prognose
• Complicaties
• Casus: Wheezing
• Patiënt
• Presentatie
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose
• Preventie

Wat is wheezing?

Daan was altijd de man die de kamer vulde met zijn aanstekelijke lach, maar de laatste tijd werd zijn vrolijke stem steeds vaker overstemd door een hardnekkig piepende ademhaling. "Het is niets," wuifde hij steevast weg, totdat een korte wandeling naar de supermarkt voelde als een marathon. Die piepende ademhaling — dat wheezing, zoals de arts het noemde — leek plotseling zijn leven over te nemen. Wat eerst slechts een ongemakkelijk geluid was, groeide uit tot een constante herinnering dat zijn longen niet meer onbezorgd door de dagen dansten zoals voorheen.

Wheezing verwijst naar een piepend geluid bij uitademing, zoals bij astma, en is een teken van een obstructie in de lagere luchtwegen. Dit moet niet verwart worden met stridor, waarbij het gierende of piepende geluid aanwezig is bij de inademing.

Wheezing: piepende ademhaling bij uitademen

Wheezing is een hoog, grof fluitend geluid dat kan optreden wanneer iemand ademt. Sommige geluiden worden alleen gehoord met de stethoscoop van een arts, maar een piepende ademhaling is vaak goed te horen met het blote oor. Wheezing wordt meestal veroorzaakt door een obstructie (verstopping) of vernauwing van de bronchiën, de vertakkingen van de luchtwegen. Het kan ook worden veroorzaakt door een obstructie in de grotere luchtwegen of in de stembanden. De pieptoon kan variëren, afhankelijk van welk deel van het ademhalingssysteem is geblokkeerd of versmald. Versmalling in het bovenste gedeelte van het ademhalingssysteem kan een pieptoon veroorzaken. Lagere obstructies kunnen een meer 'muzikale' toon hebben.

Anatomie en fysiologie

De longen, die gracieuze organen die ons elke dag onzichtbaar van zuurstof voorzien, zijn een wonder van anatomie en fysiologie. Bij het inademen vullen ze zich vol leven, en bij het uitademen ontdoen ze zich van wat ons lichaam niet meer nodig heeft. Toch kan deze vloeiende ademhaling door verschillende oorzaken worden verstoord, en wheezing — die herkenbare, piepende ademhaling — is een teken dat deze indrukwekkende machine van binnen ergens hapert. Hier volgt een diepgaande verkenning van de longen in hun relatie tot wheezing.

Anatomische basis: een netwerk van luchtwegen en longblaasjes
De longen zijn opgebouwd uit een reeks luchtwegen die lucht naar binnen voeren en afvalstoffen afvoeren. Na de luchtpijp (trachea) splitst het ademhalingssysteem zich in twee bronchiën — één voor elke long. Deze bronchiën vertakken zich steeds verder, net als de takken van een boom, tot ze de fijnste luchtwegen vormen, de bronchiolen. Aan het uiteinde van deze bronchiolen bevinden zich de alveoli of longblaasjes, kleine luchtzakjes die in contact staan met bloedvaatjes. Hier vindt de uitwisseling plaats: zuurstof diffundeert naar het bloed, en koolstofdioxide wordt afgevoerd.

Bij een gezonde ademhaling bewegen de luchtstromen soepel door dit complexe netwerk. Maar wanneer wheezing optreedt, vernauwen deze luchtwegen zich. Dit kan het gevolg zijn van ontsteking, vernauwing door een allergische reactie, of door een verhoogde slijmproductie die de luchtwegen blokkeert.

De rol van de gladde spieren en het autonome zenuwstelsel
Rondom de bronchiolen bevinden zich gladde spieren, die onder controle staan van het autonome zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel reguleert onze lichaamsfuncties zonder bewuste inspanning, zoals hartslag en ademhaling. Bij prikkeling, bijvoorbeeld door allergenen of prikkelende stoffen, trekken deze spieren zich samen, waardoor de luchtwegen vernauwen. Deze reflexreactie wordt vaak veroorzaakt door signalen van het parasympathische zenuwstelsel, dat de luchtwegen probeert te beschermen. Wanneer de spieren zich samenknijpen en slijmproductie toeneemt, kan de lucht minder vrij passeren, wat leidt tot het karakteristieke piepen van wheezing.

Fysiologie van de gasuitwisseling: zuurstof en koolstofdioxide in balans
De longblaasjes spelen een sleutelrol in de gasuitwisseling. Elke ademhaling voorziet ons lichaam van zuurstof, die via het dunne, permeabele membraan van de alveoli in de bloedvaten diffundeert. Tegelijkertijd wordt koolstofdioxide, een afvalproduct van de stofwisseling, uit het bloed afgevoerd. Wanneer wheezing optreedt, vooral tijdens het uitademen, bemoeilijkt dit de gasuitwisseling. Het gevolg? Een verminderd zuurstofaanbod en een opbouw van koolstofdioxide, wat een benauwend gevoel geeft.

Bij herhaaldelijke episodes van wheezing kan deze verstoring leiden tot vermoeidheid, duizeligheid en een verhoogde hartslag, omdat het lichaam harder moet werken om aan zijn zuurstofbehoefte te voldoen.

De rol van ontsteking en immuunreacties
Wheezing gaat vaak gepaard met ontstekingen in de luchtwegen, vooral bij aandoeningen zoals astma. Bij een ontsteking zwellen de luchtwegen op en produceren ze overtollig slijm. Het immuunsysteem reageert op prikkels door stoffen vrij te maken die de zwelling vergroten en slijmproductie bevorderen. In het geval van allergische reacties, zoals bij hooikoorts, komen histaminen vrij die leiden tot zwelling van de luchtwegen. Deze vernauwing, in combinatie met slijmophoping, zorgt ervoor dat lucht zich moeilijk door de luchtwegen beweegt en het piepende geluid ontstaat.

Longweefsel en elasticiteit: rekbaarheid en de invloed op wheezing
De longen zijn uitzonderlijk rekbaar dankzij elastische vezels die ze flexibel houden. Bij wheezing kan de rekbaarheid van het longweefsel echter afnemen, vooral bij aandoeningen zoals chronische bronchitis of COPD (chronische obstructieve longziekte). Deze ziekten verzwakken het longweefsel en maken de longen stijver, waardoor de luchtstroom verder beperkt raakt en wheezing toeneemt. Als gevolg hiervan blijft lucht vastzitten in de longen, en mensen met ernstige vormen van wheezing ervaren vaak kortademigheid en een gevoel van benauwdheid, alsof ze niet volledig kunnen uitademen.

Het piepen van wheezing: een geluid dat spreekt
Bij wheezing beweegt de lucht met kracht door nauwe doorgangen, wat het typische, fluitende geluid veroorzaakt. Dit geluid ontstaat meestal tijdens het uitademen, wanneer de luchtwegen op hun smalst zijn. Het geluid varieert afhankelijk van de mate en locatie van de vernauwing. Zo kan het geluid scherp en hoog zijn bij vernauwing in de kleine bronchiolen, en lager klinken wanneer de grote luchtwegen betrokken zijn. Wheezing geeft dus niet alleen aan dat er iets mis is met de ademhaling, maar kan ook inzicht geven in waar in de longen de verstopping zich bevindt.

Wie ontwikkelt een piepende ademhaling?

Iedereen, van baby's tot oudere volwassen mannen en vrouwen, kan een piepende ademhaling of wheezing krijgen.

Kinderen

Jonge kinderen met astma ontwikkelen vaak een piepende ademhaling. Wheezing of piepende ademhaling komt ook veel voor bij baby's; naar schatting ontwikkelt 25 tot 30 procent van de kinderen piepende ademhaling in hun eerste levensjaar.

Baby's

Piepende ademhaling komt vaker voor bij baby's vanwege hun kleinere luchtwegen. Ook zijn kinderen onder de twee jaar vatbaar voor een veel voorkomende, maar gemakkelijk te behandelen aandoening die bronchiolitis wordt genoemd. Dit wordt veroorzaakt door een virale luchtweginfectie en kan piepende ademhaling veroorzaken.

Volwassenen

Bij volwassenen hebben rokers en personen met longemfyseem en hartfalen meer kans op een piepende ademhaling.

Epidemiologie

Hier volgt een uitgebreide epidemiologische beschrijving van wheezing, waarin de verschillen in geslacht, leeftijd, klimaat, voeding, leefstijl en genetische factoren aan bod komen.

Wheezing wereldwijd: waar, wanneer en wie
Wheezing, dat kenmerkende piepende geluid bij ademhaling, treft mensen van alle leeftijden en leeft met name onder risicogroepen zoals kinderen en ouderen. Wereldwijd is ongeveer 12-15% van de bevolking bekend met deze ademhalingsklachten, maar het komt in bepaalde regio’s en onder specifieke omstandigheden beduidend vaker voor. Bij kinderen onder de vijf jaar ligt het percentage wheezing-incidenten hoger: 20-25%, vooral door gevoeligheid voor luchtweginfecties en astma. Bij volwassenen neemt de prevalentie van wheezing licht af, hoewel het toeneemt naarmate de leeftijd stijgt, met zo’n 10% van de volwassenen van 60 jaar en ouder die ermee te maken krijgt.

Nederland en België: koude klimaten en luchtkwaliteit
In Nederland en België is wheezing bij kinderen en volwassenen eveneens een veelvoorkomend probleem, met een prevalentie van respectievelijk 15% bij kinderen en rond de 10% bij volwassenen. In beide landen zijn luchtvervuiling en allergieën, veroorzaakt door pollen en schimmels, belangrijke triggers. Daarnaast speelt het relatief vochtige en koude klimaat een rol: vochtige lucht en plotselinge temperatuurwisselingen prikkelen de luchtwegen, wat wheezing-klachten kan verergeren, vooral tijdens het pollenseizoen in het voorjaar en de herfst. Mensen in stedelijke gebieden zoals Amsterdam, Rotterdam en Brussel, waar luchtvervuiling hoger is, rapporteren meer wheezing-incidenten dan in landelijke gebieden.

De overzeese gebiedsdelen: een tropisch contrast
In de tropische klimaten van de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zoals Aruba en Curaçao, ligt de prevalentie van wheezing ook hoog. Op de eilanden wordt gemiddeld bij 18% van de kinderen wheezing geconstateerd, en volwassenen zijn met 12% ook relatief vatbaar. Hitte en vochtigheid in deze regio’s kunnen luchtwegen irriteren, en het verhoogde risico op infecties, zoals virale luchtweginfecties, speelt een rol. Ook is het aantal rokers in deze regio’s hoger dan in Nederland, wat de longgezondheid beïnvloedt en wheezing bevordert.

Genetica: een ademhaling vol erfelijke patronen
Genetische factoren blijken een cruciale rol te spelen in de gevoeligheid voor wheezing. Kinderen met een ouder die astmatische klachten of allergieën heeft, lopen een drie keer hoger risico op wheezing in de kindertijd dan kinderen zonder deze genetische achtergrond. Uit studies blijkt dat genetische variaties in het ADAM33-gen en het ORMDL3-gen bij mensen wereldwijd vaker voorkomen bij mensen die wheezing ervaren. In Nederland is naar schatting 40% van de kinderen met wheezing afkomstig uit families waarin astma of allergieën voorkomen.

Leefstijl en voeding: roken, allergieën en luchtweggezondheid
Leefstijlfactoren zoals roken en een ongezonde voeding dragen wereldwijd bij aan het risico op wheezing. In Nederland en België wordt wheezing bij volwassenen vaak gelinkt aan tabaksgebruik. Zo’n 25% van de volwassenen die dagelijks roken, ervaart wheezing. Een gezonde, mediterrane voeding rijk aan antioxidanten, zoals verse groenten en fruit, lijkt het risico op luchtwegklachten te verlagen. Kinderen die regelmatig verse groenten en vis eten, zoals de Omega-3-rijke vissoorten, vertonen minder symptomen van wheezing, vooral in vergelijking met hun leeftijdsgenoten die veel fastfood consumeren.

Klimaatfactoren: pollen, vochtigheid en luchtkwaliteit
Klimaatveranderingen hebben hun stempel gedrukt op de prevalentie van wheezing wereldwijd. In zowel Nederland als België zorgt de toename van pollen door langere bloeiseizoenen en de hogere luchtvochtigheid voor meer gevallen van wheezing. Dit geldt ook voor regio’s met warmere temperaturen, zoals de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, waar het tropische klimaat een constante bron van luchtvochtigheid vormt, wat wheezing kan verergeren. Warme en vochtige lucht maakt het namelijk moeilijker om irritaties in de luchtwegen te voorkomen, waardoor de klachten langer aanhouden.

Geslacht: mannen en vrouwen, van kind tot volwassene
Uit onderzoek blijkt dat wheezing bij jonge kinderen vaker voorkomt bij jongens dan bij meisjes, met een verhouding van 3:2. Bij volwassenen keert deze verhouding juist om, en wordt wheezing vaker waargenomen bij vrouwen, vooral naarmate ze ouder worden. Dit verschil kan te maken hebben met hormonale invloeden, zoals de rol van oestrogeen bij de gevoeligheid van luchtwegen. In Nederland, België en de overzeese gebieden wordt dit patroon herkend, waarbij vooral mannen op jonge leeftijd kwetsbaarder zijn en vrouwen vanaf de middelbare leeftijd.

Internationale verschillen: voeding, cultuur en luchtkwaliteit
Wereldwijd bestaan er aanzienlijke verschillen in de prevalentie van wheezing, met name door luchtkwaliteit en dieetverschillen. In landen met slechte luchtkwaliteit, zoals China en India, ligt het percentage wheezing vaak boven de 20%, zowel bij kinderen als volwassenen. In landen rond de Middellandse Zee, waar een mediterrane leefstijl wordt aangehouden, zijn de cijfers lager, wat de invloed van voeding benadrukt. In de Verenigde Staten meldt 14% van de bevolking wheezing-klachten, vaak gerelateerd aan allergieën en astma, maar ook door blootstelling aan sigarettenrook en vervuiling in stedelijke gebieden.

Ontstaansmechanisme

Wheezing ontstaat door een verstoorde luchtstroom in de luchtwegen. Dit kan worden veroorzaakt door een combinatie van vernauwde luchtwegen, verhoogde slijmproductie, ontstekingsreacties en de actieve samentrekking van gladde spieren rondom de luchtwegen. Het ontstaansmechanisme van wheezing omvat verschillende stappen en processen, die elk bijdragen aan het karakteristieke piepende geluid dat ermee gepaard gaat. Hier volgt een gedetailleerde uitleg van deze processen.

1. Vernauwing van de luchtwegen: een eerste stap
Het basismechanisme van wheezing begint met de vernauwing van de luchtwegen. Deze vernauwing kan plaatsvinden in de bovenste luchtwegen, zoals de trachea en bronchiën, maar komt vaak voor in de kleinere, perifere luchtwegen — de bronchiolen — waar de luchtwegen steeds fijner worden. Wanneer de diameter van deze luchtwegen verkleint, moet de lucht zich met meer kracht door de smalle passages verplaatsen. Dit creëert turbulentie en veroorzaakt de kenmerkende piepende ademhaling.

De vernauwing van de luchtwegen kan worden veroorzaakt door verschillende factoren:

• Ontsteking: Bij een ontstekingsreactie zwellen de luchtwegen op, waardoor ze nauwer worden. Dit is vaak zichtbaar bij aandoeningen zoals astma en bronchitis.
• Oedeem: Ontstekingsprocessen leiden tot vochtophoping (oedeem) in de wand van de luchtwegen, wat de luchtwegen verder versmalt.
• Slijmophoping: Overmatige slijmproductie blokkeert de luchtwegen, waardoor de doorgang smaller wordt en de luchtstroom belemmerd raakt.

2. Rol van gladde spieren: bronchoconstrictie
Een belangrijke stap in het ontstaan van wheezing is de bronchoconstrictie, ofwel het samentrekken van de gladde spieren rondom de bronchiolen. Deze spieren, die zich langs de wanden van de luchtwegen bevinden, worden gecontroleerd door het autonome zenuwstelsel, dat de luchtwegen beschermt tegen schadelijke stoffen en irriterende stoffen zoals rook, stof en allergenen.

Wanneer de luchtwegen worden blootgesteld aan irriterende stoffen, allergenen of koude lucht, sturen zenuwreceptoren in de luchtwegen signalen naar het centrale zenuwstelsel. Het parasympathische zenuwstelsel reageert door de gladde spieren te activeren, die vervolgens samentrekken. Dit leidt tot vernauwing van de luchtwegen, waardoor de lucht moeilijker kan passeren en de luchtstroom verder wordt verstoord.

3. Ontsteking en immuunreactie: een beschermende, maar beperkende kracht
Wheezing gaat vaak gepaard met een ontstekingsreactie, vooral bij aandoeningen zoals astma, COPD en allergische bronchitis. Wanneer de luchtwegen geïrriteerd raken, reageert het immuunsysteem door ontstekingscellen, zoals neutrofielen, eosinofielen en mestcellen, naar de luchtwegen te sturen. Deze cellen geven ontstekingsstoffen vrij, waaronder histaminen, prostaglandinen en leukotriënen.

• Histamine: Histamine zorgt voor verwijding van bloedvaten en toename van de slijmproductie, wat resulteert in oedeem en slijmophoping in de luchtwegen.
• Leukotriënen: Deze stoffen veroorzaken samentrekking van de gladde spieren en dragen bij aan de vernauwing van de luchtwegen.
• Hoewel deze immuunreactie bedoeld is om het lichaam te beschermen, leidt het in de luchtwegen tot een verdere belemmering van de luchtstroom. Deze ontstekingsreactie kan maanden aanhouden en de luchtwegen permanent beschadigen, wat bijdraagt aan chronische wheezing.

4. Slijmproductie en luchtwegobstructie
Een toename van slijmproductie in de luchtwegen is een belangrijk onderdeel van het wheezing-mechanisme. Slijm wordt geproduceerd door de slijmbekercellen in de luchtwegen om ingeademde deeltjes, zoals stof en bacteriën, vast te houden en ze vervolgens uit de luchtwegen te verwijderen.

Bij wheezing is de slijmproductie vaak verhoogd door een ontstekingsreactie. Het overtollige slijm hoopt zich op in de luchtwegen, waar het de doorgang vernauwt en de luchtstroom verder beperkt. Dit effect wordt vooral gezien bij aandoeningen zoals astma en chronische bronchitis. Bij hevige slijmophoping, zoals bij een verkoudheid of bronchitis, kan de luchtweg geheel worden afgesloten, wat leidt tot een ernstige vorm van wheezing en kortademigheid.

5. Verminderde elasticiteit en compliantie van de longen
De elasticiteit van de longen, ook wel de compliantie genoemd, is cruciaal voor een gezonde ademhaling. Normaal gesproken helpt de elasticiteit van het longweefsel de luchtwegen open te houden tijdens het ademen. Bij chronische longziekten, zoals COPD, neemt de elasticiteit van de longen echter af, en het longweefsel verliest zijn vermogen om soepel mee te bewegen tijdens het ademen.

Wanneer de elasticiteit vermindert, verliezen de kleinere luchtwegen hun stevigheid en neigen ze in te klappen, vooral tijdens het uitademen. Dit leidt tot luchtwegobstructie en verhoogt de druk in de luchtwegen, wat bijdraagt aan het ontstaan van wheezing. De ademhaling wordt hierdoor vermoeiender en ineffectief, en het lichaam ervaart een zuurstoftekort.

6. Turbulentie in de luchtwegen: de geluidsgenerator
De uiteindelijke oorzaak van het karakteristieke piepende geluid van wheezing is de turbulentie van de luchtstroom in de vernauwde luchtwegen. In een gezonde long beweegt lucht op een laminaire (soepele) manier door de luchtwegen. Bij wheezing, wanneer de luchtwegen zijn vernauwd door ontsteking, slijmophoping en bronchoconstrictie, ontstaat er een turbulente luchtstroom.

Tijdens de uitademing, wanneer de luchtwegen op hun smalst zijn, moet de lucht zich met meer kracht door deze beperkte ruimte persen. Dit veroorzaakt wervelingen in de luchtstroom, wat het piepende geluid veroorzaakt. Het exacte geluid kan variëren, afhankelijk van de mate van vernauwing en de locatie in de luchtwegen, met hogere tonen bij kleinere luchtwegen en lagere tonen bij grotere luchtwegen.

Oorzaken van wheezing

De oorzaken van wheezing variëren sterk en betreffen vaak chronische (langdurige) aandoeningen zoals astma, tot zeer ernstige aandoeningen waaronder hartfalen. De meest voorkomende oorzaken van wheezing zijn:

Astma

Astma is een chronische ontsteking van de longen. Veel voorkomende symptomen van astma zijn hoesten, een piepende ademhaling (wheezing), benauwdheid en kortademigheid. Astma varieert in ernst. Voor sommige mensen is astma niet meer dan een vervelende bijkomstigheid, terwijl voor anderen het een groot probleem kan zijn dat de dagelijkse activiteiten verstoort en kan leiden tot een levensbedreigende astma-aanval. Astma kan niet worden genezen, maar de symptomen ervan kunnen onder controle worden gehouden.

Bronchitis

Acute bronchitis is een ontsteking van de bronchiën en ontstaat vaak na een verkoudheid of griepje. Mensen met bronchitis hoesten vaak verdikt slijm op, dat verkleurd kan zijn. Bronchitis kan zowel acuut als chronisch zijn. Bronchitis kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• Hoesten;
• Productie van slijm (sputum), dat helder, wit, geelachtig grijs of groen van kleur kan zijn en soms bevat het streepjes bloed;
• Vermoeidheid;
• Kortademigheid;
• Lichte koorts en koude rillingen;
• Pijn op de borst.

Bronchiolitis

Bronchiolitis is een luchtweginfectie die leidt tot een ontsteking van de bronchiolen en vooral kinderen hebben er last van. Het geeft klachten als hoesten, piepende ademhaling (wheezing), kortademigheid, benauwdheid en stokken van de ademhaling (apneu).

Roken

Roken tast de luchtwegen aan en mensen die lang roken hebben vaak een rokershoest. Ze zijn vaak kortademig, kunnen een piepende ademhaling hebben die komt en gaat, en hebben een slechte conditie.

Longemfyseem

Longemfyseem is een longziekte die valt onder COPD. Bij longemfyseem zijn veel longblaasjes onherstelbaar beschadigd. Klachten kunnen bestaan uit kortademigheid en een constante vermoeidheid.

Chronische obstructieve longziekte (COPD)

COPD omvat chronische bronchitis en emfyseem en kan leiden tot blijvende schade aan de luchtwegen. Mensen met COPD ervaren vaak wheezing, vooral bij inspanning, als gevolg van ontsteking en vernauwing van de luchtwegen.

Hartfalen

Chronisch hartfalen geeft een waaier aan symptomen, waaronder aanhoudende hoest of wheezing met witte of roze bloedgetinte fluimen.

Longontsteking

Een longontsteking duidt op een ontsteking van de kleine vertakkingen van de longen en de longblaasjes diep in je longen, vaak veroorzaakt door een virus of bacterie.

Vreemd voorwerp

Een vreemd voorwerp in de longen kan piepende ademhaling veroorzaken.

Anafylaxie

Een ernstige acute (plotselinge) allergische reactie genaamd anafylaxie veroorzaakt door voedsel of een insectenbeet.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

Bij GERD (reflux) kan maagzuur de luchtwegen irriteren wanneer het terugvloeit in de slokdarm en soms zelfs in de luchtwegen komt. Dit kan leiden tot een piepende ademhaling, vooral 's nachts of na het eten.

Virale luchtweginfecties bij volwassenen

Niet alleen bij kinderen, maar ook bij volwassenen kunnen virale luchtweginfecties zoals het respiratoir syncytieel (RS-) virus wheezing veroorzaken, vooral bij mensen met een gevoelige luchtwegen of bestaande longproblemen.

Allergieën en allergische rhinitis

Allergieën voor pollen, huisstofmijt, schimmelsporen of huisdieren kunnen een allergische reactie uitlokken die leidt tot ontsteking en vernauwing van de luchtwegen. Dit resulteert vaak in wheezing, vooral bij mensen met astma.

Vasculaire afwijkingen

Soms kan een abnormale positie van bloedvaten rond de luchtwegen (zoals bij een vasculaire ring) druk uitoefenen op de luchtwegen, wat leidt tot een piepende ademhaling.

Cystische fibrose

Deze erfelijke aandoening veroorzaakt verdikking van slijm in de longen, wat de luchtwegen kan blokkeren en wheezing kan veroorzaken. Wheezing is vaak een van de eerste symptomen bij kinderen met deze ziekte.

Pulmonale fibrose

Bij longfibrose ontstaat er littekenweefsel in de longen, waardoor de luchtwegen stijf en vernauwd worden. Dit kan leiden tot wheezing en ademhalingsmoeilijkheden, vooral bij inspanning.

Interstitiële longziekten

Bij interstitiële longziekten ontstaat ontsteking en littekenvorming in het longweefsel, wat tot wheezing en kortademigheid kan leiden, vaak als gevolg van vernauwing van de luchtwegen.

Embolieën

Een longembolie, waarbij een bloedstolsel de longslagader blokkeert, kan in sommige gevallen gepaard gaan met piepende ademhaling door verhoogde druk en verminderde luchtstroom.

Tracheomalacie

Bij tracheomalacie is de luchtpijp zwakker dan normaal, wat bij inspanning of irritatie kan leiden tot collaps van de luchtpijp en een piepende ademhaling.

Medicatie

Bepaalde medicijnen, zoals bètablokkers en NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen), kunnen bij sommige mensen bronchoconstrictie en wheezing uitlokken.

Aangeboren afwijkingen van de luchtwegen

Afwijkingen in de luchtwegen, zoals tracheale stenose (vernauwing van de luchtpijp) of bronchopulmonale dysplasie (vaak bij premature baby’s), kunnen bijdragen aan wheezing vanaf de geboorte.

Risicofactoren

Wheezing kan door tal van risicofactoren worden beïnvloed, waaronder omgevingsinvloeden, leefstijlgewoonten, medische aandoeningen en genetische factoren. Hieronder volgt een uitgebreide bespreking van de belangrijkste risicofactoren die wheezing kunnen verergeren of uitlokken.

Omgevingsfactoren

Omgevingsinvloeden zoals luchtvervuiling, allergenen en blootstelling aan chemicaliën kunnen de luchtwegen irriteren en wheezing veroorzaken of verergeren.

• Luchtvervuiling: Fijne stofdeeltjes, zoals PM2.5, dringen diep door in de longen en kunnen de luchtwegen prikkelen, wat leidt tot ontstekingen en wheezing. In stedelijke gebieden met hoge niveaus van luchtvervuiling, zoals delen van Amsterdam en Rotterdam, is de prevalentie van wheezing bij kinderen gemiddeld 15% hoger dan in minder vervuilde gebieden.
• Allergenen: Blootstelling aan allergenen zoals pollen, huisstofmijt en schimmelsporen kan wheezing uitlokken bij mensen met allergieën of astma. Allergieën komen voor bij zo’n 20-30% van de bevolking in Europa, en ongeveer 60% van deze mensen ervaart wheezing tijdens blootstelling aan hun allergenen.

Leefstijlfactoren

Leefstijl speelt een grote rol in de gevoeligheid voor wheezing. Roken, voeding en lichamelijke inactiviteit kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van luchtwegklachten.

• Roken: Tabaksrook irriteert de luchtwegen en verhoogt het risico op chronische luchtwegproblemen. Zo blijkt uit studies dat maar liefst 25% van de rokers last heeft van wheezing, wat significant hoger is dan de 10% bij niet-rokers.
• Voeding: Een voeding rijk aan antioxidanten, zoals fruit en groenten, kan ontstekingsreacties in de luchtwegen verminderen en het risico op wheezing verlagen. Onder kinderen die minder dan twee keer per week vers fruit eten, werd een verhoogde prevalentie van wheezing waargenomen: 12% in vergelijking met 8% bij kinderen die dagelijks fruit consumeren.
• Lichamelijke inactiviteit: Mensen met een zittende levensstijl kunnen een verminderde longcapaciteit ontwikkelen, wat hen vatbaarder maakt voor luchtwegproblemen, waaronder wheezing. Regelmatige lichaamsbeweging kan de longcapaciteit vergroten en ademhalingsproblemen verminderen.

Roken is een duidelijk voorbeeld van een risicofactor voor wheezing. Zo blijkt uit onderzoek dat 25% van de volwassen rokers in Nederland geregeld last heeft van wheezing, vergeleken met slechts 10% van de niet-rokers. Tabaksrook irriteert de luchtwegen, verhoogt slijmproductie en veroorzaakt ontstekingsreacties, wat allemaal bijdraagt aan wheezing.

Medische aandoeningen

Bepaalde chronische aandoeningen verhogen het risico op wheezing, doordat ze de luchtwegen kwetsbaarder maken voor irritatie en ontsteking.

• Astma: Astma is een chronische ontstekingsaandoening van de luchtwegen die vaak gepaard gaat met wheezing. In Nederland heeft ongeveer 8% van de kinderen en 5% van de volwassenen astma, en van deze groep ervaart meer dan 80% geregeld wheezing.
• Chronische obstructieve longziekte (COPD): COPD veroorzaakt blijvende luchtwegvernauwing en komt voor bij ongeveer 3% van de volwassen bevolking in Nederland. Onder COPD-patiënten ervaart meer dan 60% regelmatig wheezing als symptoom.
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): Bij GERD kan maagzuur terugvloeien in de slokdarm en de luchtwegen irriteren, wat bijdraagt aan wheezing. Ongeveer 10% van de mensen met GERD heeft ook last van wheezing.

Genetische factoren

Genetische aanleg speelt een belangrijke rol in de gevoeligheid voor wheezing. Een familiegeschiedenis van astma, allergieën of andere luchtwegaandoeningen verhoogt het risico op wheezing.

• Familiegeschiedenis: Kinderen van ouders met astma hebben een drie keer hogere kans om zelf astma en bijbehorende symptomen zoals wheezing te ontwikkelen. Studies tonen aan dat 40% van de kinderen met wheezing een ouder heeft met astmatische klachten of allergieën.
• Genetische variaties: Variaties in genen zoals het ADAM33-gen en het ORMDL3-gen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op luchtwegontstekingen en wheezing, vooral bij kinderen.

Weersomstandigheden en klimaatomstandigheden

Koude lucht, hoge luchtvochtigheid en seizoenstriggers kunnen ook bijdragen aan wheezing, vooral bij mensen met gevoelige luchtwegen.

• Koude lucht: Bij blootstelling aan koude lucht kunnen de luchtwegen samenknijpen, wat het risico op wheezing verhoogt. In koude klimaten, zoals in Noord-Europa, komt wheezing in de wintermaanden gemiddeld 15% vaker voor dan in warmere seizoenen.
• Hoge luchtvochtigheid: In regio’s met een hoge luchtvochtigheid, zoals de tropische Nederlandse overzeese gebieden, is wheezing een veelvoorkomend symptoom onder de bevolking, met een prevalentie van ongeveer 18% bij kinderen.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op wheezing door hun fysieke of omgevingsomstandigheden. Deze risicogroepen zijn kwetsbaarder vanwege onderliggende gezondheidsfactoren, levensstijl of omgevingsinvloeden. Hieronder volgt een uitgebreide opsomming van de belangrijkste risicogroepen voor wheezing.

Kinderen en adolescenten
Kinderen, met name jonge kinderen, behoren tot de grootste risicogroepen voor wheezing. Hun luchtwegen zijn nog niet volledig ontwikkeld, waardoor ze gevoeliger zijn voor ontstekingen en vernauwing.

• Voorbeeld: Bij kinderen onder de vijf jaar wordt wheezing in Nederland bij 20% van de kinderen waargenomen, vaak door infecties zoals het respiratoir syncytieel virus (RSV).

Factoren: Kinderen met astma, allergieën, of kinderen die blootgesteld zijn aan passief roken, hebben een aanzienlijk verhoogd risico op wheezing. Ook kinderen die opgroeien in stedelijke gebieden met hogere luchtvervuiling lopen extra risico.

Ouderen
Ouderen zijn een andere kwetsbare groep, omdat hun longcapaciteit afneemt met de leeftijd en ze vaak meer medische aandoeningen hebben die wheezing kunnen uitlokken.

• Voorbeeld: In Nederland heeft meer dan 10% van de mensen boven de 65 jaar last van chronische wheezing, vaak door aandoeningen zoals COPD of hartfalen.

Factoren: Chronische ziekten, verminderde elasticiteit van het longweefsel en een afname in immuunfunctie maken ouderen kwetsbaarder voor luchtwegproblemen. Daarnaast hebben ouderen vaak te maken met polyfarmacie, waarbij sommige medicijnen, zoals bètablokkers, kunnen bijdragen aan wheezing.

Mensen met astma of allergieën
Personen met een voorgeschiedenis van astma of allergieën vormen een belangrijke risicogroep voor wheezing. Bij hen zijn de luchtwegen vaak gevoeliger voor prikkels, wat leidt tot een verhoogde kans op luchtwegvernauwing.

• Voorbeeld: In Nederland heeft 8% van de kinderen en 5% van de volwassenen astma. Van deze groep heeft meer dan 80% last van wheezing als een terugkerend symptoom.

Factoren: Mensen met allergieën voor huisstofmijt, pollen of huisdieren hebben vaak last van wheezing wanneer ze in contact komen met deze allergenen. Ook seizoensgebonden allergieën dragen bij aan een verhoogd risico op wheezing, vooral in het voorjaar en de herfst.

Rokers en ex-rokers
Mensen die roken of jarenlang hebben gerookt lopen een verhoogd risico op wheezing door de schade die tabaksrook aan de luchtwegen veroorzaakt.

• Voorbeeld: Studies tonen aan dat maar liefst 25% van de rokers in Nederland regelmatig wheezing ervaart, vergeleken met slechts 10% van de niet-rokers.

Factoren: Chronische blootstelling aan tabaksrook beschadigt de luchtwegen, veroorzaakt ontstekingen en verhoogt de slijmproductie, wat kan leiden tot wheezing. Ook ex-rokers kunnen last blijven houden van wheezing door blijvende schade aan de luchtwegen.

Mensen met chronische longziekten zoals COPD en cystische fibrose
Patiënten met chronische luchtwegaandoeningen zoals COPD en cystische fibrose hebben vaak te maken met wheezing als gevolg van hun onderliggende aandoening.

• Voorbeeld: Ongeveer 60% van de COPD-patiënten in Nederland rapporteert geregeld wheezing als een terugkerend symptoom.

Factoren: COPD-patiënten hebben beschadigde luchtwegen en longblaasjes, waardoor de luchtstroom wordt beperkt en wheezing kan ontstaan. Bij cystische fibrose leidt de ophoping van dik slijm in de luchtwegen vaak tot verstopping en wheezing.

Mensen met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
Mensen met GERD lopen een verhoogd risico op wheezing, vooral omdat maagzuur de luchtwegen kan irriteren als het terugvloeit naar de slokdarm.

• Voorbeeld: Ongeveer 10% van de mensen met GERD in Nederland ervaart wheezing als gevolg van maagzuur dat de luchtwegen prikkelt.

Factoren: Wanneer maagzuur de luchtwegen bereikt, kan het ontsteking en irritatie veroorzaken. Dit leidt vaak tot episodes van wheezing, vooral 's nachts of na de maaltijd.

Mensen met immuniteitsproblemen
Personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met HIV/AIDS, kanker of mensen die immuunsuppressiva gebruiken, lopen een verhoogd risico op luchtweginfecties die wheezing kunnen veroorzaken.

• Voorbeeld: Mensen met immuungecompromitteerde aandoeningen hebben vaak een verhoogde kans op virale of bacteriële infecties die wheezing uitlokken. In deze groep komt wheezing tot wel 30% vaker voor dan bij mensen met een gezonde immuniteit.

Factoren: Een verzwakt immuunsysteem maakt het moeilijk om infecties effectief te bestrijden, wat leidt tot herhaalde luchtweginfecties en bijbehorende symptomen zoals wheezing.

Beroepsgroepen met blootstelling aan irriterende stoffen
Mensen die werken in omgevingen met blootstelling aan stoffen zoals chemische dampen, stof, rook of bouwmaterialen lopen een verhoogd risico op luchtwegproblemen en wheezing.

• Voorbeeld: Studies onder bouwvakkers tonen aan dat wheezing in deze beroepsgroep 20% hoger is dan in niet-industriele beroepen door regelmatige blootstelling aan stof en rook.

Factoren: Chronische blootstelling aan deze irriterende stoffen kan leiden tot luchtwegontsteking, bronchoconstrictie en een verhoogde slijmproductie, wat allemaal kan resulteren in wheezing.

Mensen met een genetische aanleg voor luchtwegproblemen
Genetische factoren kunnen een belangrijke rol spelen in de gevoeligheid voor wheezing. Personen met een familiegeschiedenis van astma, allergieën of COPD lopen een verhoogd risico.

• Voorbeeld: Studies tonen aan dat kinderen met een ouder die astma heeft drie keer vaker zelf last hebben van wheezing dan kinderen zonder astmatische ouder.

Factoren: Genetische mutaties in bepaalde genen, zoals het ADAM33-gen, kunnen het risico op luchtwegontstekingen en bronchiale hyperreactiviteit verhogen, wat leidt tot een grotere kans op wheezing.

Mensen met obesitas
Overgewicht of obesitas verhoogt het risico op wheezing door de verhoogde druk op de borst en de luchtwegen. Bovendien wordt obesitas geassocieerd met ontstekingen die wheezing kunnen verergeren.

• Voorbeeld: Ongeveer 15% van de mensen met obesitas in Nederland ervaart wheezing, vergeleken met 10% van mensen met een gezond gewicht.

Factoren: Obesitas kan leiden tot verminderde longcapaciteit en verhoogde druk op de luchtwegen, wat kan leiden tot wheezing, vooral bij inspanning.

Bijkomende symptomen

De symptomen variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak van je piepende ademhaling. Een hoorbaar hoog piepgeluid is het meest opvallende symptoom van wheezing. Andere symptomen die kunnen optreden bij een piepende ademhaling zijn:

• Kortademigheid;
• Hoesten;
• Beklemmend gevoel op de borst;
• Koorts;
• Verstopte neus
• Stemverlies, schorre of hese stem;
• Zwelling van de lippen of tong;
• Een blauwachtige tint rond je mond of nagels.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek

Je huisarts zal aan een onderzoek beginnen door te vragen hoe lang en hoe vaak je piept. Hij of zij zal vragen of het piepen optreedt bij lichamelijke inspanning, zoals tijdens het sporten, of dat je de hele tijd door piept. Andere vragen die de arts zal stellen, zijn onder meer:

• Doet je piepende ademhaling zich altijd voor op een bepaalde plaats, waar stof of allergenen uitlokkende factoren zijn?
• Komt het piepen zowel overdag als 's nachts voor? Helpt rust?
• Komt het piepende geluid voor bij inademen of uitademen of beide?
• Rook je?
• Lijken bepaalde voedingsmiddelen je piepende ademhaling uit te lokken?

Lichamelijk onderzoek

Je huisarts zal ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren om te luisteren naar je adem- en longgeluiden. Hij of zij kan ook een long-röntgenfoto, longfunctietests en bloedtests voorschrijven om je zuurstofniveau te controleren. Als de patiënt een kind is, kan de arts ook controleren of hij of zij een klein voorwerp, zoals speelgoed of een munt die de piepende ademhaling kan veroorzaken, heeft ingeslikt of ingeademd.

Behandeling van wheezing

De behandeling van wheezing vraagt om een aanpak die zowel het verlichten van de symptomen als het aanpakken van de onderliggende oorzaken omvat. Van beproefde medicatie tot vernieuwende, gepersonaliseerde therapieën: hier volgt een uitgebreide verkenning van de behandelmogelijkheden voor wheezing.

Traditionele medicatie: de basis van symptomatische verlichting

Kortwerkende luchtwegverwijders (beta-2-agonisten)
Voor onmiddellijke verlichting van acute wheezing worden vaak kortwerkende beta-2-agonisten gebruikt, zoals salbutamol. Deze inhalatiemedicatie ontspant de gladde spieren rondom de luchtwegen, waardoor de luchtpassage direct verbetert. Het effect is snel merkbaar, vaak binnen enkele minuten, en biedt een adempauze bij plotselinge benauwdheid.

Inhalatiecorticosteroïden
Inhalatiecorticosteroïden, zoals fluticason en budesonide, worden gebruikt om de ontsteking in de luchtwegen op de lange termijn onder controle te houden. Bij dagelijks gebruik verminderen ze zwelling en slijmproductie, waardoor wheezing minder frequent en minder ernstig optreedt. Voor mensen met astma zijn deze middelen vaak de ruggengraat van de behandeling en verminderen ze symptomen met gemiddeld 60-80%.

Combinatietherapie
Voor patiënten met meer complexe vormen van wheezing, zoals bij COPD of ernstige astma, wordt vaak een combinatie van corticosteroïden en langwerkende luchtwegverwijders voorgeschreven. Deze combinatie, zoals salmeterol in combinatie met fluticason, zorgt voor een dubbele werking: ontstekingsremming en langdurige luchtwegverwijding.

Innovatieve biologische therapieën: een gepersonaliseerde aanpak

Met de komst van biologische therapieën kan de behandeling van wheezing steeds meer worden aangepast aan de individuele patiënt, vooral bij allergisch astma of eosinofiel astma.

Monoklonale antistoffen (biologicals)
Biologicals, zoals omalizumab (anti-IgE) en mepolizumab (anti-IL-5), richten zich specifiek op ontstekingsprocessen die wheezing veroorzaken. Bij omalizumab wordt IgE, het antistof dat een sleutelrol speelt in allergische reacties, geblokkeerd, wat wheezing door allergieën aanzienlijk vermindert. Mepolizumab en benralizumab richten zich op eosinofielen, een soort witte bloedcel die bijdraagt aan luchtwegontsteking. Studies tonen aan dat patiënten die mepolizumab gebruiken tot 50% minder vaak last hebben van ernstige astma-aanvallen en wheezing.

IL-4- en IL-13-remmers
Nieuwe biologicals zoals dupilumab blokkeren de werking van interleukinen (zoals IL-4 en IL-13) die een rol spelen bij ontstekingsreacties in de luchtwegen. Deze medicijnen worden gebruikt bij patiënten die niet goed reageren op standaardtherapieën en leiden tot een afname van wheezing en een verbeterde longfunctie.

Geavanceerde inhalatietechnologieën: beter effect, minder bijwerkingen

Smart inhalers
Smart inhalers combineren medicatie met technologie, zoals sensoren en apps, om de dosering en het gebruikspatroon te volgen. Deze technologie biedt inzicht in het medicijngebruik, wat vooral nuttig is voor kinderen en ouderen die moeite hebben met de juiste dosering. In studies is aangetoond dat smart inhalers de therapietrouw met 30-50% verhogen, wat bijdraagt aan een betere symptoomcontrole van wheezing.

Aërosoltherapie en vernevelaars
Vernevelaars zetten vloeibare medicatie om in een fijne nevel die diep in de longen doordringt. Vooral nuttig voor jonge kinderen en mensen met ernstige luchtwegobstructies, omdat het minder afhankelijk is van ademhalingstechniek. Vernevelaars worden vaak gebruikt bij acute behandelingen en kunnen snel verlichting bieden, zelfs bij ernstige wheezing-episodes.

Immunotherapie: aanpakken van allergieën bij de bron

Bij patiënten met allergische astma of allergiegerelateerde wheezing biedt immunotherapie een kans om de overgevoeligheid voor specifieke allergenen te verminderen. Dit gebeurt via injecties of sublinguale tabletten (onder de tong).

Allergie-immunotherapie
Door geleidelijke blootstelling aan allergenen zoals pollen of huisstofmijt wordt het immuunsysteem getraind om minder heftig te reageren. Bij succes kan dit het optreden van wheezing significant verminderen. Na een behandeling van ongeveer drie jaar ervaren veel patiënten een vermindering van hun allergie-gerelateerde klachten, inclusief wheezing, met 60-80%.

Innovatieve longrevalidatie: ademhalingstechnieken en longtraining

Longrevalidatieprogramma’s
Longrevalidatie omvat ademhalingstechnieken, lichamelijke training en educatie en kan helpen bij chronische aandoeningen zoals COPD, die gepaard gaan met wheezing. Specifieke ademhalingsoefeningen, zoals de ‘lip-tuitademhaling’, leren patiënten op een gecontroleerde manier uit te ademen, wat drukverlichting in de luchtwegen geeft en wheezing vermindert.

Ademhalingstrainers
Moderne ademhalingstrainers, zoals spirometers en weerstandstrainers, helpen de ademhalingsspieren sterker te maken. Deze apparaten verhogen de spierkracht en verbeteren de longcapaciteit. Patiënten die regelmatig gebruik maken van ademhalingstrainers rapporteren vaak minder frequent wheezing-episodes en een verbeterde algehele ademhaling.

Leefstijlaanpassingen: preventie begint thuis

Stoppen met roken
Roken is een grote oorzaak van chronische luchtwegproblemen en wheezing. Het stoppen met roken verbetert de longfunctie aanzienlijk en vermindert symptomen zoals wheezing met gemiddeld 20-30% na het eerste jaar. Verschillende hulpmiddelen, zoals nicotinevervangers, ondersteunende apps en begeleiding, kunnen helpen om succesvol te stoppen.

Voeding en gewichtsbeheersing
Een gezond voedingspatroon rijk aan antioxidanten, zoals vers fruit en groenten, kan ontstekingen in de luchtwegen helpen verminderen. Onderzoek toont aan dat mensen met een dieet rijk aan omega-3-vetzuren, zoals uit vis, minder last hebben van wheezing en andere luchtwegklachten.

Luchtkwaliteit en allergiebeheer
Het vermijden van omgevingsallergenen en het verbeteren van de luchtkwaliteit in huis (bijvoorbeeld door luchtreinigers) kan wheezingklachten verlichten, vooral bij mensen met allergieën. Regelmatig stofzuigen, ventileren en het gebruik van luchtreinigers kunnen het aantal allergenen in huis verminderen, wat de frequentie van wheezing kan verlagen met zo’n 30-40%.

Innovatieve behandelingen: een blik op de toekomst

Bronchiale thermoplastiek
Deze procedure is een relatief nieuwe behandelmethode voor ernstige astma waarbij een bronchoscoop wordt gebruikt om warmte toe te dienen aan de gladde spieren in de luchtwegen. Door de warmtebehandeling neemt de spiermassa af, waardoor de luchtwegen minder snel vernauwen. Klinische studies tonen aan dat bronchiale thermoplastiek bij meer dan 70% van de patiënten de frequentie en ernst van wheezing vermindert, met minder ziekenhuisopnames en verbeterde levenskwaliteit als gevolg.

Regeneratieve geneeskunde
Onderzoek naar stamceltherapie voor chronische longziekten is volop in ontwikkeling. Het doel is om beschadigd longweefsel te regenereren en ontstekingsreacties te verminderen. Hoewel dit onderzoek nog in een experimenteel stadium verkeert, is de potentie groot. Regeneratieve therapieën zouden in de toekomst kunnen bijdragen aan een langdurige oplossing voor mensen met chronische wheezing door herstel van het longweefsel.

ILC2-remmers en precision medicine
Innovatief onderzoek richt zich op het ontwikkelen van precision medicine die zich richt op specifieke celtypen, zoals ILC2-cellen (innate lymphoid cells type 2), die betrokken zijn bij allergische ontstekingen. Door medicijnen te ontwikkelen die gericht zijn op deze specifieke cellen, hoopt men de bron van wheezing beter aan te pakken. Dit zou gepersonaliseerde therapieën mogelijk maken die speciaal zijn afgestemd op het unieke immuunprofiel van de patiënt.

Zelfzorgmaatregelen

Probeer deze maatregelen om lichte piepende ademhaling (wheezing) in verband met verkoudheid of een griepje te verlichten:

• Bevochtig de lucht. Gebruik een luchtbevochtiger, neem een warme douche of ga in de badkamer zitten met de deur gesloten terwijl je een warme douche neemt. Vochtige lucht kan in sommige gevallen helpen bij het verlichten van een lichte piepende ademhaling.
• Drink warme dranken. Warme dranken kunnen de luchtwegen ontspannen en plakkerig slijm in je keel losmaken.
• Vermijd tabaksrook. Actief of passief roken kan het piepen verergeren.
• Neem alle voorgeschreven medicijnen in. Volg de instructies op van de arts. Wees therapietrouw.

Prognose

Prognose bij kinderen
Bij jonge kinderen is wheezing vaak het gevolg van luchtweginfecties, zoals virale infecties door het respiratoir syncytieel virus (RSV). In deze gevallen verdwijnt de wheezing meestal na enkele weken. Echter, kinderen die herhaaldelijk wheezing ervaren, vooral degenen met een familiegeschiedenis van astma of allergieën, hebben een grotere kans om chronische luchtwegproblemen te ontwikkelen.

Cijfers: Onder kinderen jonger dan vijf jaar die meerdere keren per jaar wheezing ervaren, zal naar schatting 30-50% uiteindelijk astma ontwikkelen. Studies tonen aan dat ongeveer 60% van de kinderen met wheezing op jonge leeftijd daar overheen groeit na de leeftijd van zes jaar, terwijl de overige groep risico loopt op chronische symptomen.

• Voorbeeld: Tim, een 3-jarige peuter, kreeg te maken met terugkerende wheezing bij verkoudheden. Na verschillende episoden wees de kinderarts op een mogelijke vroege vorm van astma. Met regelmatige follow-up en het vermijden van irriterende stoffen, zoals rook, bleek Tim rond zijn zesde jaar grotendeels klachtenvrij. Zijn ouders werden geadviseerd om op de lange termijn alert te blijven, omdat omgevingsfactoren, zoals pollen, nog wel eens milde wheezing kunnen uitlokken.

Prognose bij volwassenen met astma
Bij volwassenen met astma kan wheezing een terugkerend symptoom zijn dat varieert in ernst. De prognose hangt sterk af van de mate waarin de astma onder controle is met medicatie en aanpassingen in levensstijl. Met regelmatige behandeling en goede controle van de triggers kunnen de meeste astmapatiënten een hoge levenskwaliteit behouden en hun wheezing beheersen.

Cijfers: Ongeveer 80% van de volwassenen met milde tot matige astma kan met inhalatiecorticosteroïden een aanzienlijke vermindering van wheezing bereiken. De incidentie van ernstige wheezing-aanvallen neemt af tot minder dan 10% per jaar bij patiënten die therapietrouw zijn en blootstelling aan triggers minimaliseren.

Prognose bij COPD
Bij mensen met COPD is wheezing vaak chronisch en neemt de ernst toe naarmate de ziekte vordert. Het verlies van elasticiteit en permanente schade aan de luchtwegen en longblaasjes bij COPD maakt dat wheezing moeilijk te genezen is. In deze gevallen is het doel van de behandeling vooral gericht op symptoombeheersing en het vertragen van de achteruitgang.

Cijfers: Voor mensen met COPD die roken, vermindert stoppen met roken de progressie van wheezing met 25-30%. Longrevalidatie en inhalatietherapie kunnen de symptomen aanzienlijk verbeteren; patiënten die deelnemen aan longrevalidatieprogramma’s rapporteren een vermindering van wheezing-episodes met gemiddeld 40%.

• Voorbeeld: Marie, een 65-jarige vrouw met COPD, kampte met bijna dagelijkse wheezing, vooral bij inspanning. Na een longrevalidatieprogramma, waarbij ze ademhalingsoefeningen leerde en haar conditie verbeterde, merkte ze dat haar wheezing-episodes afnamen. Ofschoon ze soms nog steeds last had van piepende ademhaling bij koud weer, kon ze haar symptomen onder controle houden met langwerkende luchtwegverwijders.

Prognose bij mensen met allergische wheezing
Bij mensen met allergische wheezing hangt de prognose sterk af van hun blootstelling aan allergenen en de effectiviteit van hun allergiebehandeling. Voor mensen met seizoensgebonden allergieën, zoals hooikoorts, kan immunotherapie een langdurige oplossing bieden door de gevoeligheid voor allergenen te verminderen.

Cijfers: Immunotherapie kan bij ongeveer 70-80% van de mensen met allergische astma leiden tot een afname van wheezing-symptomen. Van degenen die slagen met immunotherapie, ervaart een groot deel jarenlange vermindering van allergiegerelateerde wheezing, soms zelfs tot 10 jaar na de behandeling.

Prognose bij acute infecties
In veel gevallen van acute luchtweginfecties, zoals bronchitis, verdwijnt wheezing meestal binnen enkele weken, naarmate de infectie geneest. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of mensen met onderliggende longproblemen kan de hersteltijd langer duren, en kan de wheezing soms chronisch worden.

Cijfers: Bij acute bronchitis geneest ongeveer 90% van de patiënten volledig binnen vier tot zes weken zonder chronische symptomen. Mensen die vaak roken of al bestaande longziekten hebben, ervaren echter een grotere kans op aanhoudende wheezing na de infectie.

Prognose met innovatieve behandelingen
De vooruitgang in biologische behandelingen en innovaties zoals bronchiale thermoplastiek hebben de prognose voor patiënten met chronische wheezing, zoals bij moeilijk behandelbare astma, aanzienlijk verbeterd.

Cijfers: Patiënten die in aanmerking komen voor bronchiale thermoplastiek rapporteren gemiddeld een afname van 70% in het aantal ernstige astma-aanvallen en wheezing-episodes. De behandeling is vooral effectief voor patiënten die niet goed reageren op traditionele inhalatiecorticosteroïden en luchtwegverwijders.

Complicaties

Wheezing kan, afhankelijk van de oorzaak en ernst, leiden tot verschillende complicaties. Bij sommige mensen zijn deze complicaties mild en tijdelijk, terwijl ze bij anderen kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Hier volgt een uitgebreide bespreking van mogelijke complicaties bij wheezing.

Chronische ademhalingsinsufficiëntie
Wanneer wheezing gepaard gaat met een chronische aandoening zoals COPD of ernstig astma, kan dit leiden tot ademhalingsinsufficiëntie. Bij ademhalingsinsufficiëntie kan het lichaam onvoldoende zuurstof opnemen en onvoldoende koolstofdioxide afvoeren, wat leidt tot benauwdheid, vermoeidheid en een blauwe verkleuring van de huid en lippen (cyanose). Chronische ademhalingsinsufficiëntie vereist vaak zuurstoftherapie en kan uiteindelijk leiden tot een ernstige beperking van de levenskwaliteit.

• Voorbeeld: Bij ongeveer 10-15% van de COPD-patiënten met ernstige wheezing ontstaat chronische ademhalingsinsufficiëntie, waarvoor continue zuurstofondersteuning nodig is.

Longontsteking
Mensen met aanhoudende wheezing lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van luchtweginfecties, waaronder longontsteking. Door een verminderde longfunctie en verminderde slijmafvoer kunnen bacteriën en virussen gemakkelijker in de longen nestelen, wat tot een infectie leidt. Longontsteking bij mensen met al bestaande wheezing kan ernstiger verlopen en een langere hersteltijd hebben.

• Voorbeeld: Bij volwassenen met chronische wheezing, zoals door COPD of ernstige astma, komt longontsteking tot 20% vaker voor dan bij mensen zonder longproblemen. Longontsteking kan in deze gevallen leiden tot een ziekenhuisopname en langdurig herstel.

Luchtwegremodellering
Bij chronische ontsteking van de luchtwegen, zoals bij astma of COPD, kunnen de structuren van de luchtwegen veranderen, een proces dat luchtwegremodellering wordt genoemd. Dit omvat verdikking van de luchtwegwand en verhoogde slijmproductie, wat de luchtwegen permanent vernauwt. Hierdoor kunnen symptomen zoals wheezing permanent worden en kan de longfunctie achteruitgaan.

• Voorbeeld: Ongeveer 50% van de astmapatiënten met onvoldoende behandelde symptomen ontwikkelen na verloop van tijd luchtwegremodellering, wat leidt tot een verhoogde ernst en frequentie van wheezing.

Hartproblemen: Cor pulmonale
Chronische wheezing door langdurige longproblemen kan leiden tot overbelasting van het hart, specifiek de rechterhartkamer, wat resulteert in een aandoening genaamd cor pulmonale. Door verhoogde druk in de longslagaders moet de rechterhartkamer harder werken om bloed door de longen te pompen. Op de lange termijn kan dit leiden tot rechterhartfalen.

• Voorbeeld: Tot 25% van de mensen met ernstige COPD en chronische wheezing ontwikkelt cor pulmonale, wat gepaard gaat met kortademigheid, oedeem (vochtophoping) in de benen, en vermoeidheid.

Angst en depressie
Chronische wheezing kan een aanzienlijke psychologische impact hebben. De voortdurende angst om benauwd te worden, moeite met ademen en beperkingen in het dagelijks leven kunnen leiden tot angst en depressie. Het onvoorspelbare karakter van aanvallen kan een gevoel van controleverlies veroorzaken, wat vooral zwaar kan zijn voor mensen met chronische luchtwegaandoeningen.

• Voorbeeld: Onder astmapatiënten met frequent wheezing-episodes rapporteert ongeveer 30-40% verhoogde angstniveaus, terwijl 20-25% tekenen van depressie vertoont. Psychologische ondersteuning kan hierbij helpen.

Verminderde lichamelijke conditie
Door de kortademigheid en inspanningsintolerantie die gepaard gaan met wheezing, kan de lichamelijke conditie van de patiënt achteruitgaan. Door het vermijden van activiteiten uit angst voor ademhalingsproblemen of wheezing-episodes, neemt de conditie verder af, wat een vicieuze cirkel kan creëren. Hierdoor ontstaat vaak een achteruitgang in spierkracht en uithoudingsvermogen.

• Voorbeeld: Bij patiënten met COPD en frequente wheezing wordt een afname in fysieke activiteit van gemiddeld 30% gerapporteerd, wat kan leiden tot een toename in symptomen en beperkingen in het dagelijks leven.

Complicaties door medicatie
Bij de behandeling van wheezing worden vaak inhalatiecorticosteroïden en luchtwegverwijders voorgeschreven. Hoewel deze medicijnen effectief zijn, kunnen ze ook bijwerkingen veroorzaken. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan bijvoorbeeld leiden tot osteoporose, gewichtstoename en verhoogde kans op infecties, terwijl luchtwegverwijders bij sommige patiënten kunnen leiden tot hartkloppingen en hoge bloeddruk.

• Voorbeeld: Ongeveer 15% van de astmapatiënten die langdurig inhalatiecorticosteroïden gebruiken, ontwikkelt bijwerkingen zoals heesheid of schimmelinfecties in de mond, wat extra zorg en aanpassing van de medicatie vereist.

Hyperinflatie van de longen
Bij aandoeningen zoals ernstig astma of COPD kan lucht vast blijven zitten in de longen, wat hyperinflatie veroorzaakt. Dit gebeurt doordat de luchtwegen tijdens het uitademen dichtklappen, waardoor niet alle lucht kan ontsnappen. Hyperinflatie kan leiden tot een opgeblazen gevoel van de borstkas, ademhalingsproblemen en een verhoogde druk op het hart en de longen.

• Voorbeeld: Hyperinflatie komt voor bij ongeveer 50% van de patiënten met gevorderde COPD en veroorzaakt vaak een verhoogd gevoel van benauwdheid en kortademigheid.

Slaapstoornissen
Wheezing kan de slaap ernstig verstoren, vooral als het ‘s nachts optreedt. Mensen met astma of andere chronische luchtwegproblemen kunnen moeite hebben met doorslapen door piepende ademhaling, hoesten of een benauwd gevoel. Slaaptekort kan de algehele gezondheid verder ondermijnen en leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid.

• Voorbeeld: Meer dan 40% van de mensen met astma ervaart regelmatig slaaponderbrekingen door wheezing, wat hun kwaliteit van leven aanzienlijk kan verminderen.

Acute ademhalingsproblemen
In sommige gevallen kan wheezing escaleren tot ernstige ademhalingsproblemen, zoals een acute astma-aanval. Bij ernstige astma-aanvallen kan de luchtweg geheel geblokkeerd raken, wat leidt tot een levensbedreigende situatie die onmiddellijke medische interventie vereist.

• Voorbeeld: Astma-aanvallen die leiden tot ziekenhuisopnames komen voor bij ongeveer 5% van de astmapatiënten per jaar. Ongecontroleerde wheezing speelt hierbij vaak een rol en kan levensbedreigend zijn zonder snelle behandeling.

Casus: Wheezing

Patiënt

David, 40 jaar, bouwvakker.

Presentatie

David klaagde over piepende ademhaling (wheezing), vooral 's nachts en tijdens inspanning. Hij had ook last van kortademigheid en een beklemmend gevoel op de borst. Geen koorts of sputumproductie.

Onderzoek

• Anamnese: Roker sinds 20 jaar, blootstelling aan bouwstof en chemicaliën. Geen voorgeschiedenis van astma of allergieën.
• Fysiek onderzoek: Bij auscultatie van de longen was er duidelijk hoorbaar piepen (wheezing) bij uitademing. Geen tekenen van acute infectie.
• Spirometrie: Verminderde luchtstroom, indicatief voor obstructieve longziekte.

Diagnose

Chronische obstructieve longziekte (COPD) met wheezing als prominent symptoom.

Behandeling

• Stoppen met roken: Dringend advies om te stoppen met roken en verwijzing naar een rookstopprogramma.
• Medicatie: Inhalatiebronchodilatoren en corticosteroïden om luchtwegobstructie en ontsteking te verminderen.
• Longrevalidatie: Verwijzing naar een programma voor ademhalingsoefeningen en fysieke training.

Advies

• Vermijden van triggers: Blootstelling aan bouwstof en chemicaliën minimaliseren door beschermende uitrusting te dragen.
• Gezonde leefstijl: Gezond dieet en regelmatige beweging.om de algemene conditie te verbeteren.
• Regelmatige controles: Periodieke controles bij de longarts om de voortgang te monitoren en de behandeling aan te passen.

Prognose

Met strikte naleving van het behandelplan en stoppen met roken verbeterden David's symptomen geleidelijk. Zijn wheezing nam af en hij had minder vaak last van kortademigheid. De longfunctie stabiliseerde, maar blijvende follow-up was noodzakelijk.

Preventie

Vermijden van roken en blootstelling aan schadelijke stoffen. Vroege interventie bij ademhalingssymptomen. Regelmatige medische controles voor risicogroepen.

Lees verder

• Gierende en piepende ademhaling (stridor): oorzaken
• Reutelende ademhaling: oorzaak reutelende geluiden & hoesten
• Ademgeluiden: oorzaken krakend, borrelend & reutelend geluid
• Krakende ademhaling: oorzaken van een reutelende ademhaling
• Bronchitis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose