Ontstekingswaarden bloed: CRP-waarde in het bloed te hoog

Het C-reactief proteïne (CRP) is een acutefase-eiwit dat wordt gemaakt in de lever en afgegeven in de bloedbaan. Een hoog niveau van CRP in het bloed is een marker van ontsteking. Ontstekingswaarden in het bloed kunnen verhoogd zijn door veel factoren, van infectie tot kanker. Hoge CRP-waarden kunnen ook aangeven dat er ontsteking aanwezig is in de hartslagaders, wat een hoger risico op een hartaanval met zich meebrengt. Een verhoogde CRP-waarde is echter non-specifiek. Hoge ontstekingswaarden in het bloed geven niet aan wáár de ontsteking aanwezig is of wát de oorzaak van de ontsteking is. De bloedwaarde CRP is een algemene test en er zijn andere onderzoeken en tests nodig om te achterhalen wat er precies aan de hand is als de ontstekingswaarden zijn verhoogd.

• Wat is het C-reactief proteïne (CRP)?
• Marker voor ontsteking
• Ontsteking vaststellen en behandeling opvolgen
• Verschillende CRP-waarden en hun betekenis
• Oorzaken verhoogde ontstekingswaarden in het bloed
• Verband tussen CRP en hart- en vaatziekten
• Sluimerend ontstekingsproces
• Bloedtest hs-CRP
• Tabel hs-CRP
• Bloedonderzoek: CRP-sneltest
• Wanneer wordt CRP-waarde in het bloed gemeten?
• Uitkomst van het onderzoek
• CRP-waarde in het bloed hoog door andere factoren

Wat is het C-reactief proteïne (CRP)?

Marker voor ontsteking

Het C-reactief proteïne (CRP) is een marker voor ontsteking in het lichaam. CRP wordt in de lever geproduceerd en in de bloedbaan afgegeven. Na het ontstaan van een ontsteking neemt de hoeveelheid CRP binnen een paar uur toe. Het niveau wordt gemeten door een bloedtest. CRP is geclassificeerd als een acutefase-eiwit, wat wil zeggen dat de concentratie in bloedplasma al in een vroeg stadium van ontsteking stijgt. Bepalen van concentratie van acutefase-eiwitten is een hulpmiddel bij het vaststellen van ontsteking. Andere acutefase-eiwitten ('acute phase reactants') zijn de erytrocytbezinkingssnelheid, ook wel bezinking (sedimentatie) of BSE genoemd, en telling van het aantal bloedplaatjes.

Ontsteking vaststellen en behandeling opvolgen

Doordat de hoeveelheid CRP in het lichaam binnen een paar uur toeneemt bij ontsteking en ook weer even snel afneemt als de ontsteking effectief wordt bestreden, is CRP zinvol voor het vaststellen van de aanwezigheid van een ontsteking én om het effect van een medische behandeling op te volgen en te evalueren.

Verschillende CRP-waarden en hun betekenis

• CRP-waarde kleiner dan 10:
• Normaal gesproken een gezonde waarde.
• Duidt doorgaans niet op een ontsteking.
• CRP-waarde tussen 10 en 100:
• Kan wijzen op een milde ontsteking of infectie.
• Verdere evaluatie is nodig om de oorzaak vast te stellen.
• CRP-waarde van 100 of groter:
• Sterke indicatie van een significante ontsteking.
• Bij verdenking van een ernstige aandoening, zoals een longontsteking, kan een antibioticabehandeling worden overwogen.

Oorzaken verhoogde ontstekingswaarden in het bloed

Over het algemeen zijn de belangrijkste oorzaken van verhoogde CRP- en andere ontstekingswaarden een verscheidenheid aan aandoeningen, waaronder:

• brandwonden;
• trauma;
• infecties, zoals longontsteking of tuberculose (tbc);
• hartaanval;
• chronische ontstekingsziekten zoals lupus, vasculitis of reumatoïde artritis;
• alvleesklierontsteking (pancreatitis);
• blindedarmontsteking (appendicitis);
• inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa; en
• bepaalde kankers.

Verband tussen CRP en hart- en vaatziekten

Sluimerend ontstekingsproces

Een verhoogde CRP-waarde is ook gekoppeld aan atherosclerose (slagaderverkalking) en hartziekten. Atherosclerose of vetophoping in slagaderwand van de slagaders, staat erom bekend dat het een ontstekingsbestanddeel heeft, die vermoedelijk de CRP-niveaus in het bloed laat stijgen. Ontsteking speelt een belangrijke rol in het ontstaan en het ziekteproces van atherosclerose en plaquevorming. Het gaat hierbij om een sluimerend ontstekingsproces. Atherosclerose hangt ook samen met je leeftijd en andere cardiovasculaire risicofactoren, waaronder diabetes mellitus, hoog cholesterolgehalte, hoge bloeddruk en roken.

Bloedtest hs-CRP

Bij atherosclerose raakt de bloedvatwand beschadigd. Daardoor kunnen er witte bloedcellen en vette stoffen als cholesterol doorheen dringen, welke zich vervolgens ophopen in de vaatwand. Er komen steeds meer ontstekingscellen bij en dit veroorzaakt de vorming van plaques. De accumulatie van deze elementen leidt tot vernauwing van de wand van het bloedvat. Deze bloedvatvernauwing kan de bloedstroom verhinderen en er kunnen stukjes van de plaque loskomen, wat dodelijke hart- of herseninfarcten tot gevolg kan hebben. Het gaat bij atherosclerose om zeer laaggradige ontstekingsreacties in het lichaam, die via een hs-CRP (hs = high sensitive) opgespoord kunnen worden.

Tabel hs-CRP

Er is een onderverdeling gemaakt voor de lage waarden van hs-CRP als voorspelling van hartziekten:

• Kleiner dan 1 mg/l:
• Laag risico op het ontwikkelen van hart- en/of vaatziekten.
• Tussen 1 en 3 mg/l:
• Licht verhoogd risico op het ontwikkelen van hart- en/of vaatziekten.
• Dit kan wijzen op een subklinische ontsteking in het lichaam, zelfs als er geen duidelijke tekenen zijn van een acute ontsteking.
• Groter dan 3,0 mg/l:
• Hoog risico op het ontwikkelen van hart- en/of vaatziekten.
• Dit wijst op een verhoogd ontstekingsniveau en kan een waarschuwingssignaal zijn voor potentiële cardiovasculaire problemen.

Deze indicator is alleen van toepassing indien een acute ontsteking kan worden uitgesloten.

Bloedonderzoek: CRP-sneltest

Het meten van het CRP is een eenvoudige bloedtest die je huisarts zelf kan uitvoeren via een zogeheten CRP-sneltest. Na afname van een druppel bloed middels een vingerprik, kan je huisarts of de assistent bepalen of de CRP-waarde in je bloed verhoogd is. De uitslag van de CRP-sneltest is veelal binnen vijf minuten bekend. Bij mensen zonder ontstekingen, is de CRP-waarde in het bloed normaal gesproken lager dan 5 mg/l. Het gebruik van deze sneltest leidt volgens het vakblad Huisarts & Wetenschap tot een vermindering van onnodige antibiotica.¹

Wanneer wordt CRP-waarde in het bloed gemeten?

De CRP-test kan worden uitgevoerd wanneer je (huis)arts vermoedt dat er sprake is van een ernstige bacteriële infectie, op grond van de anamnese en het lichamelijk onderzoek. Het kan bijvoorbeeld uitgevoerd worden wanneer een pasgeborene tekenen van infectie vertoont of wanneer je symptomen hebt van sepsis, zoals koorts, koude rillingenen een snelle ademhaling en hartslag. Het kan ook worden uitgevoerd om aandoeningen zoals reumatoïde artritis en lupus te controleren en dan wordt een CRP-test vaak met tussenpozen herhaald om te bepalen of de behandeling effectief is. Dit is vooral waardevol voor ontstekingsproblemen, aangezien de ontstekingswaarden in het bloed dalen als de ontsteking verdwijnt.

Uitkomst van het onderzoek

Het niveau van CRP in het bloed is normaal gesproken lager dan 5 mg/l. Een hoge of toenemende hoeveelheid CRP in het bloed suggereert de aanwezigheid van een ontsteking, maar het identificeert niet de oorzaak of de plek van de ontsteking; daar is verder onderzoek voor nodig. Bij personen bij wie men een ernstige bacteriële infectie vermoedt, kan een hoge CRP de bevestiging opleveren. Bij mensen met chronische ontstekingsziekten suggereren hoge niveaus van CRP een flare-up of dat de behandeling niet effectief is. Als het CRP-niveau aanvankelijk verhoogd was en nu langzaam lager wordt, dan betekent dit dat de ontsteking of infectie afneemt en/of reageert op de behandeling.

CRP-waarde in het bloed hoog door andere factoren

CRP-niveaus kunnen verhoogd zijn in de latere stadia van de zwangerschap, evenals tijdens gebruik van pijnstillers of hormoonvervangende therapie (dat wil zeggen oestrogeen). Hogere niveaus van CRP zijn ook waargenomen bij mensen die zwaarlijvig zijn en overgewicht vertonen.

Noot:

1. R. Hopstaken, N. Verdijk, N. van den Broek, K. Verspaandonk, M. Meulepas, C. Helder, J. Keyzer. CRP-sneltest in de dagelijkse praktijk. Huisarts Wet 2012;55(9):388-92.

Lees verder

• Bloedonderzoek: soorten bloedtesten & waarden bloedonderzoek
• CRP-waarden bloedtest of sneltest: te hoge ontstekingswaarde