CRP-waarden bloedtest of sneltest: te hoge ontstekingswaarde

Verhoogde CRP-waarden komt voor bij infecties en ontstekingen. Als er ergens in het lichaam een ontsteking ontstaat, circuleert er binnen 6 tot 8 uur veel CRP in het bloed. Het eiwit CRP (afkorting voor 'C-reactief proteïne') wordt door de lever aangemaakt als reactie op een ontsteking of een infectie en het komt vervolgens in de bloedbaan terecht. Een verhoogde CRP-waarde in je bloed betekent dat er ergens in je lichaam een ontsteking of infectie actief is. Verhoogde CRP-waarden maken echter niet duidelijk wáár de ontsteking zit of wát de oorzaak van de ontsteking is. De bloedwaarde CRP geeft de locatie noch de oorzaak aan. Het betreft een algemene test die opzichzelfstaand onvoldoende is om een diagnose te stellen. De klachten die iemand heeft, samen met de informatie uit andere onderzoeken, geven de arts informatie over wat er aan de hand zou kunnen zijn.

• Wat is CRP?
• C-Reactief Proteïne
• Snelle toename bij ontsteking
• FAQ CRP-waarden: Alles wat je altijd al wilde weten over dat mysterieuze ontstekingseiwit
• Epidemiologie van verhoogde CRP-waarden
• Hoe wordt CRP gebruikt?
• Ontsteking of infectie vaststellen of uitsluiten
• Hoge CRP-waarden
• Matig verhoogde CRP-waarden
• Resultaat van een behandeling opvolgen
• Oorzaken van milde verhoging
• CRP bij auto-immuunziekten
• CRP in de context van chirurgie
• CRP en sepsis
• CRP-sneltest
• In de huisartssenpraktijk
• Hoe werkt de CRP-sneltest?
• Wanneer wordt de CRP-sneltest gebruikt?
• Wat gebeurt er na de test?
• Voordelen van de CRP-sneltest in de huisartsenpraktijk
• Bloedtest hs-CRP
• Gevoelige bepaling van CRP
• Speciale apparatuur
• Wat betekent een te hoge ontstekingswaarde?
• Verhoogde CRP-waarden bij bepaalde groepen
• CRP-normaalwaarden en verhoogde waarden
• CRP-waarden
• Hs-CRP
• Symptomen verhoogde CRP-waarde in bloed
• Matige infecties of chronische ontstekingen
• Acute bacteriële infectie
• Behandeling van verhoogde CRP-waarden: Wat kun je doen?
• Pak de oorzaak aan: focus op de kern
• Voedingsaanpassingen: je lichaam voeden, niet belasten
• Beweging: in balans blijven
• Innovatieve behandelingen: denk buiten de doos
• Supplementen: een boost voor je herstel
• Rust en slaap: herstel in stilte
• Stressmanagement: kalmeer je zenuwstelsel
• Zelfzorg en tips bij verhoogde ontstekingswaarden
• Anti-inflammatoire voeding
• Hydratatie als sleutel
• Beweeg, maar met mate
• Stressreductie
• Voldoende slapen
• Vitamineboost
• Gewicht onder controle
• Gezonde darmen
• Stop met roken
• Matig met alcohol
• Natuurlijke ontstekingsremmers
• Luchtkwaliteit verbeteren
• Prognose
• Complicaties
• Onbehandelde infecties
• Chronische ontstekingen
• Hart- en vaatziekten
• Onjuiste behandeling
• Sepsis
• Preventie van verhoogde niveaus van C-reactief proteïne
• Misvattingen over CRP-waarden: fabels, feiten en frappante waarheden
• Een hoge CRP betekent altijd dat je doodziek bent
• Als je CRP normaal is, heb je gegarandeerd geen ontsteking
• CRP stijgt alleen bij bacteriële infecties
• CRP is een perfecte voorspeller van ziekte
• Een torenhoge CRP betekent dat je antibiotica nodig hebt
• Je kunt je CRP zelf omlaag krijgen met een gezonde levensstijl
• CRP verandert nauwelijks en is altijd betrouwbaar
• Een CRP van 10 of 20 is niet belangrijk en kun je negeren

Wat is CRP?

C-Reactief Proteïne

CRP staat voor C-Reactief Proteïne, een zogenaamd acutefase-eiwit dat een belangrijke rol speelt in het immuunsysteem of afweersysteem, dat je lichaam beschermt tegen indringers van buitenaf. CRP wordt aangemaakt door de lever, waarna het wordt afgegeven in de bloedbaan. Het afweersysteem reageert met de aanmaak van CRP zodra er een indringer, een lichaamsvreemde stof je lichaam binnenkomt of als er ergens een ontsteking ontstaat. Dit eiwit heeft als functie een aantal processen in gang te zetten die ten doel hebben schadelijke en lichaamsvreemde stoffen te elimineren.

Snelle toename bij ontsteking

De hoeveelheid C-Reactief Proteïne in het bloed neemt ontzettend snel toe in de uren nadat er een ontsteking in het lichaam is opgetreden. Binnen 6 tot 8 uren heb je dan meer dan enkele honderden milligrammen per liter CRP in het bloed. Om die reden is het meten van de CRP-waarde nuttig voor het vaststellen van de aanwezigheid van een ontsteking ergens in het lichaam.

FAQ CRP-waarden: Alles wat je altijd al wilde weten over dat mysterieuze ontstekingseiwit

CRP, oftewel C-reactief proteïne, klinkt als iets dat alleen artsen begrijpen, maar het is eigenlijk een simpel concept: het is een soort rooksignaal van je lichaam. Wanneer er ergens een ontsteking woedt – of dat nou door een bacterie, virus of een andere prikkel komt – gaat je lever aan de slag en pompt CRP je bloedbaan in. Hoe hoger die waarde, hoe groter de kans dat er ergens iets niet helemaal lekker loopt. Maar let op: een hoge CRP betekent niet automatisch dat je doodziek bent, en een lage CRP sluit niet altijd ellende uit. Verwarrend? Absoluut. Daarom duiken we hier in de meest gestelde vragen.

Artsen prikken CRP vaak om een eerste indruk te krijgen van wat er in je lijf gebeurt. Is die koorts een onschuldige virusinfectie of toch een bacteriële aanval? Slaat een behandeling aan, of blijft je lichaam vechten tegen een onopgemerkte ontsteking? En hoe zit het met die mensen die zich kiplekker voelen, maar toch een verhoogde CRP hebben? Dit eiwit vertelt een interessant verhaal, maar het is geen waarzegger – het moet altijd in de juiste context worden bekeken.

Misschien heb je net een CRP-uitslag gekregen en ben je in paniek omdat de waarde ‘te hoog’ is. Of misschien vraag je je af of je zelf CRP kunt meten en of stress invloed heeft op de uitslag. Geen zorgen, we hebben álle veelgestelde vragen verzameld, met eerlijke en begrijpelijke antwoorden. Geen ingewikkeld doktersjargon, gewoon helder en to-the-point, met hier en daar een knipoog.

Dus of je nou op zoek bent naar een snelle uitleg of echt de diepte in wilt: hier is je alles-in-één CRP-gids. Scroll door de FAQ en ontdek wat deze mysterieuze bloedwaarde je wél – en vooral níét – kan vertellen over je gezondheid. Let’s go!

Epidemiologie van verhoogde CRP-waarden

C-reactief proteïne (CRP) is een ontstekingsmarker die in het bloed wordt gemeten en kan aangeven of er sprake is van een ontsteking of infectie in het lichaam. Verhoogde CRP-waarden komen wereldwijd vaak voor, maar de incidentie en risicofactoren variëren op basis van leeftijd, geslacht, genetische aanleg, leefstijl en omgevingsfactoren. CRP-waarden kunnen door uiteenlopende factoren verhoogd zijn, van infecties en auto-immuunziekten tot leefstijlgebonden aandoeningen zoals obesitas en hartziekten. Hier verkennen we de epidemiologie van verhoogde CRP-waarden en de factoren die deze niveaus beïnvloeden in verschillende bevolkingsgroepen en regio’s.

Geslachtsverschillen: vaker verhoogd bij vrouwen
Onderzoek wijst uit dat vrouwen vaker verhoogde CRP-waarden hebben dan mannen. Dit komt onder andere door hormonale invloeden die de immuunrespons en daarmee de ontstekingsactiviteit kunnen beïnvloeden. Vrouwen, met name in de leeftijdsgroep tussen 40 en 65 jaar, hebben door hormonale schommelingen zoals de menopauze vaker lichte ontstekingsreacties die CRP-waarden kunnen verhogen. Daarnaast kunnen auto-immuunziekten, die vaker voorkomen bij vrouwen, een rol spelen bij deze verhoogde waarden.

Cijfers: In Nederland en België hebben vrouwen 20-30% vaker verhoogde CRP-waarden dan mannen, vooral rond de menopauzale leeftijd. Wereldwijd wordt ook aangetoond dat vrouwen met auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis vaker verhoogde CRP-waarden hebben.

• Maria, een 55-jarige vrouw uit Antwerpen, merkt bij haar jaarlijkse controle dat haar CRP-waarden verhoogd zijn. Haar arts legt uit dat deze waarden kunnen worden beïnvloed door hormonale veranderingen en mogelijke ontstekingsreacties.

Leeftijdsgroepen: een hogere incidentie bij kinderen en ouderen
Leeftijd is een belangrijke factor in het vóórkomen van verhoogde CRP-waarden. Jonge kinderen hebben vaak verhoogde CRP-waarden door infecties, zoals luchtweginfecties en keelinfecties, omdat hun immuunsysteem nog in ontwikkeling is. Bij volwassenen nemen de CRP-waarden doorgaans af, maar stijgen ze opnieuw bij ouderen door het vaker optreden van chronische ontstekingsaandoeningen, cardiovasculaire ziekten en immuunveroudering.

• Kinderen: Bij kinderen jonger dan vijf jaar kunnen CRP-waarden regelmatig verhoogd zijn door het frequente voorkomen van infecties. Ongeveer 25% van de kinderen tussen 1 en 4 jaar heeft incidenteel verhoogde CRP-waarden door milde infecties.
• Ouderen: Bij volwassenen boven de 65 jaar komen verhoogde CRP-waarden in 40% van de gevallen voor, voornamelijk door de toegenomen incidentie van hart- en vaatziekten, chronische ontstekingsziekten en leeftijdsgebonden immunologische veranderingen.

• Bij Emma, een meisje van 3 jaar, wordt verhoogde CRP vastgesteld na een luchtweginfectie, wat normaal is bij jonge kinderen met een actieve immuunrespons. Bij de 70-jarige meneer Jansen uit Rotterdam worden verhoogde CRP-waarden echter gemeten als onderdeel van een screening voor hart- en vaatziekten.

Klimaat en seizoensinvloeden: temperatuur en infectierisico's
Klimaat kan indirect bijdragen aan verhoogde CRP-waarden, vooral door infecties die seizoensgebonden of temperatuurgerelateerd zijn. In koude klimaten, zoals Nederland en België, is er in de winter een piek in luchtweginfecties en virale ziekten die CRP-waarden tijdelijk verhogen. In tropische klimaten, zoals de Nederlandse overzeese gebiedsdelen (bijv. Curaçao), verhogen infectieziekten zoals dengue (knokkelkoorts) en chikungunya de CRP-waarden vaker door de aanwezigheid van muggen en hogere vochtigheid die infecties in stand houdt.

• Nederland en België: In de wintermaanden wordt een stijging van 15-20% in verhoogde CRP-waarden waargenomen, vooral door seizoensgebonden griep en verkoudheidsvirussen.
• Overzeese gebiedsdelen: In tropische gebieden, zoals de Caribische eilanden, komen infectieziekten als dengue en chikungunya vaak voor, die gepaard gaan met verhoogde CRP-waarden en seizoensgebonden pieken in warmere maanden. Hier worden seizoensafhankelijke stijgingen in CRP gemeld van ongeveer 25%.

• In Curaçao, waar het tropisch klimaat infecties in stand houdt, meldt een vrouw van 28 verhoogde CRP-waarden tijdens een uitbraak van dengue in haar wijk. Haar arts legt uit dat het tropische klimaat dit soort ontstekingsziekten bevordert.

Genetische aanleg: het effect van erfelijkheid op ontstekingsreacties
Genetische factoren kunnen een belangrijke rol spelen bij de vatbaarheid voor ontstekingen en verhoogde CRP-waarden. Mensen met genetische varianten die het immuunsysteem beïnvloeden, zoals polymorfismen in het CRP-gen, hebben een verhoogd risico op chronische ontsteking en daarmee hogere CRP-waarden. Deze genetische aanleg komt vaker voor bij mensen van Europese of Afrikaanse afkomst en kan de gevoeligheid voor inflammatoire aandoeningen verhogen.

• Bij een 35-jarige man met familieleden die reumatoïde artritis hebben, worden regelmatig verhoogde CRP-waarden gemeten. Zijn genetische aanleg voor ontstekingsaandoeningen speelt mogelijk een rol bij deze hoge waarden, zelfs zonder directe infectie.

Leefstijl en chronische aandoeningen: obesitas, roken en sedentair gedrag
Leefstijlfactoren, zoals obesitas, roken en een gebrek aan lichaamsbeweging, worden sterk in verband gebracht met verhoogde CRP-waarden. Mensen met obesitas hebben vaker chronische, lage graad ontstekingen in hun lichaam, doordat vetweefsel ontstekingsbevorderende cytokinen produceert die de CRP-waarden verhogen. Ook roken verhoogt de CRP-waarden door toxische stoffen die het immuunsysteem activeren en ontstekingsreacties uitlokken.

• Obesitas: Mensen met obesitas hebben tot 30% hogere CRP-waarden dan mensen met een gezond gewicht. In Nederland komt verhoogde CRP vaker voor bij mensen met obesitas, wat ongeveer 20% van de volwassen bevolking betreft.
• Roken: Roken verhoogt de CRP-waarden met ongeveer 25%, vooral bij langdurige rokers. In België komt verhoogde CRP bij rokers tot 15% vaker voor dan bij niet-rokers.

• Een 45-jarige man met overgewicht en een zittend beroep uit Amsterdam wordt gediagnosticeerd met verhoogde CRP-waarden. Zijn arts benadrukt dat een gezonde leefstijl en gewichtsverlies kunnen bijdragen aan het verminderen van chronische ontstekingen.

Wereldwijde verschillen: infectieziekten en regionale gezondheidszorgsystemen
Infectieziekten en toegang tot gezondheidszorg zijn factoren die wereldwijd variatie veroorzaken in de prevalentie van verhoogde CRP-waarden. In ontwikkelingslanden wordt verhoogde CRP vaak veroorzaakt door infectieziekten zoals tuberculose en hiv, die in deze gebieden vaker voorkomen door gebrekkige gezondheidszorg en beperkte toegang tot antibiotica. In geïndustrialiseerde landen zoals Nederland en België worden verhoogde CRP-waarden eerder in verband gebracht met ouderdomsziekten zoals hart- en vaatziekten.

• Ontwikkelingslanden: In Afrika en Zuidoost-Azië komt verhoogde CRP in 40-50% van de gevallen voor door infectieziekten, zoals tuberculose en malaria.
• Gematigde en geïndustrialiseerde landen: In landen als Nederland en België zijn verhoogde CRP-waarden vaker het gevolg van chronische ontstekingsaandoeningen en ouderdomsziekten.

• In Kenia wordt een 50-jarige man met een verhoogde CRP-waarde doorverwezen voor een tbc-onderzoek, een veelvoorkomende oorzaak van verhoogde CRP in deze regio.

Hoe wordt CRP gebruikt?

Ontsteking of infectie vaststellen of uitsluiten

De bepaling van CRP wordt gedaan om een mogelijke ontsteking of infectie te detecteren of uit te sluiten. Na grofweg 6-8 uur na het ontstaan van de ontsteking, is het CRP in het bloed significant en dus aantoonbaar verhoogd, vaak nog vóórdat er ontstekingsverschijnselen waarneembaar zijn, zoals koorts en pijn. In het algemeen zijn de belangrijkste oorzaken van verhoogde CRP de volgende:

• brandwonden;
• trauma;
  Vergroeiingen t.g.v. reumatoïde artritis / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
• infectie;
• ontsteking;
• actieve reumatoïde artritis; en
• bepaalde kankers.

Een verhoogde CRP-waarde zegt evenwel niets over de plek waar de ontsteking zit of wat de oorzaak is. Daar is verder onderzoek voor nodig.

Hoge CRP-waarden

De CRP-waarden is in de volgende gevallen vaak het hoogst (> 100 mg/L):

• bacteriële infecties;
• alvleesklierontsteking (pancreatitis);
• blindedarmontsteking (appendicitis);
• trauma;
• kanker; en
• reuma.

Matig verhoogde CRP-waarden

Matig verhoogde CRP-waarden (< 100 mg/L) worden meer gezien in de volgende situaties:

• virale infecties;
• tuberculose (tbc); en
• chronische ontstekingen.

Resultaat van een behandeling opvolgen

CRP-bepaling kan ook worden ingezet om het resultaat van een behandeling van de ontsteking te controleren. De concentratie van CRP zakt namelijk ook snel zodra de ontsteking opklaart. Een CRP-bepaling kan daarom ingezet worden door de arts om herstel van de ziekte te controleren en vast te stellen.

Een CRP-test of waardebepaling kan ook gebruikt worden voor het controleren van de behandeling van patiënten met chronische ontstekingen, teneinde eventuele opflakkeringen van de ziekte te detecteren en/of te bepalen of de ingezette behandeling effectief is. Enkele voorbeelden zijn (al dan in combinatie met andere inflammatoire markers als BSE):

• Inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa;
• Sommige vormen van artritis; en
• Auto-immuunaandoeningen zoals lupus of vasculitis (ontsteking van de bloedvaten).

Oorzaken van milde verhoging

Naast infecties en ontstekingen kunnen factoren zoals stress, roken, overgewicht, en een ongezond dieet ook leiden tot een milde verhoging van CRP-waarden, zelfs als er geen duidelijke infectie of ontsteking aanwezig is. Deze factoren kunnen het lichaam op subtiele wijze belasten en leiden tot een aanhoudende lichte ontsteking, wat de CRP-waarden beïnvloedt. Het meten van CRP kan dus nuttig zijn om onderliggende problemen te detecteren die mogelijk anders niet opgemerkt zouden worden.

CRP bij auto-immuunziekten

Bij auto-immuunziekten zoals lupus, vasculitis, en reumatoïde artritis is CRP een belangrijke marker om de mate van ontsteking te monitoren. Bij deze aandoeningen valt het immuunsysteem per ongeluk gezonde lichaamscellen aan, wat leidt tot chronische ontstekingen. Verhoogde CRP-waarden helpen artsen de ernst van de ontsteking in de gaten te houden en de effectiviteit van behandelingen te volgen.

CRP in de context van chirurgie

Na een chirurgische ingreep kunnen CRP-waarden tijdelijk stijgen als gevolg van de natuurlijke genezingsprocessen. De verhoging is normaal en wordt verwacht, maar een plotselinge of aanhoudende verhoging van CRP kan wijzen op complicaties zoals een infectie. Artsen gebruiken deze informatie om mogelijke problemen vroegtijdig op te sporen en snel in te grijpen indien nodig.

CRP en sepsis

Bij ernstige infecties, zoals sepsis, kunnen CRP-waarden extreem hoog worden. Sepsis is een levensbedreigende reactie op een infectie en vereist snelle medische aandacht. CRP helpt artsen bij het vaststellen van de ernst van de infectie en het beoordelen van de effectiviteit van de behandeling. Hoge CRP-waarden in gevallen van sepsis kunnen een indicatie zijn van de ernst van de aandoening en de noodzaak van intensieve zorg.

CRP-sneltest

In de huisartssenpraktijk

De huisarts kan een CRP-sneltest uitvoeren (indien hij over de daartoe benodigde apparatuur beschikt), heel eenvoudig en snel via een vingerprik. De huisarts kan zo in een mum van tijd vaststellen of de CRP-waarde in het bloed verhoogd is, wat kan wijzen op een ontsteking. De huisarts kan bijvoorbeeld bij een matig zieke volwassen man of vrouw die in verband met acuut hoesten en enkele algemene ziekteverschijnselen (zoals koorts en algehele malaise) op het spreekuur verschijnt, het CRP bepalen. Bij een CRP onder de 20 mg/l kan een longontsteking gevoeglijk uitgesloten worden.

Een CRP-sneltest is een eenvoudige en snelle bloedtest die tegenwoordig vaak wordt uitgevoerd in de huisartspraktijk. De test meet het niveau van C-reactief proteïne (CRP) in je bloed, een eiwit dat door de lever wordt aangemaakt als reactie op ontstekingen in het lichaam. Bij een infectie, verwonding of ontsteking stijgen de CRP-waarden snel, vaak binnen enkele uren. Deze stijging kan dus een aanwijzing zijn voor een infectie of een ontsteking ergens in het lichaam.

Hoe werkt de CRP-sneltest?

De CRP-sneltest wordt meestal uitgevoerd via een eenvoudige vingerprik. Hierbij wordt een druppel bloed afgenomen, die vervolgens in een klein apparaatje wordt geplaatst. Binnen enkele minuten kan de testresultaat laten zien of er sprake is van een verhoogde CRP-waarde. Dit helpt de huisarts om snel een idee te krijgen of er mogelijk een infectie of ontsteking aanwezig is.

Wanneer wordt de CRP-sneltest gebruikt?

De huisarts kan een CRP-sneltest doen wanneer je symptomen hebt die kunnen wijzen op een ontsteking of infectie, zoals koorts, hoesten, keelpijn, pijn of een algemeen gevoel van ziek zijn. Het is een handige manier om te beoordelen of je lichaam vecht tegen een infectie, zoals een bacteriële infectie (bijvoorbeeld een longontsteking) of een ontsteking.

De test is ook nuttig om te bepalen of antibiotica nodig zijn. Bij lage CRP-waarden kan een virale infectie de oorzaak zijn, waarvoor antibiotica niet effectief zijn. Bij hogere CRP-waarden is er een grotere kans op een bacteriële infectie, waarvoor antibiotica wel nodig kunnen zijn.

Wat gebeurt er na de test?

Als je CRP-waarde normaal of slechts licht verhoogd is, kan dat betekenen dat er geen ernstige ontsteking of infectie aanwezig is. Je arts kan je dan geruststellen en misschien voorstellen om je rust te geven en af te wachten.

Als de CRP-waarde echter hoog is, kan dat duiden op een ernstigere ontsteking of infectie. In dat geval kan je huisarts verdere onderzoeken aanvragen, zoals bloedonderzoek of een röntgenfoto, of direct beginnen met een behandeling, bijvoorbeeld met antibiotica.

Voordelen van de CRP-sneltest in de huisartsenpraktijk

De CRP-sneltest biedt een snelle en betrouwbare manier om meer informatie te krijgen over de toestand van je lichaam. Hierdoor kan je huisarts in veel gevallen direct handelen, zonder dat er tijd verloren gaat aan het wachten op de resultaten van een laboratoriumtest. Het helpt ook om onnodig gebruik van antibiotica te verminderen door onderscheid te maken tussen bacteriële en virale infecties.

Deze test maakt het voor jou en je huisarts gemakkelijker om snel de juiste stappen te nemen en helpt bij het geruststellen van patiënten door snel duidelijkheid te geven.

Bloedtest hs-CRP

Gevoelige bepaling van CRP

Een arts kan hs-CRP (hs = high sensitive) gebruiken bij gezonde mensen om het risico op hart- en vaatziekten te bepalen. Dit betreft een meer sensitieve of gevoelige bepaling van CRP. Een ontsteking veroorzaakt veel CRP in het bloed, vaak wel enkele honderden milligrammen per liter. In een veel lagere concentratie, minder dan vijf milligram per liter, is CRP echter een indicator voor naderende hart- en vaatziekten. Slagaderverkalking (of atherosclerose) begint met een ontsteking van de bloedvatwand, waarna er beschadigingen in de vaatwand ontstaan. Het gaat om zeer laaggradige ontstekingsreacties in het lichaam, maar via een hs-CRP kan dit tóch gedetecteerd worden. De mate van ontsteking van de binnenwand van de aderen zegt dus iets over de kans op toekomstige hart- en vaatziekten. Uit onderzoek blijkt dat bij meer dan de helft van de mensen die complicaties kregen aan hart- en bloedvaten in de acht jaar na de meting, toentertijd wel een verhoogd CRP hadden, maar geen hoog cholesterol (LDL, het 'slechte' cholesterol) ten tijde van de eerste meting. CRP is dus een betere indicator ten aanzien van het ontwikkelen van hart- en vaat­ziekten dan (het 'slechte' LDL) cholesterol.

Speciale apparatuur

Teneinde een zeer lage CRP-concentratie te kunnen meten, is speciale apparatuur nodig. De meeste ziekenhuizen in Nederland beschikken hierover. Een hs-CRP-bloedonderzoek wordt wel altijd gedaan in combinatie met andere bloedonderzoeken.

Wat betekent een te hoge ontstekingswaarde?

Het niveau van CRP in het bloed is gewoonlijk laag, althans minder dan 10 mg/l. Een hoge of toenemende hoeveelheid CRP in het bloed suggereert de aanwezigheid van een ontsteking, maar de locatie of de oorzaak kan met dit onderzoek niet vastgesteld worden. Bij personen waarbij de arts vermoedt dat er sprake is van een ernstige bacteriële infectie, kan een hoge CRP-waarde dit bevestigen. Bij mensen met chronische inflammatoire aandoeningen, zullen hoge CRP-niveaus wijzen op een opflakkering van de aandoening. Het kan ook betekenen dat de ingezette behandeling niet effectief is geweest en dat er een andere koers ingeslagen moet worden.

Als de CRP aanvankelijk was verhoogd en nu daalt, betekent dit dat de ontsteking of infectie minder wordt en goed reageert op de behandeling.

Verhoogde CRP-waarden bij bepaalde groepen

De CRP-waarde kan verhoogd zijn aan het einde van de zwangerschap (10–40 mg/l) en bij het gebruik van de pil of hormoonvervangingstherapie (dat wil zeggen oestrogeen). Hogere CRP-waarden zijn ook waargenomen bij mensen die lijden aan obesitas.

CRP-normaalwaarden en verhoogde waarden

CRP-waarden

Wat zijn de normaalwaarden CRP en wat zijn verhoogde waarden, en waar duidt dit eventueel op?

Hs-CRP

De resultaten van de hs-CRP-test wijzen op het risico om een cardiovasculaire aandoening te ontwikkelen:

Symptomen verhoogde CRP-waarde in bloed

De symptomen van verhoogde CRP-waarden hangen volledig af van de onderliggende aandoening die deze veroorzaakt.

Matige infecties of chronische ontstekingen

Veel mensen met matige infecties of verwondingen, of aandoeningen die chronische ontstekingen veroorzaken, kunnen vergelijkbare symptomen ervaren. Deze zijn:

• onverklaarde uitputting / moeheid
• spierstijfheid, pijn en zwakte
• lichte koorts
• rillingen
• hoofdpijn
• misselijkheid, verlies van eetlust en indigestie/dyspepsie
• moeite met slapen of slapeloosheid (en daardoor slaapgebrek)
• onverklaard gewichtsverlies

Acute bacteriële infectie

Mensen met zeer hoge CRP-niveaus hebben hoogstwaarschijnlijk een acute bacteriële infectie. Symptomen van acute infectie omvatten:

• hoge koorts
• snelle hartslag
• oncontroleerbaar zweten, rillingen of trillen
• oncontroleerbaar of aanhoudend braken, kokhalzen of diarree
• moeite met ademhalen
• uitslag of netelroos
• droge lippen, droge mond, droge keel en droge huid
• duizeligheid
• ernstige hoofdpijn, lichamelijke pijn, stijfheid
• verlies van bewustzijn

Behandeling van verhoogde CRP-waarden: Wat kun je doen?

CRP, oftewel C-reactief proteïne, is een ontstekingsmarker in je bloed. Als de waarden verhoogd zijn, kan dat betekenen dat er ergens in je lichaam een ontsteking sluimert – van een eenvoudige infectie tot iets groters zoals een auto-immuunziekte. Gelukkig kun je die verhoogde CRP-waarden aanpakken, en daar zijn zowel bekende als minder bekende en innovatieve manieren voor. Laten we ze eens onder de loep nemen.

Pak de oorzaak aan: focus op de kern

De eerste stap is natuurlijk om uit te vinden waarom je CRP verhoogd is. Een infectie? Chronische ontsteking? Of misschien stress? Zodra de oorzaak duidelijk is, kun je gerichter handelen. Hier zijn een paar veelvoorkomende scenario’s:

• Bij een infectie: Antibiotica of antivirale middelen kunnen de ontsteking aanpakken. Zorg dat je lichaam genoeg rust krijgt om te herstellen.
• Bij een auto-immuunziekte: Medicijnen zoals corticosteroïden of immuunmodulerende therapieën helpen om je immuunsysteem te kalmeren.
• Bij stressgerelateerde CRP: Stressreductie is hier cruciaal. Meditatie, ademhalingsoefeningen, of gewoon een dagje natuur doen wonderen.

Voedingsaanpassingen: je lichaam voeden, niet belasten

Wat je eet, heeft een enorme impact op ontstekingswaarden in je bloed. Hier zijn de belangrijkste aanpassingen om je CRP te verlagen:

• Anti-inflammatoire voeding: Denk aan voeding rijk aan antioxidanten, zoals bessen, groene bladgroenten, en kurkuma. Kurkuma is een echte superster – het bevat curcumine, een krachtige ontstekingsremmer.
• Omega-3 vetzuren: Vette vis zoals zalm of supplementen met visolie kunnen je ontstekingen flink verminderen.
• Vermijd suiker en bewerkte voeding: Deze zijn berucht om hun ontstekingsbevorderende werking. Ruil die suikerbom in voor een handjevol amandelen.
• Groene thee: Bevat catechines, antioxidanten die ontstekingen helpen verminderen. Drink dagelijks een kopje of twee voor een subtiele detox.

Beweging: in balans blijven

Regelmatige, matige beweging kan je CRP-waarden verlagen. Denk niet meteen aan een marathon, maar eerder aan activiteiten zoals wandelen, zwemmen of fietsen.

• Matige intensiteit: Te veel sporten kan juist stress veroorzaken in je lichaam, wat CRP weer omhoog jaagt. Luister naar je lichaam!
• Krachttraining: Bouw je spieren op; dit helpt je metabolisme en verlaagt ontstekingswaarden in de lange termijn.
• Stretch en activeer: Pilates of lichte rek- en strekbewegingen kunnen ook helpen om je bloedsomloop te verbeteren en ontstekingen te verminderen.

Innovatieve behandelingen: denk buiten de doos

Naast de klassieke aanpak zijn er ook moderne en minder bekende behandelingen die steeds meer aandacht krijgen:

• Hyperbare zuurstoftherapie: Door in een zuurstoftank met verhoogde druk te zitten, krijgt je lichaam extra zuurstof. Dit stimuleert genezing en vermindert ontstekingen.
• Cryotherapie: Koudetherapie klinkt misschien intens, maar het kan helpen om systemische ontstekingen te verminderen. Denk aan een paar minuten in een koud bad of cryokamer.
• Infraroodsauna: Warmte kan de bloedcirculatie verbeteren en je lichaam helpen om ontstekingen af te voeren. Het is alsof je je lichaam een mini-vakantie geeft.

Supplementen: een boost voor je herstel

Soms heeft je lichaam net dat beetje extra nodig, en dat is waar supplementen in beeld komen:

• Vitamine D: Een tekort aan vitamine D wordt in verband gebracht met verhoogde CRP-waarden. Regelmatig testen en aanvullen helpt.
• Quercetine: Een krachtige antioxidant die je in supplementvorm kunt nemen, maar ook voorkomt in appels en uien.
• Magnesium: Helpt je spieren te ontspannen en verlaagt stress-gerelateerde ontstekingen.

Rust en slaap: herstel in stilte

Slaap is de ultieme heler. Tijdens je diepe slaap herstelt je lichaam op celniveau. Een tekort aan slaap kan CRP-waarden verhogen, dus zorg voor een goed ritme:

• Slaaphygiëne: Zorg voor een donkere, koele kamer en een vast schema.
• Power naps: Een kort dutje van 20 minuten kan wonderen doen, maar let op dat je niet langer slaapt om je nachtrust niet te verstoren.

Stressmanagement: kalmeer je zenuwstelsel

Chronische stress jaagt je ontstekingswaarden omhoog. Tijd om die stress aan te pakken:

• Ademhalingstechnieken: Probeer de 4-7-8 techniek of simpelweg langzaam en diep ademhalen.
• Creatieve uitlaatkleppen: Schilderen, muziek maken, of zelfs puzzelen – alles wat je focus verlegt van zorgen naar plezier.

Zelfzorg en tips bij verhoogde ontstekingswaarden

Als je verhoogde ontstekingswaarden hebt, kan dat behoorlijk wat zorgen oproepen. Je hoort termen als CRP, ESR of interleukines en vraagt je af wat je kunt doen om de boel weer in balans te krijgen. Geen paniek! Hieronder vind je 12 zelfzorgmaatregelen die je in je dagelijks leven kunt toepassen om je lichaam een handje te helpen.

Anti-inflammatoire voeding

Eten kan een krachtige bondgenoot zijn. Kies voor kleurrijke groenten en fruit zoals bosbessen, spinazie en broccoli. Voeg kruiden als kurkuma en gember toe aan je maaltijden – die staan bekend om hun ontstekingsremmende werking. Vermijd bewerkte voeding, suiker en transvetten. Oh, en vergeet je omega-3’s niet: zalm, lijnzaad of walnoten zijn ideaal.

Hydratatie als sleutel

Water, water, en nog eens water! Je lichaam heeft vocht nodig om afvalstoffen af te voeren en ontstekingen te verminderen. Maak het leuk door bijvoorbeeld munt, komkommer of een schijfje citroen toe te voegen aan je glas.

Beweeg, maar met mate

Te intensief sporten kan ontstekingen verergeren, maar een dagelijkse wandeling, fietsen of een lichte krachttraining kan juist helpen. Probeer minimaal 30 minuten per dag actief te zijn. Liever consistent dan intens!

Stressreductie

Stress is een stille ontstekingsbooster. Kies activiteiten die jij leuk vindt: lezen, puzzelen, schilderen, of gewoon een fijne wandeling in de natuur. Vind jouw manier om de "uit-knop" in je hoofd te vinden.

Voldoende slapen

Slaap is je geheime wapen tegen ontstekingen. Zorg voor 7-9 uur slaap per nacht en een vast ritme. Creëer een donkere, stille en koele slaapomgeving en ban schermen minstens een uur voor het slapengaan.

Vitamineboost

Zorg dat je genoeg vitamine D binnenkrijgt door dagelijks wat zonlicht mee te pikken, liefst in de ochtend. Vitamine C en E uit citrusvruchten, kiwi’s, en noten ondersteunen ook je immuunsysteem. Overweeg een supplement als je waarden laag zijn, maar check dit wel eerst met je huisarts.

Gewicht onder controle

Overgewicht kan ontstekingen verergeren. Probeer kleine stappen te zetten: laat frisdrank staan, snack gezonder, en focus op een verzadigend ontbijt met eiwitten en vezels. Geen crashdieet, maar duurzame gewoontes.

Gezonde darmen

Je darmen zijn een ontstekingsdetector! Zorg voor een gezonde darmflora met gefermenteerde producten zoals yoghurt, kefir, of zuurkool. Voeg vezels toe aan je voeding met volkorenproducten, peulvruchten en groenten.

Stop met roken

Roken is een directe ontstekingsveroorzaker. Je lichaam heeft baat bij een rookvrije levensstijl. Vind steun in apps, hulplijnen of vrienden die je motiveren.

Matig met alcohol

Een glas wijn kan verleidelijk zijn, maar overmatig alcoholgebruik verhoogt ontstekingen. Houd het bij maximaal één glas per dag, of liever nog minder. Probeer eens bruiswater met een scheutje vlierbloesemsiroop als alternatief.

Natuurlijke ontstekingsremmers

Naast voeding zijn er kruiden en supplementen die kunnen helpen. Denk aan groene thee, boswellia, of supplementen zoals quercetine. Dit zijn geen wondermiddelen, maar kunnen wel ondersteunen. Vraag advies aan een deskundige.

Luchtkwaliteit verbeteren

Adem frisse lucht in! Ventileer je huis goed, voorkom blootstelling aan rook of andere vervuiling, en overweeg een luchtreiniger als je in een gebied met veel smog woont. Je longen en je lichaam zullen je dankbaar zijn.

Prognose

De prognose in geval van verhoogde CRP-waarden hangt af van de onderliggende oorzaak. Wat cardiovasculaire aandoeningen betreft, kunnen lagere CRP-waarden in verband worden gebracht met een lager algemeen risico op ziekte en een beter prognose voor de patiënt.

Complicaties

Complicaties die kunnen optreden bij verhoogde CRP-waarden hangen grotendeels af van de onderliggende oorzaak van de ontsteking of infectie. Een verhoogde CRP-waarde zelf veroorzaakt namelijk geen complicaties, maar wijst op een probleem in het lichaam dat complicaties kan veroorzaken als het niet goed wordt behandeld. Hier zijn enkele mogelijke complicaties:

Onbehandelde infecties

Een verhoogde CRP-waarde kan wijzen op een infectie, zoals een longontsteking of urineweginfectie. Als deze infecties niet tijdig worden behandeld, kunnen ze ernstiger worden en leiden tot complicaties zoals sepsis (een levensbedreigende reactie van het lichaam op een infectie) of orgaanfalen.

Chronische ontstekingen

Als de verhoogde CRP-waarden te maken hebben met chronische aandoeningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Crohn of lupus, kunnen de complicaties variëren van gewrichtsschade tot schade aan interne organen, zoals de nieren of het hart. Langdurige ontstekingen kunnen ook leiden tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Hart- en vaatziekten

Verhoogde CRP-waarden, vooral in combinatie met andere risicofactoren zoals een hoge bloeddruk of hoog cholesterol, kunnen duiden op een verhoogd risico op hartaanvallen of beroertes. Een aanhoudend verhoogd CRP-niveau kan wijzen op ontstekingen in de bloedvaten, wat bijdraagt aan de vorming van atherosclerose (slagaderverkalking).

Onjuiste behandeling

Als een verhoogde CRP-waarde niet wordt gekoppeld aan de juiste diagnose, kan het zijn dat de onderliggende aandoening niet adequaat wordt behandeld. Dit kan leiden tot verslechtering van de aandoening en de ontwikkeling van complicaties, zoals verdere verspreiding van een infectie of verergering van een chronische ziekte.

Sepsis

In ernstige gevallen van onbehandelde infecties kan sepsis optreden, waarbij het hele lichaam door de infectie wordt beïnvloed. Sepsis kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische aandacht. Verhoogde CRP-waarden zijn vaak een belangrijke indicator van deze ernstige complicatie.

Preventie van verhoogde niveaus van C-reactief proteïne

Preventie van verhoogde c-reactief proteïne is zinvol in de context van preventie van cardiovasculaire risicofactoren. Preventieve maatregelen bestaan uit een gezond plantaardig dieet en lichaamsbeweging, stoppen met roken, gewichtsverlies en het adequaat behandelen van diabetes, hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte.

Hieronder staan strategieën om verhoogde CRP-niveaus te voorkomen:


Het opvolgen van deze strategieën kan helpen om CRP-niveaus binnen een gezond bereik te houden, wat bijdraagt aan het verminderen van ontstekingen en het risico op chronische ziekten. Gezonde keuzes maken vandaag kan je beschermen tegen problemen in de toekomst!

Misvattingen over CRP-waarden: fabels, feiten en frappante waarheden

Een hoge CRP betekent altijd dat je doodziek bent

Nope! Een CRP-waarde die door het plafond schiet, kán een teken zijn van een serieuze infectie, maar dat hoeft niet. Soms stijgt CRP bijvoorbeeld na een intensieve sportsessie (ja, je deadlifts kunnen je bloedwaardes tijdelijk overhoop gooien). Ook een simpel virus kan CRP licht verhogen zonder dat er paniek nodig is. Dus ja, een hoge CRP kan een rode vlag zijn, maar het betekent niet automatisch dat de hel is losgebarsten in je lichaam.

Als je CRP normaal is, heb je gegarandeerd geen ontsteking

Was het maar zo simpel! Een lage of normale CRP sluit een infectie of ontsteking niet per se uit. Sommige virussen geven nauwelijks een CRP-reactie, en bij bepaalde chronische aandoeningen (denk aan auto-immuunziekten) kan CRP verrassend laag blijven terwijl je lichaam tóch in gevecht is. Dus een normale CRP? Mooi meegenomen, maar geen vrijbrief om je klachten te negeren.

CRP stijgt alleen bij bacteriële infecties

Fout! Hoewel bacteriële infecties CRP vaak harder laten stijgen dan virussen, betekent dat niet dat een virale infectie CRP met rust laat. Denk aan corona of griep: die kunnen je CRP ook een zetje geven. En niet alleen ziekteverwekkers spelen mee—ook ontstekingen door bijvoorbeeld een auto-immuunziekte of zelfs een flinke allergische reactie kunnen je CRP in beweging brengen.

CRP is een perfecte voorspeller van ziekte

Was het maar zo makkelijk! CRP is als een rookmelder: het zegt dat er ergens rook is, maar niet of de keuken in de fik staat of dat iemand gewoon een tosti heeft laten aanbranden. Het is een superhandige bloedtest om te checken of er ergens in je lijf iets aan de hand is, maar het vertelt je niet wát precies. Daarom combineren artsen CRP altijd met andere testen en je klachtenbeeld. Met alleen een CRP-uitslag kun je niet zomaar de conclusie trekken: "Oh nee, ik ben terminaal!" of "Ha, ik ben kerngezond!".

Een torenhoge CRP betekent dat je antibiotica nodig hebt

Hold your horses! Een hoge CRP betekent niet automatisch dat je lichaam om antibiotica schreeuwt. Antibiotica werken alleen tegen bacteriën, en zoals we net al zeiden: CRP kan ook stijgen door virussen, auto-immuunziekten of zelfs een flinke ontsteking na een zware workout. Dus als je huisarts besluit om je geen antibiotica te geven ondanks een hoge CRP, is dat geen teken van nalatigheid – maar juist van goed medisch inzicht.

Je kunt je CRP zelf omlaag krijgen met een gezonde levensstijl

Hmm… ja en nee. Als je CRP verhoogd is door een chronisch ontstekingsproces (zoals obesitas of langdurige stress), dan kunnen een gezondere levensstijl, minder bewerkt voedsel en meer beweging zeker helpen om het op termijn te verlagen. Maar als je CRP hoog is vanwege een acute infectie of een serieuze medische oorzaak, dan heeft zelfs een dieet van alleen maar biologische chiazaad-smoothies geen magisch effect.

CRP verandert nauwelijks en is altijd betrouwbaar

Helaas! CRP kan in een paar uur tijd stijgen en weer dalen. Het is geen waarde die altijd stabiel blijft – daarom prikken artsen het soms meerdere keren om te zien hoe het zich ontwikkelt. Je kunt dus een paar uur eerder of later een compleet andere uitslag hebben. Bovendien kunnen bepaalde medicijnen en aandoeningen CRP beïnvloeden, waardoor het soms hoger of lager uitvalt dan je zou verwachten.

Een CRP van 10 of 20 is niet belangrijk en kun je negeren

Niet per se! Hoewel artsen meestal pas echt alert worden bij CRP-waarden boven de 50 of 100, kan een lichte verhoging (zoals 10 of 20) wél een signaal zijn dat er iets speelt. Denk aan een sluimerende infectie, een prikkelbare darm of zelfs een laaggradige ontsteking door chronische stress. Geen reden tot paniek, maar ook niet iets om klakkeloos te negeren, vooral als je je al een tijdje niet lekker voelt.

Lees verder

• Bloedonderzoek: soorten bloedtesten & waarden bloedonderzoek
• Ontstekingswaarden bloed: CRP-waarde in het bloed te hoog