Blauwe vingers en handen: oorzaken van blauw-paarse vingers

Blauwe vingers en blauwe handen kan een relatief onschuldig verschijnsel zijn. Blauwe handen en vingers kan echter ook een symptoom zijn een meer ernstig onderliggend probleem. De meeste mensen weten dat een blauwe tint een teken kan zijn van een laag zuurstofgehalte, wat kan duiden op een ernstige en zelfs levensbedreigende omstandigheid. Wanneer de huid een blauwachtige kleur krijgt, spreekt men ook wel van 'cyanose' of 'blauwzucht'. Meestal worden blauwe vingers en handen veroorzaakt door een gebrek aan zuurstof in het bloed. Dit kan gebeuren als je je op grote hoogte bevindt of als je ademnood hebt, maar het kan ook het gevolg zijn van chronische onderliggende aandoeningen zoals longziekten of chronische hartziekten. Een gebrek aan zuurstof in je bloed zal leiden tot een paarse of blauwe kleur van je huid die het snelst optreedt in je handen, voeten en lippen.

• Hoe wordt de huid blauw?
• Natuurlijke kleur van de huid
• Blauwige tint door zuurstofarm bloed
• Cyanose
• Oorzaken van blauwe vingers en handen
• Omgevingsfactoren
• Blauwe kleurstoffen
• Koude
• Grote hoogte
• Bloedsomloop: hart- en bloedvaten
• Fenomeen van Raynaud
• Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)
• Bloedstolsel
• Cyanotische hartafwijking
• Bloedstoornissen
• Paarse of blauwe vingers door longziekten
• COPD
• Astma
• Longinfecties
• Stoflong
• Stoffen die blauwe vingers en handen veroorzaken
• Schoudergordelsyndroom (thoracic outlet syndroom)
• Wat is TOS?
• Symptomen
• Oorzaken
• Blauwe vingers en tenen door lupus
• Wat is lupus?
• Symptomen
• Blauw-paarse vingers door winterhanden
• Andere symptomen
• Behandeling van blauwe vingers en handen

Hoe wordt de huid blauw?

Natuurlijke kleur van de huid

Het is belangrijk om eerst de oorzaak voor de natuurlijke kleur van de huid te begrijpen voordat ingegaan wordt op de oorzaak van paarse tot blauwe vingers. Het pigment melanine is een kleurstof die de kleur van je huid bepaalt en het wordt aangemaakt door gespecialiseerde cellen, de zogeheten melanocyten. Onder invloed van de ultraviolette straling van de zon maken de melanocyten melanine aan. Dit bruine pigment vormt de belangrijkste bijdrage aan de huidskleur en varieert in hoeveelheid op verschillende delen van het lichaam. Het wordt bepaald door zowel genetische factoren (huidtype, etc.) als omgevingsfactoren (hoeveelheid zon, etc.). Melanine is echter niet de enige factor die bijdraagt aan de huidskleur.

Blauwige tint door zuurstofarm bloed

De bloedvaatjes onder het huidoppervlak dragen ook bij aan de huidskleur. Wanneer deze vaten zich verwijden en er meer bloed doorheen stroomt, dan neemt de huid een meer rode kleur aan. De kleur van bloed wordt bepaald door hemoglobine, aangeduid met de afkorting Hb, een eiwit dat de rode bloedcellen, en daarmee dus ook je bloed, rood maakt. Zuurstofrijk bloed is helderrood, zuurstofarm bloed is donkerrood. Zuurstofarm, donkerrood bloed, geeft de huid een blauwige tint; dit is de reden dat je paarse tot blauwe vingers kunt hebben.

Cyanose

Deze blauwachtige tint als gevolg van een laag zuurstofgehalte in het bloed staat bekend als 'cyanose'. Als het alleen de extremiteiten betreft, zoals de handen en voeten, dan wordt dit aangeduid als 'perifere cyanose'. Dit komt meestal door minder ernstige oorzaken dan centrale cyanose, die ook op het gezicht of de lippen zichtbaar is. Soms heeft de blauwachtige tint niks te maken met het bloed en komt het geheel door oppervlaktefactoren.

Oorzaken van blauwe vingers en handen

Onder meer de volgende oorzaken kunnen blauwe vingers en handen veroorzaken:

• Omgevingsfactoren;
• Bloedsomloop;
• Ademhaling; en
• Stoffen.

Omgevingsfactoren

Blauwe kleurstoffen

Contact met blauwe kleurstoffen is een mogelijke oorzaak van blauwe vingers of handen. Het kan hierbij gaan om voor de hand liggende stoffen, zoals blauwe verf of blauwe kleurstoffen. De stof die een verkleuring van de huid veroorzaakt, hoeft zelf niet blauw te zijn totdat het met het huidoppervlak reageert.

Koude

Blootstelling aan kou (bijvoorbeeld koude lucht of water) is een andere factor die kan leiden tot een blauwe huid. Deze verkleuring is het gevolg van het samenknijpen van de bloedvaten als een manier om warmte te behouden. Als je je handen in ijswater dompelt of je handen onbeschermd blootstelt aan vrieskou, dan kan dit een blauwachtige kleur veroorzaken.

Grote hoogte

Je bevinden op grote hoogte is een andere omgevingsfactor die kan leiden tot een laag zuurstofgehalte in het bloed als gevolg van ijle lucht, dat wil zeggen lage zuurstofgehalte in de atmosfeer. Je kunt hierdoor paarse tot blauwe vingers krijgen.

Bloedsomloop: hart- en bloedvaten

Aandoeningen van de bloedsomloop kunnen zorgen voor paarse tot blauwe vingers. Bij oorzaken betreffende de bloedsomloop gaat het om aandoeningen van de bloedvaten en het hart. Als het bloed niet goed circuleert, kan het niet in voldoende mate zuurstof, voedingsstoffen en andere stoffen aan weefsels leveren. Bloed kan hierdoor langdurig in een bepaald gebied aanwezig zijn of het bloed wordt niet goed geperfuseerd in de longen. Aandoeningen die de bloedsomloop betreffen, zijn onder meer de volgende.

Fenomeen van Raynaud

Fenomeen van Raynaud, een vaataandoening, waarbij vingers en tenen tijdelijk slecht doorbloed zijn. De vaatkrampen kunnen worden uitgelokt door een koude omgeving of stress. Tijdens de aanval zijn je vingers/tenen koud en wit-blauwpaars, is het gevoel verminderd en kan er heftige pijn optreden.

Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)

Perifeer arterieel vaatlijden is een ziekte van de slagaders in de benen (en soms de armen) als gevolg van afzetting van vet en verharding of verkalking van de wand van de slagader (slagaderverkalking of atherosclerose).

Bloedstolsel

Een bloedstolsel dat de bloedtoevoer naar of van een ledemaat blokkeert kan paarse tot blauwe vingers veroorzaken.

Cyanotische hartafwijking

Een cyanotische hartafwijking (een hartafwijking met blauwverkleuring), waarbij de bloedstroom naar de longen wordt beïnvloed. Het wordt gezien bij aangeboren hartziekten, wat resulteert in een laag zuurstofgehalte in het bloed. Dit kan leiden tot blauwe vingers en handen.

Bloedstoornissen

Bloedstoornissen, zoals abnormaal hemoglobine (Hb) of polycytemie (een hoge concentratie van rode bloedcellen), kunnen leiden tot blauwe vingers en handen.

Paarse of blauwe vingers door longziekten

Paarse tot blauwe vingers en handen kunnen ook komen door longziekten. De luchtwegen en longen spelen een duidelijke en integrale rol als mogelijke oorzaak van een blauwachtige verkleuring. Als de toevoer van zuurstofrijke lucht in de longen wordt belemmerd of de absorptie ervan in de bloedbaan moeizaam gaat, zal het zuurstofgehalten in het bloed afnemen. Het kan hierbij gaan om de volgende aandoeningen.

COPD

Chronische obstructieve longziekten (COPD), waarbij de luchtwegen blijvend vernauwd zijn en steeds minder goed werken. Bij COPD kan ademhalingsinsufficiëntie ontstaan door tekort aan zuurstof en hierdoor worden lippen, tong, tenen en vingers blauw van kleur.

Astma

Astma is een ontsteking van de longen. Mensen met astma hebben soms moeite met ademhalen.

Longinfecties

Infecties kunnen de gaswisseling die plaatsvindt in de longen, waarbij zuurstof wordt opgenomen in het bloed terwijl koolzuurgas wordt afgegeven aan de longlucht, verstoren. Het komt meestal voor bij ernstige infecties zoals pseudokroep of longontsteking.

Stoflong

Pneumoconiose of stoflong, een longaandoening die door de inhalatie van stof wordt veroorzaakt.

Stoffen die blauwe vingers en handen veroorzaken

Een aantal stoffen, waaronder drugs, farmaceutische producten (geneesmiddelen) en zelfs sommige soorten gif, kunnen leiden tot een lager zuurstofgehalte in het bloed. Met drugs en medicijnen kan de ademhaling drastisch verminderen waardoor de hoeveelheid zuurstof in het bloed afneemt. Dit effect kan worden versterkt met het gebruik van alcohol of andere stoffen die van invloed zijn op het centrale zenuwstelsel. Bij sommige soorten gif kan er een dubbel effect zijn van verminderde ademhaling en verstoring van het zuurstoftransport. Deze soorten vergif kunnen arseen of cyanide bevatten.

Schoudergordelsyndroom (thoracic outlet syndroom)

Wat is TOS?

Het schoudergordelsyndroom of thoracic outlet syndroom (TOS) is een beklemmingssyndroom van zenuwen, waarbij een vaatzenuwbundel in de regio van de schouder bekneld raakt.

Symptomen

Symptomen van TOS kunnen variëren, afhankelijk van welke structuren zijn gecomprimeerd. De volgende klachten kunnen optreden:

• een paarse of blauwe verkleuring van de hand
• een zwakke greep
• gevoelloosheid in de arm of vingers
• pijn in de hand
• koude ledematen
• nekpijn
• pijnlijke en gezwollen arm als gevolg van bloedstolsels
• pulserende zwelling bij het sleutelbeen
• schouderpijn
• het spiervolume van de duim neemt af, dit heet spieratrofie.
• vermoeide armen
• zwakke of geen pols in de getroffen arm

Oorzaken

Over het algemeen is de oorzaak van het thoracic outlet syndroom compressie van de zenuwen of bloedvaten in de thoraxuitgang, de nauwe ruimte tussen je sleutelbeen en eerste rib. De oorzaak van de compressie varieert en kan bestaan uit:

• Anatomische defecten en afwijkingen
• Slechte houding
• Trauma, zoals een auto-ongeluk
• Repetitieve activiteiten en overbelasting
• Druk op de gewrichten door bijvoorbeeld obesitas
• Zwangerschap

Blauwe vingers en tenen door lupus

Wat is lupus?

Lupus erythematosus, vaak afgekort als LE of SLE (systemische lupus erythematosus), of kortweg lupus genoemd, is een systemische auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem eigen weefsels en organen aanvalt. Een ontsteking veroorzaakt door lupus kan van invloed zijn op je gewrichten, huid, nieren, bloedcellen, hersenen, hart en longen. Lupus kan moeilijk te diagnosticeren zijn, omdat de klachten en symptomen vaak lijken op die van andere ziekten. Het meest kenmerkend symptoom is rode plekken of roodheid in de vorm van een vlinder op de neus en wangen, maar deze komt niet in alle gevallen voor.

Symptomen

Geen twee gevallen van lupus zijn precies hetzelfde. Symptomen kunnen plotseling de kop opsteken of zich langzaam ontwikkelen, kunnen mild of ernstig zijn en kunnen tijdelijk of permanent zijn. De meeste mensen met lupus hebben milde klachten die wordt gekenmerkt door episodes waarbij de klachten erger worden, wat wordt gevolgd door een periode waarbij de klachten verbeteren of zelfs helemaal verdwijnen. De symptomen hangen af van welke lichaamssystemen door de ziekte worden getroffen. De meest voorkomende klachten en symptomen zijn:

• vermoeidheid
• koorts
• gewrichtspijn, stijfheid en zwelling
• vlindervormige uitslag op het gezicht dat de wangen en de brug van de neus bedekt of huiduitslag elders op het lichaam
• huidlaesies die verschijnen of verergeren bij blootstelling aan de zon (lichtgevoeligheid)
• vingers en tenen die wit of blauw worden bij blootstelling aan kou of tijdens stressvolle perioden (het fenomeen van Raynaud)
• kortademigheid
• pijn op de borst
• droge ogen
• hoofdpijn
• verwardheid
• geheugenverlies

Blauw-paarse vingers door winterhanden

Winterhanden zijn jeukende of gevoelige rode of paarse zwellingen die zich ontwikkelen op de bovenkant van tenen en vingers, als een reactie op verkoudheid. Winterhanden zijn een gelokaliseerde vorm van vasculitis. Het gaat bij winterhanden om een pijnlijke ontsteking van kleine bloedvaten in de huid, veroorzaakt door een reactie op herhaalde blootstelling aan koude.

Andere symptomen

De blauwachtige verkleuring van handen en vingers is een symptoom en niet een op zichzelf staande ziekte. Het wordt gewoonlijk 'cyanose' genoemd, maar deze term is alleen van toepassing als het te wijten is aan het lage zuurstofgehalte van het bloed. Andere tekenen en symptomen die ermee gepaard kunnen gaan, zijn onder meer:

• Tinteling en gevoelloosheid van de handen en vingers.
• Ongemak, brandend gevoel of pijn.
  Cyanose of blauwzucht / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Krampen van de spieren in de handen en vingers.
• Koude handen en vingers.

Cyanose moet altijd als een ernstig symptoom worden beschouwd en zo snel mogelijk worden beoordeeld door een arts. De aanwezigheid van blauwe lippen, koude en klamme huid, verwardheid en plotselinge veranderingen in hartslag en bloeddruk, moeten worden beschouwd als alarmsymptomen.

Behandeling van blauwe vingers en handen

De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Dat kan gaan van antibiotica in geval van een bacteriële longinfectie, een plaspil, hartmedicijnen of een operatieve ingreep. Bij Raynaud is het belangrijk om erachter proberen te komen wat bij jou de aanvallen uitlokt. Vervolgens kan je proberen deze uitlokkende factoren te vermijden.

Lees verder

• Blauwe lippen: oorzaken en symptomen van blauw-paarse lippen