Putjesnagels: Oorzaken van putjes (groefjes) in nagels

Een aantal mensen heeft putjes in de nagels. Kleine ondiepe tot diepe groefjes op het nageloppervlak zijn dan zichtbaar. Vaak komen deze putjesnagels tot stand bij patiënten met psoriasis, een chronische huidziekte met een droge en schilferende huid, maar ook andere aandoeningen veroorzaken deze kleine inzinkingen in de nagels. Het vormt voor de arts soms een uitdaging om putjes in de nagels te behandelen. Bij milde symptomen is echter geen behandeling vereist. In ernstigere gevallen veroorzaken de nagelputjes pijn en ongemak en is het uiterlijk aangetast. Enkele eenvoudige maatregelen verminderen de kans op putjesnagels en verbeteren de gezondheid van de teen- en vingernagels.

• Synoniemen
• Oorzaken van putjes in de nagels
• Psoriasis
• Nagelpsoriasis (psoriasis unguium)
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van putjesnagels
• Tips en adviezen bij groefjes in nagels

Synoniemen

Putjes in de nagels zijn ook gekend als:

• nagelputjes
• putjesnagels
• thimble nails
• vingerhoednagels

Oorzaken van putjes in de nagels

Putjes in de nagels wijzen vaak op een andere aandoening zoals:

• alopecia areata: tijdelijke ronde, kale plekken op de hoofdhuid
• eczeem: een chronische huidaandoening met een rode, jeukende en gebarsten huid
• psoriasis: een chronische huidziekte
• reactieve artritis: een ontsteking veroorzaakt door een infectie elders met symptomen aan de huid, maag, darmen en ogen

Psoriasis

Psoriasis is een veel voorkomende huidaandoening waarbij een ontsteking van de huid ontstaat, hetgeen leidt tot rode, schilferige vlekken op de huid. Patiënten met psoriasis hebben regelmatig een opflakkering van deze symptomen, al varieert de frequentie en ernst wel. Psoriasis is niet besmettelijk, is niet het gevolg van een infectie en ontaardt niet in kanker. Psoriasis start mogelijk op elke leeftijd maar dan vooral bij mensen tussen 15 en 35 jaar. Ongeveer de helft van de patiënten met psoriasis, meer bepaald de vorm psoriatrische artritis (aandoening met ontsteking van huid en gewrichten), krijgt ook te maken met nagelafwijkingen (nagelpsoriasis).

Nagelpsoriasis (psoriasis unguium)

Nagelafwijkingen die verschijnen bij psoriasis zijn onder andere:

• kleurveranderingen: Bij nagelpsoriasis verandert de nagelkleur naar geel of bruin.
• nagelloslating (onycholyse): De nagel scheidt van de onderliggende huid. Onycholyse start als een witte of gele vlek bovenaan de nagel die langzaam naar beneden naar de basis gaat. De huid is hierdoor meer vatbaar voor een infectie.
• putjes: Één of meer kuiltjes ontstaan op het oppervlak van de nagel
• schimmelnagel: Door een infectie aan de nagel, verdikt de nagel mogelijk (dikkere nagels).
• subunguale hyperkeratose: Hierbij gebeurt een opbouw van krijtachtig materiaal onder de nagel, waardoor de nagel verheven en gevoelig is.

De meeste patiënten met nagelpsoriasis hebben ook uiterlijke tekenen van psoriasis, maar sommige patiënten hebben enkel nagelafwijkingen.

Symptomen

Putjesnagels ontwikkelen zich meestal op de vingernagels, maar sommige patiënten hebben ook kuiltjes op de teennagels. Patiënten met de nagelafwijking bemerken kleine putjes (groefjes) op het nageloppervlak van de vingers of tenen. De vingernagels zijn vaker dan de teennagels aangetast. Verder zijn één groefje of meerdere putjes zichtbaar. Wanneer meerdere inzinkingen aanwezig zijn, lijkt dit mogelijk op het oppervlak van een vingerhoedje. De nagel is onderdeel van de huid en groeit uit de nagelwortel, die net onder de cuticula (buitenste laag dode huidcellen) aanwezig is. Nagelputjes gaan dan ook vaak gepaard met een huidaandoening. De nagelplaat is voorts verkleurd (geel tot bruin). Verder komt de nagel mogelijk los (onycholyse) of brokkelt hij af.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over zijn medische geschiedenis. Hij wil bijvoorbeeld weten of de patiënt lijdt aan psoriasis of een andere ziekte die mogelijk geassocieerd is met groefjes in de nagels. Vaak is het bekijken van het uiterlijk van de nagels reeds voldoende om de nagelaandoening te diagnosticeren, vooral als bij nagelpsoriasis. Af en toe is een monster van de nagel nodig, wat de arts opstuurt voor verder microscopisch onderzoek. Dit onderzoekt toont mogelijke celafwijkingen en bevestigt de diagnose van putjesnagels. Nagelpsoriasis is niet altijd eenvoudig te diagnosticeren, tenzij ook typische huidklachten van psoriasis aanwezig zijn. Slechts ongeveer vijf tot tien procent van de patiënten met nagelpsoriasis heeft geen psoriasis of psoriatrische artritis.

Behandeling van putjesnagels

Putjes in de nagels zijn vaak mild en behoeven dan geen medische behandeling. Nagellak zonder aceton bedekt mogelijke putjesnagels. In ernstige gevallen is een behandeling aangewezen. De arts schrijft dan steroïden (krachtige ontstekingsremmers), salicylzuur, calcipotriol en/of tazaroteen voor die de patiënt topisch (op de nagels zelf) toepast. Niet altijd zijn deze medicijnen effectief. De nagels groeien langzaam en de medicijnen behandelen enkel de nieuwe nagelgroei, en niet de bestaande nagels. Verder zet de huidarts mogelijk nog volgende behandelingen in:

• antimycotica: medicatie bij schimmelinfecties
• fototherapie: Bij een aantal patiënten is een behandeling via licht nuttig.
• krachtige medicijnen: Soms is een patiënt niet in staat om goed te lopen of de hand te gebruiken door de putjesnagels; sterke medicijnen zijn dan nodig.
• nagel verwijderen: Dit gebeurt chirurgisch of anders met een zalfje.
• steroïden: Deze krachtige ontstekingsremmers injecteert de arts mogelijk in de nagel, hetgeen bij een aantal patiënten pijnlijk aanvoelt.

Tips en adviezen bij groefjes in nagels

Enkele tips en adviezen zijn voorhanden voor het verminderen van het risico van putjes in de nagels zoals:

• comfortabele schoenen dragen die ruimte geven voor de tenen om te bewegen
• het gebruik van nagellak die aceton bevat vermijden (beschadigt mogelijk de nagel)
• manicure vermijden aan de basis van de nagel aangezien hierdoor sneller een infectie ontstaat
• nagels beschermen tegen schade door handschoenen te dragen bij bijvoorbeeld handmatig werk
• nagels drogen en droog houden
• nagels niet met een scherp voorwerp of borstel reinigen; de nagels weken in warm water is beter om vuil te verwijderen
• teennagels en vingernagels kort houden
• valse nagels (kunstnagels) vermijden

Lees verder

• Nagelpsoriasis: Afwijkingen aan nagels door psoriasis
• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagels: Zwarte lijnen of strepen op vinger- of teennagels