Pijnlijke gewrichten, putjes in nagels: artritis psoriatica?

Een enkel putje in de nagel hoeft uiteraard niet te duiden op een ongeneeslijke aandoening. Maar wanneer er gedurende langere tijd sprake is van putjes en plekjes op en in de nagel én van pijnlijke gewrichten, zou er weleens sprake kunnen zijn van artritis psoriatica, een vorm van ontstekingsreuma. Wat betekent het hebben van deze ziekte precies en wat zijn de vooruitzichten?
Artritis psoriatica is een vorm van ontstekingsreuma. Er zijn verschillende vormen van reuma bekend, waarbij de ene vorm in de regel ernstiger verloopt dan de andere. Bij artritis psoriatica zijn niet alleen de gewrichten aangedaan, maar ook de huid. De naam 'artritis psoriatica' is dan ook samengesteld uit 'artritis' (ontsteking van een gewricht) en 'psoriasis' (chronische huidziekte). De aandoening veroorzaakt dus zowel huid- als gewrichtsproblemen. Artritis psoriatica wordt ook wel spondyloartritis genoemd. Er zijn meerdere aandoeningen die onder de noemer spondyloartritis vallen. Ook de ziekte van Bechterew, reactieve artritis en artritis bij darmaandoeningen vallen onder spondyloartritis.

Hoe ontstaat artritis psoriatica?

Hoe ver de medische wetenschap inmiddels ook is, het is nog steeds niet geheel duidelijk hoe artritis psoriatica precies ontstaat. Wel weten de geleerden dat het iets te maken heeft met een verkeerde reactie van het immuunsysteem. Hierdoor ziet het lichaam bepaalde lichaamseigen cellen aan voor "vreemd" en reageert daarop met een afweerreactie. Deze reactie van het afweersysteem veroorzaakt de verschijnselen die behoren bij artritis psoriatica.

De symptomen van artritis psoriatica

Artritis psoriatica uit zich in zowel huid- als gewrichtsklachten. De ernst van deze klachten verschilt van persoon tot persoon en vaak ook van periode tot periode. Zo kan een patiënt de ene periode nauwelijks last hebben van psoriasis, terwijl de gewrichtsklachten iemand echt belemmeren in zijn of haar bewegingen. Het omgekeerde komt ook voor: dan staat de psoriasis op de voorgrond, terwijl de gewrichtsklachten (sterk) verminderen of soms zelfs geheel afwezig zijn.

Algemene symptomen bij artris psoriatica zijn:

(ochtend)stijfheid
vermoeidheid
lusteloosheid
zwellingen en pijn in de gewrichten
warmte
gevoeligheid voor aanraking
drukpijn
rode, schilferende plekken op de huid
putjes in de nagels
bruine verkleuringen onder de nagels (olievlekken)

Ook hebben relatief veel mensen met artritis psoriatica te kampen met oogontstekingen, darmklachten, een overactieve blaas en/of rusteloze benen. Verder komen allergieën vaker voor bij deze patiënten. Uit onderzoek blijkt dat dit komt doordat zij te weinig histamine afbreken. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, benauwdheid en roodheid. Tot slot hebben zij een verhoogd risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekten, nierziekten en jicht.

Is artritis psoriatica erfelijk?

Hoewel de oorzaak van artritis psoriatica nog niet geheel bekend is, is wel duidelijk dat erfelijkheid een rol speelt. Als artritis psoriatica voorkomt in de de familie, heb je dus zelf ook een grotere kans dat de ziekte zich vroeg of laat openbaart. Meestal gebeurt dit tussen het 20e en 30e levensjaar, hoewel ook veel mensen de diagnose pas op latere leeftijd (30 tot 55 jaar) krijgen. Heeft één van de ouders psoriasis (dit hoeft dus niet per se gecombineerd te zijn met artritis, immers niet iedereen met artritis ontwikkelt ook psoriasis en omgekeerd) dan is de kans dat een kind psoriasis krijgt, circa 10%. Met twee ouders met psoriasis stijgt dit risico naar 50%.

Kunnen ook andere factoren artritis psoriatica veroorzaken?

Niet alleen erfelijkheid, maar ook andere in- en uitwendige factoren kunnen het ontstaan en het verloop van artritis psoriatica beïnvloeden. Dit zijn onder meer:

stress
bacteriële infecties, met name door strptokokken
hormonen
roken
alcohol
chemische prikkels
andere huidaandoeningen, zoals eczeem, acne en schimmels
HIV-besmetting
medicatie, zoals bètablokkers en lithium

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose 'artritis psoriatica' kan worden gesteld op het moment dat er een combinatie is van huid- en gewrichtsklachten. Veel patiënten lijden tevens aan nagelpsoriasis, waarbij putjes in de nagels ontstaan en/of bruine verkleuringen onder de nagel. Deze lijken op olievlekjes. Ook hebben mensen vaak psoriasis op de hoofdhuid. Vaak zijn deze psoriasisplekken zo kenmerkend dat de diagnose direct gesteld kan worden, hoewel in enkele gevallen een biopt nodig is. De reumatische klachten worden meestal geconstateerd aan de hand van roodheid, zwellingen en stijfheid van de gewrichten. In sommige gevallen worden op röntgenfoto's beschadigingen en/of afwijkingen gezien. In het bloedonderzoek ontbreekt meestal de reumafactor.

Is de ziekte te genezen?

Artritis psoriatica is niet te genezen. Wel kunnen de klachten door middel van medicatie en/of therapieën worden verminderd. De ziekte kent een grillig verloop: de symptomen kunnen met de loop der tijd sterk verminderen om vervolgens op een later moment toch de kop weer op te steken, maar ook kunnen de klachten ineens (sterk) toenemen. Iemand met artritis psoriatica zal dan ook op gezette tijden op controle moeten komen bij de reumatoloog.

Medicatie bij artris psoriatica

De gewrichtsklachten die ontstaan bij artritis psoriatica, worden in eerste instantie bestreden met ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's). Wanneer dit niet afdoende is, wordt overgegaan op klassieke reumaremmers (DMARD's). Voorbeelden van DMARD's zijn methotrexaat, sulfasalazine en azathioprine. Werkt dit niet of niet afdoende, dan kunnen biologicals worden ingezet. Deze medicijnen zijn echter relatief nieuw en tevens erg duur: de kosten zijn circa € 15.000 per persoon per jaar. Een biological wordt dus niet zomaar voorgeschreven.

Andere methoden om klachten te verlichten

Hoewel het de reumatische klachten niet aanpakt, vinden mensen met artritis psoriatica het soms prettig om behandelingen met zogenoemde "knabbelvisjes" te ondergaan. Deze Gara ruffa-visjes voeden zich met huidschilfers, iets waar mensen met artritis psoriatica er genoeg van hebben.