Klapvoet, oorzaken en behandeling

Een klapvoet is herkenbaar doordat de voet met een klap neerkomt tijdens het lopen. Ook is het niet mogelijk om de tenen of de voet op te tillen wanneer je op de hiel (hak) van de voet staat. Een klapvoet kan tijdelijk maar ook blijvend zijn. Sommige mensen hebben met periodes last van een klapvoet. Een klapvoet kan gepaard gaan met een hanentred. De oorzaak is te vinden in de kuitbeenzenuw die bekneld of beschadigd is. Vaak is dit het gevolg van het zitten met de benen over elkaar, een hernia, een botbreuk of een operatie aan het been op de heup. Behandeling is soms noodzakelijk.

Wat is een klapvoet?

Bij een klapvoet komt de voet met een klap neer tijdens het lopen. De spieren die de voet op moeten heffen zijn (tijdelijk) verlamd. Deze spieren noemen we ook wel de voetheffers.

Wat merk je ervan?

Bij een klapvoet is het, door verzwakking van de spieren, niet mogelijk om de tenen of de voet op te heffen. Wanneer je gaat lopen klapt de voet gelijk neer, vandaar de benaming klapvoet. Het is niet mogelijk om de voet goed af te wikkelen. Het kan dat je veel struikelt en een onzekere gang vertoont. De verzwakte spieren zorgen voor een te grote belasting op andere delen van de voet of het onderbeen. Als gevolg hiervan kunnen er pijnklachten ontstaan of vermoeidheid aan de voet of het been. Vaak ontstaat er een tintelend of doof gevoel in de voet. Ook raken de enkels eerder en vaker verzwikt.

Hoe herken je een klapvoet?

Een klapvoet is te herkennen doordat tijdens het lopen de voet het laatste stuk niet netjes wordt neergezet maar neerklapt. Ook is een klapvoet te herkennen doordat de tenen en de voet niet gestrekt kunnen worden wanneer je op de hielen wil gaan staan. Vaak komt een klapvoet maar aan één voet voor, zelden aan beiden voeten tegelijk. De neus van de schoen slijt eerder af doordat deze over de grond schuurt.

Oorzaken

De oorzaak voor een klapvoet is te vinden in een verlamming van de voetheffers, de spieren die de voet normaal opheffen. Deze spieren worden aangestuurd door een zenuw die vanuit de rug via de achterzijde van het bovenbeen en de buitenkant van de knie loopt. Vanuit de knie loopt deze zenuw naar de voet toe. Deze zenuw noemen we de kuitbeenzenuw (nervus peroneus of nervus fibularis). Om verschillende redenen kan deze zenuw bekneld of beschadigd raken.

Met de benen over elkaar zitten

Mensen die vaak met de benen over elkaar heen zitten kunnen als gevolg hiervan een klapvoet krijgen. Vaak is dit tijdelijk. De kuitbeenzenuw raakt bekneld door langdurig met de benen over elkaar heen te zitten. Hierdoor kunnen de spieren die de voet op moeten heffen niet meer aangestuurd worden. We zien dit vooral bij mensen met zittend werk, bijvoorbeeld computerwerk/ administratief werk. Mensen met overgewicht hebben er ook eerder last van wanneer ze de benen over elkaar hebben tijdens het zitten. Het gewicht in de benen beknelt de zenuw dan eerder. In de meeste gevallen is de klapvoet tijdelijk. Alleen wanneer men vaak de benen over elkaar kruist kan een klapvoet langer aan blijven houden of vaak terug keren. Ook kan de klapvoet blijvend zijn.

Rugklachten

Een klapvoet kan ook ontstaan naar aanleiding van rugklachten. Vaak is dit rugpijn doordat een zenuwwortel bekneld raakt. Vaak is dit het gevolg van een verkeerde houding of een ongeval. Wanneer de 5e lendenwervel bekneld raakt (hernia) zal de zenuw die de voetheffers aanstuurt minder goed gaan functioneren. Het gevolg is een klapvoet. De klapvoet kan de eerste jaren na de hernia nog bijtrekken maar is vaak ook blijvend. De zenuw is dan te ernstig beschadigd.

Botbreuk

Door een ongeval kan er een botbreuk optreden. Hierbij kan de kuitbeenzenuw bekneld of beschadigd raken. Door gips kan de kuitbeenzenuw afgekneld raken. Vaak is dit tijdens het dragen van gips niet direct merkbaar maar wordt aantoonbaar wanneer het gips verwijderd is. Bij een beschadiging van de zenuw is de klapvoet vaak blijvend, bij een beknelling meestal tijdelijk.

Gewrichtsafwijking

Een gewrichtsafwijking zorgt ervoor dat de kuitbeenzenuw bekneld of beschadigd is of in zijn geheel niet goed functioneert. Een klapvoet als gevolg hiervan is moeilijk te behandelen. Een operatie zal dan de meest voor de hand liggende optie zijn.

Operatie

Een operatie aan het been, met name aan het kuitbeen, het scheenbeen of de heup, kan ervoor zorgen dat de kuitbeenzenuw beschadigd raakt. Soms is de schade onherstelbaar. Als gevolg hiervan ontstaat er een klapvoet.

Bestralingen

Mensen met kanker kunnen op verschillende manieren behandeld worden. Een daarvan is bestraling. Dit wordt ook wel radiotherapie genoemd. Bestraling vernietigt kankercellen maar ook lichaamseigen cellen. Als gevolg hiervan kan er schade optreden. Soms ontstaat er een klapvoet. Dit kan vrij lang na de bestralingskuur nog optreden.

Behandeling en hulpmiddelen

Oefeningen kunnen ervoor zorgen dat de spieren sterker worden. Veel op de hielen lopen en de tenen optrekken wanneer de voet plat op de grond staat zijn goede oefeningen. Een fysiotherapeut kan hierbij helpen. Verder kan de fysiotherapeut krachttraining geven waardoor de spieren voldoende aansterken. Soms zijn oefeningen niet voldoende, bijvoorbeeld wanneer de zenuw te beschadigd is. Een speciale veer die van schoen naar onderbeen loopt kan de functie van de voetheffers overnemen. Daarnaast zijn er speciale schoenbeugels die ervoor zorgen dat de voet niet naar beenden klapt. Met deze hulpmiddelen moet men leren omgaan.

Soms is het nodig om gebruik te maken van een wandelstok of een kruk. Deze is bijvoorbeeld via het groene kruis te verkrijgen. In de meeste gevallen geneest een klapvoet binnen een half jaar. Bij onherstelbare schade zal de klapvoet aan blijven houden. Een operatie kan dan uitkomst bieden. Er kan een zenuwtransplantatie of een peestranspositie worden uitgevoerd.