Mediastinitis: Ontsteking van borstkasruimte tussen longen

Bij mediastinitis is de ruimte in de borstkas tussen de beide longen ontstoken. Het mediastinum, de ruimte die deze aandoening betreft, herbergt vitale structuren zoals het hart, de grote bloedvaten, de luchtpijp (trachea), de slokdarm, de thymus (zwezerik), de lymfeklieren en het bindweefsel. Het diagnosticeren van mediastinitis vormt een klinische uitdaging en vereist vaak een combinatie van beeldvormende en andere diagnostische onderzoeken om een accurate diagnose te stellen. Bij een snelle en adequate behandeling met antibiotica en, indien nodig, chirurgische ingreep, is de prognose over het algemeen goed. Echter, indien de behandeling uitblijft of de symptomen ernstig zijn, kunnen de vooruitzichten somber zijn en kan de mortaliteit aanzienlijk toenemen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Infectie na chirurgie of andere medische ingrepen
• Risicofactoren voor mediastinitis
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijn op de borst en andere tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling: Antibiotica en chirurgie
• Prognose van mediastinitis
• Complicaties: Vaak betrokken zijn de longen
• Preventie van mediastinitis
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met mediastinitis
• Zoek onmiddellijk medische hulp
• Volg de voorgeschreven behandeling nauwkeurig op
• Zorg voor voldoende rust en herstel
• Volg je ademhalingsbehandeling op
• Let op tekenen van complicaties
• Eet licht en goed voedzaam tijdens herstel
• Voorkom infecties tijdens herstel
• Wees geduldig met je herstelproces
• Bouw langzaam fysieke activiteiten op
• Misvattingen rond mediastinitis
• Mediastinitis is een zeldzame en ongevaarlijke aandoening
• Mediastinitis kan vanzelf genezen zonder medische tussenkomst
• Mediastinitis treft alleen patiënten na een operatie
• Mediastinitis is altijd te voorkomen
• Mediastinitis is gemakkelijk vast te stellen met een lichamelijk onderzoek
• Iedereen met mediastinitis heeft dezelfde symptomen
• Na herstel van mediastinitis zijn er geen langdurige gevolgen

Epidemiologie

Mediastinitis, een ontsteking van de mediastinale weefsels, is een zeldzame maar levensbedreigende aandoening. De epidemiologie richt zich op de incidentie, prevalentie en trends binnen diverse risicogroepen.

Incidentie
Postoperatieve mediastinitis, vaak geassocieerd met sternotomieën bij hartchirurgie, treft 0,5 tot 5% van de patiënten. Spontane mediastinitis, veroorzaakt door infecties of trauma, is zeldzamer en komt slechts in een klein aantal gevallen per miljoen voor.

Prevalentie
De prevalentie varieert per zorginstelling en regio. In ziekenhuizen met een hoog volume hartchirurgie worden relatief meer gevallen gemeld, vooral bij immuungecompromitteerde patiënten.

Leeftijdsverdeling
Hoewel mediastinitis bij alle leeftijden kan voorkomen, wordt het vaker gezien bij volwassenen, vooral ouderen met comorbiditeiten zoals diabetes of cardiovasculaire aandoeningen.

Geografische verschillen
In ontwikkelde landen is de incidentie van mediastinitis gedaald dankzij verbeterde chirurgische technieken en antibiotische profylaxe. In minder ontwikkelde regio’s blijven de sterftecijfers door vertraagde diagnose en beperkte toegang tot zorg hoger.

Trends
Met de toename van complexe hartchirurgische ingrepen en endoscopische procedures neemt het risico op iatrogene mediastinitis toe, ondanks preventieve maatregelen.

Mechanisme

Het mechanisme van mediastinitis omvat een complex samenspel van infectieuze, inflammatoire en anatomische factoren.

Primaire infectieuze oorzaken
De aandoening ontstaat vaak door bacteriële infecties, zoals door Staphylococcus aureus, Streptococcus-species of anaerobe bacteriën. Deze pathogenen verspreiden zich via direct contact, hematogene routes of door perforatie van omliggende structuren.

Postoperatieve mediastinitis
Bij hartchirurgie kan mediastinitis optreden door contaminatie van het operatieve veld, vaak door wondinfecties na sternotomie. Dit mechanisme wordt versterkt door risicofactoren zoals diabetes en obesitas.

Spontane mediastinitis
Spontane gevallen worden meestal veroorzaakt door perforatie van de slokdarm (bijvoorbeeld door Boerhaave-syndroom) of infectieus oedeem vanuit de luchtwegen of cervicale weefsels.

Ontstekingscascade
De infectie leidt tot een massale ontstekingsreactie met weefselvernietiging, oedeem en fibrose, wat kan resulteren in mediastinale compressie en sepsis.

Secundaire complicaties
Zonder adequate behandeling kan mediastinitis leiden tot abcesvorming, compressie van vitale structuren zoals de trachea en grote vaten, en systemische complicaties zoals multi-orgaanfalen.

Oorzaken: Infectie na chirurgie of andere medische ingrepen

Mediastinitis kan ontstaan als complicatie van diverse infectieziekten. Vaak ontstaat deze aandoening na een medische ingreep in de borstholte, zoals een hartoperatie of harttransplantatie, maar ook na endoscopische procedures of andere chirurgische handelingen. De belangrijkste veroorzakers zijn bacteriën, met name Staphylococcus aureus en Staphylococcus epidermidis, die gezamenlijk 70-80% van de infectieuze oorzaken vertegenwoordigen. Mediastinitis kan ontstaan door een infectie van structuren binnen het mediastinum, maar het kan ook voortkomen uit een infectie die zich van buiten het mediastinum naar binnen verspreidt.

Voorbeelden van aandoeningen en procedures die kunnen leiden tot mediastinitis zijn:

• een amandelontsteking, een peritonsillair abces (abces rond de keelamandelen als complicatie van tonsillitis)
• een parafaryngeaal abces (een abces naast de keelholte)
• een echogeleide transbronchiale naaldaspiratie
• een hartoperatie of harttransplantatie
• een operatie aan het hoofd- of halsgebied
• een scheur in de slokdarm (slokdarmruptuur), veroorzaakt door bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen), gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag), krachtig of constant braken, of een stom trauma aan de buik of borst
• slokdarmontsteking (oesofagitis)
• tandabces
• inademen van antrax
• histoplasmose (schimmelinfectie met longproblemen)
• kanker
• Ludwig’s angina (zwelling van de luchtwegen door problemen aan mond of tanden)
• otitis media (binnenoorontsteking)
• radiotherapie
• sarcoïdose (ontsteking van lymfeklieren, longen, lever, ogen, huid of andere weefsels)
• sialoadenitis (speekselklierinfectie)
• sinusitis
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Risicofactoren voor mediastinitis

De ontsteking van de borstkasruimte kent een aantal risicofactoren, waaronder:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• drugsgebruik
• een recente operatie aan een gebied binnen de borstholte, zoals een hartoperatie of harttransplantatie, of een endoscopie
• slokdarmaandoeningen
• een verzwakt immuunsysteem
• mannen van middelbare leeftijd
• problemen in het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal

Risicogroepen

Specifieke patiëntengroepen lopen een verhoogd risico op mediastinitis.

Postoperatieve patiënten
Patiënten die een hartoperatie ondergaan, vormen de grootste risicogroep, vooral bij complicaties zoals wondinfecties of sternale instabiliteit.

Immuungecompromitteerde patiënten
Patiënten met immuunstoornissen, zoals HIV of gebruik van immunosuppressiva, zijn bijzonder kwetsbaar voor infecties die kunnen leiden tot mediastinitis.

Patiënten met trauma of perforatie
Personen met slokdarmperforaties door trauma, instrumentatie of spontane ruptuur hebben een hoog risico op acute mediastinitis.

Chronisch zieken
Mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, COPD of nierfalen zijn door hun verzwakte algemene gezondheid vatbaarder.

Symptomen: Pijn op de borst en andere tekenen

De symptomen van mediastinitis kunnen acuut of geleidelijk optreden. Belangrijke symptomen zijn onder andere pijn op de borst (die kan uitstralen naar de nek of rug), kortademigheid, zwelling en/of roodheid van de nek, en algemene ziektesymptomen zoals koorts, rillingen, en een algemeen ziek gevoel (malaise). Na een recente operatie aan een gebied binnen de borstholte kan de borstwand gevoelig en instabiel aanvoelen, en kan er vocht uit de wond lekken. Bij tekenen van sepsis (bloedvergiftiging) kan de patiënt verwardheid en desoriëntatie vertonen.

Alarmsymptomen

Het herkennen van alarmsymptomen bij mediastinitis is cruciaal voor snelle diagnose en behandeling.

Acute thoracale pijn
Ernstige pijn op de borst, vaak gepaard met koorts, is een klassiek symptoom van mediastinitis.

Koorts en algehele malaise
Hoge koorts met tekenen van algehele malaise kan wijzen op een infectie in het mediastinum.

Dyspneu en ademhalingsproblemen
Moeite met ademhalen, mogelijk veroorzaakt door mediastinale compressie of infectieuze oedeemvorming, is een alarmerend symptoom.

Septische symptomen
Tekenen van sepsis, zoals tachycardie, hypotensie en verminderde urineproductie, duiden op ernstige systemische complicaties.

Cervicale symptomen
Zwelling, roodheid of pijn in de nek, vooral bij uitbreidende infecties vanuit cervicale weefsels, kunnen mediastinitis voorspellen.

Diagnose en onderzoek

Lichamelijk onderzoek
Bij mediastinitis vertoont de patiënt vaak koorts en een versnelde hartslag (tachycardie). Ernstige gevallen kunnen gepaard gaan met sepsis (bloedvergiftiging) en hypotensie (verlaagde bloeddruk). Bij auscultatie (beluistering met de stethoscoop) kan de arts een krakend geluid rond de hartstreek horen tijdens de systole (samentrekkingsfase van het hart). Tekenen van infectie kunnen zich ook manifesteren als pijn op de borst, plaatselijke cellulitis, en afscheiding.

Diagnostisch onderzoek
De arts zal vaak een CT-scan, MRI-scan, en echografie van de borstkas uitvoeren. Een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) kan eveneens worden gemaakt. Indien nodig kan een naaldaspiratie worden uitgevoerd om ontstekingsweefsel te verkrijgen voor gramkleuring en kweek, wat helpt om het type infectie vast te stellen.

Differentiële diagnose
Het vaststellen van mediastinitis kan uitdagend zijn. De arts moet andere aandoeningen uitsluiten, waaronder:

• cellulitis van de hals (huidinfectie met roodheid en zwelling)
• longabces
• longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• longontsteking (pneumonie)
• mediastinale tumoren en/of het vena cava superior-syndroom (verstopping van een bloedvat door een tumor)
• myocardinfarct
• spontaan pneumomediastinum (vrije lucht in de ruimte tussen de longen)
• empyeem (pus in de longen, vaak door longontsteking)
• mediastinale tuberculose
• necrotiserende fasciitis van de nek (weefselversterf door een vleesetende bacterie)

Behandeling: Antibiotica en chirurgie

De behandeling van mediastinitis omvat doorgaans het gebruik van antibiotica om de infectie te bestrijden. In sommige gevallen is een chirurgische ingreep nodig om het ontstekingsweefsel te verwijderen, vooral als er blokkades zijn van de bloedvaten, de slokdarm, of de luchtpijp.

Prognose van mediastinitis

De prognose van mediastinitis hangt af van de snelheid van diagnose en de effectiviteit van de behandeling.

Herstel bij vroege interventie
Met snelle diagnose en adequate behandeling is de prognose redelijk, met een herstelpercentage van 70-90% bij postoperatieve patiënten.

Complicaties en mortaliteit
Zonder tijdige interventie is mediastinitis zeer dodelijk, met sterftecijfers die variëren van 10% bij milde gevallen tot 40-70% bij ernstige of verwaarloosde gevallen.

Langetermijneffecten
Overlevers kunnen langdurige complicaties ervaren, zoals fibrose, littekenvorming en terugkerende infecties.

Complicaties: Vaak betrokken zijn de longen

Een ernstige complicatie van mediastinitis is systemische sepsis, gekenmerkt door een versnelde hartslag, lage bloeddruk en verminderde urineproductie. Dit vereist een agressieve medische en chirurgische behandeling om de dood te voorkomen. Andere complicaties kunnen zijn: pneumoperitoneum en pneumothorax (klaplong), infectie van pleuravocht (borstvliesvocht) resulterend in empyeem en systemische sepsis. In ernstige gevallen kan er een bloeding optreden in gescheurde bloedvaten of het hart zelf als de borstkas na een ingreep open blijft. Chronische fibroserende mediastinitis kan leiden tot het superior vena cava (bovenste holle ader) syndroom en compressie van essentiële mediastinale structuren. Druk op de longvaten kan pulmonale hypertensie veroorzaken.

Preventie van mediastinitis

Preventieve maatregelen zijn essentieel om het risico op mediastinitis te verminderen.

Steriele chirurgische technieken
Het handhaven van strikte steriliteit tijdens en na chirurgische procedures vermindert de kans op postoperatieve infecties.

Antibiotische profylaxe
Het toedienen van preventieve antibiotica bij risicoprocedures, zoals hartchirurgie en endoscopie, speelt een belangrijke rol.

Snelle interventie bij perforaties
Directe medische zorg na trauma of perforatie van de slokdarm kan verdere complicaties voorkomen.

Leefstijlverbetering
Het stoppen met roken, een gezond lichaamsgewicht en een evenwichtig voedingspatroon verbeteren de wondgenezing en verminderen het risico op infecties.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met mediastinitis

Zoek onmiddellijk medische hulp

Mediastinitis is een ernstige ontsteking van het mediastinum, het gebied in de borstholte tussen de longen. Dit kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische aandacht. Als je symptomen ervaart zoals hevige pijn op de borst, hoge koorts, ademhalingsmoeilijkheden of algemene zwakte, zoek dan direct medische hulp. Behandeling bestaat vaak uit antibiotica, chirurgie of andere intensieve medische zorg, afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking.

Volg de voorgeschreven behandeling nauwkeurig op

Behandeling van mediastinitis kan zowel medicamenteus als chirurgisch zijn. Als je antibiotica of andere medicijnen voorgeschreven krijgt, is het van groot belang om deze strikt volgens het voorgeschreven schema in te nemen. Het stoppen van de medicatie te vroeg kan leiden tot terugkeer van de infectie. Wanneer een operatie nodig is, moet je postoperatieve instructies nauwgezet opvolgen om complicaties te voorkomen.

Zorg voor voldoende rust en herstel

Na een diagnose van mediastinitis is het belangrijk om voldoende rust te nemen, vooral als je ziekenhuisopname nodig hebt. Rust helpt het lichaam te herstellen van de infectie en versterkt het immuunsysteem om verder herstel te bevorderen. Het kan enige tijd duren voordat je weer volledig hersteld bent, dus geef jezelf de tijd om te genezen en vermijd zware lichamelijke activiteiten totdat je arts je toestemming geeft om weer meer te doen.

Volg je ademhalingsbehandeling op

Omdat mediastinitis de longen kan beïnvloeden, kan het belangrijk zijn om ademhalingsbehandelingen of fysiotherapie te volgen om je longfunctie te verbeteren en ademhalingsmoeilijkheden te verlichten. Je arts kan ademhalingsoefeningen of technieken aanbevelen om je longcapaciteit te behouden. Zorg ervoor dat je deze oefeningen regelmatig uitvoert en bespreek mogelijke ademhalingsondersteuning met je arts, zoals zuurstoftherapie, indien nodig.

Let op tekenen van complicaties

Mediastinitis kan leiden tot complicaties, zoals abcessen of sepsis, dus het is belangrijk om alert te blijven op tekenen van verergering. Als je merkt dat de pijn in de borst toeneemt, je ademhalingsproblemen verergeren, of je koorts blijft aanhouden, neem dan direct contact op met je arts. Het tijdig herkennen van complicaties kan ernstige gevolgen helpen voorkomen.

Eet licht en goed voedzaam tijdens herstel

Tijdens het herstel van mediastinitis kan je eetlust verminderd zijn. Het is belangrijk om voldoende voeding binnen te krijgen om je energie op peil te houden en je immuunsysteem te ondersteunen. Probeer lichte, voedzame maaltijden te eten, zoals soep, fruit, groenten en magere eiwitten. Drink ook voldoende water om je lichaam gehydrateerd te houden en je herstel te bevorderen.

Voorkom infecties tijdens herstel

Omdat je immuunsysteem verzwakt kan zijn na een ernstige infectie zoals mediastinitis, is het belangrijk om extra voorzorgsmaatregelen te nemen om infecties te voorkomen. Was regelmatig je handen, vermijd drukke openbare plaatsen en kom niet in contact met mensen die ziek zijn. Zorg er ook voor dat je het gebied rond je borstkas schoon en goed verzorgd houdt, vooral als je een incisie hebt door een operatie, om de kans op secundaire infecties te minimaliseren.

Wees geduldig met je herstelproces

Het herstel van mediastinitis kan tijd kosten, vooral als het om een ernstige infectie gaat. Het is belangrijk om geduldig te zijn met jezelf en je herstel niet te haasten. Geef je lichaam de tijd om volledig te herstellen en volg altijd de aanwijzingen van je arts om complicaties te voorkomen. Herstel kan maanden duren, dus zorg ervoor dat je de juiste balans vindt tussen activiteit en rust om optimaal te genezen.

Bouw langzaam fysieke activiteiten op

Wanneer je arts het goedkeurt, kun je beginnen met lichte fysieke activiteiten om je kracht en uithoudingsvermogen langzaam weer op te bouwen. Begin met eenvoudige oefeningen zoals wandelen en verhoog geleidelijk de intensiteit naarmate je je sterker voelt. Luister naar je lichaam en vermijd overbelasting, omdat dit kan leiden tot vertraging in het herstel.

Misvattingen rond mediastinitis

Mediastinitis is een ernstige ontsteking van het mediastinum, het gebied in de borstkas tussen de longen. Er bestaan veel misvattingen over deze aandoening, wat kan leiden tot onnodige angst of juist onderschatting van de ernst ervan.

Mediastinitis is een zeldzame en ongevaarlijke aandoening

Hoewel mediastinitis relatief zeldzaam is, betekent dit niet dat het ongevaarlijk is. Integendeel, het kan een levensbedreigende infectie zijn, vooral wanneer het niet snel en adequaat wordt behandeld. De aandoening treedt vaak op na een chirurgische ingreep aan het hart of de slokdarm, of als complicatie van een ernstige infectie zoals een diepgelegen abces. De ernst hangt af van de oorzaak, de snelheid van de diagnose en de doeltreffendheid van de behandeling.

Mediastinitis kan vanzelf genezen zonder medische tussenkomst

In tegenstelling tot sommige milde infecties, vereist mediastinitis vrijwel altijd medische interventie. Behandeling omvat doorgaans intraveneuze antibiotica en soms chirurgische drainage om geïnfecteerd weefsel te verwijderen. Zonder tijdige behandeling kan de infectie zich uitbreiden naar aangrenzende structuren zoals de longen of het lymfesysteem, wat kan leiden tot sepsis en andere ernstige complicaties.

Mediastinitis treft alleen patiënten na een operatie

Hoewel postoperatieve mediastinitis een veelvoorkomende oorzaak is, kan de aandoening ook ontstaan door andere factoren. Infecties vanuit de keel, een perforatie van de slokdarm of een diepe huidinfectie kunnen eveneens leiden tot een ontsteking in het mediastinum. Soms is een snelle diagnose lastig omdat de symptomen op andere aandoeningen kunnen lijken, zoals een longontsteking of een ernstig hoofdpijnsyndroom als gevolg van een ontstekingsreactie.

Mediastinitis is altijd te voorkomen

Hoewel het risico op mediastinitis kan worden verkleind met een goede operatietechniek en preventieve antibiotica, is het niet altijd volledig te voorkomen. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met suikerziekte of ondervoeding, hebben een verhoogd risico. Daarnaast kunnen onverwachte complicaties tijdens een operatie of een onderliggende infectie bijdragen aan het ontstaan van mediastinitis, ondanks preventieve maatregelen.

Mediastinitis is gemakkelijk vast te stellen met een lichamelijk onderzoek

De diagnose van mediastinitis is vaak complex en vereist meerdere onderzoeken. Naast lichamelijk onderzoek zijn beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan of een röntgenfoto van de borstkas noodzakelijk om de ernst en de locatie van de infectie te bepalen. Bloedonderzoeken kunnen helpen om tekenen van infectie te detecteren, maar een definitieve diagnose vereist meestal geavanceerde beeldvorming en soms een chirurgische exploratie.

Iedereen met mediastinitis heeft dezelfde symptomen

De symptomen van mediastinitis kunnen sterk variëren, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de infectie. Veelvoorkomende klachten zijn hoge koorts, pijn op de borst, kortademigheid en een versnelde hartslag. In sommige gevallen kunnen patiënten last krijgen van moeite met slikken of gezwollen nekweefsels. Vroege herkenning van de symptomen is cruciaal, omdat een snelle behandeling de kans op ernstige complicaties aanzienlijk vermindert.

Na herstel van mediastinitis zijn er geen langdurige gevolgen

Hoewel sommige patiënten volledig herstellen zonder restklachten, kunnen anderen langdurige gevolgen ondervinden. Littekenvorming in het mediastinum kan bijvoorbeeld leiden tot ademhalingsproblemen of een verminderde functie van het hart. Daarnaast kunnen sommige patiënten psychologische gevolgen ervaren, zoals angst voor toekomstige infecties of een verhoogde alertheid op lichamelijke klachten. Een goede nazorg en begeleiding door een specialist kunnen helpen om deze gevolgen te minimaliseren.

Mediastinitis is een ernstige aandoening die vaak wordt omgeven door misvattingen. Door correcte informatie te verspreiden en alert te zijn op de symptomen, kan een snellere diagnose en behandeling worden gewaarborgd, wat de overlevingskansen en het herstel aanzienlijk verbetert.