Mediastinitis: Ontsteking van borstkasruimte tussen longen

Bij mediastinitis is de ruimte in de borstkas tussen de beide longen ontstoken. Het mediastinum, de ruimte die deze aandoening betreft, herbergt vitale structuren zoals het hart, de grote bloedvaten, de luchtpijp (trachea), de slokdarm, de thymus (zwezerik), de lymfeklieren en het bindweefsel. Het diagnosticeren van mediastinitis vormt een klinische uitdaging en vereist vaak een combinatie van beeldvormende en andere diagnostische onderzoeken om een accurate diagnose te stellen. Bij een snelle en adequate behandeling met antibiotica en, indien nodig, chirurgische ingreep, is de prognose over het algemeen goed. Echter, indien de behandeling uitblijft of de symptomen ernstig zijn, kunnen de vooruitzichten somber zijn en kan de mortaliteit aanzienlijk toenemen.

• Oorzaken: Infectie na chirurgie of andere medische ingrepen
• Risicofactoren voor mediastinitis
• Symptomen: Pijn op de borst en andere tekenen
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling: Antibiotica en chirurgie
• Prognose van mediastinitis
• Complicaties: Vaak betrokken zijn de longen
• Preventie van mediastinitis

Oorzaken: Infectie na chirurgie of andere medische ingrepen

Mediastinitis kan ontstaan als complicatie van diverse infectieziekten. Vaak ontstaat deze aandoening na een medische ingreep in de borstholte, zoals een hartoperatie of harttransplantatie, maar ook na endoscopische procedures of andere chirurgische handelingen. De belangrijkste veroorzakers zijn bacteriën, met name Staphylococcus aureus en Staphylococcus epidermidis, die gezamenlijk 70-80% van de infectieuze oorzaken vertegenwoordigen. Mediastinitis kan ontstaan door een infectie van structuren binnen het mediastinum, maar het kan ook voortkomen uit een infectie die zich van buiten het mediastinum naar binnen verspreidt.

Voorbeelden van aandoeningen en procedures die kunnen leiden tot mediastinitis zijn:

• een amandelontsteking, een peritonsillair abces (abces rond de keelamandelen als complicatie van tonsillitis)
• een parafaryngeaal abces (een abces naast de keelholte)
• een echogeleide transbronchiale naaldaspiratie
• een hartoperatie of harttransplantatie
• een operatie aan het hoofd- of halsgebied
• een scheur in de slokdarm (slokdarmruptuur), veroorzaakt door bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen), gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag), krachtig of constant braken, of een stom trauma aan de buik of borst
• slokdarmontsteking (oesofagitis)
• tandabces
• inademen van antrax
• histoplasmose (schimmelinfectie met longproblemen)
• kanker
• Ludwig’s angina (zwelling van de luchtwegen door problemen aan mond of tanden)
• otitis media (binnenoorontsteking)
• radiotherapie
• sarcoïdose (ontsteking van lymfeklieren, longen, lever, ogen, huid of andere weefsels)
• sialoadenitis (speekselklierinfectie)
• sinusitis
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Risicofactoren voor mediastinitis

De ontsteking van de borstkasruimte kent een aantal risicofactoren, waaronder:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• drugsgebruik
• een recente operatie aan een gebied binnen de borstholte, zoals een hartoperatie of harttransplantatie, of een endoscopie
• slokdarmaandoeningen
• een verzwakt immuunsysteem
• mannen van middelbare leeftijd
• problemen in het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal

Symptomen: Pijn op de borst en andere tekenen

De symptomen van mediastinitis kunnen acuut of geleidelijk optreden. Belangrijke symptomen zijn onder andere pijn op de borst (die kan uitstralen naar de nek of rug), kortademigheid, zwelling en/of roodheid van de nek, en algemene ziektesymptomen zoals koorts, rillingen, en een algemeen ziek gevoel (malaise). Na een recente operatie aan een gebied binnen de borstholte kan de borstwand gevoelig en instabiel aanvoelen, en kan er vocht uit de wond lekken. Bij tekenen van sepsis (bloedvergiftiging) kan de patiënt verwardheid en desoriëntatie vertonen.

Diagnose en onderzoek

Lichamelijk onderzoek

Bij mediastinitis vertoont de patiënt vaak koorts en een versnelde hartslag (tachycardie). Ernstige gevallen kunnen gepaard gaan met sepsis (bloedvergiftiging) en hypotensie (verlaagde bloeddruk). Bij auscultatie (beluistering met de stethoscoop) kan de arts een krakend geluid rond de hartstreek horen tijdens de systole (samentrekkingsfase van het hart). Tekenen van infectie kunnen zich ook manifesteren als pijn op de borst, plaatselijke cellulitis, en afscheiding.

Diagnostisch onderzoek

De arts zal vaak een CT-scan, MRI-scan, en echografie van de borstkas uitvoeren. Een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) kan eveneens worden gemaakt. Indien nodig kan een naaldaspiratie worden uitgevoerd om ontstekingsweefsel te verkrijgen voor gramkleuring en kweek, wat helpt om het type infectie vast te stellen.

Differentiële diagnose

Het vaststellen van mediastinitis kan uitdagend zijn. De arts moet andere aandoeningen uitsluiten, waaronder:

• cellulitis van de hals (huidinfectie met roodheid en zwelling)
• longabces
• longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• longontsteking (pneumonie)
• mediastinale tumoren en/of het vena cava superior-syndroom (verstopping van een bloedvat door een tumor)
• myocardinfarct
• spontaan pneumomediastinum (vrije lucht in de ruimte tussen de longen)
• empyeem (pus in de longen, vaak door longontsteking)
• mediastinale tuberculose
• necrotiserende fasciitis van de nek (weefselversterf door een vleesetende bacterie)

Behandeling: Antibiotica en chirurgie

De behandeling van mediastinitis omvat doorgaans het gebruik van antibiotica om de infectie te bestrijden. In sommige gevallen is een chirurgische ingreep nodig om het ontstekingsweefsel te verwijderen, vooral als er blokkades zijn van de bloedvaten, de slokdarm, of de luchtpijp.

Prognose van mediastinitis

De prognose bij mediastinitis varieert van mild tot ernstig. In gevallen waarbij de aandoening laat wordt gediagnosticeerd of de behandeling niet adequaat is, kan de prognose aanzienlijk verslechteren en kan de mortaliteit verhoogd zijn.

Complicaties: Vaak betrokken zijn de longen

Een ernstige complicatie van mediastinitis is systemische sepsis, gekenmerkt door een versnelde hartslag, lage bloeddruk en verminderde urineproductie. Dit vereist een agressieve medische en chirurgische behandeling om de dood te voorkomen. Andere complicaties kunnen zijn: pneumoperitoneum en pneumothorax (klaplong), infectie van pleuravocht (borstvliesvocht) resulterend in empyeem en systemische sepsis. In ernstige gevallen kan er een bloeding optreden in gescheurde bloedvaten of het hart zelf als de borstkas na een ingreep open blijft. Chronische fibroserende mediastinitis kan leiden tot het superior vena cava (bovenste holle ader) syndroom en compressie van essentiële mediastinale structuren. Druk op de longvaten kan pulmonale hypertensie veroorzaken.

Preventie van mediastinitis

Om het risico op mediastinitis na een borstkasoperatie te verminderen, is een goede wondzorg essentieel. Dit houdt in dat de wond schoon en droog moet blijven na de operatie. Bovendien is het belangrijk om infecties die kunnen bijdragen aan mediastinitis, zoals tuberculose en sarcoïdose, onmiddellijk te behandelen.