Mediastinitis: Ontsteking van borstkasruimte tussen longen

Bij mediastinitis is de ruimte in de borstkas tussen de beide longen ontstoken. In het mediastinum bevinden zich het hart, de grote bloedvaten, de luchtpijp (trachea), de slokdarm, de thymus (zwezerik), de lymfeklieren en het bindweefsel. Deze ernstige ziekte diagnosticeren vormt een klinische uitdaging waarvoor tal van beeldvormende en andere onderzoeken vereist zijn om de juiste diagnose te stellen. Bij een snelle behandeling met antibiotica en een chirurgische ingreep is de prognose goed, maar wanneer de behandeling uitblijft en de symptomen ernstig zijn, zijn de vooruitzichten somber en ontstaat een grote mortaliteit.

• Oorzaken: Infectie na chirurgie aan borstholte
• Risicofactoren ontsteking van borstkasruimte
• Symptomen: Pijn op de borst
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling via antibiotica en chirurgie
• Prognose mediastinitis
• Complicaties vaak aan longen
• Preventie aandoening

Oorzaken: Infectie na chirurgie aan borstholte

Mediastinitis is een complicatie van vele mogelijke infectieziekten. Deze infectie komt vaak tot stand na endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) aan de bovenste lichaamsstructuren of na chirurgie aan de borstholte, zoals een hartoperatie of harttransplantatie. De stafylokokkenbacteriën Staphylococcus aureus en Staphylococcus epidermidis vertegenwoordigen 70-80% van de infectieuze oorzaken. Mediastinitis is afkomstig door een infectie uit de structuren binnen het mediastinum maar een aflopende vorm is ook mogelijk, waarbij een infectie ontstaat aan de structuren boven het mediastinum en deze infectie zich vervolgens omlaag verspreidt naar het mediastinum.

Voorbeelden van mediastinitis die voortvloeit uit een infectieziekte of een medische behandeling zijn:

• een amandelontsteking, een peritonsillair abces (abces rond de keelamandelen als complicatie van tonsillitis), een parafaryngeaal abces (een abces langs de keelholte)
• een echogeleide transbronchiale naaldaspiratie
• een hartoperatie of harttransplantatie (meestal)
• een operatie aan het hoofd- of halsgebied
• een scheur in de slokdarm (slokdarmruptuur), als gevolg van een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen), een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag), het krachtig of constant braken of een stomp trauma aan de buik of borst
• een slokdarmontsteking (oesofagitis)
• een tandabces
• het inademen van antrax
• histoplasmose (een schimmelinfectie met longproblemen)
• kanker
• Ludwig’s angina (zwelling van luchtwegen door problemen aan mond of tanden)
• otitis media (een binnenoorontsteking)
• radiotherapie
• sarcoïdose (een ontsteking van de lymfeklieren, de longen, de lever, de ogen, de huid of andere weefsels)
• sialoadenitis (speekselklierinfectie aan de mond)
• sinusitis
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen

Risicofactoren ontsteking van borstkasruimte

De ontsteking van de borstkasruimte kent een aantal risicofactoren waaronder:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• drugsgebruik
• een recente operatie aan een gebied uit de borstholte (vooral een hartoperatie of harttransplantatie) of een endoscopie
• een slokdarmaandoening
• een verzwakt immuunsysteem
• mannen van middelbare leeftijd
• problemen in het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal

Symptomen: Pijn op de borst

De symptomen van mediastinitis ontstaan acuut of geleidelijk. Pijn op de borst (die uitstraalt naar de nek of rug), kortademigheid, zwelling en/of roodheid van de nek gaan gepaard met algemene ziektesymptomen zoals koorts, rillingen en een algemeen ziek gevoel (malaise). Wanneer patiënten pas geopereerd zijn aan een gebied uit de borstholte en lijden aan mediastinitis, is de borstwand gevoelig en instabiel, lekt vocht uit de wonde. Bij tekenen van sepsis (bloedvergiftiging) presenteert de patiënt zich met verwardheid en desoriëntatie.

Diagnose en onderzoek

Lichamelijk onderzoek

De patiënt heeft koorts en een versnelde hartslag (tachycardie) bij mediastinitis. Sepsis (bloedvergiftiging) en hypotensie (een verlaagde bloeddruk) komt voor bij meer ernstige symptomen. Bij de auscultatie (beluistering met de stethoscoop) van het hart hoort de arts een krakend geluid rond de hartstreek tijdens de systole (samentrekkingsfase van de hartspier). De arts bemerkt mogelijk tekenen van een infectie aan het borstbeen, zoals borstpijn, plaatselijke cellulitis en een afscheiding.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een CT-scan, MRI-scan en een echografie van de borstkas uit en hij maakt ook nog een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas). Mogelijk verwijdert hij wat ontstekingsweefsel door een naald in het ontstekingsgebied te plaatsen. Dit monster stuurt hij dan voor gramkleuring en kweek naar het laboratorium. Op deze manier komt hij te weten welk type infectie aanwezig is.

Differentiële diagnose

Het opsporen van mediastinitis is niet eenvoudig, en daarom moet de arts volgende ziekten zien uit te sluiten:

• cellulitis van de hals (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• een longabces
• een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• een longontsteking (pneumonie)
• een mediastinale tumor en / of het vena cava superior-syndroom (verstopping van een bloedvat door een tumor)
• een myocardinfarct
• een spontaan pneumomediastinum (vrije lucht in ruimte tussen longen)
• empyeem (pus of etter in de longen, vaak veroorzaakt door een longontsteking)
• mediastinale tuberculose
• necrotiserende fasciitis aan de nek (weefselversterf door een vleesetende bacterie)

Behandeling via antibiotica en chirurgie

Meestal krijgt de patiënt antibiotica die de infectie bestrijden. Soms is een chirurgische ingreep nodig om het ontstekingsgebied te verwijderen. Dit is vooral nodig wanneer de bloedvaten, de slokdarm of de luchtpijp geblokkeerd zijn.

Prognose mediastinitis

Mediastinitis kent milde tot ernstige symptomen; de prognose is bijgevolg variabel. Wel komen vaak patiënten te overlijden als gevolg van de ontsteking van de borstkasruimte omdat de diagnose te laat gebeurt of de behandeling onjuist gebeurt.

Complicaties vaak aan longen

Één van de meest ernstige complicaties van mediastinitis is systemische sepsis. Een versnelde hartslag, een lage bloeddruk een slechte urineproductie zijn hiervan de belangrijkste symptomen. De arts moet een agressieve medische en chirurgische behandeling toepassen om de dood te voorkomen. Pneumoperitoneum en pneumothorax (klaplong) zijn andere complicaties die leiden tot ernstige problemen. Soms geraakt het pleuravocht (borstvliesvocht) geïnfecteerd, wat resulteert in empyeem en systemische sepsis. In ernstige gevallen verschijnt een bloeding in de gescheurde bloedvaten of het hart zelf wanneer de borstkas openblijft na een ingreep. Bij chronische fibroserende mediastinitis is af en toe sprake van het superior vena cava (bovenste holle ader) syndroom en compressie van essentiële mediastinale structuren. Wanneer druk ontstaat op de longvaten, ontwikkelt de patiënt mogelijk pulmonale hypertensie.

Preventie aandoening

Om het risico op mediastinits gerelateerd aan een borstkasoperatie te verminderen, is het een goede wondzorg belangrijk. Dit houdt in dat de wonde schoon en droog moet blijven na de operatie. Voorts is het nodig om meteen een behandeling in te zetten van de infecties die aanleiding geven tot de ontsteking van de borstkasruimte, zoals onder andere tuberculose en sarcoïdose.