Meningeoom: Tumor op hersen- en ruggenmergsvliezen

Een meningeoom is een tumor die ontstaat op de hersen- en ruggenmergsvliezen, bekend als de 'meningen'. Deze langzaam groeiende tumor ontstaat meestal uit het arachnoïd (spinnenwebvlies), dat het middelste hersenvlies vormt. Hoewel meningeomen doorgaans goedaardig zijn, kunnen ze soms kwaadaardig worden. Symptomen treden vaak pas op als de tumor aanzienlijk groeit, waardoor behandeling niet altijd nodig is. Wanneer symptomen zoals visusproblemen, persoonlijkheidsveranderingen en zwakte optreden, kunnen chirurgische ingrepen en soms radiotherapie noodzakelijk zijn. In zeldzame gevallen kan een meningeoom, vooral als het kwaadaardig is of snel groeit, leiden tot ernstige gezondheidsproblemen of zelfs overlijden.

• Schrijfwijze
• Epidemiologie van meningeomen
• Oorzaken en risicofactoren van meningeomen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie en/of radiotherapie
• Prognose van meningeomen
• Complicaties
• Preventie van meningeomen

Schrijfwijze

De term 'meningeoom' kan op verschillende manieren worden gespeld, zoals 'meningioom' of in meervoudsvorm 'meningiomen'. De correcte en door het Coëlho medisch zakwoordenboek aanbevolen termen zijn echter 'meningeoom' en 'meningeomen'.

Epidemiologie van meningeomen

Meningeomen zijn de meest voorkomende tumoren van het centraal zenuwstelsel. De jaarlijkse incidentie varieert van 1,3 tot 7,8 per 100.000 mensen. Vrouwen, vooral van middelbare leeftijd, worden twee keer zo vaak getroffen als mannen. De meeste diagnoses worden gesteld bij personen tussen de 30 en 70 jaar. Meningeomen komen zelden voor bij kinderen en zijn vaker voorkomend in Afrika dan in Noord-Amerika of Europa.

Oorzaken en risicofactoren van meningeomen

De precieze oorzaak van meningeomen is nog niet volledig begrepen. Er zijn echter enkele bekende risicofactoren:

• Borstkanker
• Blootstelling aan bestraling in het hoofd- of halsgebied
• Hoofdletsel: Hoofdtrauma kan bijdragen aan het risico, vooral op plekken waar schedelbreuken zijn opgetreden.
• Hormonen: Vrouwen hebben een hoger risico, wat suggereert dat hormonale factoren een rol kunnen spelen.
• Leeftijd: De kans op meningeomen neemt toe met de leeftijd.
• Neurofibromatose type 2: Een genetische aandoening die het risico op meningeomen verhoogt.

Symptomen

Meningeomen groeien vaak langzaam, waardoor symptomen geleidelijk ontstaan. De symptomen variëren afhankelijk van de locatie en grootte van de tumor. Veel voorkomende symptomen zijn:

• Apathie (gebrek aan motivatie)
• Concentratieproblemen
• Doof gevoel
• Verlies van geur
• Epileptische aanvallen
• Geheugenverlies
• Gehoorverlies
• Hoofdpijn die verergert
• Misselijkheid en Braken
• Persoonlijkheidsveranderingen
• Pijn aan de wervelkolom
• Problemen met het gezichtsvermogen zoals wazig zien, dubbelzien (diplopie), exoftalmie (uitpuilende ogen), hemianopsie (uitval van een deel van het gezichtsveld) of nystagmus (wiebelogen)
• Spraakproblemen
• Urine-incontinentie
• Verwardheid
• Zwakte in armen of benen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een meningeoom wordt meestal gesteld wanneer de patiënt symptomen vertoont. De arts zal vaak beeldvormende onderzoeken uitvoeren, zoals een MRI-scan en/of een CT-scan, om de locatie en grootte van de tumor te bepalen. In sommige gevallen is een biopsie nodig om te bevestigen of de tumor goedaardig of kwaadaardig is. Bij een biopsie wordt een deel van de tumor of de gehele tumor verwijderd voor verder onderzoek.

Behandeling via chirurgie en/of radiotherapie

Als een meningeoom geen symptomen vertoont, kan de arts besluiten tot een afwachtend beleid, waarbij de patiënt regelmatig wordt gecontroleerd door middel van scans. Als de tumor snel groeit of symptomen veroorzaakt, kan een operatie nodig zijn. Dit gebeurt via een craniotomie, waarbij een stuk van de schedel wordt verwijderd om toegang te krijgen tot de tumor. Na verwijdering van de tumor wordt het bot weer geplaatst. Indien de tumor niet volledig kan worden verwijderd vanwege de locatie, kan radiotherapie worden toegepast. Deze behandeling met bestraling vermindert de tumor en voorkomt verdere groei. Radiotherapie is ook nuttig bij de behandeling van kwaadaardige tumoren en tumoren die moeilijk operabel zijn.

Prognose van meningeomen

De prognose is meestal uitstekend bij volledig verwijderde meningeomen, met een vijfjaarsoverleving van meer dan 80% voor typische meningeomen. Bij kwaadaardige meningeomen is de vijfjaarsoverleving lager, ongeveer 60%. Atypische meningeomen, waarbij de aard van de tumor moeilijk te bepalen is, hebben ook een minder gunstige prognose.

Complicaties

Hoewel de meeste meningeomen goedaardig zijn, kunnen sommige tumoren kwaadaardig worden, snel groeien en zich verspreiden naar andere delen van de hersenen, de longen of andere lichaamsstructuren. In ernstige gevallen kan de verspreiding van de tumor leiden tot overlijden.

Preventie van meningeomen

De preventie van meningeomen is niet volledig mogelijk, aangezien de precieze oorzaken en risicofactoren nog niet volledig begrepen zijn. Toch kunnen enkele algemene maatregelen helpen om het risico te minimaliseren:

• Beperk blootstelling aan bestraling: Vermijd overmatige blootstelling aan bestraling, vooral in het hoofd- en halsgebied, aangezien dit een risicofactor kan zijn voor het ontwikkelen van meningeomen.
• Voorkom hoofdletsel: Bescherm jezelf tegen hoofdletsel door veiligheidssystemen te gebruiken bij risicovolle activiteiten en door veiligheidsmaatregelen te nemen bij contact- of contactachtige sporten.
• Gezonde levensstijl: Een algemeen gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan bijdragen aan een goede gezondheid en mogelijk het risico op verschillende ziekten, waaronder tumoren, verlagen.
• Genetisch onderzoek: Voor personen met een familiegeschiedenis van neurofibromatose type 2 of andere genetische aandoeningen, kan genetisch advies nuttig zijn om het risico te beoordelen en eventuele vroege detectiemogelijkheden te overwegen.

Hoewel deze maatregelen geen garantie bieden tegen de ontwikkeling van meningeomen, kunnen ze helpen bij het verlagen van het risico en het bevorderen van een gezonde levensstijl.