Cor pulmonale: Rechtszijdig hartfalen

Cor pulmonale is een aandoening die wordt gekenmerkt door rechtszijdig hartfalen als gevolg van een langdurige verhoogde druk in de slagaders van de longen. Deze aandoening ontstaat doorgaans door pulmonale hypertensie, maar er zijn ook andere oorzaken die bijdragen aan het ontwikkelen van cor pulmonale. Symptomen van deze hartaandoening kunnen onder andere kortademigheid, cyanose, pijn op de borst en een piepende ademhaling omvatten. De diagnose van cor pulmonale vereist diverse onderzoeken, en de behandeling is gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak. De prognose van patiënten met cor pulmonale kan variëren, afhankelijk van de ernst en oorzaak van de aandoening.

• Synoniemen van cor pulmonale
• Epidemiologie van rechtszijdig hartfalen
• Oorzaken van cor pulmonale
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van cor pulmonale
• Richtlijnen bij cor pulmonale
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van cor pulmonale

Cor pulmonale staat ook bekend als rechterventrikelfalen of rechterhartfalen.

Epidemiologie van rechtszijdig hartfalen

Cor pulmonale komt voor bij mensen met ernstige longaandoeningen die leiden tot een verhoogde druk in de longslagaders. Het wordt vaak aangetroffen bij patiënten met chronische obstructieve longziekte (COPD) en andere ernstige longziekten. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende aandoening en de ernst ervan. In de algemene bevolking is cor pulmonale relatief zeldzaam, maar het risico is verhoogd bij patiënten met geavanceerde longziekten.

Oorzaken van cor pulmonale

Cor pulmonale wordt voornamelijk veroorzaakt door een verhoogde druk in de longslagaders, ook wel bekend als pulmonale hypertensie. De meest voorkomende oorzaken zijn:

Pulmonale hypertensie

Pulmonale hypertensie is de meest voorkomende oorzaak van cor pulmonale. Het betreft een verhoogde bloeddruk in de slagaders van de longen, wat het rechterventrikel van het hart onder druk zet. Dit maakt het moeilijk voor het hart om bloed effectief naar de longen te pompen. Bij langdurige aanwezigheid van hoge druk kan de rechterhartkamer beschadigd raken, wat leidt tot cor pulmonale.

Laag zuurstofgehalte in het bloed

Langdurige aandoeningen die leiden tot een chronisch laag zuurstofgehalte in het bloed kunnen ook cor pulmonale veroorzaken. Enkele aandoeningen die hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn, zijn:

• Auto-immuunaandoeningen zoals sclerodermie, die de longen aantasten.
• Chronisch obstructief longlijden (COPD), een veelvoorkomende oorzaak van pulmonale hypertensie.
• Chronische bloedstolsels in de longen.
• Idiopathische vasoconstrictie van de longbloedvaten.
• Interstitiële longziekte, waarbij littekenvorming en ontsteking van het longweefsel optreden.
• Kyfoscoliose, een aandoening waarbij de wervelkolom kromt, wat de longcapaciteit kan verminderen.
• Mucoviscidose (taaislijmziekte), die verstoppingen in de longen veroorzaakt.
• Obstructief slaapapneusyndroom, waarbij ademhalingsonderbrekingen tijdens de slaap leiden tot zuurstoftekort.

Symptomen

Normale symptomen

De symptomen van cor pulmonale kunnen variëren, maar vaak beginnen ze met:

• Kortademigheid bij inspanning, die na verloop van tijd ook in rust kan optreden.
• Tachycardie, oftewel een snelle hartslag.
• Hartkloppingen.
• Blauwachtige lippen en vingers (cyanose).
• Extreme vermoeidheid.
• Flauwvallen bij inspanning.
• Gezwollen voeten of enkels.
• Pijn op de borst, meestal aan de voorkant van de borst.
• Symptomen van longaandoeningen zoals een piepende ademhaling of hoesten.
• Algemene zwakte.

Alarmtekens

Alarmtekens die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn onder andere:

• Ernstige kortademigheid die plotseling verergert.
• Toenemende pijn op de borst.
• Opeenvolgende periodes van flauwvallen of duizeligheid.
• Ernstige zwelling van de enkels of buik.
• Onverklaarbare vermoeidheid of verergerende cyanose.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij het lichamelijk onderzoek kan de arts de volgende tekenen van cor pulmonale opmerken:

• Vochtophoping in de buik (ascites).
• Abnormale harttonen.
• Blauwachtige huid (cyanose).
• Leverzwelling (hepatomegalie).
• Gezwollen nekaderen, wat wijst op hoge druk in de rechterkant van het hart.
• Gezwollen enkels.

Diagnostisch onderzoek

Voor een definitieve diagnose worden de volgende onderzoeken vaak uitgevoerd:

• Bloedonderzoek om de algehele gezondheid en eventuele onderliggende oorzaken te evalueren.
• CT-scan van de borstkas om de structuur van de longen en het hart te beoordelen.
• Echocardiografie (onderzoek van het hart met behulp van geluidsgolven) om de werking van het hart te evalueren.
• Elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart) om ritmestoornissen te identificeren.
• Longbiopsie (zelden) om longweefsel te onderzoeken op specifieke aandoeningen.
• Pulsoximetrie om het zuurstofgehalte in het bloed te meten.
• Rechterhartkatheterisatie om de druk in de rechterhartkamer en longslagaders te meten.
• Röntgenfoto van de borstkas om eventuele vergrotingen of andere afwijkingen te identificeren.
• Spirometrie om de longfunctie te testen.
• Ventilatie- en perfusiescan (V / Q scan) om de lucht- en bloedstroom in de longen te beoordelen.

Behandeling van cor pulmonale

De behandeling van cor pulmonale richt zich voornamelijk op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en het verbeteren van de symptomen. Behandelopties omvatten:

• Bloedverdunners om het risico op bloedstolsels te verminderen.
• Medicijnen voor het verlichten van de symptomen van hartfalen, zoals diuretica en ACE-remmers.
• Zuurstoftherapie thuis om het zuurstofniveau in het bloed te verhogen en de symptomen te verlichten.
• Long- of hart-longtransplantatie kan overwogen worden als andere behandelingen niet effectief zijn.

Richtlijnen bij cor pulmonale

Patiënten met cor pulmonale dienen enkele belangrijke richtlijnen te volgen:

• Gebruik zuurstoftherapie zoals voorgeschreven door de arts.
• Neem jaarlijks deel aan vaccinaties, inclusief griepvaccinatie.
• Stop met roken om de progressie van de aandoening te vertragen.
• Vermijd reizen naar grote hoogten, wat de symptomen kan verergeren.
• Beperk zware fysieke activiteiten en tillen om extra belasting van het hart te voorkomen.
• Vrouwen met cor pulmonale dienen zwangerschap te vermijden tenzij anders voorgeschreven door een specialist.

Prognose

De prognose van cor pulmonale hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Het stoppen met roken en een goede controle van de longziekte kunnen de vooruitzichten verbeteren. De vijfjaarsoverleving voor cor pulmonale veroorzaakt door COPD ligt rond de 50%, maar dit kan variëren afhankelijk van de individuele omstandigheden en de respons op de behandeling. Veranderingen in levensstijl en regelmatige medische follow-up zijn vaak nodig om de kwaliteit van leven te verbeteren en de progressie van de ziekte te vertragen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van cor pulmonale zijn onder andere:

• Levensbedreigende kortademigheid.
• Ernstige vochtophoping in het lichaam, wat kan leiden tot ascites of longoedeem.
• Shock, een ernstige toestand die onmiddellijke medische interventie vereist.
• Dood, vooral bij geavanceerde stadia van de ziekte of bij onjuiste behandeling.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om cor pulmonale te voorkomen, kunnen enkele maatregelen het risico op het ontwikkelen van deze aandoening verkleinen:

• Beheer en behandel chronische longaandoeningen adequaat.
• Stop met roken om de progressie van longziekten en cor pulmonale te vertragen.
• Volg een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging om de algehele gezondheid te verbeteren.
• Gebruik zuurstoftherapie zoals voorgeschreven en volg regelmatig medisch advies op.
• Vermijd blootstelling aan schadelijke stoffen en luchtvervuiling die longschade kunnen verergeren.

Lees verder

• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte