Overgevoeligheidspneumonitis: Longontsteking

Tijdens het uitoefenen van een beroep of hobby kan een patiënt dampen van schimmels, (myco)bacteriën, chemicaliën of dierlijke eiwitten inademen. Dit kan in sommige gevallen leiden tot een overgevoeligheidsreactie waarbij de longen ontstoken raken, wat bekend staat als “overgevoeligheidspneumonitis”. Kenmerken van deze longontsteking zijn onder andere kortademigheid en hoesten. Langdurige blootstelling kan leiden tot een chronische longaandoening met diverse complicaties. De voornaamste behandeling bestaat uit het vermijden van de veroorzakende stoffen. Daarnaast zijn er ook symptomatische medicaties en behandelingen beschikbaar.

• Synoniemen overgevoeligheidspneumonitis
• Epidemiologie longaandoening
• Frequentie van overgevoeligheidspneumonitis
• Risicogroepen
• Mechanisme
• Immunologische reacties
• Acute en chronische fasen
• Oorzaken: Inademen van stoffen
• Blootstelling aan stoffen
• Risicofactoren
• Beroepsmatige blootstelling
• Genetische aanleg
• Risicogroepen
• Beroepsgroepen met verhoogd risico
• Vogelliefhebbers
• Symptomen: Hoesten en kortademigheid
• Alarmsymptomen
• Kortademigheid
• Koorts en hoesten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose longontsteking
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met overgevoeligheidspneumonitis
• Vermijd blootstelling aan triggers
• Zorg voor een schone en goed geventileerde omgeving
• Gebruik voorgeschreven medicatie volgens de aanwijzingen van je arts
• Pas je fysieke activiteiten aan
• Monitor je ademhaling en symptomen
• Creëer een allergievriendelijk dieet
• Zoek psychologische ondersteuning indien nodig
• Blijf goed gehydrateerd
• Houd je medische dossier up-to-date
• Misvattingen rond overgevoeligheidspneumonitis
• Overgevoeligheidspneumonitis komt alleen voor bij mensen die in contact komen met schimmels of dieren
• Overgevoeligheidspneumonitis komt alleen voor bij oudere volwassenen
• De symptomen van overgevoeligheidspneumonitis zijn altijd onmiddellijk merkbaar
• Overgevoeligheidspneumonitis kan worden genezen met medicijnen
• Alleen mensen die vaak buiten werken, kunnen overgevoeligheidspneumonitis krijgen
• De aandoening is zeldzaam en komt nauwelijks voor
• Overgevoeligheidspneumonitis heeft geen langdurige gevolgen als het eenmaal is behandeld
• Iedereen met overgevoeligheidspneumonitis heeft dezelfde symptomen

Synoniemen overgevoeligheidspneumonitis

Overgevoeligheidspneumonitis staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Aircolong
• Boerenlong / Landbouwerslong
• Champignonkwekerslong
• Duivenmelkersziekte
• Extrinsieke allergische alveolitis
• Luchtbevochtigerslong
• Vogelliefhebberslong

Epidemiologie longaandoening

Overgevoeligheidspneumonitis (HP) is een inflammatoire longziekte die wordt veroorzaakt door herhaalde inademing van organische deeltjes zoals schimmelsporen, vogelmest of stuifmeel. Het komt vaker voor bij volwassenen, met een hogere prevalentie onder mensen die werken in beroepen waar ze worden blootgesteld aan dergelijke deeltjes.

Frequentie van overgevoeligheidspneumonitis

De prevalentie van HP is relatief laag, maar het aantal gevallen is de afgelopen jaren toegenomen, vooral in industriële en agrarische omgevingen. HP komt vaker voor in bepaalde beroepsgroepen, zoals landbouw en vogelhouders.

Risicogroepen

Mensen die beroepsmatig in contact komen met organische stoffen, zoals boeren, vogelliefhebbers en timmerlieden, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van HP.

Mechanisme

Overgevoeligheidspneumonitis ontstaat wanneer het immuunsysteem van het lichaam overreacteert op inhalatie van bepaalde organische deeltjes, wat leidt tot ontsteking van de longen en longbeschadiging.

Immunologische reacties

De ontsteking bij HP wordt veroorzaakt door een overgevoelige reactie van het immuunsysteem op een bepaald allergeen, wat leidt tot het vrijkomen van ontstekingsstoffen in de longen.

Acute en chronische fasen

Overgevoeligheidspneumonitis kan zich zowel in een acute als chronische vorm manifesteren. In de acute fase ervaren patiënten koorts, hoesten en kortademigheid. Chronische gevallen kunnen leiden tot blijvende longbeschadiging.

Oorzaken: Inademen van stoffen

De aandoening ontstaat wanneer het lichaam gevoelig wordt voor bepaalde eiwitten na inademing van (myco)bacteriën, chemicaliën, dierlijke eiwitten of schimmels. Dit leidt tot de productie van de antistof IgE. Bij blootstelling aan dampen van beschimmeld hooi kan bijvoorbeeld gevoeligheid voor de schimmelsporen van “Micropolyspora faenia” ontstaan. Bij een volgende blootstelling binden de antistoffen zich aan deze sporen, wat complementen activeert die afweercellen (T-cellen en neutrofielen) aantrekken en een ontstekingsreactie veroorzaken.

Blootstelling aan stoffen

De stoffen die overgevoeligheidspneumonitis kunnen veroorzaken, komen voor in:

• airconditioning, luchtbevochtigers, verwarmingssystemen en ventilatiesystemen
• Bedorven voedingsmiddelen zoals kaas, druiven, gerst, suikerriet
• Bepaalde chemicaliën zoals isocyanaten of zuuranhydriden
• Bubbelbaden
• Dierlijke huiden
• Hooi of graan
• Stoffen van hardhout
• Verontreinigde industriële producten of materialen zoals worstvellen en kurken
• Verontreinigde metaalbewerkingsvloeistof
• Vogelpoep en veren van vogels

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van HP zijn herhaalde blootstelling aan organische deeltjes zoals schimmelsporen, vogelmest en stof, evenals een genetische aanleg voor overgevoeligheidsreacties.

Beroepsmatige blootstelling

Beroepen waarbij mensen regelmatig in contact komen met stof, schimmels of andere organische deeltjes, zoals boeren, timmerlieden en vogelliefhebbers, vormen een belangrijke risicogroep.

Genetische aanleg

Mensen met een genetische aanleg voor auto-immuunziekten en overgevoeligheidsreacties hebben een verhoogd risico om HP te ontwikkelen.

Risicogroepen

Mensen die beroepsmatig werken met organische stoffen, zoals landbouwers, vogelhouders, en sommige bouwvakkers, vormen de belangrijkste risicogroepen voor overgevoeligheidspneumonitis.

Beroepsgroepen met verhoogd risico

Mensen die werken in beroepen zoals landbouw, tuinbouw, en vogelhouden lopen een hoger risico, vooral als ze herhaaldelijk worden blootgesteld aan allergenen zoals schimmel of vogelmest.

Vogelliefhebbers

Mensen die regelmatig in contact komen met vogels en vogelproducten kunnen ook een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van HP door blootstelling aan vogelmest of veren.

Symptomen: Hoesten en kortademigheid

De symptomen treden meestal op minimaal zes uur na blootstelling aan de uitlokkende stof. Aanvankelijk kan de patiënt griepachtige symptomen ervaren zoals koorts, rillingen, vermoeidheid, een algemeen ziek gevoel en hoofdpijn. Tevens kunnen er aanvallen van hoesten, benauwdheid en kortademigheid optreden. Onverklaarbaar gewichtsverlies kan ook voorkomen. Door het vertraagd optreden van de symptomen en de milde aard ervan, bezoekt de patiënt vaak pas later een arts en legt hij mogelijk niet meteen een verband tussen de klachten en zijn beroep of hobby.

Alarmsymptomen

De symptomen van overgevoeligheidspneumonitis kunnen variëren van lichte hoest en vermoeidheid tot ernstige kortademigheid en koorts. Patiënten ervaren vaak kortademigheid na blootstelling aan de trigger.

Kortademigheid

Een van de meest voorkomende symptomen is kortademigheid, vooral na blootstelling aan de stof of het allergeen dat de reactie veroorzaakt.

Koorts en hoesten

Koorts en hoesten zijn typische symptomen van een acute flare-up van HP, die kan optreden na herhaalde blootstelling aan de veroorzakende deeltjes.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de patiënt en vraagt naar zijn beroep en/of hobby. Hij beluistert de ademgeluiden met een stethoscoop tijdens een auscultatie. Tijdens dit onderzoek kan de arts longruis of reutels horen, evenals tachypneu, de medische term voor een versnelde ademhaling.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) maken, waar typische schaduwen en krimpingen in de bovenste longkwabben zichtbaar kunnen zijn als gevolg van littekenvorming. Een CT-scan van de longen en een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen) kunnen aanvullende informatie bieden. Bij een longfunctieonderzoek kan een verminderde gasuitwisseling worden vastgesteld. Tevens kan een bloedonderzoek nuttig zijn om de aanwezigheid van antistoffen te bepalen. Een longbiopsie kan zelden nodig zijn, maar kan waardevolle informatie bieden indien andere onderzoeken geen uitsluitsel geven over de diagnose.

Differentiële diagnoses
De symptomen van overgevoeligheidspneumonitis kunnen ook optreden bij andere aandoeningen, waaronder:

• Asbestose (longaandoening door blootstelling aan asbest)
• Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• Chlamydia pneumonieën
• Chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• Een longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen)
• Granulomatose met polyangiitis (Wegener granulomatose)
• Het Goodpasture-syndroom (auto-immuunaandoening met symptomen aan nieren en longen)
• Het toxische organische stof syndroom
• Longfibrose (littekenvorming in de longen met kortademigheid)
• Microscopische polyangiitis
• Miliaire tuberculose
• Mycoplasma-pneumonie
• Pneumoconiose (stoflongen: inademen van fijne, schadelijke stofdeeltjes)
• Polymyositis (auto-immuunaandoening waarbij de spieren ontsteken met spierzwakte als gevolg)
• Pulmonaire eosinofilie
• Reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met ontsteking van gewrichten en andere organen)
• Sarcoïdose (aandoening van huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• Systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• Uitgezaaide kanker (metastasen)

Behandeling

De belangrijkste maatregel is het vermijden van de uitlokkende factor van overgevoeligheidspneumonitis. Dit kan inhouden dat de patiënt een mondkapje draagt of zelfs van werk moet veranderen. In ernstige gevallen kan het noodzakelijk zijn om volledig met het werk te stoppen. Symptomen kunnen worden verlicht met medicijnen. De arts kan corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en/of immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) voorschrijven. Zuurstoftherapie kan worden aanbevolen bij een te laag zuurstofgehalte in het bloed. Bronchodilatoren (luchtwegverwijders) kunnen helpen door de spieren van de bovenste luchtwegen te ontspannen en te openen, wat het ademhalen vergemakkelijkt.

Prognose longontsteking

De prognose van overgevoeligheidspneumonitis varieert afhankelijk van de duur en ernst van de blootstelling. Als er nog geen littekenvorming heeft plaatsgevonden, kunnen de symptomen meestal verdwijnen binnen twaalf uur tot twee dagen na blootstelling. Herhaalde aanvallen kunnen echter leiden tot een chronische, progressieve longaandoening met schade aan het longweefsel door de vorming van granulomen (massa's van ontstekingscellen rond stofdeeltjes) en fibrose (littekenvorming). Hierdoor kan de patiënt chronisch hoesten en de longfunctie verder verslechteren.

Complicaties

Wanneer overgevoeligheidspneumonitis niet tijdig of effectief wordt behandeld, kunnen de volgende complicaties optreden:

• Hartfalen (slecht functioneren van het hart bij het rondpompen van bloed, vooral door de belasting van de ontsteking op de longen)
• Onomkeerbare longschade en een permanent verminderde longfunctie door ernstige fibrose en verminderde zuurstofvoorziening
• Pulmonale hypertensie door beschadiging van de bloedvaten in de longen

Preventie

Om overgevoeligheidspneumonitis te voorkomen, is het cruciaal om blootstelling aan bekende uitlokkende stoffen te vermijden. Dit kan onder andere door:

• Het gebruik van beschermende uitrusting zoals mondkapjes en ademhalingsmaskers bij risicovolle werkzaamheden
• Het verbeteren van ventilatiesystemen op werkplekken om de concentratie van schadelijke stoffen te verminderen
• Het regelmatig schoonmaken van luchtbehandelingssystemen en het vermijden van vochtige omgevingen die schimmelgroei bevorderen
• Het implementeren van gezondheids- en veiligheidsmaatregelen op de werkplek om blootstelling aan schadelijke stoffen te minimaliseren

Praktische tips voor het omgaan met overgevoeligheidspneumonitis

Overgevoeligheidspneumonitis is een longontsteking die optreedt als reactie op inademing van bepaalde stoffen, zoals schimmelsporen, stof of andere allergenen. Het kan leiden tot ontsteking van de longen en ademhalingsproblemen. Het is belangrijk om actief te werken aan het vermijden van triggers en de juiste behandelingsmaatregelen te volgen. Hier volgen enkele praktische tips die je kunnen helpen bij het omgaan met overgevoeligheidspneumonitis.

Vermijd blootstelling aan triggers

De belangrijkste stap in het omgaan met overgevoeligheidspneumonitis is het vermijden van blootstelling aan de stoffen die de ontsteking veroorzaken. Dit kan betekenen dat je het contact met bepaalde omgevingen of materialen moet vermijden. Bijvoorbeeld, als schimmelsporen een trigger zijn, zorg ervoor dat je geen plekken bezoekt waar schimmel zich kan ophopen, zoals vochtige kelders of slecht geventileerde ruimtes. Als je in een werkplek bent waar schadelijke stoffen kunnen vrijkomen, bespreek dan met je werkgever de mogelijkheid om je blootstelling te beperken of een veiliger werkprotocol te volgen.

Zorg voor een schone en goed geventileerde omgeving

Het handhaven van een schone en goed geventileerde omgeving kan helpen om de luchtkwaliteit te verbeteren en blootstelling aan schadelijke stoffen te minimaliseren. Zorg ervoor dat je huis goed geventileerd is, vooral als je in een omgeving woont met veel luchtvervuiling of schimmelproblemen. Gebruik luchtzuiveraars om de lucht in je huis te filteren, en vermijd het gebruik van producten die schadelijke dampen kunnen afgeven, zoals bepaalde schoonmaakmiddelen. Het reinigen van stoffige oppervlakken kan ook helpen bij het verminderen van allergenen in je omgeving.

Gebruik voorgeschreven medicatie volgens de aanwijzingen van je arts

Bij de behandeling van overgevoeligheidspneumonitis kan je arts medicijnen voorschrijven om de ontsteking te verminderen en je ademhaling te verbeteren. Dit kan onder andere het gebruik van ontstekingsremmers zoals corticosteroïden inhouden. Het is belangrijk om deze medicatie strikt volgens de aanwijzingen van je arts te gebruiken. Volg ook de aanbevolen dosering en het schema, zelfs als je je beter voelt. Dit voorkomt terugkerende symptomen en helpt bij het beheersen van de aandoening.

Pas je fysieke activiteiten aan

Bij overgevoeligheidspneumonitis kunnen fysieke activiteiten zoals intensief sporten ademhalingsproblemen verergeren. Het is belangrijk om je fysieke activiteiten aan te passen aan je energieniveau en ademhalingscapaciteit. Overweeg om lichte oefeningen zoals wandelen of yoga te doen, maar vermijd activiteiten die zware inspanning vereisen. Praat met je arts om een geschikte trainingsroutine voor jou te bepalen, en zorg ervoor dat je altijd voldoende rust neemt om je longen te beschermen.

Monitor je ademhaling en symptomen

Houd je symptomen goed in de gaten. Let op tekenen van verergering van je ademhalingsproblemen, zoals kortademigheid, hoesten of pijn op de borst. Het is belangrijk om vroegtijdig in te grijpen als je merkt dat je ademhalingsproblemen toenemen. Dit kan betekenen dat je je medicatie moet aanpassen of dat je medische hulp nodig hebt. Door je symptomen dagelijks te monitoren, kun je beter reageren als je toestand verandert en kun je tijdig de juiste zorg ontvangen.

Creëer een allergievriendelijk dieet

Hoewel overgevoeligheidspneumonitis voornamelijk wordt veroorzaakt door omgevingsfactoren, kan het ook nuttig zijn om een dieet te volgen dat je immuunsysteem ondersteunt. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan antioxidanten, zoals vitamine C en E, die kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen. Vermijd voedingsmiddelen die ontstekingen kunnen bevorderen, zoals sterk bewerkte producten of voedingsmiddelen die rijk zijn aan suiker en transvetten.

Zoek psychologische ondersteuning indien nodig

Het omgaan met een chronische aandoening zoals overgevoeligheidspneumonitis kan emotioneel belastend zijn. Het kan nuttig zijn om psychologische ondersteuning te zoeken om met de stress van de ziekte om te gaan. Het volgen van therapie kan je helpen je emoties te verwerken, vooral als je symptomen of de beperkingen die de aandoening met zich meebrengt moeilijk vindt om te accepteren. Het zoeken van psychische ondersteuning kan bijdragen aan je algehele welzijn en het omgaan met de aandoening.

Blijf goed gehydrateerd

Voldoende vochtinname is essentieel om je longen en ademhalingswegen te ondersteunen, vooral bij ademhalingsproblemen. Drink dagelijks voldoende water om je lichaam gehydrateerd te houden. Dit helpt om slijm te verdunden en vergemakkelijkt ademhaling, wat vooral belangrijk is bij aandoeningen zoals overgevoeligheidspneumonitis. Vermijd dranken die uitdroging kunnen bevorderen, zoals alcohol en cafeïne.

Houd je medische dossier up-to-date

Het is belangrijk om je medische dossier bij te houden en altijd up-to-date te houden. Dit zorgt ervoor dat je arts de juiste beslissingen kan nemen op basis van je medische geschiedenis. Als je nieuwe symptomen opmerkt of als er veranderingen optreden in je ademhaling, noteer deze dan en bespreek ze tijdens je volgende controleafspraak. Dit helpt je arts om de beste behandelingsopties voor jou te bepalen en de ziekte goed te monitoren.

Misvattingen rond overgevoeligheidspneumonitis

Overgevoeligheidspneumonitis, ook wel hypersensitiviteitspneumonitis genoemd, is een ontsteking van de longen die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op ingeademde stofdeeltjes, zoals schimmelsporen, vogels of stof uit het milieu. Veel mensen hebben misvattingen over deze aandoening die het moeilijk kunnen maken om het goed te begrijpen en te behandelen. Hier worden de meest voorkomende misvattingen besproken.

Overgevoeligheidspneumonitis komt alleen voor bij mensen die in contact komen met schimmels of dieren

Hoewel schimmels en dieren inderdaad veelvoorkomende triggers zijn voor overgevoeligheidspneumonitis, kunnen andere deeltjes in de lucht, zoals stof of chemische stoffen, ook deze aandoening veroorzaken. De oorzaak ligt in de inhalatie van bepaalde stoffen die het immuunsysteem triggeren, wat kan gebeuren in verschillende omgevingen, niet alleen in vieze of stoffige plekken. Het is dus niet beperkt tot mensen die met schimmels of dieren werken, maar kan zich ook voordoen in andere situaties.

Overgevoeligheidspneumonitis komt alleen voor bij oudere volwassenen

Er is een misverstand dat overgevoeligheidspneumonitis alleen oudere volwassenen treft. Hoewel ouderen vaak een verhoogd risico kunnen hebben op longziekten, kan deze aandoening zich ook voordoen bij mensen van jongere leeftijd. Het komt voor bij mensen van alle leeftijden die blootgesteld worden aan de juiste allergenen, ongeacht hun leeftijd. Het is dus belangrijk voor iedereen die symptomen ervaart, zoals hoesten of kortademigheid na blootstelling aan bepaalde stoffen, om alert te zijn op overgevoeligheidspneumonitis.

De symptomen van overgevoeligheidspneumonitis zijn altijd onmiddellijk merkbaar

Hoewel sommige mensen onmiddellijk last kunnen krijgen van de symptomen van overgevoeligheidspneumonitis, zoals kortademigheid en hoesten, kunnen de symptomen ook langzaam opbouwen. In veel gevallen kunnen de eerste tekenen pas na herhaalde blootstelling aan de stof of deeltjes verschijnen. Dit kan leiden tot verwarring, omdat de symptomen misschien niet direct verband houden met de blootstelling, wat het moeilijker maakt om de aandoening tijdig te herkennen.

Overgevoeligheidspneumonitis kan worden genezen met medicijnen

Er bestaat de misvatting dat overgevoeligheidspneumonitis volledig kan worden genezen met medicijnen. Hoewel ontstekingsremmers en andere medicatie kunnen helpen de symptomen te beheersen en ontstekingen te verminderen, is het belangrijkste aspect van de behandeling het vermijden van de stoffen die de aandoening veroorzaken. In veel gevallen kan het vermijden van blootstelling aan allergenen leiden tot een verbetering van de symptomen, maar volledige genezing is niet altijd mogelijk. Het beheersen van de symptomen en het voorkomen van verdere schade aan de longen is cruciaal.

Alleen mensen die vaak buiten werken, kunnen overgevoeligheidspneumonitis krijgen

Een andere misvatting is dat alleen mensen die buiten werken, zoals landbouwers of vogelliefhebbers, overgevoeligheidspneumonitis kunnen ontwikkelen. In werkelijkheid kunnen deze allergenen overal aanwezig zijn, zelfs binnenshuis. Schimmelsporen kunnen zich in vochtige ruimtes ophopen, terwijl stofdeeltjes en andere allergenen door de lucht kunnen circuleren, zelfs in een kantooromgeving. Het risico bestaat dus voor iedereen die wordt blootgesteld aan de juiste stoffen, ongeacht de locatie.

De aandoening is zeldzaam en komt nauwelijks voor

Overgevoeligheidspneumonitis wordt vaak als een zeldzame aandoening beschouwd, maar in werkelijkheid komt het vaker voor dan vaak wordt gedacht. De prevalentie kan variëren afhankelijk van het soort blootstelling en de omgeving. Er zijn veel gevallen die mogelijk niet worden gediagnosticeerd, omdat de symptomen soms worden verward met andere aandoeningen, zoals verkoudheid of griep. Het is daarom belangrijk om aandacht te besteden aan de symptomen, vooral wanneer er bekend is dat er blootstelling is geweest aan mogelijke allergenen.

Overgevoeligheidspneumonitis heeft geen langdurige gevolgen als het eenmaal is behandeld

Hoewel de symptomen van overgevoeligheidspneumonitis vaak kunnen verbeteren met de juiste behandeling en het vermijden van blootstelling, kunnen er blijvende gevolgen zijn als de aandoening niet tijdig wordt behandeld. Chronische blootstelling aan de veroorzakende stoffen kan leiden tot blijvende schade aan de longen en kan zelfs leiden tot longfibrose, een aandoening waarbij het longweefsel zich verhardt en zijn functie verliest. Het is daarom belangrijk om de aandoening goed te beheren om langdurige schade te voorkomen.

Iedereen met overgevoeligheidspneumonitis heeft dezelfde symptomen

Er bestaat een misverstand dat iedereen met overgevoeligheidspneumonitis dezelfde symptomen heeft, maar de aandoening kan zich op verschillende manieren manifesteren. Sommige mensen ervaren milde symptomen zoals hoesten en vermoeidheid, terwijl anderen ernstig kortademig kunnen worden of last kunnen hebben van koorts en spierpijn. De ernst van de symptomen hangt af van de mate van blootstelling, de specifieke allergenen en de algehele gezondheidstoestand van de persoon. Het is belangrijk om de symptomen serieus te nemen en een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.

Lees verder

• Extrinsieke allergische alveolitis: Longaandoening