Extrinsieke allergische alveolitis: Longaandoening

Extrinsieke allergische alveolitis heeft een moeilijke naam maar de omschrijving is eenvoudig. “Extrinsiek” verwijst naar de oorzaak die buiten het lichaam gelegen is. “Allergisch” duidt op een allergische reactie van het lichaam op een specifieke stof of aandoening. “Alveolitis” is een ontsteking van de longblaasjes in de longen. Extrinsieke allergische alveolitis is met andere woorden een longaandoening die optreedt na herhaalde inademing van stof van dierlijke of plantaardige oorsprong, meestal in een bepaalde beroepsomgeving. Een voorbeeld hiervan is het inademen van beschimmeld hooi als boer. Zowel een acute als chronische vorm zijn mogelijk. Meestal trede milde symptomen op zoals o.a. ademhalingsproblemen en een droge hoest. De behandeling bestaat uit medicatie en het vermijden van de uitlokkende prikkel. De vooruitzichten zijn tot slot meestal goed wanneer de patiënt een snelle diagnose en behandeling krijgt.

• Synoniemen extrinsieke allergische alveolitis
• Epidemiologie longaandoening
• Oorzaken: Blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Uitlokkende factor vermijden en medicatie
• Complicaties
• Prognose

Synoniemen extrinsieke allergische alveolitis

Extrinsieke allergische alveolitis (EAA) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• allergische alveolitis
• allergische interstitiële pneumonitis
• organic dust disease
• pneumoconiose (stoflongen) door inademen van organisch stof

Epidemiologie longaandoening

Allergische alveolitis tast mannen en vrouwen in gelijke aantallen aan. Meestal zijn patiënten getroffen die werken in een beroepsomgeving waarbij ze werken met dierlijke of plantaardige stoffen. In de meeste gevallen zijn volwassenen getroffen maar bij blootstelling aan stoffen van vogels, lijden soms ook kinderen aan de ziekte.

Oorzaken: Blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen

Allergische alveolitis, een vorm van overgevoeligheidspneumonitis, is te wijten aan herhaalde blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen. Een brede waaier van stoffen gaan hiermee gepaard zoals stoffen van vogels, tabak, paddenstoelen enzovoort. De stofdeeltjes moeten 5 micron of kleiner zijn om in de alveoli terecht te komen.

Symptomen

Allergische alveolitis ontwikkelt zich niet meteen bij de eerste blootstelling. Dit vindt meestal plaats na herhaalde of langdurige blootstelling. De symptomen starten meestal vier tot acht uur na de blootstelling aan het sensibiliserende antigeen. De patiënt heeft in de acute vorm milde en korte aanvallen van ademhalingsproblemen, een piepende ademhaling (stridor) en een droge hoest. Koude rillingen, zweten, spierpijn, een beklemmend gevoel op de borst, ongemak en/of vermoeidheid gaan hiermee soms gepaard. Bij vaak herhaalde aanvallen of een erg langdurige blootstelling aan een specifieke organische stof, ontstaat chronische extrinsieke allergische alveolitis. Hierdoor ontstaan meer ernstige symptomen zoals koorts, reutelende ademhalingsgeluiden (reutels), ademhalingsproblemen, een blauwverkleuring van de huid (cyanose), gewichtsverlies, een gebrek aan energie en soms ook het ophoesten van bloed.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn (voormalig) beroep. Meestal wijzen de aanwezige symptomen in combinatie met een uitlokkende factor in het beroepsleven al in de richting van allergische alveolitis. De arts bemerkt bij het lichamelijk onderzoek een versnelde ademhaling (tachypneu), koorts en af en toe een piepende ademhaling. Wanneer hij met zijn stethoscoop luistert naar de ademhalingsgeluiden (auscultatie), hoort hij een reutelend geluid aan beide kanten van de longen. Om de diagnose van de ziekte te bevestigen, zijn nog verdere onderzoeken vereist.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een röntgenfoto van de longen. Via een CT-scan krijgt de arts een beeld over het stadium van de longziekte. De ernst van de ademhalingsproblemen valt in kaart te brengen met een longfunctietest, ook gekend als een “spirometrie”. Een longbiopsie onthult de karakteristieke histopathologische kenmerken van een allergische alveolitis. Ook is een bloedonderzoek is nuttig.

Differentiële diagnose

Symptomen van volgende aandoeningen hebben een soortgelijke symptomenreeks als extrinsieke allergische alveolitis. De arts verwart deze aandoeningen bijgevolg wel eens met extrinsieke allergische alveolitis. Daarom zijn ze nuttig als differentiële diagnose.

Astma
Astma kenmerkt zich door ademhalingsmoeilijkheden veroorzaakt door diverse factoren, vaak geassocieerd met allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof). De luchtwegen zijn hierbij vernauwd.

Desquamatieve interstitiële pneumonie
Desquamatieve interstitiële longziekte is een chronische vorm van een longontsteking (pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen) die gepaard gaat met littekenvorming en ontstekingen. De exacte oorzaak van deze aandoening is niet bekend. Ademhalingsmoeilijkheden en een harde hoest komen voor.

Fibroserende alveolitis
Fibroserende alveolitis, ook bekend als acute pulmonaire alveolitis, is een inflammatoire longaandoening gekenmerkt door abnormale bindweefselvorming tussen kleine luchtzakjes (alveoli) of kanalen in de longen. Hoesten en een snelle, oppervlakkige ademhaling zijn mogelijk, zelfs bij matige inspanning. De huid is blauwachtig (cyanotisch) als gevolg van een gebrek aan zuurstof in het circulerend bloed. Enkele complicaties hiervan zijn infecties, emfyseem of hartproblemen

Granulomateuze pneumonitis
Granulomateuze pneumonitis is een zeldzame longziekte gekenmerkt door ontstoken knobbeltjes in de longen. Inhalatie van verschillende antigenen, zoals (dode) bacteriën of microbiële celfragmenten prikkelen het immuunsysteem in de longen leidt waardoor ziekteverschijnselen ontstaan. Symptomen zijn onder meer longcomplicaties, droge hoest en kortademigheid. Vaak verwart de arts deze ziekte met tuberculose of een andere longziekte.

Sarcoïdose
Sarcoïdose is een aandoening die veel lichaamssystemen aantast. De patiënt heeft hierbij kleine knobbels in het weefsel. De symptomen variëren afhankelijk van de ernst van de ziekte en het getroffen lichaamsdeel. Longgerelateerde problemen omvatten hoesten en ademhalingsproblemen, al zijn deze symptomen vaak mild of afwezig.

Andere differentiële diagnoses omvatten longfibrose (littekenvorming in longen met kortademigheid), histoplasmose (soort schimmelinfectie), en een geneesmiddel geïnduceerde interstitiële longziekte.

Behandeling: Uitlokkende factor vermijden en medicatie

De behandeling van extrinsieke allergische alveolitis is afhankelijk van de oorzaak van de allergische reactie. De patiënt vermijdt indien mogelijk de blootstelling aan het allergeen. Een betere ventilatie of het gebruik van gefilterde lucht en gezichtsmaskers verminderen de symptomen in een beroepsmatige omgeving. In ernstige of langdurige gevallen kiezen patiënten beter voor een andere tewerkstelling. Corticosteroïden zijn krachtige ontstekingsremmende medicijnen die de aanhoudende symptomen verminderen. Ook andere medicijnen verlichten de symptomen. Bij een tekort aan zuurstof in het bloed (medische term: hypoxemie), krijgt de patiënt zuurstof toegediend.

Complicaties

Enkele complicaties van deze aandoening zijn:

• longfibrose (permanente littekens in de longen)
• een spontane klaplong (pneumothorax)
• ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen)
• emfyseem (ingestorte, uitgerekte, opgeblazen, vernietigde of smalle longblaasjes)

Prognose

Als permanente longveranderingen reeds hebben plaatsgevonden bij een late diagnose, reageert de patiënt minder goed op de behandeling. Meestal hebben vogelliefhebbers een slechtere prognose dan landbouwers. Wanneer de diagnose en behandeling echter tijdig plaatsvinden, zijn de symptomen goed onder controle te houden.

Lees verder

• Overgevoeligheidspneumonitis: Longontsteking