Extrinsieke allergische alveolitis: Longaandoening

Extrinsieke allergische alveolitis heeft een moeilijke naam, maar de omschrijving is eenvoudig. “Extrinsiek” verwijst naar de oorzaak die buiten het lichaam gelegen is. “Allergisch” duidt op een allergische reactie van het lichaam op een specifieke stof of aandoening. “Alveolitis” is een ontsteking van de longblaasjes in de longen. Extrinsieke allergische alveolitis is met andere woorden een longaandoening die optreedt na herhaalde inademing van stof van dierlijke of plantaardige oorsprong, meestal in een bepaalde beroepsomgeving. Een voorbeeld hiervan is het inademen van beschimmeld hooi als boer. Zowel een acute als chronische vorm zijn mogelijk. Meestal treden milde symptomen op zoals ademhalingsproblemen en een droge hoest. De behandeling bestaat uit medicatie en het vermijden van de uitlokkende prikkel. De vooruitzichten zijn tot slot meestal goed wanneer de patiënt een snelle diagnose en behandeling krijgt.

• Synoniemen extrinsieke allergische alveolitis
• Epidemiologie longaandoening
• Oorzaken: Blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Uitlokkende factor vermijden en medicatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Leven met extrinsieke allergische alveolitis
• Vermijden van blootstelling en leefomgeving aanpassen
• Medische behandeling en ademhalingsondersteuning
• Misvattingen rond extrinsieke allergische alveolitis
• Extrinsieke allergische alveolitis is een zeldzame ziekte
• EAA is altijd gemakkelijk te herkennen door symptomen
• Alleen rokers krijgen extrinsieke allergische alveolitis
• EAA is hetzelfde als astma
• Als je geen symptomen hebt, betekent dit dat je geen extrinsieke allergische alveolitis hebt
• Extrinsieke allergische alveolitis geneest vanzelf zonder behandeling
• Er is geen verband tussen extrinsieke allergische alveolitis en andere ziekten
• EAA kan gemakkelijk worden behandeld met alleen rust en medicatie

Synoniemen extrinsieke allergische alveolitis

Extrinsieke allergische alveolitis (EAA) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• allergische alveolitis
• allergische interstitiële pneumonitis
• organic dust disease
• pneumoconiose (stoflongen) door inademen van organisch stof

Epidemiologie longaandoening

Allergische alveolitis tast mannen en vrouwen in gelijke aantallen aan. Meestal zijn patiënten getroffen die werken in een beroepsomgeving waarbij ze werken met dierlijke of plantaardige stoffen. In de meeste gevallen zijn volwassenen getroffen, maar bij blootstelling aan stoffen van vogels lijden soms ook kinderen aan de ziekte.

Oorzaken: Blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen

Allergische alveolitis, een vorm van overgevoeligheidspneumonitis, is te wijten aan herhaalde blootstelling aan dierlijke of plantaardige stoffen. Een brede waaier van stoffen gaat hiermee gepaard, zoals stoffen van vogels, tabak, paddenstoelen, enzovoort. De stofdeeltjes moeten 5 micron of kleiner zijn om in de alveoli terecht te komen.

Symptomen

Allergische alveolitis ontwikkelt zich niet meteen bij de eerste blootstelling. Dit vindt meestal plaats na herhaalde of langdurige blootstelling. De symptomen starten meestal vier tot acht uur na de blootstelling aan het sensibiliserende antigeen. De patiënt heeft in de acute vorm milde en korte aanvallen van ademhalingsproblemen, een piepende ademhaling (stridor) en een droge hoest. Koude rillingen, zweten, spierpijn, een beklemmend gevoel op de borst, ongemak en/of vermoeidheid kunnen hiermee gepaard gaan. Bij vaak herhaalde aanvallen of een erg langdurige blootstelling aan een specifieke organische stof ontstaat chronische extrinsieke allergische alveolitis. Hierdoor ontstaan meer ernstige symptomen zoals koorts, reutelende ademhalingsgeluiden (reutels), ademhalingsproblemen, een blauwverkleuring van de huid (cyanose), gewichtsverlies, een gebrek aan energie en soms ook het ophoesten van bloed.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn (voormalig) beroep. Meestal wijzen de aanwezige symptomen in combinatie met een uitlokkende factor in het beroepsleven al in de richting van allergische alveolitis. De arts bemerkt bij het lichamelijk onderzoek een versnelde ademhaling (tachypneu), koorts en af en toe een piepende ademhaling. Wanneer hij met zijn stethoscoop luistert naar de ademhalingsgeluiden (auscultatie), hoort hij een reutelend geluid aan beide kanten van de longen. Om de diagnose van de ziekte te bevestigen, zijn nog verdere onderzoeken vereist.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een röntgenfoto van de longen. Via een CT-scan krijgt de arts een beeld over het stadium van de longziekte. De ernst van de ademhalingsproblemen valt in kaart te brengen met een longfunctietest, ook gekend als een “spirometrie”. Een longbiopsie onthult de karakteristieke histopathologische kenmerken van een allergische alveolitis. Ook een bloedonderzoek is nuttig.

Differentiële diagnose

Symptomen van de volgende aandoeningen hebben een soortgelijke symptomenreeks als extrinsieke allergische alveolitis. De arts verwart deze aandoeningen bijgevolg wel eens met extrinsieke allergische alveolitis. Daarom zijn ze nuttig als differentiële diagnose.

Astma

Astma kenmerkt zich door ademhalingsmoeilijkheden veroorzaakt door diverse factoren, vaak geassocieerd met allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof). De luchtwegen zijn hierbij vernauwd.

Desquamatieve interstitiële pneumonie

Desquamatieve interstitiële longziekte is een chronische vorm van een longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen) die gepaard gaat met littekenvorming en ontstekingen. De exacte oorzaak van deze aandoening is niet bekend. Ademhalingsmoeilijkheden en een harde hoest komen voor.

Fibroserende alveolitis

Fibroserende alveolitis, ook bekend als acute pulmonaire alveolitis, is een inflammatoire longaandoening gekenmerkt door abnormale bindweefselvorming tussen kleine luchtzakjes (alveoli) of kanalen in de longen. Hoesten en een snelle, oppervlakkige ademhaling zijn mogelijk, zelfs bij matige inspanning. De huid is blauwachtig (cyanotisch) als gevolg van een gebrek aan zuurstof in het circulerend bloed. Enkele complicaties hiervan zijn infecties, emfyseem of hartproblemen.

Granulomateuze pneumonitis

Granulomateuze pneumonitis is een zeldzame longziekte gekenmerkt door ontstoken knobbeltjes in de longen. Inhalatie van verschillende antigenen, zoals (dode) bacteriën of microbiële celfragmenten, prikkelt het immuunsysteem in de longen, waardoor ziekteverschijnselen ontstaan. Symptomen zijn onder meer longcomplicaties, droge hoest en kortademigheid. Vaak verwart de arts deze ziekte met tuberculose of een andere longziekte.

Sarcoïdose

Sarcoïdose is een aandoening die veel lichaamssystemen aantast. De patiënt heeft hierbij kleine knobbels in het weefsel. De symptomen variëren afhankelijk van de ernst van de ziekte en het getroffen lichaamsdeel. Longgerelateerde problemen omvatten hoesten en ademhalingsproblemen, al zijn deze symptomen vaak mild of afwezig.

Andere differentiële diagnoses omvatten longfibrose (littekenvorming in de longen met kortademigheid), histoplasmose (soort schimmelinfectie) en een geneesmiddel geïnduceerde interstitiële longziekte.

Behandeling: Uitlokkende factor vermijden en medicatie

De behandeling van extrinsieke allergische alveolitis is afhankelijk van de oorzaak van de allergische reactie. De patiënt vermijdt indien mogelijk de blootstelling aan het allergeen. Een betere ventilatie of het gebruik van gefilterde lucht en gezichtsmaskers verminderen de symptomen in een beroepsmatige omgeving. In ernstige of langdurige gevallen kiezen patiënten beter voor een andere tewerkstelling. Corticosteroïden zijn krachtige ontstekingsremmende medicijnen die de aanhoudende symptomen verminderen. Ook andere medicijnen verlichten de symptomen. Bij een tekort aan zuurstof in het bloed (medische term: hypoxemie), krijgt de patiënt zuurstof toegediend.

Prognose

Als permanente longveranderingen reeds hebben plaatsgevonden bij een late diagnose, reageert de patiënt minder goed op de behandeling. Meestal hebben vogelliefhebbers een slechtere prognose dan landbouwers. Wanneer de diagnose en behandeling echter tijdig plaatsvinden, zijn de symptomen goed onder controle te houden.

Complicaties

Enkele complicaties van deze aandoening zijn:

• longfibrose (permanente littekens in de longen)
• een spontane klaplong (pneumothorax)
• ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen)
• emfyseem (ingestorte, uitgerekte, opgeblazen, vernietigde of smalle longblaasjes)

Preventie

Preventie van extrinsieke allergische alveolitis richt zich voornamelijk op het vermijden van blootstelling aan de uitlokkende stoffen. Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:

Vermijden van blootstelling
Het is cruciaal om contact met allergenen te minimaliseren. Werkplekken waar stof van dierlijke of plantaardige oorsprong aanwezig is, moeten goed geventileerd worden en het gebruik van beschermende ademhalingsapparatuur, zoals maskers, kan nuttig zijn. Het vermijden van werk dat blootstelling aan bekende allergenen met zich meebrengt, is de meest effectieve manier om de ziekte te voorkomen.

Aanpassen van de werkplek
Voor mensen die werken in omgevingen waar blootstelling aan allergenen onvermijdelijk is, kunnen aanpassingen in de werkplek helpen. Dit kan bijvoorbeeld het installeren van luchtreinigers, het verbeteren van ventilatiesystemen en het gebruik van afzuigsystemen omvatten.

Onderwijs en training
Werkgevers moeten werknemers bewust maken van de risico’s van blootstelling aan allergenen en hen trainen in het herkennen van vroege symptomen van allergische alveolitis. Regelmatig onderwijs over het veilig omgaan met stoffen en het belang van persoonlijke beschermingsmiddelen is essentieel.

Gezondheidsmonitoring
Regelmatige medische controles en longfunctietests voor werknemers in risicovolle omgevingen kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van symptomen. Vroege detectie kan leiden tot tijdige interventie en vermindert het risico op ernstigere vormen van de ziekte.

Persoonlijke hygiëne
Het handhaven van goede persoonlijke hygiëne, zoals het regelmatig wassen van handen en gezicht, kan helpen om allergenen te verminderen die mogelijk zijn ingeademd of op de huid terecht zijn gekomen.

Preventieve medische zorg
Bij mensen met een voorgeschiedenis van allergische reacties of andere ademhalingsproblemen kan preventieve zorg, waaronder het gebruik van preventieve medicatie zoals antihistaminica of corticosteroïden, nuttig zijn. Dit moet altijd worden besproken met een arts.

Leven met extrinsieke allergische alveolitis

Extrinsieke allergische alveolitis (EAA), ook bekend als hypersensitieve pneumonitis, is een ontstekingsreactie in de longen veroorzaakt door herhaalde blootstelling aan organische stoffen of chemische stoffen. Het beheer van deze aandoening vereist een combinatie van blootstellingsvermijding, medische zorg en leefstijlaanpassingen.

Vermijden van blootstelling en leefomgeving aanpassen

Een van de belangrijkste stappen in het omgaan met EAA is het identificeren en vermijden van de stoffen die de longirritatie veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld schimmels, vogelstof of bepaalde chemische dampen zijn. Het gebruik van luchtreinigers en het verbeteren van ventilatie in de woon- en werkomgeving kan helpen om de blootstelling te verminderen.

In ernstige gevallen kan het nodig zijn om de werkomgeving te veranderen of zelfs van beroep te wisselen als blootstelling aan de allergenen onvermijdelijk is. Patiënten moeten ook beschermende apparatuur, zoals ademhalingsmaskers, dragen in risicovolle situaties.

Medische behandeling en ademhalingsondersteuning

Bij acute symptomen kunnen corticosteroïden worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen. Chronische gevallen vereisen regelmatige longfunctietests om de progressie van de ziekte te monitoren.

Fysiotherapie kan helpen om de longcapaciteit te verbeteren en ademhalingsoefeningen kunnen de symptomen verlichten. Voor patiënten met ernstige ademhalingsproblemen kan zuurstoftherapie nodig zijn. Regelmatige opvolging door een longarts is essentieel om de aandoening goed te beheren.

Misvattingen rond extrinsieke allergische alveolitis

Extrinsieke allergische alveolitis (EAA) is een ontstekingsziekte van de longen die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op ingeademde stoffen, zoals schimmels, bacteriën of stofdeeltjes. Deze aandoening wordt vaak over het hoofd gezien en verkeerd begrepen, wat kan leiden tot vertraagde diagnoses en onbehandelde symptomen. Er zijn verschillende misvattingen over deze ziekte die zowel de patiënten als de zorgverleners kunnen beïnvloeden.

Extrinsieke allergische alveolitis is een zeldzame ziekte

Veel mensen denken dat extrinsieke allergische alveolitis een zeldzame ziekte is, maar dit is niet het geval. Hoewel de aandoening misschien niet zo bekend is als andere longziekten, komt het wereldwijd vaker voor dan vaak wordt gedacht. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de blootstelling aan specifieke allergenen, zoals in de landbouw, op boerderijen of bij het werken met huisdieren. In sommige gevallen kan de ziekte zelfs voorkomen bij mensen zonder een duidelijke blootstelling aan risicofactoren. De aandoening wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd als andere longproblemen, wat bijdraagt aan de misvatting van zeldzaamheid.

EAA is altijd gemakkelijk te herkennen door symptomen

Er is een misverstand dat extrinsieke allergische alveolitis altijd duidelijk herkenbare symptomen vertoont. Hoewel hoesten, kortademigheid en koorts vaak voorkomen, kunnen de symptomen variëren, vooral in de vroege stadia van de ziekte. Sommige patiënten ervaren milde symptomen die moeilijk te onderscheiden zijn van andere luchtwegaandoeningen, zoals een verkoudheid of griep. Dit maakt het voor artsen lastig om een tijdige diagnose te stellen, wat kan leiden tot verergering van de aandoening. In sommige gevallen kunnen mensen zelfs jarenlang met EAA leven zonder dat ze zich ervan bewust zijn.

Alleen rokers krijgen extrinsieke allergische alveolitis

Er bestaat een misvatting dat extrinsieke allergische alveolitis alleen voorkomt bij rokers of mensen die langdurig blootgesteld zijn aan rook. Dit is niet waar. EAA wordt veroorzaakt door allergische reacties op specifieke stoffen, zoals schimmels, bacteriën of stofdeeltjes, en heeft niets te maken met roken. Iedereen die herhaaldelijk wordt blootgesteld aan deze stoffen, kan de aandoening ontwikkelen, ongeacht hun rookgewoonten. In sommige gevallen kan zelfs een kortdurende blootstelling aan hoge concentraties van deze allergenen leiden tot een acute episode van EAA.

EAA is hetzelfde als astma

Er wordt vaak gedacht dat extrinsieke allergische alveolitis en astma dezelfde aandoening zijn, maar dit is een misverstand. Hoewel beide aandoeningen longen en ademhaling beïnvloeden, zijn ze heel verschillend. Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen die meestal gepaard gaat met vernauwing van de luchtwegen en piepende ademhaling. Extrinsieke allergische alveolitis daarentegen is een ontsteking van de longblaasjes die optreedt door een allergische reactie op ingeademde stoffen. Bij EAA kan er schade aan het longweefsel optreden, wat niet het geval is bij astma. De behandeling en benadering van beide aandoeningen verschillen dan ook sterk.

Als je geen symptomen hebt, betekent dit dat je geen extrinsieke allergische alveolitis hebt

Een andere misvatting is dat als er geen duidelijke symptomen van extrinsieke allergische alveolitis zijn, je de ziekte niet hebt. Dit is niet altijd het geval, aangezien sommige mensen een chronisch latente vorm van de ziekte kunnen hebben, waarbij de symptomen in de vroege stadia subtiel of zelfs afwezig zijn. De ziekte kan zich in een sluipend tempo ontwikkelen, waardoor het moeilijk is om het in de beginfase te detecteren. In dergelijke gevallen is het essentieel om regelmatig een arts te raadplegen voor bloedonderzoeken en beeldvormende onderzoeken om de ziekte in een vroeg stadium op te sporen.

Extrinsieke allergische alveolitis geneest vanzelf zonder behandeling

Een misvatting over extrinsieke allergische alveolitis is dat de aandoening vanzelf geneest zodra de blootstelling aan het allergeen stopt. Hoewel het stoppen van de blootstelling aan de veroorzakende stof belangrijk is, betekent dit niet dat de ziekte vanzelf geneest. In feite kan onbehandelde EAA leiden tot chronische longziekte en blijvende schade aan de longen. Het is essentieel om medische behandeling te zoeken, die kan bestaan uit het gebruik van medicijnen, zoals corticosteroïden, om de ontsteking te verminderen en verdere schade te voorkomen. Zonder de juiste behandeling kan de ziekte progressief worden en uiteindelijk leiden tot ernstige ademhalingsproblemen.

Er is geen verband tussen extrinsieke allergische alveolitis en andere ziekten

Er wordt vaak gedacht dat extrinsieke allergische alveolitis een geïsoleerde aandoening is die geen verband houdt met andere ziekten. Dit is een misverstand, aangezien EAA kan leiden tot of verergeren van andere ademhalingsproblemen, zoals longeninfecties of zelfs ziekenhuisinfecties. Bovendien kunnen mensen met een verzwakt immuunsysteem of een geschiedenis van andere aandoeningen, zoals mentale gezondheidproblemen, een verhoogd risico lopen op ernstigere vormen van EAA. Het is belangrijk om het volledige medische plaatje te begrijpen bij het behandelen van EAA, aangezien het effect op het immuunsysteem en andere lichaamsdelen groter kan zijn dan alleen de longen.

EAA kan gemakkelijk worden behandeld met alleen rust en medicatie

Er is een misverstand dat extrinsieke allergische alveolitis eenvoudig kan worden behandeld met alleen rust en medicatie. Hoewel medicatie een essentieel onderdeel van de behandeling kan zijn, is het vaak niet voldoende om de ziekte volledig onder controle te krijgen. Het vermijden van de oorzaak van de allergie is cruciaal, maar soms kan dit erg moeilijk zijn, vooral als de patiënt in een omgeving woont of werkt waar de blootstelling aan allergenen onvermijdelijk is. Het is belangrijk om naast medicatie ook andere behandelmethoden te overwegen, zoals fysiotherapie en longrevalidatie, om het herstel te bevorderen en verdere complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Overgevoeligheidspneumonitis: Longontsteking