Roetschorsziekte: boomziekte gevaarlijk voor mensen

Roetschorsziekte is een zeldzame boomziekte veroorzaakt door een schimmel. Besmetting met deze schimmel leidt uiteindelijk tot het afsterven van de boom. Niet alleen ontstaat hierdoor het gevaar van het afbreken van takken en het omvallen van de boom, veelvuldig contact met sporen van de schimmel kan bij mensen ook leiden tot longproblemen. Meer specifiek bestaat de kans op het ontwikkelen van de longaandoening extrinsieke allergische alveolitis (EAA).

Roetschorsziekte

• Wat is roetschorsziekte?
• Roetschorsziekte in Nederland
• Effecten op de gezondheid van mensen
• Vermoeden van roetschorsziekte?

Wat is roetschorsziekte?

Er wordt van roetschorsziekte bij bomen gesproken wanneer een boom besmet is met de schimmel Cryptostroma corticale, een zakjeszwam. In het Engels wordt de boomziekte sooty bark disease genoemd. Besmetting vindt plaats wanneer sporen van de schimmel doordringen via wonden en gebroken takken. Onder de schors van de boom kan de schimmel zich erg snel uitbreiden, vooral bij extreem warm en droog weer. Vooral esdoorns lijken gevoelig voor besmetting met deze schimmel. De eerste tekenen van een besmetting zijn aantastingen van de bast en het cambium in de vorm van vlekjes en een slijmafscheiding. De bladeren worden vaak wit/geel. De boom zal in de nazomer in rap tempo verwelken waarna eerst de kroon en later de hele boom afsterft. Nadere inspectie van de schors van de boom zal leiden tot de ontdekking van zwarte of zwartgrijze sporen. Hieraan dankt de boomziekte zijn naam. Onderzoek in een laboratorium kan de diagnose bevestigen.

Roetschorsziekte in Nederland

Omdat roetschorsziekte gevaarlijk kan zijn voor mensen zijn gemeenten extra alert op tekenen van de ziekte bij bomen. Gelukkig komt het niet veel voor. De ziekte werd in 2014 vastgesteld in de gemeente Stede Broec (Noord-Holland) en Mill (Noord-Brabant), in 2015 in 's-Heerenberg (Gelderland) en in 2016 in Utrecht. In 2018 werd het probleem opnieuw geconstateerd in 's-Heerenberg. Wordt een besmetting bij een controle vastgesteld dan zal direct worden overgegaan tot kap. Versnippering zal dan niet in de openbare ruimte worden uitgevoerd om stofwolken met sporen te voorkomen. Het komt ook wel voor dat de ziekte wordt aangetroffen in kachelhout en dat niet meer te achterhalen is waar de betreffende boom gestaan heeft.

Effecten op de gezondheid van mensen

Bij veelvuldige en langdurige blootstelling aan de schimmel Cryptostroma corticale kunnen bij mensen ernstige gezondheidsklachten ontstaan. Het gaat om extrinsieke allergische alveolitis (EAA), een type ontsteking in en rond de longblaasjes door een late allergische reactie op geïnhaleerde organisch stof. Wie last krijgt van de acute vorm van deze aandoening heeft symptomen als benauwdheid, hoesten, koorts en algemene malaise. Bij de chronische vorm ontstaat geleidelijk aan een steeds erger wordende kortademigheid en kan gewichtsverlies optreden.

De acute vorm van EAA geneest binnen een aantal weken na beëindiging van de blootstelling. De chronische vorm kan leiden tot blijvende invaliditeit. EAA is erkend als beroepsziekte die voorkomt bij onder andere mensen werkzaam in de agrarische sector.

Vermoeden van roetschorsziekte?

Wanneer je op basis van uiterlijke kenmerken het vermoeden hebt dat een boom besmet is met de roetschorsziekte dan kun je het beste direct contact opnemen met de gemeente. Zowel vanwege het gevaar voor de volksgezondheid als het gevaar van afsterven en omvallen van de boom zal hier doorgaans met spoed op gereageerd worden. Constatering van roetschorsziekte zal leiden tot het kappen van de betreffende boom en inspectie van overige bomen in de omgeving.

Mensen die in de omgeving wonen van een boom waarbij de schimmel Cryptostroma corticale is aangetroffen zullen doorgaans door de gemeente geïnformeerd worden. Wie klachten van de luchtwegen heeft en vermoedt dat er een verband bestaat wordt aangeraden contact op te nemen met de huisarts of de GGD voor nader onderzoek. De ziekte is zo zeldzaam dat de symptomen niet landelijk geadministreerd worden door bijvoorbeeld het RIVM.