Geneesmiddel geïnduceerde longaandoening

Een longaandoening die voortkomt uit medicatie, ook wel bekend als een geneesmiddel-geïnduceerde longaandoening, is geen op zichzelf staande longaandoening. De luchtwegproblemen zijn namelijk het gevolg van een slechte reactie op het gebruik van een medicijn. Veel medicijnen veroorzaken mogelijk een allergische reactie met luchtwegproblemen als gevolg. Afhankelijk van de medicatiesoort kunnen symptomen optreden zoals hoesten, een piepende ademhaling, kortademigheid of andere longgerelateerde klachten. Over het aantal patiënten met een longaandoening die voortkomt uit medicatie zijn geen exacte cijfers bekend, maar mogelijk zijn meer patiënten getroffen dan verwacht.

• Epidemiologie en prevalentie van geneesmiddel-geïnduceerde longaandoeningen
• Oorzaken geneesmiddel-geïnduceerde longaandoening: Medicatiegebruik
• Symptomen van de luchtwegproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose aan de longen
• Complicaties
• Risicofactoren en preventie

Epidemiologie en prevalentie van geneesmiddel-geïnduceerde longaandoeningen

Anno augustus 2024 blijven geneesmiddel-geïnduceerde longaandoeningen een belangrijke oorzaak van luchtwegproblemen bij patiënten die bepaalde medicatie gebruiken. De prevalentie is moeilijk exact te bepalen, maar het probleem is waarschijnlijk onderschat. De incidentie kan variëren afhankelijk van de soort medicatie en de populatie die deze gebruikt. Artsen zijn zich steeds meer bewust van deze mogelijke complicatie, wat leidt tot een toenemend aantal gerapporteerde gevallen.

Oorzaken geneesmiddel-geïnduceerde longaandoening: Medicatiegebruik

Wanneer een patiënt medicatie gebruikt, zoals bepaalde soorten antibiotica, chemotherapiemedicatie, hartmedicatie en illegale drugs, kan dit leiden tot longbeschadiging. Hierbij zijn geen specifieke risicofactoren bekend. Medicatiegebruik kan leiden tot verschillende longaandoeningen, waaronder:

• allergische reacties - astma, overgevoeligheidspneumonitis (longontsteking door inademen van stoffen), of eosinofielenpneumonie
• Alveolaire bloeding: Bloeding in de longblaasjes (alveoli) in de longen
• Alveolitis: Longaandoening die optreedt na herhaalde inademing van stof van dierlijke of plantaardige oorsprong
• Bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• Granulomateuze longaandoening: Dit is een soort ontsteking in de longen
• Immunosuppressiva vernietigen gezond lichaamsweefsel, zoals bij systemische lupus erythematosus veroorzaakt door geneesmiddelen
• Interstitiële fibrose: Schade aan longweefsel (woekering van bindweefsel)
• Longoedeem: Vocht in de longen door linkerhartfalen
• Longvasculitis: Ontsteking van de bloedvaten van de longen
• Lymfeklierzwelling
• Mediastinitis: Zwelling en irritatie (ontsteking) van de borstkas tussen de longen
• Pleura-effusie: Vochtophoping tussen de weefsellagen die de longen en borstholte van elkaar scheiden

Symptomen van de luchtwegproblemen

De patiënt heeft bloederig sputum (bloederig slijm afkomstig van de luchtwegen). Ook moet hij hoesten en heeft hij koorts. Pijn op de borst komt eveneens voor. De patiënt lijdt tevens aan kortademigheid. Tot slot heeft hij een piepende ademhaling.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt krijgt een uitgebreid lichamelijk onderzoek bij de arts. De arts hoort via de stethoscoop (auscultatie) die hij op de borst en longen plaatst abnormale ademgeluiden. De diagnose is wel vrij lastig te stellen omdat de patiënt zich mogelijk met een grote variëteit van symptomen presenteert.

Diagnostisch onderzoek

Diagnostische onderzoeken omvatten een volledig bloedonderzoek, een CT-scan van de borstkas, een bronchoscopie, een longbiopsie (in zeldzame gevallen), een longfunctieonderzoek (spirometrie), een thoracentese (aanprikken van de pleuraholte bij de aanwezigheid van pleuravocht) en een thoraxfoto (radiografisch onderzoek van de borstkas).

Differentiële diagnose

De differentiële diagnoses omvatten een interstitiële longziekte (littekens en ontstekingen in de longen) geassocieerd met een collagene vaataandoening, longembolie (afsluiting van slagader in longen), primaire pulmonale hypertensie en secundaire pulmonale hypertensie.

Behandeling

Indien mogelijk stopt de patiënt met het nemen van het geneesmiddel dat het luchtwegprobleem veroorzaakt. Dit bespreekt de patiënt uiteraard eerst met de arts. Andere behandelingen zijn afhankelijk van de specifieke symptomen. Zuurstoftherapie en anti-inflammatoire geneesmiddelen (steroïden) zijn enkele behandelingsmethoden die de arts na de diagnose best zo spoedig mogelijk opstart bij de patiënt om bijkomende luchtweginfecties te voorkomen. Stoppen met roken is daarnaast eveneens aanbevolen, omdat dit de symptomen mogelijk verergert.

Prognose aan de longen

Acute symptomen van een luchtwegprobleem verdwijnen meestal binnen 48 tot 72 uur nadat de patiënt gestopt is met het geneesmiddel. Chronische symptomen hebben soms een langere hersteltijd nodig. Sommige geneesmiddel-geïnduceerde longaandoeningen, zoals longfibrose (littekenvorming in de longen met kortademigheid), verdwijnen nooit.

Complicaties

Mogelijke complicaties zijn ademhalingsfalen (ernstige aandoening met langzame ademhaling), diffuse interstitiële longfibrose, pulmonale hypertensie, longembolie, pneumothorax (klaplong) en hypoxemie (laag zuurstofgehalte in het bloed). Het meten van hypoxemie gebeurt via een pulsoximetrie. Af en toe treedt de dood op, vooral wanneer de behandeling niet tijdig gestart is.

Risicofactoren en preventie

Hoewel specifieke risicofactoren voor geneesmiddel-geïnduceerde longaandoeningen moeilijk te identificeren zijn, speelt genetische predispositie mogelijk een rol. Preventie is voornamelijk gericht op het zorgvuldig monitoren van patiënten die bekende risicomedicatie gebruiken. Regelmatige longfunctietests en het bespreken van eventuele nieuwe symptomen met de arts kunnen helpen bij vroege detectie. Daarnaast is het belangrijk om patiënten te waarschuwen voor de mogelijke bijwerkingen van hun medicatie.

Lees verder

• Longgezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctie