Maffucci-syndroom: Afwijkingen aan botten en huid

Het Maffucci-syndroom is een uiterst zeldzame aandoening waarbij de patiënt goedaardige kraakbeengezwellen (enchondromen), skeletmisvormingen en huidafwijkingen heeft. De aandoening brengt afwijkingen en misvormingen met zich mee, waarvoor enkele medische behandelingen beschikbaar zijn. Af en toe groeit een goedaardig enchondroom toch uit tot kanker, dus regelmatige controleonderzoeken door diverse artsen zijn nodig. De aandoening werd voor het eerst beschreven door de arts Maffucci in 1881.

• Synoniemen Maffucci-syndroom
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Afwijkingen aan botten en huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met Maffucci-syndroom
• Medische opvolging en screening
• Pijnbeheer en fysieke aanpassingen
• Psychologische ondersteuning en levenskwaliteit
• Misvattingen rond het Maffucci-syndroom
• Het Maffucci-syndroom is alleen gerelateerd aan de huid
• Mensen met het Maffucci-syndroom hebben altijd een kortere levensduur
• Het Maffucci-syndroom leidt altijd tot ernstige pijn
• Het Maffucci-syndroom is altijd erfelijk
• Het Maffucci-syndroom kan worden genezen
• Mensen met het Maffucci-syndroom hebben altijd zichtbare tumoren

Synoniemen Maffucci-syndroom

Het Maffucci-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• chondrodysplasia met hemangioom
• chondroplasia angiomatosis
• dyschondroplasia en cavernous hemangioom
• enchondromatose met hemangiomata
• hemangiomata met dyschondroplasia
• hemangiomatose chondrodystrophica
• Kast-syndroom
• Multiple angiomen en endochondromen

Epidemiologie

Het Maffucci-syndroom is zeer zeldzaam. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn wereldwijd enkele honderden patiënten gerapporteerd. De aandoening heeft geen seksuele, raciale of geografische voorliefde. De symptomen komen tot slot meestal tot uiting rond vijfjarige leeftijd.

Oorzaken

Bij de meeste patiënten met het Maffucci-syndroom is de aandoening het gevolg van mutaties (= veranderingen) in het IDH1- of IDH2-gen. Het Maffucci-syndroom is niet erfelijk.

Risicofactoren

Er zijn geen specifieke risicofactoren geïdentificeerd die het ontstaan van het Maffucci-syndroom beïnvloeden. De aandoening lijkt spontaan te ontstaan zonder duidelijke uitlokkende factoren.

Symptomen: Afwijkingen aan botten en huid

De symptomen van het syndroom zijn aanwezig bij de geboorte, maar de symptomen zijn vaak pas duidelijk rond vijfjarige leeftijd. Het Maffucci-syndroom is een ziekte die vooral de botten en de huid aantast.

Botten

De patiënt heeft meerdere enchondromen. Dit zijn goedaardige gezwellen van het kraakbeen die zich ontwikkelen in de botten. Deze tumoren ontstaan meestal in de botten van de ledematen, vooral in de botten van de handen en voeten. Ze ontstaan evenwel af en toe ook in de schedel, in de ribben en in de botten van de wervelkolom (wervels). Enchondromen leiden tot ernstige botmisvormingen, verkorte ledematen en breuken. Door de botmisvormingen hebben patiënten met deze aandoening meestal een kort gestalte en onderontwikkelde spieren. Af en toe treedt scoliose op, een zijdelingse kromming van de wervelkolom. Patiënten die ernstig zijn getroffen, hebben moeite met lopen en problemen met het manipuleren van objecten.

Huid

Verder zijn in de huid rode of paarse gezwellen waarin zich hemangiomen (goedaardig gezwel uitgaande van de bloedvaten) bevinden. Patiënten met het Maffucci-syndroom hebben soms lymfangiomen (goedaardige gezwellen vaak in hoofd, nek of mond) die overal op het lichaam mogelijk zijn. Deze goedaardige bloedvatgezwellen bevatten lymfevocht en gaan uit van de lymfevaten. Baby's komen soms ook ter wereld met café-au-lait-vlekken (koffie-met-melk-vlekken op de huid).

Alarmsymptomen

Bij patiënten met het Maffucci-syndroom moeten de volgende symptomen bijzondere aandacht krijgen:

Onverwachte toename of verandering in grootte van huidafwijkingen
Nieuwe, snelgroeiende botknobbels of pijn in de botten
Verandering in looppatroon of mobiliteit
Onverklaarbare symptomen van pijn of zwelling in de botten

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts maakt een röntgenfoto van de plaatsen waar enchondromen voorkomen. Daarnaast is een biopsie nuttig wanneer de röntgenfoto verdachte gebieden onthult. Met een CT-scan en/of MRI-scan beoordeelt de arts de letsels en de omringende zachte weefsels.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen hebben een gelijkaardige symptomenreeks als het Maffucci-syndroom:

• Een Kaposisarcoom (tumor op huid, in slijmvliezen en organen)
• Het Blue Rubber Bleb Nevus Syndroom
• Het Proteus Syndroom (ziekte met overgroei van organen en weefsels)
• Klippel-Trenaunay-Weber Syndroom
• Ziekte van Ollier (hierbij treden geen huidafwijkingen op)

Behandeling aandoening

Dit syndroom is niet te genezen, maar diverse behandelingstechnieken zijn mogelijk om de misvormingen te verhelpen. De arts is bijvoorbeeld in staat om de huidletsels te injecteren met een product waardoor de letsels krimpen. Een operatieve verwijdering van deze letsels behoort eveneens tot de mogelijkheden. Eventueel is een orthopedische operatie nodig voor het corrigeren van de skeletafwijkingen. Bovendien controleert de arts regelmatig de eventuele veranderingen in de huid en de botletsels via radiografisch onderzoek (röntgenfoto’s). Hierbij werken een orthopedisch chirurg en een dermatoloog samen.

Prognose

Bij een aantal patiënten groeien de initieel goedaardige enchondromen uit tot kwaadaardige tumoren. Dit vindt vooral plaats bij patiënten met botkanker aan voornamelijk de schedel. Deze kwaadaardige nieuwvorming is dan gekend als een “chondrosarcoom” (kwaadaardig gezwel uitgaande van kraakbeenweefsel). Patiënten met het Maffucci-syndroom hebben ook een verhoogd risico op het krijgen van andere kankers, zoals eierstokkanker of leverkanker. Patiënten met het Maffucci-syndroom hebben voorts meestal een normale levensduur. De intelligentie is eveneens onaangetast. De omvang van de lichamelijke beperking is variabel, de meeste patiënten vertonen geen ernstige beperkingen in het dagelijks leven.

Complicaties

Bij patiënten met het Maffucci-syndroom kunnen de volgende complicaties optreden:

• Ontwikkeling van chondrosarcomen (kwaadaardige tumoren van kraakbeen)
• Verhoogd risico op andere vormen van kanker zoals eierstokkanker en leverkanker
• Ernstige botmisvormingen die leiden tot problemen met mobiliteit en functioneren

Preventie

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen voor het Maffucci-syndroom, aangezien de aandoening niet te voorkomen is door het vermijden van risicofactoren. Regelmatige medische controles zijn echter belangrijk om veranderingen en mogelijke complicaties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Praktische tips voor het leven / omgaan met Maffucci-syndroom

Medische opvolging en screening

Maffucci-syndroom vereist regelmatige monitoring vanwege de kans op kwaadaardige tumoren. Periodieke beeldvorming, zoals röntgenfoto's en MRI-scans, helpt om abnormale botgroei of kanker in een vroeg stadium te detecteren.

Pijnbeheer en fysieke aanpassingen

Botafwijkingen en misvormingen kunnen pijn veroorzaken en de mobiliteit beperken. Patiënten kunnen baat hebben bij fysiotherapie, pijnstillers en soms orthopedische ingrepen om de functionaliteit te verbeteren. Het gebruik van hulpmiddelen, zoals aangepaste schoenen of braces, kan het dagelijks leven vergemakkelijken.

Psychologische ondersteuning en levenskwaliteit

Leven met Maffucci-syndroom kan emotioneel belastend zijn vanwege uiterlijke veranderingen of functionele beperkingen. Steun van een psycholoog, lotgenotengroepen en aanpassingen op het werk of op school kunnen helpen om een positieve levenskwaliteit te behouden.

Misvattingen rond het Maffucci-syndroom

Het Maffucci-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die wordt gekarakteriseerd door de aanwezigheid van hemangiomen (goedaardige tumoren van de bloedvaten) en chondromen (goedaardige kraakbeentumoren). Ondanks dat het een zeldzame aandoening is, bestaan er verschillende misvattingen over de symptomen en behandelingsmogelijkheden van het syndroom. Hieronder worden enkele van deze misvattingen besproken.

Het Maffucci-syndroom is alleen gerelateerd aan de huid

Hoewel het Maffucci-syndroom vaak gepaard gaat met huidafwijkingen zoals hemangiomen, is de aandoening niet beperkt tot de huid. Patiënten kunnen ook interne tumoren ontwikkelen, zoals chondromen, die kraakbeen aantasten. De aandoening kan dus meerdere systemen in het lichaam beïnvloeden, niet alleen de huid. Het is belangrijk om deze interne complicaties op te sporen via beeldvormende onderzoeken, die kunnen helpen bij het identificeren van tumoren die niet zichtbaar zijn op de huid.

Mensen met het Maffucci-syndroom hebben altijd een kortere levensduur

Er wordt vaak gedacht dat het Maffucci-syndroom altijd gepaard gaat met een kortere levensverwachting. Dit is echter niet het geval. De levensduur van een patiënt hangt af van de ernst van de aandoening en de complicaties die zich voordoen. Sommige mensen met het Maffucci-syndroom kunnen een vrijwel normale levensduur bereiken, vooral wanneer complicaties tijdig worden behandeld. Bij sommige gevallen kunnen er complicaties optreden zoals pijn, die het dagelijks leven kunnen beïnvloeden, maar deze hoeven de levensverwachting niet significant te verkorten.

Het Maffucci-syndroom leidt altijd tot ernstige pijn

Hoewel sommige patiënten met het Maffucci-syndroom pijn ervaren door tumoren die op zenuwen of andere structuren drukken, betekent dit niet dat iedereen met deze aandoening hevige pijn heeft. De intensiteit van de pijn kan sterk variëren, en sommige mensen ervaren slechts milde of geen pijn. Behandeling van de symptomen kan helpen de pijn te beheersen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van medicijnen zoals geneesmiddelen die specifiek gericht zijn op pijnverlichting.

Het Maffucci-syndroom is altijd erfelijk

Hoewel het Maffucci-syndroom vaak als erfelijk wordt beschouwd, is dit niet altijd het geval. In sommige gevallen kan de aandoening optreden als gevolg van een spontane genetische mutatie, zonder dat er een familiegeschiedenis van het syndroom is. Dit maakt het mogelijk dat de aandoening zich zonder duidelijke erfelijke reden ontwikkelt. Voor patiënten die zich zorgen maken over erfelijkheid, kan alvleesklier gerelateerd genetisch advies nuttig zijn, vooral wanneer de aandoening invloed heeft op de hormoonproductie of andere interne organen.

Het Maffucci-syndroom kan worden genezen

Er is geen genezing voor het Maffucci-syndroom, maar de symptomen kunnen wel beheerd worden. Chirurgie kan worden toegepast om tumoren te verwijderen, en andere behandelingen kunnen worden ingezet om de symptomen te verlichten. Er wordt echter vaak ten onrechte gedacht dat de aandoening volledig te genezen is, terwijl de focus eerder ligt op het beheersen van de symptomen door middel van een op maat gemaakte behandelingsstrategie die mogelijk ook medicatie omvat voor symptomatische verlichting.

Mensen met het Maffucci-syndroom hebben altijd zichtbare tumoren

Hoewel het Maffucci-syndroom vaak gepaard gaat met zichtbare tumoren, zoals hemangiomen en chondromen, zijn de tumoren niet altijd onmiddellijk zichtbaar. Sommige tumoren kunnen diep in het lichaam zitten, waardoor ze niet direct opvallen. Dit betekent dat de aandoening in sommige gevallen moeilijker te herkennen is, vooral in de vroege stadia. Het uitvoeren van regelmatige beeldvormende onderzoeken kan essentieel zijn om interne tumoren vroegtijdig te detecteren, zelfs als ze geen externe symptomen veroorzaken.