Rodehond (rubella): Huiduitslag gezicht, romp, armen, benen

Rodehond is een virale infectie die zich kenmerkt door een rozerode huiduitslag die zich vanaf het gezicht verspreidt naar de romp en vervolgens naar de armen en benen. Na enkele dagen verdwijnt deze aandoening meestal zonder ernstige gevolgen. Congenitale rodehond kan optreden wanneer een zwangere vrouw het virus doorgeeft aan haar baby, wat kan leiden tot ernstige gevolgen zoals een miskraam of aangeboren afwijkingen. Sinds de introductie van het vaccin tegen rodehond in 1974 komt de ziekte veel minder vaak voor.

• Synoniemen van rodehond
• Epidemiologie: Vermindering door vaccinatie
• Oorzaken: Infectie door het rubellavirus
• Symptomen: Huiduitslag en algemene klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van rodehond
• Complicaties van rodehond
• Preventie van rodehond

Synoniemen van rodehond

Rodehond is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• driedaagse mazelen
• rubella

Epidemiologie: Vermindering door vaccinatie

De meeste kinderen worden ingeënt tegen mazelen, bof en rodehond, wat de frequentie van rodehond aanzienlijk heeft verminderd. Na vaccinatie bouwt bijna iedereen immuniteit op tegen het rubellavirus, wat betekent dat de ziekte zeldzaam is geworden. Bij sommige volwassenen kan de immuniteit afnemen, waardoor ze minder goed beschermd zijn. Daarom wordt aanbevolen dat zwangere vrouwen en andere volwassenen mogelijk een booster ontvangen om hun bescherming te versterken. In gebieden zonder uitgebreide vaccinatieprogramma's, zoals in sommige ontwikkelingslanden en afgelegen eilanden, kan de prevalentie van rodehond nog steeds hoger zijn.

Oorzaken: Infectie door het rubellavirus

Virus

Rodehond wordt veroorzaakt door het rubellavirus, dat zich verspreidt via de lucht of nauw contact. Een persoon met rodehond is besmettelijk vanaf ongeveer tien dagen voor de huiduitslag verschijnt tot ongeveer een tot twee weken nadat de uitslag verdwenen is. Dit betekent dat de infectie vaak kan worden verspreid voordat de persoon zich bewust is van de ziekte.

Rodehond versus mazelen

Rodehond (rubella) verschilt van de mazelen (rubeola), hoewel beide ziekten vergelijkbare huiduitslagen kunnen vertonen. Ze worden veroorzaakt door verschillende virussen. Rubella is minder besmettelijk en minder ernstig dan mazelen. Mazelen, veroorzaakt door het mazelenvirus, gaat vaak gepaard met ernstige symptomen zoals oogbindvliesontsteking (conjunctivitis) en uitgebreide huiduitslag.

Symptomen: Huiduitslag en algemene klachten

De incubatietijd van rodehond bedraagt doorgaans tussen de 12 en 23 dagen na besmetting. Symptomen kunnen lichte koorts (38,9 °C of hoger), hoofdpijn, pijnlijke gewrichten (vooral bij jonge vrouwen), gezwollen oksels, een verstopte neus of loopneus en zwakte omvatten. Ongeveer de helft van de patiënten ontwikkelt een rozerode huiduitslag of een maculopapulaire uitslag die begint op het gezicht en zich verspreidt naar de romp en de armen en benen. Huidirritatie aan de handpalmen en voetzolen kan ook optreden. Bij baby's is vaak een huiduitslag merkbaar. Andere symptomen kunnen blauwe plekken (zeldzaam), oogontsteking (bloeddoorlopen ogen), en spierpijn of gewrichtspijn omvatten. Sommige patiënten, vooral kinderen, kunnen asymptomatisch zijn of milde symptomen hebben die niet direct worden gekoppeld aan rodehond.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose wordt vaak gesteld door een grondig lichamelijk onderzoek. Belangrijke aanwijzingen zijn vergrote en gevoelige lymfeklieren in de nek, achter de oren en aan de basis van de schedel. De arts observeert de karakteristieke uitslag die begint op het gezicht en zich verspreidt naar de romp en de extremiteiten.

Diagnostische onderzoeken

Voor bevestiging van de diagnose kunnen verschillende tests worden uitgevoerd. Een uitstrijkje van de neus of keel kan worden genomen en naar het laboratorium worden gestuurd voor verder onderzoek. Een volledig bloedonderzoek kan ook nuttig zijn om te bepalen of iemand beschermd is tegen het virus. Zwangere vrouwen die niet beschermd zijn, krijgen doorgaans een vaccin om de risico's voor hun ongeboren kind te minimaliseren.

Differentiële diagnoses

Rodehond kan worden verward met andere aandoeningen, zoals:

• herpesvirusinfecties
• mazelen
• parvovirus B19-infectie
• roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag)
• West-Nijlvirus (infectie die soms neurologische symptomen vertoont)
• ziekte van Kawasaki
• juveniele reumatoïde artritis (auto-immuun aandoening met gewrichtsontstekingen)
• huidreacties op geneesmiddelen
• klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts)
• pediatrische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• pediatrische cytomegalovirus besmetting
• pediatrische Mycoplasma-infecties
• pediatrische syfilis
• toxoplasmose

Behandeling

De behandeling van rodehond is meestal symptomatisch. Paracetamol kan worden gebruikt om de koorts te verlagen en ongemak te verlichten. Bij congenitale rubella kan het nodig zijn om de pasgeborene te behandelen voor eventuele aangeboren afwijkingen die voortkomen uit de infectie.

Prognose van rodehond

Rodehond heeft doorgaans een milde prognose voor de meeste patiënten. Na een infectie ontwikkelt de persoon levenslange immuniteit tegen de ziekte.

Complicaties van rodehond

Ongeboren kind

Als een zwangere vrouw rodehond heeft, kan dit leiden tot ernstige gevolgen voor de baby, zoals een miskraam of een doodgeboren kind. Het risico voor de foetus is het hoogst tijdens het eerste trimester van de zwangerschap, maar blootstelling aan het virus later in de zwangerschap kan ook schadelijk zijn.

Geboren kind

Bij een geboren kind kan rodehond leiden tot aangeboren afwijkingen, zoals aangeboren hartafwijkingen, doofheid, groeivertraging, cataract, verstandelijke beperkingen, en afwijkingen in andere organen. In zeldzame gevallen kan rodehond ook leiden tot middenoorontsteking (otitis media) of ontsteking van de hersenen (encefalitis).

Volwassenen

Volwassenen kunnen artritis ontwikkelen, met name in de vingers, polsen en knieën. Deze gewrichtsontsteking verdwijnt meestal binnen een maand, maar kan in sommige gevallen langer aanhouden.

Preventie van rodehond

De meest effectieve manier om rodehond te voorkomen is vaccinatie. Het vaccin tegen rodehond wordt vaak gecombineerd met het vaccin tegen mazelen en bof in het zogenaamde MMR-vaccin. Dit vaccin wordt aanbevolen voor kinderen en wordt meestal toegediend op de leeftijd van 1 en 4 jaar. Volwassenen die niet zijn gevaccineerd of niet immuun zijn, kunnen ook profiteren van een boosterprik. Zwangere vrouwen die niet immuun zijn, dienen het vaccin te krijgen voordat ze zwanger worden om risico's voor de baby te vermijden.

Door de brede toepassing van het vaccin zijn ernstige gevallen van rodehond aanzienlijk verminderd. Regelmatige vaccinatie en opvolging zijn essentieel om de ziekte verder te controleren en uitbraken te voorkomen.

Lees verder

• Aangeboren rodehond (congenitale rubella) bij baby's
• Veel voorkomende besmettelijke huidaandoeningen