Dik bloed (hypercoagulabiliteit): Oorzaken van dikker bloed
Hypercoagulabiliteit is een aandoening waarbij het bloed dikker en plakkeriger is dan normaal. Een patiënt met deze bloedingsaandoening krijgt sneller te maken met overmatige bloedstolsels. Een afwijking in het stollingsproces ligt aan de basis van dik bloed. Door de bloedingsziekte is de beweging van zuurstof, hormonen en voedingsstoffen in het lichaam verstoord, waardoor ze geen weefsels en cellen bereiken. Hierdoor ontstaan lage zuurstofniveaus in de cellen hetgeen leidt tot hormonale en voedingstekorten. De patiënt kampt meestal met weinig symptomen, totdat zich een aanzienlijk bloedstolsel vormt. De behandeling voor dik bloed hangt af van de aandoening die het veroorzaakt. Meestal volstaan medicijnen in combinatie met veranderingen in de levensstijl voor het behandelen of voorkomen van bloedstolsels.
Oorzaken van dikker bloed
De oorzaken van dik bloed zijn aangeboren of komen later in het leven pas tot stand.
Bepaalde kankers
Polycythemia vera is een bloedkanker die ontstaat in het beenmerg, de plaats waar nieuwe bloedcellen ontwikkeld worden. Het beenmerg maakt bij deze aandoening te veel rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes aan, waardoor het bloed verdikt. De meeste patiënten met polycythemia vera hebben geen familiegeschiedenis van de ziekte, maar soms heeft wel meer dan één familielid dit type bloedkanker. Polycythemia vera komt vaker voor bij Joden van Oost-Europese afkomst.
Factor V Leiden
Factor V Leiden is een aandoening waarbij een genetische mutatie (wijziging) van de coagulatiecascade factor V tot stand komt. Hierdoor is het risico op
bloedstolsels verhoogd en dan vooral in de diepe aderen. Hierbij ontstaat een overmaat aan factor V-activiteit, met bloedstolling die de normale waarden overschrijdt, resulterend in verdikt bloed.
Protrombine-gen 20210A-mutatie
Patiënten met deze genetische aandoening hebben te veel van het bloedstollingseiwit Factor II (protrombine). Protrombine is één van de factoren die bloed correct laat stollen. Bij een overmaat aan protrombine heeft de patiënt meer kans op de vorming van een bloedstolsel.
Systemische lupus erythematosus
Systemische lupus erythematosus is een ontstekingsziekte die optreedt wanneer het immuunsysteem gezonde weefsels aanvalt omdat het denkt dat ze ziek zijn. Veel factoren dragen bij tot een bloedverdikking bij lupus, maar een auto-immune
ontsteking is de belangrijkste oorzaak is van een procoagulante activiteit. Procoagulanten zijn stoffen die eiwitten stimuleren die nodig zijn voor het stollingsproces.
Tekort aan C- en S-eiwitten
Patiënten met een tekort aan proteïne (eiwit) C of proteïne S hebben een hoger risico op het krijgen van bloedstolsels voor de rest van hun leven. Sommige patiënten met deze
aangeboren aandoening krijgen reeds een bloedstolsel op jonge leeftijd.
Waldenstrom macroglobulinemie
Waldenström macroglobulinemie is een zeldzaam type
non-Hodgkin-lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem), waarbij grote hoeveelheden van het eiwit macroglobuline worden geproduceerd. Wanneer de kankerachtige B-cellen te veel van dit eiwit aanmaken, ontstaat extreem dik bloed, wat leidt tot bloedstolsels.
Symptomen van dik bloed
Een hypercoagulabiliteitsprobleem is vaak asymptomatisch. Pas wanneer een bloedstolsel aanwezig is, zijn klachten aanwezig. Soms ontstaan wel klachten naast de bloedstolsels, zoals:
Alarmsymptomen
Bloedstolsels van onbekende oorsprong, herhaalde bloedstolsels en herhaalde miskramen zijn alarmsymptomen die mogelijk wijzen op dik bloed. Medisch advies is noodzakelijk.
Behandeling van verdikt bloed
De arts schrijft medicatie voor wanneer de patiënt een hoger risico loopt op bloedstolsels of wanneer de patiënt reeds een gevaarlijk bloedstolsel heeft:
- Antibloedplaatjestherapie: Deze medicijnen blokkeren de bloedplaatjes of de bloedcellen die verantwoordelijk zijn voor de stolling. Aspirine is een voorbeeld van antibloedplaatjestherapie.
- Anticoagulatietherapie: Deze geneesmiddelen remmen de bloedstolling op het niveau van de stollingsfactoren. Warfarine is een voorbeeld van een antistollingsmiddel.
Diverse veranderingen in de levensstijl verminderen het risico op stolsels en andere complicaties:
- actief blijven en regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
- geen langdurige periodes blijven zitten en de benen en voeten bewegen om het bloed te laten stromen
- gewicht verliezen bij overgewicht
- stoppen met roken
Prognose van hypercoagulabiliteit
Dik bloed alleen veroorzaakt geen complicaties, maar sommige medische aandoeningen die geassocieerd zijn met dik bloed, tasten het leven van de patiënt aan. Patiënten met dik bloed hebben een groter risico op bloedstolsels in de bloedvaten en aders. Medicijnen en veranderingen in levensstijl zijn voor veel patiënten nuttig.
Complicaties: Bloedstolsels
Diep veneuze trombose
Aandoeningen met dikker bloed veroorzaken gedurende het hele leven mogelijke problemen. Ze veroorzaken bloedstolsels zoals een
diep veneuze trombose (DVT). Wanneer een bloedstolsel in een diepe ader optreedt, ervaart de patiënt pijn en circulatieproblemen rond het gebied waar het bloedstolsel is gevormd. Een diep veneuze
trombose komt vaak voor in de grote aderen diep in de onderbenen, maar de aandoening treedt soms ook elders op, zoals de dijen, de armen, de buik of het bekken.
Symptomen van een diep veneuze trombose zijn onder meer:
- een blauwe of witte huidverkleuring elders op het lichaam
- een geleidelijk begin van pijn
- krampen in de kuit
- pijn in de benen (beenpijn) bij het buigen van de voet of het strekken van het been
- zwelling, roodheid en warmte waar de diep veneuze trombose plaatsvindt (meestal het been)
Longslagaderembolie
Een
longslagaderembolie ontstaat wanneer een deel van de DVT loskomt of emboliseert vanaf het beginpunt en teruggaat naar het hart en de longen. Als dit afgebroken stukje stolsel de weg naar het hart en de longen bereikt en zich ophoopt, kan het bloed onvoldoende stromen waardoor de gasuitwisseling met de longen verstoord is.
Symptomen van een longslagaderembolie zijn onder andere:
Andere mogelijke en vaak ernstige complicaties van bloedstolsels zijn:
- een acuut nierletsel, als gevolg van een verstopping of een bloedstolsel van één of beide nieraders die het bloed van de nieren afvoeren.
- een beroerte als een bloedstolsel naar de hersenen beweegt en een slagader blokkeert die zuurstofrijk bloed naar de hersenen stuurt.
- een hartaanval als gevolg van een bloedstolsel in een kransslagader.