Schedelbreuk herkennen

De hersenen zijn een zeer belangrijk orgaan. Ze bevinden zich in de schedel, waar ze goed beschermd worden door het stevige pantser dat de schedel vormt. Binnenin de schedel bevinden de hersenen zich in een zak (de hersenvliezen) en drijven in hersenvocht. Bij het vallen op het hoofd of het hoofd stoten krijgt de schedel een klap te verwerken. Deze wordt vaak gelijkmatig over de botdelen verdeeld, waardoor de kracht van de klap afzwakt. Maar wanneer de inwerkende kracht erg groot is, kan er een schedelbreuk ontstaan. Een of meerdere botdelen lopen hierdoor een breuk op. Dit kan gevolgen hebben en schade aan de hersenen veroorzaken. Behandeling is soms noodzakelijk.

Het beschermende pantser: de schedel

De schedel bestaat uit 28 beenderen. Bij de geboorte zijn deze beenderen gescheiden door de fontanellen. Dit zijn zachte vliezen en maken het mogelijk om de beenderen over elkaar heen te laten schuiven. Dit is nodig om de geboorte mogelijk te maken, anders past de schedel niet door het nauwe geboortekanaal. Op volwassen leeftijd zijn deze fontanellen verhard en verbinden ze de beenderen met elkaar. Reeds op een leeftijd van anderhalf jaar beginnen de fontanellen al te verbenen.

De schedel is te vergelijken met een stevig en beschermend pantser. De hersenen worden aan de bovenzijde beschermd door 8 beenderen die een koepel vormen. Aan de voorzijde bevinden zich 14 beenderen die ook de kaak vormen. De vorm van de schedel zelf bestaat dus uit 22 beenderen, maar in totaal bevat de gehele schedel 28 beenderen.

Het hoofd stoten

Het komt helaas vaak voor: het hoofd stoten. Dit kan door vanuit gebukte houding omhoog te komen en ergens tegen aan te stoten, of kinderen die met het hoofd tegen elkaar aan botsen. Maar ook voetballers stoten nogal eens vaak hun hoofd. Aan de bal of aan een mede-of tegenspeler. Bovendien kan men door een ongeval een klap tegen het hoofd krijgen. Denk daarbij aan een sportongeval, een val op straat of een klap tegen het hoofd door lichamelijk geweld.

De hersenen worden goed beschermd door de stevige schedel. Bovendien bevinden de hersenen zich in een soort zak die uit drie lagen bestaat: de hersenvliezen. Deze zak is gevuld met hersenvocht waarin de hersenen drijven. Dit is allemaal extra bescherming voor de kwetsbare hersenen. Bij een klap tegen het hoofd wordt de scholgolf verspreidt over de gebogen beenderen van de schedel. Hiermee wordt de klap afgezwakt. De kracht van de klap of stoot kan door de gehele schedel verspreid en afgezwakt worden.

De hersenen kunnen bij een klap wel tegen de wand van de schedel aanklotsen. Dit kan soms een hersenschudding veroorzaken. De hersenen zijn dan als het ware voor korte tijd door elkaar geschud. Dit geeft klachten als misselijkheid, duizeligheid, verwardheid, concentratiestoornissen en soms geheugenverlies. In ernstige gevallen kan ook bewusteloosheid ontstaan.

Wat is een schedelbreuk?

Soms is de klap tegen het hoofd erg groot. De kracht kan dan niet over de beenderen verdeeld en afgezwakt worden. De inwerkende kracht is dan zo groot, dat er een schedelbreuk optreedt. De elasticiteit van het schedelbeen kan de klap niet verwerken en er treedt een breuk in het schedelbeen op.

Schedelbreuk herkennen

Een schedelbreuk is niet altijd duidelijk te herkennen. In ieder geval zal er pijn optreden. Vaak gaat een schedelbreuk gepaard met een hersenschudding. In dit geval is de patiënt verward, suf, treedt vermoeidheid op en is er bijna zeker sprake van misselijkheid. Maar niet alle symptomen hoeven voor te komen. Bij een baby komt een schedelbreuk minder vaak voor, omdat bij hen de beenderen wat zachter zijn en daardoor elastischer.

Bij een schedelbasisfractuur is het onderste en dunne bot van de schedel gebroken. Deze breuk komt vaak voor bij een schedelbreuk. Er komt dan vaak bloed uit de oren, de neus of de mond. In plaats van bloed kan er ook alleen een vloeistof uitlopen. Een bloeduitstorting rond de ogen en achter de oren is ook een kenmerk. De reuk en het zicht kunnen aangetast zijn. Soms reageert de patiënt vreemd.

De gevaren

Een beschadigd bloedvat kan gaan lekken, waarna het bloed in of rond de hersenen zal vloeien. Hierdoor kunnen bepaalde lichaamsfuncties uitvallen. In ernstige gevallen is dit levensbedreigend. Ook kunnen de hersenen hierdoor minder goed van bloed voorzien worden.

Bij een versplintering kunnen botdelen de hersenen binnen dringen of schade aan weefsels of bloedvaten veroorzaken. Dit kan ernstige gevolgen hebben. Ook een schedelbasisfractuur kan ernstige gevolgen hebben. Er kan blijvende hersenschade ontstaan of de patiënt komt te overlijden. Soms ontstaat er hersenoedeem. Hierdoor komen de hersenen onder druk te staan. Ook kunnen er cysten in de hersenvliezen ontstaan.

Behandeling

Bij een lichte schedelbreuk zal deze uit zichzelf genezen. Vaak is het dan voldoende om een tijd rustig aan te doen en pijnstilling te nemen. Helaas kan een schedelbreuk ook ernstig verlopen. Schade aan zenuwen kan niet altijd meer hersteld worden: in veel gevallen is de schade blijvend. Soms moeten ingedeukte of versplinterde botstukken weer recht worden gezet. Dit gebeurt middels een operatieve ingreep.

Bij ernstig hersenletsel is behandeling direct noodzakelijk. De patiënt zal vaak aan de beademing worden gelegd en krijgt kunstmatige voeding. De hersendruk wordt gecontroleerd en soms worden er medicijnen toegediend die bloedstolling tegen moeten gaan (de zogenaamde bloedpropjes). Een bloedophoping kan operatief verwijderd worden. Teveel vocht in de hersenen kan verwijderd worden door overtollig vocht uit te laten plassen, of het hersenvocht op een andere manier af te nemen. Een schedelbreuk kan volledig herstellen, ontstane hersenletsel is vaak onherstelbaar.