Autonome dysreflexie: Symptomen door ruggenmergletsel

Autonome dysreflexie is een levensbedreigende aandoening die voorkomt bij patiënten met ruggenmergletsel, waarbij iets onder het niveau van het letsel een abnormale reactie van het lichaam veroorzaakt. Deze aandoening kan leiden tot veranderingen in de huidskleur, hoge bloeddruk en spiersamentrekkingen. Het is cruciaal om snel medische hulp te zoeken om ernstige gevolgen, zoals de dood, te voorkomen. Goede persoonlijke hygiëne speelt een belangrijke rol in het verminderen van het risico op autonome dysreflexie.

• Oorzaken van autonome dysreflexie
• Schade aan thoracale zenuwen
• Prikkel Onder Letsel
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van Autonome Dysreflexie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Leven met autonome dysreflexie
• Behandeling en symptomenbeheer
• Levensstijl en preventie
• Misvattingen rond autonome dysreflexie
• Autonome dysreflexie komt alleen voor bij volledige dwarslaesies
• De oorzaak ligt altijd in een blaasprobleem
• De symptomen zijn altijd duidelijk herkenbaar
• Het is een tijdelijke reactie zonder ernstige gevolgen
• Bloeddrukverlagende medicatie is altijd de eerste stap in de behandeling
• Mensen met een dwarslaesie kunnen zelf herkennen wanneer ze autonome dysreflexie hebben

Oorzaken van autonome dysreflexie

Schade aan thoracale zenuwen

Autonome dysreflexie is een ernstig medisch probleem dat optreedt wanneer een letsel is opgetreden aan de thoracale zenuwen van de wervelkolom of hoger (T6 of hoger).

Autonome dysreflexie komt voor bij de volgende aandoeningen:

• een ernstig hoofdtrauma en ander hersenletsel
• een ruggenmergletsel (meest voorkomend)
• een subarachnoïde hemorragie (een vorm van een hersenbloeding tussen de hersenvliezen)
• het Guillain-Barré-syndroom (aandoening waarbij het immuunsysteem van het lichaam ten onrechte een deel van het zenuwstelsel aanvalt)

Prikkel Onder Letsel

Autonome dysreflexie treedt op wanneer een bepaalde prikkel plaatsvindt onder het niveau van de verwonding. Dit kan bijvoorbeeld pijn of irritatie zijn (zoals strakke kleding of iets dat de huid doet knellen), of een normale functie die het lichaam misschien niet opmerkt (zoals een volle blaas hebben en moeten plassen). Deze situaties veroorzaken een automatische reactie waarbij de bloeddruk stijgt. Naarmate de bloeddruk stijgt, vertraagt de hartslag en wordt deze onregelmatig. Het lichaam kan de bloeddruk niet normaal herstellen door de beschadiging van het ruggenmerg. De enige manier om de situatie te verhelpen is door de oorzaak van de prikkel te verwijderen, bijvoorbeeld door strakke kleding te verwijderen of de blaas te ledigen.

Risicofactoren

Volgende mogelijke factoren kunnen autonome dysreflexie uitlokken bij patiënten met ruggenmergletsel of andere aandoeningen waarbij schade aan de thoracale zenuwen is opgetreden. Deze lijst bevat de meest voorkomende prikkels:

• Bloedvaten: een diep veneuze trombose (pijn en zwelling aan been of bekkengebied), een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Darmen: fecale impactie (vastzittende droge en harde brok ontlasting), constipatie, aambeien, galstenen
• Huid: extreme temperaturen of snelle temperatuurwisselingen, het dragen van strakke kleding, ingegroeide nagels, een drukletsel, brandwonden, blaren, zonnebrand, bevriezing
• Maag: maagzweren of een maagontsteking
• Orthopedisch: gebroken botten of andere verwondingen, een dislocatie (verplaatsing) van botten
• Medicijnen: bijwerkingen van nasale decongestiva (zwelling van slijmvliezen in de neus verminderen), misoprostol, sympathicomimetica, het gebruik van illegale stimulerende middelen (drugs) zoals cocaïne en amfetaminen
• Neurologisch: syringomyelie
• Urinewegen: een overvolle blaas, urineweginfecties
• Voortplanting: eierstokcysten, seksuele activiteit, menstruatie, vaginitis, bevalling, ejaculatie, epididymitis (pijnlijke ontsteking van bijbal), scrotumcompressie, testikeltorsie (verdraaiing van teelbal met pijn en zwelling), …

Symptomen

Sommige patiënten ervaren geen symptomen, zelfs wanneer er een gevaarlijke stijging van de bloeddruk aanwezig is.

Patiënten met klachten vertonen één of meer van de volgende tekenen:

• angst of zorgen
• blaas- of darmproblemen
• blozen of roodheid van de huid boven het niveau van het letsel
• duizeligheid of flauwvallen
• hoge bloeddruk
• een koude, klamme huid onder het niveau van het ruggenmergletsel
• metaalachtige smaak in de mond
• een onregelmatige hartslag, een langzame of snelle polsslag
• verstopte neus
• kippenvel onder het niveau van ruggenmergletsel
• kloppende hoofdpijn
• koorts
• overmatig zweten en nachtzweten
• spiertrekkingen, vooral in de kaak
• veranderingen in de huidskleur (bleekheid, roodheid, een blauwgrijze huidskleur)
• wazig zien, verwijde pupillen (mydriasis)

Diagnose en Onderzoeken

Vraaggesprek en Lichamelijk Onderzoek

De arts voert een volledig neurologisch onderzoek en een lichamelijk onderzoek uit nadat hij de patiënt heeft bevraagd over de medische geschiedenis. De arts wil bovendien informatie over het (gebruik van) medicatie van de patiënt. Deze informatie helpt de arts bij het bepalen van aanvullende testen die mogelijk nodig zijn.

Diagnostisch Onderzoek

De patiënt kan aanvullende onderzoeken ondergaan zoals:

• bloedonderzoek
• CT-scan
• elektrocardiografie (ecg: meting van de elektrische activiteit van het hart)
• kanteltafeltest (bloeddruk testen bij verandering van lichaamspositie)
• lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van het hersenvocht)
• MRI-scan
• röntgenfoto
• toxicologische screening (testen om alle medicijnen in de bloedbaan op te sporen)
• urineonderzoek

Differentiële Diagnose

Andere aandoeningen delen veel symptomen met autonome dysreflexie, maar hebben een andere oorzaak. Dankzij alle onderzoeken kan de arts diverse differentiële diagnoses uitsluiten, zoals:

• feochromocytoom (tumor van de bijnier met afgifte van hormonen)
• carcinoïd syndroom (tumoren van de dunne darm, dikke darm, aanhangsel van de blindedarm en bronchiën in de longen)
• neuroleptisch maligne syndroom (aandoening veroorzaakt door sommige geneesmiddelen die leidt tot spierstijfheid, hoge koorts en slaperigheid)
• serotoninesyndroom (geneesmiddelreactie die zorgt voor een teveel aan serotonine, een chemische stof geproduceerd door zenuwcellen)
• thyrotoxicose (levensbedreigende complicatie van een overactieve schildklier met veel te hoge schildklierhormoonspiegels)

Behandeling van Autonome Dysreflexie

Autonome dysreflexie is levensbedreigend, dus het is belangrijk om het probleem snel te identificeren en te behandelen. Een patiënt met symptomen van autonome dysreflexie moet eerst gaan zitten en het hoofd opheffen. Daarnaast moet alle strakke kleding worden verwijderd. De behandeling hangt verder af van de oorzaak. Als medicijnen of illegale drugs de symptomen veroorzaken, moeten deze onmiddellijk worden stopgezet. De arts moet alle onderliggende problemen aanpakken, zoals obstipatie of een verstopte urinekatheter. Bij vertraging van de hartslag door autonome dysreflexie kan de arts anticholinergica (zoals atropine) toedienen. Een zeer hoge bloeddruk moet snel maar voorzichtig worden behandeld, omdat een plotselinge daling van de bloeddruk ook symptomen kan veroorzaken. Mogelijk is een pacemaker nodig bij een onstabiel hartritme.

Prognose

De prognose hangt af van de oorzaak van de autonome dysreflexie. Patiënten bij wie de aandoening door medicatie wordt veroorzaakt, herstellen meestal wanneer het medicijn wordt gestopt. Als autonome dysreflexie het gevolg is van andere factoren, zijn de vooruitzichten afhankelijk van hoe goed de arts de onderliggende oorzaak kan behandelen.

Complicaties

Patiënten kunnen bijwerkingen ervaren van de medicijnen die worden gebruikt om autonome dysreflexie te behandelen. Langdurige, ernstige hoge bloeddruk kan bovendien leiden tot toevallen, bloedingen in de ogen, een beroerte, een hartstilstand of zelfs de dood.

Preventie

Om autonome dysreflexie te voorkomen, mag de patiënt geen medicijnen gebruiken die deze aandoening kunnen veroorzaken of verergeren. Bij patiënten met een dwarslaesie zijn de volgende tips nuttig om autonome dysreflexie te voorkomen:

• blaasontstekingen voorkomen
• de blaas niet te vol laten lopen
• een goede darmzorg hanteren om constipatie te voorkomen
• een goede huidverzorging hanteren om doorligwonden en huidinfecties te voorkomen
• pijn laten behandelen

Leven met autonome dysreflexie

Autonome dysreflexie is een ernstige aandoening die voorkomt bij mensen met een hoog ruggenmergletsel. Het wordt gekarakteriseerd door plotselinge verhogingen van de bloeddruk, vaak gepaard met symptomen zoals zweten, hoofdpijn, en rillingen. Dit kan gevaarlijk zijn en vereist onmiddellijke medische zorg.

Behandeling en symptomenbeheer

De behandeling van autonome dysreflexie richt zich op het identificeren en behandelen van de onderliggende oorzaak, zoals een blaaskatheter die verstopt is of een infectie. Het kan ook omvatten het nemen van medicatie om de bloeddruk te verlagen en de autonome functie te reguleren.

Levensstijl en preventie

Voorkomen is essentieel bij autonome dysreflexie, en dit kan door regelmatige controles van de gezondheidstoestand van de patiënt en het tijdig behandelen van symptomen. Ondersteuning en educatie over het herkennen van vroege tekenen van autonome dysreflexie kunnen cruciaal zijn om ernstige complicaties te voorkomen.

Misvattingen rond autonome dysreflexie

Autonome dysreflexie is een potentieel gevaarlijke aandoening die optreedt bij patiënten met een dwarslaesie boven de zesde borstwervel (T6). Het wordt gekenmerkt door een overdreven reactie van het autonome zenuwstelsel op prikkels onder het niveau van de laesie, wat kan leiden tot een plotselinge en gevaarlijke stijging van de bloeddruk. Ondanks de ernst van deze aandoening bestaan er veel misvattingen over autonome dysreflexie, waardoor het soms niet tijdig wordt herkend of adequaat behandeld.

Autonome dysreflexie komt alleen voor bij volledige dwarslaesies

Hoewel autonome dysreflexie vaker voorkomt bij patiënten met een complete dwarslaesie boven T6, kunnen ook patiënten met een incomplete laesie symptomen ervaren. De ernst van de reacties kan variëren afhankelijk van de mate van zenuwbeschadiging en individuele verschillen in het zenuwstelsel.

De oorzaak ligt altijd in een blaasprobleem

Blaasovervulling of een verstopte katheter is een veelvoorkomende oorzaak van autonome dysreflexie, maar het is niet de enige. Ook obstipatie, huidirritatie, strakke kleding, een volle darm of zelfs een ingegroeide nagel kunnen de reflexreactie uitlokken. Daarom is het belangrijk om bij symptomen altijd op zoek te gaan naar mogelijke triggers.

De symptomen zijn altijd duidelijk herkenbaar

Autonome dysreflexie kan zich op verschillende manieren uiten, en de symptomen kunnen variëren in ernst. Klassieke symptomen zoals een plotselinge hoge bloeddruk, ernstige hoofdpijn en zweten boven het letselniveau zijn vaak aanwezig, maar sommige patiënten ervaren slechts milde klachten of atypische symptomen zoals een algemeen gevoel van onbehagen.

Het is een tijdelijke reactie zonder ernstige gevolgen

Autonome dysreflexie is een medische noodsituatie die, indien onbehandeld, kan leiden tot levensbedreigende complicaties zoals een hersenbloeding, hartritmestoornissen of zelfs een hartstilstand. Snel ingrijpen om de onderliggende oorzaak te elimineren en de bloeddruk onder controle te krijgen is cruciaal.

Bloeddrukverlagende medicatie is altijd de eerste stap in de behandeling

Hoewel bloeddrukverlagende medicatie soms noodzakelijk is, ligt de eerste stap in de behandeling altijd bij het opsporen en verhelpen van de uitlokkende prikkel. Dit kan betekenen dat een verstopte katheter wordt doorgespoeld, strakke kleding wordt losgemaakt of een volle darm wordt geleegd. Pas als de oorzaak niet direct kan worden verholpen en de bloeddruk gevaarlijk hoog blijft, wordt medicatie overwogen.

Mensen met een dwarslaesie kunnen zelf herkennen wanneer ze autonome dysreflexie hebben

Niet alle patiënten met een dwarslaesie herkennen autonome dysreflexie direct, vooral als ze niet goed geïnformeerd zijn over de symptomen. Daarnaast kunnen de klachten zich anders uiten bij verschillende personen. Daarom is het essentieel dat zorgverleners, familieleden en patiënten goed worden voorgelicht over het herkennen en behandelen van deze aandoening.

Lees verder

• Ruggenmergletsel (dwarslaesie): Schade aan ruggenmerg