Bijnieraandoeningen: Oorzaken, symptomen en behandeling

Bijnieraandoeningen: Oorzaken, symptomen en behandeling Boven elke nier bevinden zich de bijnieren, die bestaan uit de cortex (buitenste kliergebied) en de medulla (binnenste kliergebied). Steroïde hormonen zoals cortisol (bestrijdt stress), aldosteron (reguleert de bloeddruk) en geslachtshormonen worden geproduceerd door de cortex. De medulla, die deel uitmaakt van het zenuwstelsel van het lichaam, produceert norepinefrine en epinefrine (adrenaline). Dankzij deze hormonen verhoogt de hartslag en weet het lichaam te reageren tijdens stressvolle situaties. Diverse aandoeningen tasten de bijnier of bijnieren aan.

Acute bijniercrisis (Addison-crisis): Tekort aan cortisol

Oorzaken

De bijnieren produceren het hormoon cortisol. Patiënten met een acute bijniercrisis, ook bekend als een ‘Addison-crisis’ of ‘acute bijnierinsufficiëntie’, hebben onvoldoende cortisol in het lichaam. De aandoening komt tot stand door onder andere schade aan de hypofyse, een ziekte of operatie aan de bijnieren, een infectie en ernstige uitdroging.

Vermoeidheid komt voor bij een acute bijniercrisis / Bron: Concord90, PixabayVermoeidheid komt voor bij een acute bijniercrisis / Bron: Concord90, Pixabay
Symptomen
Deze aandoening veroorzaakt diverse lichamelijke symptomen zoals braken, diarree, duizeligheid, een verlies van eetlust, vermoeidheid, gewrichtspijn en hoge koorts. Ook mentale tekenen komen voor zoals onder andere verwardheid en hallucinaties.

Behandeling

De patiënt krijgt in het ziekenhuis medicatie en andere ondersteunende zorgen toegediend. Zonder behandeling komt een patiënt hieraan te overlijden.

Bijnierkanker: Kanker van bijnieren

Oorzaken

Sporadisch kampen patiënten met kanker in de bijnieren. Bekende oorzaken voor het ontwikkelen van bijnierkanker zijn niet gekend, maar deze vorm van kanker komt vaker tot stand bij patiënten met bepaalde aandoeningen, zoals onder andere het Beckwith-Wiedemann-syndroom (aandoening met abnormale groei), familiale adenomateuze polyposis (erfelijke ziekten met darmpoliepen) en het Lynch-syndroom (aandoening met verhoogd risico op dikkedarmkanker).

Soorten

Een bijnierschorscarcinoom (bijniercarcinoom, adrenale cortexkanker), een feochromocytoom en een neuroblastoom (kanker uitgaande van zenuwcellen bij kinderen) zijn de drie bekendste soorten bijnierkanker.

Symptomen

De tumor in de bijnier veroorzaakt een overmatige productie van hormonen (meestal cortisol of geslachtshormonen). Bekende symptomen van bijnierkanker zijn onder andere angst, een overmatige gezichtsbeharing, een verhoogde bloeddruk, een vroege puberteit, spierkrampen, spierzwakte en veranderingen in het gewicht.

Behandeling

De arts behandelt bijnierkanker via chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. De patiënt moet regelmatig terug bij de arts op controle komen om een herhaling van de kanker tijdig op te kunnen sporen.

Bijnierschorsadenoom: Goedaardige tumor in bijnierschors

Oorzaken

Een bijnierschorsadenoom is een goedaardige tumor van de bijnierschors. Deze is soms tegelijkertijd aanwezig met het syndroom van Cushing of met primaire aldosteronisme. Deze tumoren scheiden mogelijk ook androgenen af en hyperandrogenisme veroorzaken. Oudere zwaarlijvige patiënten zijn het vaakst getroffen. Mogelijk zijn genetische mutaties (veranderingen) betrokken in de totstandkoming van een adenoom in de bijnierschors.

Symptomen

Deze gele tumor die zich in de bijnierschors bevindt, is meestal 2-5 cm in diameter groot. Slechts een heel klein percentage van de patiënten met een bijnierschorsadenoom heeft hierdoor het syndroom van Cushing.

Een regelmatig bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen regelmatig bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Behandeling
Een chirurgische verwijdering van de tumor is de beste behandelingsoptie voor patiënten die getroffen zijn door het Cushing-syndroom als gevolg van een bijnierschorsadenoom. Na de operatie treedt bijnierinsufficiëntie op. De arts schrijft hiervoor glucocorticoïden voor voor een variabele periode. De patiënt moet na de operatie regelmatig de hormoonspiegels laten beoordelen via een bloedonderzoek.

Congenitale bijnierhyperplasie: Vroege mannelijke symptomen

Oorzaken

Patiënten met congenitale bijnierhyperplasie missen een chemische stof die er voor zorgt dat de bijnieren cortisol kunnen vrijgeven. De aandoening leidt tot een verhoging van androgenen (mannelijke hormonen).

Symptomen

Bij jongens verschijnen reeds vroeg mannelijke kenmerken. Zij kampen al snel na de geboorte met onder andere braken, uitdroging, een lage bloedsuikerspiegel en hartritmestoornissen. Ook bij meisjes komen mannelijke kenmerken tot uiting zoals mannelijk uitziende geslachtsorganen. Daarnaast ontstaan onder andere volgende mogelijke tekenen: een verlaagd zoutgehalte (hyponatriëmie) (ook bij jongens), een afwezige menstruatie of een abnormale menstruatie (bij meisjes), overmatig veel beharing in het gezicht (bij meisjes) (hirsutisme).

Behandeling

De arts zet medicatie en chirurgie in voor het behandelen van deze aangeboren aandoening.

Cushing-syndroom: Te veel cortisol in lichaam

Oorzaken

Het Cushing-syndroom verschijnt doordat het lichaam chronisch een te hoog cortisolgehalte heeft (hypercortisolisme). Het langdurig gebruik van corticosteroïden of een te hoge productie van cortisol door het lichaam zelf veroorzaken deze aandoening. Wanneer het lichaam zelf te veel cortisol produceert, is dit mogelijk het gevolg van een (bijnier)tumor.

Patiënten met het Cushing-syndroom krijgen mogelijk sneller blauwe plekken / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Patiënten met het Cushing-syndroom krijgen mogelijk sneller blauwe plekken / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
Symptomen
Een vertraagde groei, een vollemaansgezicht, een dunne huid, overmatig acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren), hoofdpijn, meer dorst, snel blauwe plekken krijgen, diabetes mellitus, prikkelbaarheid en een depressie zijn enkele symptomen van deze endocriene ziekte.

Behandeling

De arts zorgt dat de cortisolwaarden op peil staan en blijven. Hij kijkt voor het soort behandeling naar de oorzaak van het Cushing-syndroom. Het langzaam afbouwen van corticosteroïden is een mogelijke behandelingsoptie wanneer dit de oorzaak is van het syndroom. Een tumor verwijdert de arts (indien mogelijk), en daarnaast zijn hiervoor ook medicijnen en radiotherapie beschikbaar.

Hyperaldosteronisme: Te hoge productie van aldosteron

Oorzaken

Hyperaldosteronisme is een medische aandoening waarbij de bijnieren te veel aldosteron produceren, wat leidt tot verlaagde kaliumspiegels in het bloed (hypokaliëmie) en een verhoogde waterstofionenuitscheiding (alkalose). Bijnierhyperplasie en een bijnieradenoom (syndroom van Conn) zijn de vaakst voorkomende oorzaken van primair hyperaldosteronisme. De oorzaken van secundair hyperaldosteronisme zijn massale ascites (vochtophoping in de buik), linkerventrikelfalen en cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen).

Symptomen

Niet altijd komen symptomen tot uiting, maar sommige patiënten kampen met onder andere een doof gevoel, een hoge bloeddruk, veel dorst, veel plassen, spierzwakte, spiertrekkingen en tintelingen.

Hyperaldosteronisme behandelt de arts met medicatie / Bron: Stevepb, PixabayHyperaldosteronisme behandelt de arts met medicatie / Bron: Stevepb, Pixabay
Behandeling
De arts zet medicatie in waaronder een kaliumsparend diureticum (plaspil) dat werkt als een aldosteronantagonist (tegen werken).

Hypoaldosteronisme: Te weinig productie van aldosteron

Oorzaken

Er zijn verschillende oorzaken voor hypoaldosteronisme (een tekort aan aldosteron), waaronder bijnierinsufficiëntie, aangeboren bijnierhyperplasie en het gebruik van sommige medicijnen zoals bepaalde diuretica (plaspillen), NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) en ACE-remmers (medicijnen voor het verlagen van de bloeddruk). Patiënten met diabetes mellitus, een nierziekte, primaire bijnierinsufficiëntie, loodvergiftiging of een ernstige ziekte ontwikkelen sneller hypoaldosteronisme.

Symptomen

De symptomen van deze aandoening zijn onder meer een tekort aan zout in het bloed (hyponatriëmie), te veel kalium in het bloed (hyperkaliëmie) en een aandoening waarbij het lichaam te veel zuur produceert (metabole acidose). De symptomen bestaan uit onder andere spierzwakte, misselijkheid, hartkloppingen, een onregelmatige hartslag en een abnormale bloeddruk.

Behandeling

Een tekort aan aldosteron behandelt de arts met een mineralocorticoïde (zoals fludrocortison), evenals mogelijk een glucocorticoïd voor het tekort aan cortisol, indien dit ook aanwezig is. Soms moet de arts ook een diureticum voorschrijven. Verder mag de patiënt niet te veel kalium eten via de voeding. Patiënten met hypoaldosteronisme moeten tot slot vaak ACE-remmers en kaliumsparende diuretica vermijden.

Waterhouse-Friderichsen-syndroom: Bijnierfalen door infectie

Oorzaken

Een ernstige bacteriële infectie (meestal veroorzaakt door meningokokkenbacteriën en soms ook het cytomegalievirus), veroorzaakt een bloeding in de bijnieren, waardoor symptomen tot stand komen.

Hoofdpijn is één van de tekenen van het Waterhouse-Friderichsen-syndroom / Bron: Geralt, PixabayHoofdpijn is één van de tekenen van het Waterhouse-Friderichsen-syndroom / Bron: Geralt, Pixabay
Symptomen
Diverse klachten komen mogelijk tot uiting bij het Waterhouse-Friderichsen-syndroom zoals onder andere hoofdpijn, gewrichtspijn, koorts, duizeligheid, een zeer snelle hartslag en een septische shock.

Behandeling

De arts moet deze ernstige aandoening snel behandelen via antibiotica en glucocorticoïden, omdat patiënten anders komen te overlijden.

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ziekte van Addison: symptomen, diagnose en behandelingZiekte van Addison: symptomen, diagnose en behandelingAls de bijnierschors te weinig bijnierschorshormonen produceert, is er sprake van de ziekte van Addison. Daardoor komen…
Bijnieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandelingBijnieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandelingBijnieraandoeningen zijn aandoeningen van de bijnieren. De bijnieren zijn niet, zoals de naam lijkt uit te drukken, een…
Hyperaldosteronisme: symptomen, oorzaken en behandelingHyperaldosteronisme: symptomen, oorzaken en behandelingBij hyperaldosteronisme is er een verhoogde afgifte van aldosteron. Hyperaldosteronisme symptomen bestaan onder meer uit…
Ziekte van Addison: oorzaken, symptomen, behandelingZiekte van Addison: oorzaken, symptomen, behandelingDe ziekte van Addison wordt veroorzaakt doordat de bijnierschors te weinig cortisol en aldosteron aanmaakt. De ziekte va…

Anaal abces: Verzameling pus bij anus met pijn en zwellingAnaal abces: Verzameling pus bij anus met pijn en zwellingAbcessen ontstaan mogelijk overal op het lichaam en zijn te wijten aan een verzameling bacteriën die pus produceren. Bij…
Gevoelige voeten: oorzaken en symptomen van gevoelige voetGevoelige voeten: oorzaken en symptomen van gevoelige voetGevoelige voeten in rust, bij opstaan of lopen kunnen veroorzaakt worden door letsel, (intensief) wandelen en hardlopen,…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 22 mei 2019:
  • Acute bijniercrisis (Addison-crisis): Tekort aan cortisol, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/191580-acute-bijniercrisis-addison-crisis-tekort-aan-cortisol.html
  • Adrenal gland disorder, https://en.wikipedia.org/wiki/Adrenal_gland_disorder
  • Adrenocortical adenoma, https://en.wikipedia.org/wiki/Adrenocortical_adenoma
  • Adrenocortical Adenoma, https://www.sciencedirect.com/topics/veterinary-science-and-veterinary-medicine/adrenocortical-adenoma
  • Bijnierkanker: Soorten, symptomen en behandeling, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/191817-bijnierkanker-soorten-symptomen-en-behandeling.html
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Congenitale bijnierhyperplasie: Vroege mannelijke symptomen, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/194923-congenitale-bijnierhyperplasie-vroege-mannelijke-symptomen.html
  • Cushing-syndroom: Te veel cortisol in lichaam, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/179449-cushing-syndroom-te-veel-cortisol-in-lichaam.html
  • Hyperaldosteronism, https://en.wikipedia.org/wiki/Hyperaldosteronism
  • Hypoaldosteronism, https://en.wikipedia.org/wiki/Hypoaldosteronism
  • Hypoaldosteronism, https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/2874/hypoaldosteronism
  • Waterhouse-Friderichsen-syndroom: Bijnierfalen door infectie, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/192219-waterhouse-friderichsen-syndroom-bijnierfalen-door-infectie.html
  • Afbeelding bron 1: Concord90, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 4: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 5: Geralt, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 18
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.