Anaal abces: Verzameling pus bij anus met pijn en zwelling
Abcessen ontstaan mogelijk overal op het lichaam en zijn te wijten aan een verzameling bacteriën die pus produceren. Bij een anaal abces verschijnt de verzameling van pus in de buurt van de anus. Pijn, huidirritatie, constipatie en koorts zijn enkele bekende symptomen van een anaal abces dat diep of oppervlakkig gelegen is. De behandeling bestaat meestal uit een chirurgische insnijding en een afvoer van het pus (drainage). Bij het merendeel van de patiënten is de behandeling van een abces rond het anale gebied succesvol. Wel ervaart een aantal patiënten een fistel als gevolg van het anaal abces. Chirurgie is de steunpilaar van de behandeling van anale fistels.
Oorzaken van anale abcessen
Een
abces wordt veroorzaakt doordat een infectie optreedt op één van de klieren die slijm produceert om de anus te smeren. Diverse bacteriën van de darmflora zijn hierbij mogelijk betrokken.
Risicofactoren van abces rond anus
Aandoeningen
Enkele aandoeningen zijn gekoppeld aan
abcessen rond de anus zoals:

Een zwangerschap verhoogt het risico op de vorming van anale abcessen /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayOmgevingsfactoren
Verder ontstaat een abces rond het anusgebied ook sneller in volgende omstandigheden:
- anale geslachtsgemeenschap zonder adequate bescherming
- de ontvangende partner zijn bij anale seks
- de plaatsing van vreemde lichamen in de anus
- een slechte hygiëne bij luierwisselingen bij baby’s en jonge kinderen
- een vezelarm dieet
- een zwangerschap
- hardnekkig persen tijdens de stoelgang en langdurig op het toilet zitten.
- obesitas
- patiënten die immunosuppressiva (medicatie die het immuunsysteem onderdrukt) nemen zoals steroïden (prednison, methylprednisolon) of die chemotherapie ondergaan voor de behandeling van kanker

De patiënt ervaart pijn en is mogelijk erg vermoeid door het anaal abces /
Bron: Geralt, PixabaySymptomen: Pijn en zwelling
Oppervlakkig
Oppervlakkige anale abcessen (perianale abcessen) zijn ernstiger dan diepe abcessen en veroorzaken volgende mogelijke klachten:
Diep
Anale abcessen die zich in dieper gelegen weefsels bevinden (perirectale abcessen), komen minder vaak tot stand en zijn mogelijk minder zichtbaar. Patiënten met diepere anale abcessen ervaren volgende mogelijke tekenen:
Diagnose en onderzoeken
De arts bekijkt het perianale gebied en voert een
digitaal rectaal onderzoek onderzoek van de onderkant van de endeldarm) uit. Dankzij deze onderzoeken is hij meestal al in staat om een anaal abces te diagnosticeren. Bij sommige patiënten zijn wel aanvullende onderzoeken nodig omdat de arts een vermoeden heeft dat de patiënt lijdt aan:
- diverticulitis of een divertikelaandoening
- een inflammatoire darmaandoening
- een seksueel overdraagbare aandoening
- rectumkanker
Een
anoscopie (
inwendig kijkonderzoek van anus) onderzoekt de binnenkant van de anus en het onderste gedeelte van het rectum (endeldarm). De arts bestelt soms ook
beeldvormende onderzoeken zoals een
echografie, een
CT-scan of een
MRI-scan. Tot slot bestelt de arts soms een
bloedonderzoek en een
colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm) om andere aandoeningen uit te sluiten.

Voor sommige patiënten schrijft de arts antibiotica voor /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van anale abcessen
Een snelle chirurgische drainage (
pus afvoeren) is belangrijk, bij voorkeur voordat het abces uitbarst. Oppervlakkige anale abcessen voert de arts af met behulp van een
plaatselijke verdoving. Bij grote of diepere anale abcessen krijgt de patiënt
volledige anesthesie waarbij hij volledig slaapt. Na de procedure krijgen de meeste patiënten
pijnstillende medicijnen voorgeschreven. Patiënten die geen andere gezondheidsproblemen ervaren, hebben meestal geen
antibiotica nodig. De arts schrijft echter soms antibiotica voor bij bepaalde patiëntengroepen, zoals patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) of patiënten met een
verzwakt immuunsysteem.
Prognose van anaal abces
Een goed hersteld anaal abces of een genezen fistel keert normaal gesproken niet terug. Wel moet de patiënt rekening houden met een aantal tips om toekomstige abcessen rond de anus te voorkomen. Soms geneest het abces niet volledig, wat aangeeft dat er zich een
anale fistel (vorming van abnormale tunnel tussen rectum en huid en rond anus) heeft gevormd.
Complicaties van verzameling van pus: Fistel
Een aantal patiënten met een anaal abces ontwikkelt een fistel. Dit is een kleine tunnel (soort gangetje) waarbij een abnormale verbinding ontstaat tussen de plaats van het abces en de huid. In sommige gevallen veroorzaakt een anale fistel een aanhoudende pusafvoer. Als de buitenkant van de tunnelopening sluit, krijgt de patiënt mogelijk opnieuw te maken met een anaal abces. Bijna alle anale fistels moet de arts behandelen via chirurgie.
Chirurgie
Soms voert de arts een fisteloperatie tegelijkertijd uit met een abcesoperatie. Dit gebeurt echter niet zo vaak, want fistels ontwikkelen zich over het algemeen pas vier tot zes weken nadat de arts de pus uit een abces heeft afgevoerd. Soms komt een fistel pas maanden of zelfs jaren later tot stand. De arts kiest daarom vaak voor een aparte operatie om de fistel te verwijderen hetgeen meestal een kort ziekenhuisverblijf vereist.
Na de ingreep
Na een abces- of fisteloperatie ervaart de patiënt meestal mild ongemak waarvoor hij pijnstillers mag nemen. Patiënten krijgen meestal het advies om het getroffen gebied drie of vier keer per dag in een bad met warm water te laten weken. Ontlastingsverzachters of
laxeermiddelen zijn aanbevolen om het ongemak van het passeren van stoelgang te verminderen. Sommige patiënten krijgen het advies om een gaaskussen of een minikussentje te dragen om te voorkomen dat de pusafvoer hun kleding bevuilt.
Bijwerkingen van operatie
Complicaties na een operatie bestaan uit:
Preventie van abcesvorming in anale regio
Het gebruik van condooms tijdens de (anale) geslachtsgemeenschap helpt bij het voorkomen van anale abcessen. Verder zijn bij baby’s en peuters frequente luierwisselingen nodig waarbij ook het billengebied goed gereinigd moet worden. Ook moeten diabetici hun bloedsuikerspiegel goed onder controle houden. De arts zet tot slot medicatie in om een abces te voorkomen bij patiënten met inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn.
Lees verder