Anorectaal abces: Verzameling van pus rond anus en rectum

Een anorectaal abces is een pijnlijke ophoping van pus in de omgeving van de anus en het rectum (endeldarm). De meeste anorectale abcessen ontstaan door een infectie van de anale klieren, vaak veroorzaakt door factoren zoals medicijngebruik, onderliggende ziekten of andere omgevingsfactoren. Symptomen omvatten een zwelling, huidirritatie en intense pijn rond de anus, vooral tijdens de stoelgang. Vermoeidheid, koorts en andere algemene symptomen kunnen ook optreden bij een anorectaal abces. De diagnose wordt meestal gesteld door middel van een rectaal onderzoek. De behandeling omvat doorgaans een chirurgische ingreep, medicatie en zelfzorgmaatregelen.

• Oorzaken van een anorectaal abces
• Risicofactoren voor het ontwikkelen van een anorectaal abces
• Symptomen: Pijn en zwelling in het anale gebied
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een anorectaal abces
• Prognose
• Complicaties van een anorectaal abces
• Preventie van een anorectaal abces

Oorzaken van een anorectaal abces

Veelvoorkomende oorzaken van een anorectaal abces zijn:

• Infectie van een anale kloof: Beschadiging van het slijmvlies, vaak door obstipatie.
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's): Infecties zoals gonorroe of syfilis kunnen bijdragen aan de vorming van abcessen.
• Trauma: Letsel aan het anale gebied door bijvoorbeeld een verwonding of operatie.
• Verstopte klieren in het anale gebied: Ontsteking van de anale klieren die kan leiden tot pusvorming.

Diepe rectale abcessen kunnen het gevolg zijn van aandoeningen zoals de ziekte van Crohn (een aandoening gekenmerkt door buikpijn, diarree en gewichtsverlies) of diverticulitis (ontsteking van divertikels in de dikke darm).

Risicofactoren voor het ontwikkelen van een anorectaal abces

Factoren die het risico op het ontwikkelen van een anorectaal abces verhogen zijn onder meer:

• Anale seks: Kan het risico op infecties en abcessen verhogen.
• Appendicitis: Ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm kan complicaties veroorzaken.
• Bestralingstherapie: Kan het weefsel rond de anus verzwakken.
• Chemotherapie: Kan het immuunsysteem onderdrukken, waardoor infecties meer kans krijgen.
• Colitis: Ontsteking van de dikke darm kan het risico verhogen.
• Constipatie: Langdurige obstipatie kan bijdragen aan de vorming van anale kloofjes en abcessen.
• Diarree: Kan leiden tot irritatie en ontsteking in het anale gebied.
• Inflammatoire darmaandoeningen: Zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree en buikpijn).
• Verzwakt immuunsysteem: Bijvoorbeeld door HIV/aids.
• Geperforeerde divertikelaandoeningen: Ontstekingen of infecties die zich naar het anale gebied kunnen verspreiden.
• Gebruik van corticosteroïden: Sterke ontstekingsremmers die het risico op infecties verhogen.
• Hidradenitis suppurativa: Chronische huidziekte die kan bijdragen aan de vorming van abcessen.
• Mannelijk geslacht: Mannen hebben een iets hoger risico door anatomische en hormonale verschillen.
• Salpingitis: Ontsteking van de eileiders, wat kan leiden tot systemische infecties.
• Suikerziekte (diabetes): Kan het immuunsysteem verzwakken en infecties bevorderen.
• Tuberculose: Een bacteriële infectie die het immuunsysteem kan beïnvloeden.
• Vreemde voorwerpen in het anale gebied: Kunnen infecties en abcessen veroorzaken.
• Zuigelingen en peuters: Vooral degenen die luiers dragen en een voorgeschiedenis van anale kloven hebben door diarree of constipatie.

Symptomen: Pijn en zwelling in het anale gebied

Veelvoorkomende symptomen van een anorectaal abces zijn:

• Constante, kloppende pijn: De pijn kan ernstig zijn, vooral tijdens de stoelgang, bij hoesten of bij het zitten.
• Zwelling en huidirritatie: Rond de anus kan een gezwollen en geïrriteerd gebied ontstaan.
• Constipatie: Moeilijkheden bij het legen van de darmen.
• Pus of bloed uit het rectum: Kan aanwezig zijn, afhankelijk van de ernst van het abces.
• Plasproblemen: Problemen met urineren door de nabijheid van het abces.
• Roodheid en verharding: Het gebied rond de anus kan rood en hard aanvoelen.
• Buikpijn: Bij inflammatoire darmziekten kan het abces dieper in het rectum gelegen zijn, wat leidt tot buikpijn.
• Koorts, koude rillingen, nachtzweten en vermoeidheid: Algemene symptomen die samenhangen met infecties.
• Bij zuigelingen: Het abces verschijnt vaak als een gezwollen, rode, gevoelige knobbel aan de rand van de anus, wat leidt tot prikkelbaarheid en ongemak bij het kind.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Een rectaal onderzoek bevestigt vaak de aanwezigheid van een anorectaal abces. Met een anoscoop kan de arts de zwelling en roodheid in het gebied beoordelen, en soms zijn karakteristieke gezwelletjes zichtbaar. Proctosigmoïdoscopie kan nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten. In zeldzame gevallen kan een CT-scan, MRI-scan of echografie worden uitgevoerd om de locatie en omvang van het abces te bepalen. Soms is een colonoscopie noodzakelijk om de dikke darm te inspecteren en de ziekte van Crohn uit te sluiten.

Differentiële diagnose

De symptomen van een anorectaal abces kunnen overlappen met andere aandoeningen, wat vereist dat de arts verschillende onderzoeken uitvoert om een juiste diagnose te stellen:

• Aambeien: Gezwollen aderen in de anus en/of rectum met mogelijk rectale bloedingen.
• Acute proctitis: Ontsteking van het rectum.
• Anale fistels: Abnormale verbindingen tussen het rectum en de huid rond de anus, vaak het gevolg van een eerder abces.
• Buikpijn bij ouderen: Kan door verschillende oorzaken worden veroorzaakt.
• Rectale prolaps: Endeldarmverzakking die kan leiden tot verlies van stoelgang.
• Inflammatoire darmaandoeningen: Zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
• Necrotiserende weke delen infecties: Ernstige infecties die de omliggende weefsels kunnen aantasten.

Behandeling van een anorectaal abces

Een anorectaal abces verdwijnt zelden spontaan en antibiotica alleen zijn vaak niet voldoende. De behandeling bestaat meestal uit een chirurgische ingreep waarbij het abces wordt geopend en het pus wordt afgevoerd. Het is het beste om de ingreep uit te voeren voordat het abces spontaan barst. Na de operatie kunnen warme zitbaden helpen bij het verlichten van pijn en het verminderen van zwelling. Het pus kan gemakkelijker uitlekken en de wond blijft meestal open om verdere drainage te bevorderen. Pijnstillers en antibiotica worden vaak voorgeschreven om de infectie te bestrijden en de pijn te verlichten. Na de ingreep kunnen laxeermiddelen worden voorgeschreven om de ontlasting te verzachten en de stoelgang minder pijnlijk te maken. Het is ook belangrijk om zachte of vloeibare voeding te consumeren totdat het abces volledig is genezen.

Prognose

Bij een snelle en adequate behandeling is de prognose voor een anorectaal abces over het algemeen goed. Baby's en peuters herstellen meestal snel na een behandeling. Volwassenen hebben vaak een iets langere herstelperiode, vooral als het abces uitgebreid of gecompliceerd is.

Complicaties van een anorectaal abces

Bij uitgestelde behandeling van een anorectaal abces kunnen complicaties optreden, zoals:

• Aanhoudende pijn: Pijn kan blijven bestaan, vooral als het abces niet volledig geneest.
• Anale fistel: Een abnormale verbinding tussen de anus en omliggende structuren, vaak ontstaan door een eerder of huidig abces. Dit komt voor bij ongeveer 50% van de patiënten met een anorectaal abces.
• Sepsis: Een ernstige infectie die zich naar het bloed verspreidt en levensbedreigend kan zijn.
• Recidief: Het risico op terugkeer van het abces bestaat.
• Littekens: Soms blijven er littekens achter na de behandeling, vooral bij ernstige gevallen.

Preventie van een anorectaal abces

Preventie kan de vorming van anorectale abcessen helpen verminderen:

• Behandeling van SOA's: Het tijdig behandelen van seksueel overdraagbare aandoeningen kan helpen bij het voorkomen van abcessen.
• Gebruik van condooms: Tijdens de geslachtsgemeenschap kan het risico op SOA's en bijbehorende abcessen verminderen.
• Vervangen van luiers: Bij zuigelingen en peuters is het belangrijk om luiers regelmatig te vervangen om irritatie en anale kloven te voorkomen.
• Goede hygiëne: Zorg voor een goede hygiëne in het anale gebied om infecties te voorkomen.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën
• Anaal abces: Verzameling pus bij anus met pijn en zwelling
• Anale fistel: Vorming tunnel tussen rectum en huid rond anus
• Anale jeuk: Oorzaken van jeukende anus (pruritus ani)