Anorectaal melanoom: Kanker aan anus en rectum met pijn

Een anorectaal melanoom (anorectaal mucosaal melanoom) is een zeldzame vorm van huidkanker die start in het gebied van het rectum (endeldarm: laatste deel van de dikke darm) en/of de anus. De vorm van kanker kent weinig symptomen in het beginstadium. Wijzigingen in de ontlasting en pijn zijn enkele latere symptomen van de aandoening. Omdat het klinisch beeld bij veel andere aandoeningen past, plakt de arts dan ook een foute diagnose op dit type kanker. De prognose is bijgevolg over het algemeen slecht. Een melanoom van de anus en het rectum werd voor het eerst gerapporteerd door Moore in 1857.

• Epidemiologie van anorectale melanomen
• Oorzaken van kanker aan anus en/of rectum
• Risicofactoren
• Symptomen: Pijn en wijzigingen aan de stoelgang
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tumor in anorectale regio
• Prognose van een anorectaal melanoom
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met anorectaal melanoom
• Zorg voor een open communicatie met je zorgteam
• Let op je stoelgang en hygiëne
• Pas je voedingspatroon aan
• Beheer pijn en ongemak
• Houd rekening met emotionele en mentale gezondheid
• Blijf actief binnen je mogelijkheden
• Vraag om hulp in je omgeving
• Volg medische opvolging strikt op
• Misvattingen rond anorectaal melanoom
• Anorectaal melanoom komt zelden voor
• Het is dezelfde ziekte als huidmelanoom
• Symptomen van anorectaal melanoom zijn altijd duidelijk
• Anorectaal melanoom wordt alleen bij oudere volwassenen gediagnosticeerd
• Anorectaal melanoom is altijd terminale kanker
• Een operatie is altijd de beste behandelingsoptie
• Anorectaal melanoom komt alleen voor bij mensen met een geschiedenis van huidmelanoom

Epidemiologie van anorectale melanomen

Anorectale melanomen vertegenwoordigen ongeveer 1% van alle melanomen en ongeveer 0,5-2% van alle anorectale maligniteiten. Een primair maligne (kwaadaardig) melanoom van de anus en het rectum is een zeldzame en zeer dodelijke vorm van kanker die vooral ouderen aantast. De tumor treft meestal vrouwen in het vijfde of zesde decennium, al zijn mannen ook getroffen. Personen met een blanke huidskleur zijn net iets vaker dan personen met een zwarte huidskleur aangetast.

Oorzaken van kanker aan anus en/of rectum

Een primair anorectaal maligne melanoom ontstaat uit normale melanocyten. Waarom dit precies tot stand komt, is niet geweten anno oktober 2020. Ook risicofactoren zijn niet bekend anno oktober 2020.

Risicofactoren

Risicofactoren voor anorectaal melanoom zijn onder andere een geschiedenis van huidmelanoom, blootstelling aan UV-stralen, en immunosuppressie. Leeftijd en geslacht spelen ook een rol, waarbij oudere volwassenen en mannen mogelijk een hoger risico hebben.

Symptomen: Pijn en wijzigingen aan de stoelgang

De tumor komt voor in het anale kanaal en/of het rectum, waarbij de meeste tumoren binnen zes centimeter van de anale rand verschijnen. De patiënt presenteert zich met rectale bloedingen, anorectale pijn en jeuk, aambeien en/of een knobbeltje in het rectum. Verder komt veranderingen in de ontlasting voor zoals diarree, obstipatie, incontinentie, een pijnlijke stoelgang, bloed bij de ontlasting en een aandrang om veel de darmen te ledigen (tenesmen). Patiënten met uitzaaiingen op het moment van de presentatie ervaren bovendien vermoeidheid / kankervermoeidheid, gewichtsverlies en bloedarmoede (anemie). Typische symptomen zijn niet aanwezig bij een anorectaal melanoom en daarom is het stellen van een vroege diagnose moeilijk.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van een anorectaal melanoom omvatten pijn in het anorectale gebied, veranderingen in huidkleur, bloedingen, en de aanwezigheid van een merkbare massa of zweren. Het kan gepaard gaan met symptomen zoals jeuk, ongemak, en veranderingen in de stoelgang.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts betast de buik, en voert een digitaal rectaal onderzoek uit om de aanwezigheid van een tumor te bevestigen. Ook betast de arts de lies om gezwollen lymfeklieren in dit gebied op te sporen.

Diagnostisch onderzoek
Een colonoscopie biedt eveneens informatie over de aanwezigheid van de tumor. Een biopsie van de massa onthult informatie over het kankerstadium. Een CT-scan van de buik en het bekkengebied en een PET-scan geven de arts eveneens informatie over de abnormale massa.

Differentiële diagnose
Primaire anorectale maligne melanomen diagnosticeert de arts in bijna 80% van de gevallen verkeerd. Dit is te wijten aan niet-specifieke symptomen, evenals de anatomische locatie. Veel voorkomende foute diagnoses voor een anorectaal melanoom omvatten:

• aambeien
• een adenocarcinoom
• een carcinoom
• een lymfoom
• een poliep
• een rectaal ulcus (rectale zweer)
• een sarcoom (kanker in bindweefsel)

Behandeling van tumor in anorectale regio

De arts verwijdert de volledige tumor en ook een stuk van het omliggende weefsel, om zeker te zijn dat hij alle kankercellen verwijdert. De meerderheid van de patiënten heeft reeds uitzaaiingen (metastasen) bij de diagnose. Chemotherapie of radiotherapie zijn inzetbaar voor patiënten in een gevorderd stadium.

Prognose van een anorectaal melanoom

Een vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor het verbeteren van de overlevingskansen. Omdat de typische symptomen ontbreken en de diagnose daarom pas in een laat stadium gebeurt, is de algemene slechte prognose slecht. De vijfjaarsoverleving van een anorectaal melanoom bedraagt minder dan 20%. Prognostische factoren zijn het stadium van de ziekte op het moment van de diagnose en de tumordikte. De tumor verspreidt zich tot slot snel naar de hersenen (hersenmetastasen), de lever (levermetastasen) en de longen (longmetastasen). De meeste patiënten sterven ongeacht de gekozen behandelingsvorm door de agressieve aard en de snelle progressie van de tumor.

Complicaties

Complicaties van een anorectaal melanoom kunnen het gevolg zijn van de ziekte zelf of van de behandeling. Deze kunnen onder andere metastasen naar andere organen, bijwerkingen van behandelingen, en langdurige problemen met de anorectale functie omvatten.

Preventie

Preventie van een anorectaal melanoom richt zich op het minimaliseren van risicofactoren zoals blootstelling aan UV-stralen en het monitoren van huidveranderingen. Regelmatige controles door een dermatoloog en vroege evaluatie van verdachte huidletsels kunnen bijdragen aan vroege detectie en behandeling.

Praktische tips voor het leven met anorectaal melanoom

Een anorectaal melanoom is een zeldzame vorm van kanker die in de anus begint. De diagnose en behandeling kunnen emotioneel en fysiek belastend zijn, maar met praktische aanpassingen kun je het dagelijkse leven beter beheren.

Zorg voor een open communicatie met je zorgteam

Bespreek je zorgen en symptomen openlijk met je arts. Vraag om duidelijke uitleg over je diagnose, behandelmogelijkheden en het doel van elke therapie. Noteer vragen voorafgaand aan je afspraken en neem iemand mee om je te ondersteunen.

Let op je stoelgang en hygiëne

Na behandelingen, zoals chirurgie of bestraling, kun je veranderingen in je stoelgang ervaren. Gebruik vochtige doekjes in plaats van droog toiletpapier om irritatie te verminderen. Houd de omgeving schoon en droog om infecties te voorkomen.

Pas je voedingspatroon aan

Een vezelrijk voedingspatroon kan helpen om je stoelgang regelmatiger te maken en ongemak te verminderen. Drink voldoende water om constipatie te voorkomen. Overleg met een diëtist als je specifieke voedingsaanpassingen nodig hebt.

Beheer pijn en ongemak

Na een operatie of andere behandelingen kun je last hebben van pijn of zwelling. Gebruik pijnstillers zoals voorgeschreven door je arts. Warmtekompressen kunnen helpen bij het verlichten van anale pijn of spanning.

Houd rekening met emotionele en mentale gezondheid

Een diagnose van een anorectaal melanoom kan emotioneel zwaar zijn. Overweeg therapie of praatgroepen om je gevoelens te bespreken en steun te vinden bij anderen die hetzelfde meemaken.

Blijf actief binnen je mogelijkheden

Probeer, als je energie en pijnniveau het toelaten, lichte beweging zoals wandelen om je fysieke en mentale gezondheid te verbeteren. Vermijd zware inspanningen die druk op het rectale gebied kunnen uitoefenen.

Vraag om hulp in je omgeving

Wees niet bang om hulp te vragen bij dagelijkse taken als je herstelt van behandelingen. Familieleden of vrienden kunnen een belangrijke steun zijn.

Volg medische opvolging strikt op

Regelmatige controles zijn cruciaal om terugkeer van de ziekte op te sporen. Noteer je afspraken en houd een logboek bij van symptomen of veranderingen in je gezondheid.

Met de juiste zorg en aanpassingen kun je je kwaliteit van leven verbeteren, zelfs met een complexe diagnose als anorectaal melanoom.

Misvattingen rond anorectaal melanoom

Anorectaal melanoom is een zeldzame vorm van melanoom die zich in het anale kanaal of rectum ontwikkelt. Deze aandoening is vaak moeilijk te diagnosticeren omdat de symptomen subtiel kunnen zijn en vaak worden verward met andere, minder ernstige aandoeningen. Er bestaan verschillende misvattingen over anorectaal melanoom die het begrip van deze ziekte beïnvloeden.

Anorectaal melanoom komt zelden voor

Hoewel anorectaal melanoom zeldzaam is, komt het vaker voor dan vaak wordt gedacht. Het maakt deel uit van ongeveer 1-2% van alle melanoomgevallen. Het wordt vaak niet snel gediagnosticeerd omdat het niet gemakkelijk te herkennen is, vooral in de vroege stadia, wanneer de symptomen niet ernstig genoeg zijn om medische aandacht te vereisen.

Het is dezelfde ziekte als huidmelanoom

Er bestaat een misvatting dat anorectaal melanoom hetzelfde is als huidmelanoom. Hoewel beide types van melanoom kanker van de melanocyten zijn, verschillen ze in termen van symptomen, locatie en behandeling. Anorectaal melanoom komt voor in het anale gebied en het rectum, terwijl huidmelanoom op de huid voorkomt. De behandelingsmethoden kunnen ook verschillen, afhankelijk van de locatie en het stadium van de ziekte.

Symptomen van anorectaal melanoom zijn altijd duidelijk

De symptomen van anorectaal melanoom zijn vaak subtiel en kunnen gemakkelijk worden verward met andere, minder ernstige aandoeningen zoals aambeien of anale fissuren. Veelvoorkomende symptomen zijn rectale bloeding, pijn of jeuk in het anale gebied en veranderingen in de stoelgang. Omdat deze symptomen ook bij andere aandoeningen kunnen voorkomen, kan het moeilijk zijn om een diagnose te stellen zonder verder onderzoek, zoals een beeldvormend onderzoek.

Anorectaal melanoom wordt alleen bij oudere volwassenen gediagnosticeerd

Hoewel anorectaal melanoom vaker wordt gediagnosticeerd bij ouderen, kan het op elke leeftijd voorkomen. De ziekte komt niet alleen voor bij oudere volwassenen, en ook jongere mensen kunnen getroffen worden, hoewel dit zeldzamer is. Daarom is het belangrijk om niet alleen de leeftijd als factor te beschouwen bij het diagnosticeren van anorectaal melanoom, maar ook om te letten op symptomen die persistent of ongewoon zijn.

Anorectaal melanoom is altijd terminale kanker

Het is een misvatting dat anorectaal melanoom altijd terminale kanker is. Hoewel de prognose voor deze ziekte ernstig kan zijn, hangt de overleving sterk af van de mate waarin de kanker zich heeft verspreid (stadium van de kanker) en hoe vroeg het wordt gedetecteerd. Bij vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen patiënten een betere prognose hebben. Behandelingsopties kunnen chirurgie, bestraling en chemotherapie omvatten, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Een operatie is altijd de beste behandelingsoptie

Hoewel chirurgie een gangbare behandelingsoptie is voor anorectaal melanoom, is het niet altijd de beste keuze voor elke patiënt. De behandelopties worden bepaald door het stadium van de ziekte, de algehele gezondheid van de patiënt en de locatie van de tumor. In sommige gevallen kunnen andere behandelingen, zoals medicatie of bestraling, effectiever zijn, afhankelijk van de situatie.

Anorectaal melanoom komt alleen voor bij mensen met een geschiedenis van huidmelanoom

Het is een misvatting dat anorectaal melanoom alleen voorkomt bij mensen met een geschiedenis van huidmelanoom. Hoewel er een verhoogd risico kan zijn voor mensen die eerder huidmelanoom hebben gehad, kunnen mensen zonder een dergelijke geschiedenis ook anorectaal melanoom ontwikkelen. Genetische factoren en andere omgevingsfactoren kunnen ook bijdragen aan het risico op het ontwikkelen van deze ziekte.

Lees verder

• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Mucosaal melanoom: Tumor van slijmvlies met weinig symptomen
• Anale jeuk: Oorzaken van jeukende anus (pruritus ani)