Anorectaal melanoom: Kanker aan anus en rectum met pijn
Een anorectaal melanoom (anorectaal mucosaal melanoom) is een zeldzame vorm van huidkanker die start in het gebied van het rectum (endeldarm: laatste deel van de dikke darm) en/of de anus. De vorm van kanker kent weinig symptomen in het beginstadium. Wijzigingen in de ontlasting en pijn zijn enkele latere symptomen van de aandoening. Omdat het klinisch beeld bij veel andere aandoeningen past, plakt de arts dan ook een foute diagnose op dit type kanker. De prognose is bijgevolg over het algemeen slecht. Een melanoom van de anus en het rectum werd voor het eerst gerapporteerd door Moore in 1857.
Epidemiologie van anorectale melanomen
Anorectale melanomen vertegenwoordigen ongeveer 1% van alle melanomen en ongeveer 0,5-2% van alle anorectale maligniteiten. Een primair maligne (kwaadaardig)
melanoom van de anus en het rectum is een zeldzame en zeer dodelijke vorm van
kanker die vooral ouderen aantast. De tumor treft meestal vrouwen in het vijfde of zesde decennium, al zijn mannen ook getroffen. Personen met een blanke huidskleur zijn net iets vaker dan personen met een zwarte huidskleur aangetast.
Oorzaken van kanker aan anus en/of rectum
Een primair anorectaal maligne
melanoom ontstaat uit normale melanocyten. Waarom dit precies tot stand komt, is niet geweten anno oktober 2020. Ook risicofactoren zijn niet bekend anno oktober 2020.
Risicofactoren
Risicofactoren voor anorectaal melanoom zijn onder andere een geschiedenis van huidmelanoom, blootstelling aan UV-stralen, en immunosuppressie. Leeftijd en geslacht spelen ook een rol, waarbij oudere volwassenen en mannen mogelijk een hoger risico hebben.
Symptomen: Pijn en wijzigingen aan de stoelgang
De tumor komt voor in het anale kanaal en/of het rectum, waarbij de meeste tumoren binnen zes centimeter van de anale rand verschijnen. De patiënt presenteert zich met rectale bloedingen, anorectale
pijn en jeuk,
aambeien en/of een
knobbeltje in het rectum. Verder komt veranderingen in de ontlasting voor zoals
diarree,
obstipatie, incontinentie, een
pijnlijke stoelgang, bloed bij de ontlasting en een aandrang om veel de darmen te ledigen (
tenesmen). Patiënten met
uitzaaiingen op het moment van de presentatie ervaren bovendien
vermoeidheid /
kankervermoeidheid,
gewichtsverlies en
bloedarmoede (anemie). Typische symptomen zijn niet aanwezig bij een anorectaal melanoom en daarom is het stellen van een vroege diagnose moeilijk.
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van een anorectaal melanoom omvatten pijn in het anorectale gebied, veranderingen in huidkleur, bloedingen, en de aanwezigheid van een merkbare massa of zweren. Het kan gepaard gaan met symptomen zoals jeuk, ongemak, en veranderingen in de stoelgang.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts betast de buik, en voert een
digitaal rectaal onderzoek uit om de aanwezigheid van een tumor te bevestigen. Ook betast de arts de lies om
gezwollen lymfeklieren in dit gebied op te sporen.
Diagnostisch onderzoek
Een colonoscopie biedt eveneens informatie over de aanwezigheid van de tumor. Een
biopsie van de massa onthult informatie over het kankerstadium. Een
CT-scan van de buik en het bekkengebied en een
PET-scan geven de arts eveneens informatie over de abnormale massa.
Differentiële diagnose
Primaire anorectale maligne melanomen diagnosticeert de arts in bijna 80% van de gevallen verkeerd. Dit is te wijten aan niet-specifieke symptomen, evenals de anatomische locatie. Veel voorkomende foute diagnoses voor een anorectaal melanoom omvatten:
Behandeling van tumor in anorectale regio
De arts verwijdert de volledige tumor en ook een stuk van het omliggende weefsel, om zeker te zijn dat hij alle kankercellen verwijdert. De meerderheid van de patiënten heeft reeds uitzaaiingen (metastasen) bij de diagnose.
Chemotherapie of
radiotherapie zijn inzetbaar voor patiënten in een gevorderd stadium.
Prognose van een anorectaal melanoom
Een vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor het verbeteren van de overlevingskansen. Omdat de typische symptomen ontbreken en de diagnose daarom pas in een laat stadium gebeurt, is de algemene slechte prognose slecht. De vijfjaarsoverleving van een anorectaal melanoom bedraagt minder dan 20%. Prognostische factoren zijn het stadium van de ziekte op het moment van de diagnose en de tumordikte. De tumor verspreidt zich tot slot snel naar de
hersenen (
hersenmetastasen), de lever (
levermetastasen) en de longen (
longmetastasen). De meeste patiënten sterven ongeacht de gekozen behandelingsvorm door de agressieve aard en de snelle progressie van de tumor.
Complicaties
Complicaties van een anorectaal melanoom kunnen het gevolg zijn van de ziekte zelf of van de behandeling. Deze kunnen onder andere metastasen naar andere organen, bijwerkingen van behandelingen, en langdurige problemen met de anorectale functie omvatten.
Preventie
Preventie van een anorectaal melanoom richt zich op het minimaliseren van risicofactoren zoals blootstelling aan UV-stralen en het monitoren van huidveranderingen. Regelmatige controles door een dermatoloog en vroege evaluatie van verdachte huidletsels kunnen bijdragen aan vroege detectie en behandeling.
Praktische tips voor het leven met anorectaal melanoom
Een anorectaal melanoom is een zeldzame vorm van kanker die in de anus begint. De diagnose en behandeling kunnen emotioneel en fysiek belastend zijn, maar met praktische aanpassingen kun je het dagelijkse leven beter beheren.
Zorg voor een open communicatie met je zorgteam
Bespreek je zorgen en symptomen openlijk met je arts. Vraag om duidelijke uitleg over je diagnose, behandelmogelijkheden en het doel van elke therapie. Noteer vragen voorafgaand aan je afspraken en neem iemand mee om je te ondersteunen.
Let op je stoelgang en hygiëne
Na behandelingen, zoals chirurgie of bestraling, kun je veranderingen in je stoelgang ervaren. Gebruik vochtige doekjes in plaats van droog toiletpapier om irritatie te verminderen. Houd de omgeving schoon en droog om infecties te voorkomen.
Pas je voedingspatroon aan
Een vezelrijk voedingspatroon kan helpen om je stoelgang regelmatiger te maken en ongemak te verminderen. Drink voldoende water om constipatie te voorkomen. Overleg met een diëtist als je specifieke voedingsaanpassingen nodig hebt.
Beheer pijn en ongemak
Na een operatie of andere behandelingen kun je last hebben van pijn of zwelling. Gebruik pijnstillers zoals voorgeschreven door je arts. Warmtekompressen kunnen helpen bij het verlichten van anale pijn of spanning.
Houd rekening met emotionele en mentale gezondheid
Een diagnose van een anorectaal melanoom kan emotioneel zwaar zijn. Overweeg therapie of praatgroepen om je gevoelens te bespreken en steun te vinden bij anderen die hetzelfde meemaken.
Blijf actief binnen je mogelijkheden
Probeer, als je energie en pijnniveau het toelaten, lichte beweging zoals wandelen om je fysieke en mentale gezondheid te verbeteren. Vermijd zware inspanningen die druk op het rectale gebied kunnen uitoefenen.
Vraag om hulp in je omgeving
Wees niet bang om hulp te vragen bij dagelijkse taken als je herstelt van behandelingen. Familieleden of vrienden kunnen een belangrijke steun zijn.
Volg medische opvolging strikt op
Regelmatige controles zijn cruciaal om terugkeer van de ziekte op te sporen. Noteer je afspraken en houd een logboek bij van symptomen of veranderingen in je gezondheid.
Met de juiste zorg en aanpassingen kun je je kwaliteit van leven verbeteren, zelfs met een complexe diagnose als anorectaal melanoom.
Lees verder