Anale fistel: symptomen, soorten, oorzaken en behandeling

Een anale fistel is een fistel bij de anus, ook vaak 'peri-anale fistel' genoemd. Net binnen de anus bevinden zich een aantal kleine klieren. Als een van deze klieren verstopt raakt, kan zich een abces (een geïnfecteerde holte) vormen. Ongeveer 50% van deze abcessen ontwikkelt zich tot een fistel. Een fistel is een kleine tunnel of gang die de geïnfecteerde klier in de anus verbindt met een opening op de huid rond de anus. Symptomen zijn pijn en zwelling rondom de anus, evenals pijn bij de stoelgang. De behandeling voor een anale fistel bestaat vaak uit het klieven van de fistel. Hierbij wordt de fistel chirurgisch doorgesneden en opengelegd, zodat deze van binnenuit kan genezen. In complexere gevallen kan het nodig zijn om eerst een seton te plaatsen, een speciale drain die gedurende minstens 6 weken in de fistel blijft zitten. Deze seton helpt om de fistel open te houden en infectie te verminderen. Daarna kan een definitieve chirurgische reparatie plaatsvinden.

• Wat is een anale fistel?
• Synoniemen
• Soorten
• Extrasfincterische fistels
• Suprasfincterische fistel
• Transsfincterische fistel
• Intersfincterische fistel
• Submucosale fistel
• Oorzaken van een anale fistel
• Symptomen van een anale fistel
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een anale fistel
• Operatie (klieven of drain)
• Nazorg
• Prognose
• Complicaties na de operatie

Wat is een anale fistel?

De anus is de uitwendige opening waardoor de uitwerpselen uit je lichaam worden verdreven. Net binnen de anus bevinden zich een aantal kleine klieren. Als een van deze klieren verstopt raakt, kan zich een abces vormen, een afgekapselde holte die bacteriën en dood weefselmateriaal bevat (pus). Een anaal abces staat ook bekend als peri-anaal abces. Een anaal abces wordt meestal behandeld door chirurgische drainage, hoewel sommige spontaan oplossen. Ongeveer 50% van deze abcessen kan zich ontwikkelen tot een fistel, waarbij een gangetje de geïnfecteerde klier in de anus verbindt met een opening op de huid rond de anus.

Synoniemen

Een anale fistel staat ook bekend als fistel bij de anus, peri-anale fistel of fistula ani.

Soorten

Afhankelijk van hun relatie met de interne en externe sfincterspieren of sluitspieren, worden fistels ingedeeld in vijf typen:

Extrasfincterische fistels

Extrasfincterische fistels beginnen bij het rectum of het sigmoïd of colon sigmoideum (een deel van de karteldarm) en gaan naar beneden, door de musculus levator ani of anusopheffer (een spier die onderdeel uitmaakt van de bekkenbodem) en opent zich in de huid rond de anus. Dit type ontstaat niet uit de dentate-lijn (waar de kliertjes in het slijmvlies rondom de anus zich bevinden). Oorzaken van dit type kunnen een rectale, een bekkenbodem of een m. levator ani oorsprong hebben, meestal secundair aan de ziekte van Crohn of een ontstekingsproces zoals appendices (blindedarmontsteking) of diverticulaire abcessen.

Suprasfincterische fistel

Suprasfincterische fistels beginnen tussen de interne en externe sfincterspieren, en kruisen de m. puborectalis, lopen neerwaarts tussen de puborectalis en levator-ani-spieren en openen een paar centimeter verder van de anus.

Transsfincterische fistel

Een transsfincterische fistel begint tussen de interne en externe sfincterspieren of achter de anus, passeren de externe sluitspier en openen een paar centimeter verder van de anus. Deze fistels kunnen een U-vorm aannemen en meerdere externe openingen vormen. Dit wordt soms een 'hoefijzer-fistel' genoemd.

Intersfincterische fistel

Intersfincterische fistels beginnen tussen de interne en externe sfincterspieren, passeren de interne sfincterspier en openen zich heel dicht bij de anus.

Submucosale fistel

Submucosale fistels passeren oppervlakkig onder de submucosa (bindweefsellaag onder de slijmvlies) en kruisen geen sfincterspier.

Oorzaken van een anale fistel

De meeste fistels zijn het gevolg van een anaal abces. Een klein aantal fistels wordt veroorzaakt door andere processen zoals de ziekte van Crohn, seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), trauma's, tuberculose (tbc), kanker of diverticulitis.

Symptomen van een anale fistel

Anale fistels kunnen de volgende symptomen vertonen:

• maceratie (huid die door inwerking van vocht zijn normale structuur en barrièrefunctie verliest)
• pus, bloederig vloeistof en/of (zelden) ontlasting - kan bloederig of etterig zijn
• jeuk
• afhankelijk van de aanwezigheid en de ernst van de infectie:
• pijn
• zwelling
• gevoeligheid
• koorts
• onaangename geur
• terugkerende anale abcessen
• pijn en zwelling rondom de anus
• pijn met stoelgang en bloedingen
• bloederige of smerig ruikende afscheiding uit een opening rond de anus
• Irritatie van de huid rond de anus als gevolg van aanhoudende secretie

Het is raadzaam je huisarts te raadplegen als je een van deze symptomen opmerkt.

Onderzoek en diagnose

De arts kan meestal een anale fistel diagnosticeren door het gebied rond de anus te onderzoeken. Hij of zij zal op zoek gaan naar een uitwendige opening in de huid rond de anus. Als dit zichtbaar is, probeert de arts vervolgens de diepte en richting van het fistelstelsel of gamgetje te bepalen. Vaak kan drainage worden verricht vanuit de externe opening.

Sommige fistels zijn mogelijk niet zichtbaar op het huidoppervlak. In dit geval moet de arts mogelijk aanvullende tests uitvoeren, te beginnen met een anoscopie, waarbij een speciaal instrument wordt gebruikt om in je anus en rectum te kijken. De arts kan ook een echografie of MRI van het anale gebied laten uitvoeren om het fistelkanaal beter te definiëren.

Als een fistel wordt gevonden, wil de arts mogelijk ook verdere tests uitvoeren om te zien of de aandoening verband houdt met de ziekte van Crohn, een inflammatoire darmaandoening. Ongeveer 25% van de mensen met de ziekte van Crohn ontwikkelt fistels. Onder deze onderzoeken zijn bloedonderzoeken, röntgenfoto's en colonoscopie (darmonderzoek). Een colonoscopie, waarbij een flexibel kijkinstrument via de anus in de dikke darm wordt ingebracht, wordt vaak uitgevoerd onder lichte verdoving.

Behandeling van een anale fistel

Operatie (klieven of drain)

Een operatieve ingreep is meestal noodzakelijk om een ​​anale fistel te behandelen. Tijdens de operatie zal de arts de diepte en de omvang van het fistelkanaal beoordelen. De meeste fistels worden behandeld met een fistulotomie, het openleggen van de fistelgang. Dit is het klieven van de anale fistel. Deze ingreep wordt meestal gedaan bij fistels die dicht bij de anus liggen. Hierbij wordt de huid en de spieren over het gangetje opengesneden en opengelegd. Hierdoor kan het fistelstelsel van binnenuit genezen.

Bij een complexere fistel kan het nodig zijn om een ​​speciale drain te plaatsen, een zogeheten seton, gedurende ten minste 6 weken, zodat de fistel langzaam kan genezen en de omgeving rust krijgt. Daarna volgt een definitieve chirurgische ingreep om de fistel volledig te repareren en definitief te sluiten, zodat je klachtenvrij verder kunt!

Fistel-operaties worden over het algemeen poliklinisch gedaan. Zeer grote of diepe fisteltunnels vereisen mogelijk een kort verblijf in het ziekenhuis.

Nazorg

Na de fisteloperatie kan de arts aanbevelen om het getroffen gebied te weken in een warm bad en een week lang laxeermiddelen te nemen. Omdat je na de operatie ook wat pijn of ongemak in het gebied kunt ervaren, zal de arts pijnstillers voorschrijven. De meeste fistels reageren goed op chirurgische behandeling.

Prognose

Als je eenmaal de juiste behandeling hebt gehad, ziet de toekomst er rooskleurig uit! Bij een anale fistel, of het nu gaat om een eenvoudige ingreep zoals het klieven of een meer uitgebreide aanpak met een seton, is de kans op volledige genezing bijzonder groot. Na de operatie begint je lichaam aan een helingsproces waarin de pijn en zwelling langzaam maar zeker verdwijnen.

Het herstel vraagt wat geduld, maar met goede nazorg, rust en hygiëne merk je al snel verbetering. De meeste mensen zijn binnen enkele weken weer vrij van klachten, en kunnen hun dagelijkse routine zonder problemen oppakken. Het mooiste? De kans dat de fistel terugkeert is klein, waardoor je met vertrouwen en comfort vooruit kunt kijken.

Complicaties na de operatie

Na de operatie kunnen de volgende complicaties ontstaan:

• Bloedverlies na de behandeling.
• Lichte ontlastingsincontinentie, in het begin soms onvrijwillig verlies van winden of vocht.
• Littekens.

Lees verder

• Perianaal abces (bij anus): symptomen, oorzaak & behandeling
• Slijm bij ontlasting: oorzaken van een slijmerige stoelgang
• Bloed bij de ontlasting: symptomen, oorzaken en behandeling
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang