Serotoninesyndroom: Te veel serotonine in het lichaam
Het lichaam maakt de neurotransmitter (boodschapperstof) serotonine aan. Serotonine is nodig voor de communicatie van de hersencellen met andere cellen in het zenuwstelsel. Te weinig serotonine in het lichaam leidt tot een depressie, maar een te hoge hoeveelheid serotonine in het lichaam resulteert eveneens in een verstoring van de hersenfuncties. Hierdoor ontstaat namelijk een overmatige activiteit van de zenuwcellen, waardoor een potentieel dodelijke combinatie van symptomen ontstaat die bekend staan als serotoninesyndroom (serotonine-toxiciteit). Het klinisch beeld van deze aandoening is zeer variabel en bestaat uit bijvoorbeeld angst, bevingen en bewusteloosheid. Na uitgebreide onderzoeken om andere aandoeningen uit te sluiten, volgt een ziekenhuisopname. De arts zet de medicatie stop die leidt tot de verhoogde serotoninespiegels en behandelt de aanwezige symptomen ondersteunend. De prognose is tot slot variabel.

Het gebruik van bepaalde medicijnen verhoogt mogelijk de serotoninespiegels in het lichaam /
Bron: Stevepb, PixabayOorzaken: Medicijnen die serotoninespiegels verhogen
Het serotoninesyndroom komt tot uiting wanneer de patiënt
medicijnen gebruikt die er voor zorgen dat het serotoninegehalte in het lichaam verhoogt. Dit gebeurt bij het verhogen van een medicatiedosis of het toevoegen van een nieuw medicijn. Ook andere stoffen en supplementen hebben invloed op de serotoninespiegels in het lichaam waardoor de patiënt soms te maken krijgt met de aandoening.
Antidepressiva
Het serotoninesyndroom verschijnt wanneer de patiënt
antidepressiva gebruikt die het serumniveau van het lichaam aantasten. Wanneer een patiënt die twee of meer geneesmiddelen en/of supplementen samen gebruikt die het serotoninegehalte verhogen, leidt dit sneller met het serotoninesyndroom. De aandoening verschijnt bovendien vaker bij patiënten die voor het eerst een geneesmiddel opstarten of de dosis van een reeds gebruikt medicijn te veel verhogen. De meest voorgeschreven klasse van antidepressiva die het serotonineniveau verhogen, zijn de
selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's). Andere bekende antidepressiva die het risico op het serotinesyndroom verhogen zijn antidepressiva die invloed hebben op meerdere serotoninereceptoren,
monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers) en serotonine- en norepinefrineheropnameremmers (SNRI's).
Andere medicijnen
Andere medicijnen (zowel vrij verkrijgbaar als door de arts voorgeschreven) die de serotoninespiegels alleen of in combinatie met andere geneesmiddelen verhogen, zijn:
Andere stoffen
Sommige
illegale drugs, zoals LSD en cocaïne (in combinatie met antidepressiva) en ook voedingssupplementen, waaronder St. Janskruid en ginseng (in combinatie met antidepressiva) zijn geassocieerd met de te hoge serotoninespiegels in het bloed.
Symptomen
De symptomen van het serotoninesyndroom beginnen vaak binnen de zes uur tot maximaal vierentwintig uur na het innemen van een nieuw medicijn dat de serotoninespiegels aantast, of wanneer de patiënt de dosis te veel verhoogt. Hoeveel serotonine in de
hersenen nodig is om de symptomen van het serotoninesyndroom te veroorzaken, is variabel per patiënt.

Hoofdpijn is één van de symptomen van het serotoninesyndroom /
Bron: Geralt, PixabayMilde tekenen
Milde tekenen bestaan uit:
Ernstige tekenen
In ernstige gevallen is het serotoninesyndroom levensbedreigend en kampt de patiënt met één of meer van volgende tekenen:

Een uitgebreid bloedonderzoek is noodzakelijk /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Er is geen enkele test om het serotoninesyndroom te diagnosticeren. De arts bevraagt de patiënt wel over de
medische geschiedenis alsook over het medicatiegebruik, recreatief drugsgebruik en het gebruik van supplementen. Een lichamelijk onderzoek,
bloedonderzoek, een
urineonderzoek, een
röntgenfoto van de
borstkas (
thoraxfoto) en/of een lumbale punctie (
ruggenprik: onderzoek van het hersenvocht) zijn ook nodig om andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten, want veel aandoeningen veroorzaken vergelijkbare klachten, zoals bijvoorbeeld:
Behandelingen van serotoninesyndroom
Patiënten met het serotoninesyndroom verblijven meestal in het ziekenhuis voor een observatie en een ondersteunende behandeling van de symptomen.
Benzodiazepinen verbeteren de symptomen van opwinding en/of toevallen. Om voldoende vocht in het lichaam te behouden, krijgt de patiënt intraveneuze (via een ader) vloeistoffen toegediend. Verder volgt de arts de nierfunctie op. Het verwijderen van het medicijn dat verantwoordelijk is voor het serotoninesyndroom is van cruciaal belang. In ernstige gevallen zet de arts het medicijn cyproheptadine (Periactin) in dat de productie van serotonine blokkeert.
Prognose van verhoogde serotoninespiegels in lichaam
Indien de arts de medicatie stopzet die leidt tot het serotoninesyndroom, verdwijnen de klachten meestal binnen de 24 tot 72 uur. In ernstige gevallen komt een patiënt hieraan te overlijden.
Preventie van te hoge serotoninewaarden in het bloed
De arts moet steeds op de hoogte zijn van alle medicijnen en supplementen die de patiënt gebruikt. Als de patiënt een geneesmiddel of stof neemt dat de serotoninespiegel verhoogt, is het belangrijk om dit steeds met de arts te overleggen. Ook het stopzetten of het wijzigen van medicijnen of de dosis hiervan gebeurt steeds in nauw overleg met de arts.
Lees verder