Projectielbraken: Explosief (heftig) braken

Projectielbraken is een vervelende ervaring die zowel kinderen, volwassenen als ouderen kan treffen. Deze aandoening wordt gekenmerkt door explosief braken, waarbij de patiënt met grote kracht braaksel uitspuwt, vaak zonder voorafgaande misselijkheid. Het kan zelfs zover gaan dat de maaginhoud enkele meters verderop terechtkomt. Projectielbraken treedt vaak op in korte, krachtige episodes, maar kan leiden tot ernstige complicaties zoals uitdroging, ondervoeding en andere gezondheidsproblemen als het chronisch is en onbehandeld blijft. De behandeling varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Meestal verdwijnt projectielbraken zodra de oorzaak is aangepakt, maar sommige gevallen zijn moeilijk te behandelen.

• Oorzaken van projectielbraken
• Medische aandoeningen
• Cyclisch braken syndroom
• Hormonale onevenwichtigheden
• Infecties
• Maag- en darmobstructie
• Nierproblemen
• Ontsteking in de buik
• Psychiatrische stoornissen
• Pylorusstenose
• Verhoogde hersendruk en hersenaandoeningen
• Zwangerschap
• Andere oorzaken
• Omgevingsfactoren en heftig overgeven
• Behandeling
• Complicaties van projectielbraken
• Preventie en levensstijl

Oorzaken van projectielbraken

Projectielbraken kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan medische aandoeningen en omgevingsfactoren. Het spijsverteringsstelsel reageert vaak abrupt en krachtig, wat resulteert in braken zonder voorafgaande waarschuwing of misselijkheid. Dit kan leiden tot een sterke uitspuwing van maaginhoud. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn hieronder beschreven.

Medische aandoeningen

Diverse medische aandoeningen kunnen leiden tot projectielbraken.

Cyclisch braken syndroom

Het cyclisch braken syndroom wordt gekenmerkt door intense periodes van braken die enkele uren tot dagen kunnen aanhouden, afgewisseld met lange perioden zonder symptomen.

Hormonale onevenwichtigheden

Chronisch projectielbraken kan voortkomen uit hormonale stoornissen, zoals diabetes mellitus (suikerziekte), zwangerschap, hyperthyreoïdie (overactieve schildklier), en bijnierinsufficiëntie (ziekte van Addison).

Infecties

Virale en bacteriële infecties kunnen ook leiden tot projectielbraken. Veelvoorkomende infecties die deze symptomen kunnen veroorzaken zijn:

• Appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• Buikgriep
• Diverticulitis
• Galblaasinfecties (cholecystitis)
• Longontsteking
• Nierinfectie
• Oorinfectie
• Verkoudheid
• Hepatitis (leverontsteking)
• Meningitis
• Voedselvergiftiging

Algemene symptomen bij infecties zijn onder andere koorts, zwakte, diarree, en vermoeidheid.

Maag- en darmobstructie

Een verstopping in de maag of darmen kan leiden tot projectielbraken, meestal enkele uren na een maaltijd.

Nierproblemen

Nierfalen en nierstenen kunnen gepaard gaan met projectielbraken, vaak merkbaar in de vroege ochtend.

Ontsteking in de buik

Buikpijn gevolgd door projectielbraken kan wijzen op ontstekingen in de buik, zoals pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier) of een darmobstructie.

Psychiatrische stoornissen

Braken direct na het eten kan gerelateerd zijn aan psychische aandoeningen, zoals angst, anorexia nervosa (eetstoornis met verstoord lichaamsbeeld), of boulimie (oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag). Bij kinderen kan misbruik een oorzaak van projectielbraken zijn, evenals storende beelden of geluiden.

Pylorusstenose

Baby’s kunnen projectielbraken ervaren door pylorusstenose. Hierbij is de pylorus, de spier aan de onderkant van de maag, vernauwd, waardoor voedsel niet de dunne darm kan bereiken en uit de maag wordt uitgestoten. Een operatie is vaak noodzakelijk om deze aandoening te behandelen.

Verhoogde hersendruk en hersenaandoeningen

Projectielbraken kan geassocieerd worden met verschillende hersenaandoeningen en verhoogde intracraniale druk, zoals meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek), hoofdletsel / hersentrauma, hersentumoren, convulsies (stuipen), multiple sclerose, en het shaken-baby-syndroom (kindermishandeling).

Zwangerschap

Tijdens de vroege stadia van de zwangerschap kunnen vrouwen last hebben van zwangerschapsmisselijkheid, die soms kan leiden tot projectielbraken. Dit symptoom verdwijnt meestal na verloop van tijd, vaak naarmate de zwangerschap vordert of na de bevalling.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van projectielbraken zijn onder meer:

• Hartaanval (misselijkheid en braken kunnen voorafgaan aan een hartaanval)
• Gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur)
• Hoestbuien
• Hoofdpijn
• Migraine (met aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• Radiotherapie of chemotherapie voor de behandeling van kanker
• Urineweginfecties
• Voedselallergieën
• Volvulus (darmknoop: verdraaiing van de darm met obstipatie)

Omgevingsfactoren en heftig overgeven

Omgevingsfactoren kunnen ook bijdragen aan projectielbraken:

• Alcoholisme
• Medicamenteus gebruik: Braken kan optreden door bepaalde medicijnen zoals chemotherapie voor kanker en anesthetica.
• Drugsmisbruik: Het gebruik van drugs zoals marihuana of cocaïne kan leiden tot projectielbraken.

Behandeling

Kinderen en ouderen zijn kwetsbaarder voor uitdroging als gevolg van projectielbraken en hebben vaak intraveneuze (via een ader) vloeistoffen nodig in het ziekenhuis. Bij deze patiënten wordt tevens de elektrolytenbalans hersteld. De arts onderzoekt de oorzaak van het braken en behandelt het indien mogelijk. Als de oorzaak niet kan worden vastgesteld of behandeld, kan een ondersteunende behandeling nodig zijn om de symptomen te verlichten. Medicijnen zoals anti-emetica (zoals fenothiazines, 5-HT 3-receptorantagonisten, dopamine-receptorantagonisten), antihistaminica (voor allergische reacties) en anticholinergica (die spierbewegingen remmen) kunnen worden voorgeschreven. Bij chronisch projectielbraken kunnen benzodiazepinen (voor angst en slaapproblemen) en tricyclische antidepressiva worden ingezet. Patiënten die langdurig braken kunnen ook medicatie nodig hebben om de zuurproductie te verminderen, wat de slokdarm beschermt tegen het zure braken.

Complicaties van projectielbraken

Langdurig projectielbraken kan leiden tot ernstige complicaties, zoals gewichtsverlies, ondervoeding, en uitdroging. Het gebrek aan voedingsstoffen kan de algehele gezondheid van de patiënt ernstig aantasten.

Preventie en levensstijl

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen voor projectielbraken, maar het handhaven van een gezonde levensstijl kan helpen de frequentie en ernst van de symptomen te verminderen. Dit omvat het volgen van een uitgebalanceerd dieet, voldoende hydratatie, en het vermijden van bekende triggers zoals bepaalde voedingsmiddelen of omgevingsfactoren. Het vermijden van overmatige alcoholconsumptie en drugsmisbruik is ook belangrijk voor het minimaliseren van het risico op projectielbraken.

Lees verder

• Braken (overgeven): Oorzaken, behandeling en preventie
• Misselijkheid: Oorzaken en behandeling van misselijk gevoel
• Kokhalzen: Oorzaken en behandelingen van 'droog braken'