Boulimie: Oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag

Boulimie is een eetstoornis waarbij een persoon regelmatig ongecontroleerd grote hoeveelheden voedsel eet, gevolgd door compenserende gedragingen zoals braken of het gebruik van laxeermiddelen om gewichtstoename te voorkomen. De patiënt heeft vaak een normaal gewicht, dat kan fluctueren, waardoor de aandoening niet altijd direct zichtbaar is voor anderen. Enkele klinische onderzoeken kunnen de diagnose bevestigen. Behandelopties voor boulimie omvatten steungroepen, gesprekstherapie en medicatie. Zonder behandeling kunnen ernstige complicaties optreden. De vooruitzichten voor boulimiepatiënten zijn doorgaans goed als zij erkennen dat ze een probleem hebben en actief deelnemen aan therapieën.

• Synoniemen boulimie
• Oorzaken van de aandoening
• Risicofactoren voor boulimie
• Symptomen: Oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van boulimia nervosa via diverse therapieën
• Prognose van de eetstoornis met succesvolle therapie
• Complicaties door chronisch braken en gewichtsverlies

Synoniemen boulimie

Boulimie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Binge-purge gedrag
• Boulimia (nervosa)

Oorzaken van de aandoening

Boulimie komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en het manifesteert zich voornamelijk bij tienermeisjes en jonge vrouwen. De patiënt is vaak bewust van het abnormale eetgedrag, dat gepaard gaat met gevoelens van angst of schuld. De precieze oorzaken van boulimie zijn nog niet volledig begrepen, maar een combinatie van genetische, psychologische, familiale, maatschappelijke en culturele factoren kan een rol spelen. Boulimie wordt vaak geassocieerd met andere eetstoornissen, zoals anorexia nervosa, die gekenmerkt wordt door obsessieve gedachten over voeding en gewicht, een vertekend lichaamsbeeld en zowel fysieke als psychische symptomen.

Risicofactoren voor boulimie

Verschillende risicofactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van boulimie, waaronder:

• Ervaringen van misbruik of trauma
• Stressvolle levensgebeurtenissen
• Psychologische problemen zoals depressie of angststoornissen
• Hormonale veranderingen tijdens de puberteit (hormonale veranderingen)

Symptomen: Oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag

Eetbuien en compenserend gedrag

Patiënten met boulimie ervaren herhaaldelijk eetbuien gedurende een lange periode, waarbij ze vaak grote hoeveelheden calorierijk voedsel (3.000 calorieën of meer) in korte tijd consumeren, vaak in het geheim. Deze eetbuien worden gekenmerkt door een oncontroleerbare drang om te eten, wat leidt tot gevoelens van zelfwalging, schaamte en schuld. Om gewichtstoename te voorkomen, engageert de patiënt zich in verschillende compenserende gedragingen, zoals:

• Braken
• Gebruik van laxeermiddelen, klysma's of diuretica
• Overmatige lichamelijke activiteit
• Strikte diëten
• Vasten

Andere lichamelijke symptomen
Het gewicht van de patiënt fluctueert sterk, en tekenen van schade door braken kunnen zichtbaar zijn, zoals zwelling rond de wangen of kaak, eelt op de knokkels, beschadigde tanden en een slechte adem (halitose). Andere symptomen zijn een opgeblazen gevoel, verstopping, en voedselintoleranties. Sommige vrouwen ervaren verstoringen in hun menstruatiecyclus, zoals een gestopte of onregelmatige menstruatie. Daarnaast kunnen flauwvallen, duizeligheid, vermoeidheid en slaapstoornissen optreden. In ernstige gevallen kunnen zelfbeschadiging, middelenmisbruik of suïcidale gedachten voorkomen.

Andere psychologische symptomen

Patiënten met boulimie hebben vaak een vertekend lichaamsbeeld en zijn zeer gevoelig voor opmerkingen over eten, voedsel, lichaamsvorm en gewicht. Ze hebben doorgaans een laag zelfbeeld en ervaren schaamte, zelfwalging of schuld na het eten. Asociaal gedrag, depressie, angst en prikkelbaarheid zijn ook voorkomende psychologische symptomen van boulimie.

Symptomen zichtbaar voor anderen

Hoewel patiënten vaak een normaal gewicht hebben, kunnen ze zichzelf als overgewicht beschouwen. Dit maakt de aandoening niet altijd zichtbaar voor anderen. Enkele symptomen die mogelijk opgemerkt worden zijn:

• Ongebruikelijk grote hoeveelheden voedsel eten of grote hoeveelheden voedsel kopen die snel verdwijnen
• Een geur van braaksel (in de badkamer), die soms wordt gemaskeerd met mondwater, parfum, luchtverfrissers, kauwgom of pepermuntjes
• Regelmatig naar de wc gaan direct na de maaltijd
• Veel geld uitgeven aan voedsel
• Overmatige lichaamsbeweging
• Verpakkingen weggooien van laxeermiddelen, dieetpillen, braakmiddelen of diuretica

Diagnose en onderzoeken

Tandheelkundig onderzoek

Een tandheelkundig onderzoek kan tandbederf (cariës) of tandvleesinfecties zoals gingivitis aan het licht brengen. Het tandglazuur kan door de blootstelling aan zuur in braaksel versleten of beschadigd zijn.

Lichamelijk onderzoek

Een lichamelijk onderzoek kan de volgende afwijkingen onthullen:

• Een bolle vorm van de wangen
• Een droge mond (xerostomie)
• Huiduitslag en puistjes
• Frequent wisselende gewichtsschommelingen
• Gebroken bloedvaten in de ogen door de druk van het braken
• Kleine wondjes en eelt op de vingertoppen (teken van Russell) door het forceren van braken
• Verkleurde tanden door blootstelling aan maagzuur

Bloedonderzoek

Een verstoorde elektrolytenbalans, zoals uitdroging of een laag kaliumgehalte, kan worden vastgesteld door bloedonderzoek.

Behandeling van boulimia nervosa via diverse therapieën

Bij boulimie is ziekenhuisopname zelden noodzakelijk, tenzij er bijkomende complicaties zijn zoals ernstige anorexia, een zware depressie, of de noodzaak voor medicatie om compenserend gedrag te stoppen.

Stapsgewijze en gecombineerde therapieën

De behandeling van boulimie verloopt vaak stapsgewijs, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de reactie van de patiënt op behandelingen. Belangrijke stappen zijn:

• Erkenning van het probleem door de patiënt
• Vermijden van situaties die kunnen leiden tot eetbuien en compenserend gedrag
• Steungroepen zijn nuttig voor milde gevallen zonder andere gezondheidsproblemen. Praten en delen van ervaringen spelen een cruciale rol in het herstelproces.
• Professionele begeleiding door middel van gesprekstherapie en voedingstherapie is noodzakelijk voor patiënten die niet voldoende reageren op steungroepen.
• Medicatie zoals antidepressiva kan helpen bij het beheersen van symptomen. Vaak is een combinatie van therapieën nodig voor een optimaal resultaat.

Patiënten moeten realistische verwachtingen hebben over het behandelingsproces. Het herstel kan uitdagend zijn en kan meerdere therapieën vereisen, evenals steun van familie en omgeving. Boulimie kan soms terugkeren, wat de noodzaak van voortdurende begeleiding benadrukt.

Lichttherapie

Onderzoekers hebben gesuggereerd dat lichttherapie mogelijk effectief kan zijn bij het verbeteren van eetgedrag en stemming bij boulimiepatiënten. Een studie gepubliceerd in het tijdschrift "Prim Care Companion CNS Disord" in oktober 2016 suggereert dat verdere onderzoeken nodig zijn om de effectiviteit en de duur van de behandelingseffecten vast te stellen.

Prognose van de eetstoornis met succesvolle therapie

Boulimie is een langdurige aandoening, en veel patiënten ervaren ook na behandeling nog symptomen. Patiënten met minder ernstige medische complicaties en degenen die actief deelnemen aan therapieën hebben een betere kans op herstel. De prognose voor boulimiepatiënten is over het algemeen positiever dan voor patiënten met anorexia nervosa.

Complicaties door chronisch braken en gewichtsverlies

Boulimie kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken door chronisch braken en overmatig gebruik van laxeermiddelen of klysma's. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Aambeien (gezwollen aderen in anus en/of rectum met rectale bloedingen)
• Beschadiging van de darmspieren, leidend tot chronische constipatie of een onregelmatige stoelgang
• Brandend maagzuur door schade aan de slokdarm
• Broze nagels
• Chemische onbalans (elektrolytenverstoring) zoals een laag kaliumgehalte, vermoeidheid, aritmie (hartritmestoornissen), spierkrampen, stuiptrekkingen en nierschade
• Maagbreuk (aandoening met symptomen van brandend maagzuur)
• Onregelmatige menstruatie
• Ontsteking en zwelling van de keel, slokdarm en maag
• Slechte conditie van de huid en het haar
• Verhoogd risico op onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen
• Verslechtering van psychiatrische aandoeningen zoals angst, depressie, obsessief-compulsieve stoornis (OCS) en suïcidaal gedrag
• Zwelling van de speekselklieren nabij de wangen
• Gezwollen vingers door het overmatig gebruik van laxeermiddelen
• Hartfalen door verlies van essentiële mineralen
• Maag- en darmzweren
• Middelenmisbruik
• Oesofagitis (ontsteking van de slokdarm)
• Osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• Schade aan de alvleesklier
• Scheuren in de slokdarm
• Tandproblemen: gingivitis en rottende tanden
• Uitdroging (dehydratie) wat schade toebrengt aan de nieren en de kans op nierstenen vergroot

Lees verder

• Binge eating disorder: Eetbuistoornis met vreetbuien
• Eetstoornissen: Anorexia, boulimie en binge eating disorder