Boulimie: Oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag

Boulimie is een eetstoornis waarbij een persoon regelmatig ongecontroleerd grote hoeveelheden voedsel eet, gevolgd door compenserende gedragingen zoals braken of het gebruik van laxeermiddelen om gewichtstoename te voorkomen. De patiënt heeft vaak een normaal gewicht, dat kan fluctueren, waardoor de aandoening niet altijd direct zichtbaar is voor anderen. Enkele klinische onderzoeken kunnen de diagnose bevestigen. Behandelopties voor boulimie omvatten steungroepen, gesprekstherapie en medicatie. Zonder behandeling kunnen ernstige complicaties optreden. De vooruitzichten voor boulimiepatiënten zijn doorgaans goed als zij erkennen dat ze een probleem hebben en actief deelnemen aan therapieën.

• Synoniemen boulimie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van de aandoening
• Risicofactoren voor boulimie
• Risicogroepen
• Symptomen: Oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van boulimia nervosa via diverse therapieën
• Prognose van de eetstoornis met succesvolle therapie
• Complicaties door chronisch braken en gewichtsverlies
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met boulimie
• Zoek professionele hulp en volg therapie
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Herken en vermijd triggers voor eetbuien
• Zorg voor je fysieke gezondheid en controleer je vitale functies
• Bouw een steunnetwerk op en zoek naar sociale ondersteuning
• Misvattingen rond boulimie
• Boulimie is gewoon een gebrek aan zelfcontrole
• Alleen jonge vrouwen krijgen boulimie
• Mensen met boulimie zijn altijd te dun
• Braken na een eetbui voorkomt gewichtstoename
• Boulimie is minder gevaarlijk dan anorexia
• Je kunt boulimie zelf overwinnen zonder hulp

Synoniemen boulimie

Boulimie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Binge-purge gedrag
• Boulimia (nervosa)

Epidemiologie

Boulimie is een eetstoornis die wereldwijd voorkomt en zowel mannen als vrouwen kan treffen, maar het komt het vaakst voor bij vrouwen. Het wordt gekarakteriseerd door herhaalde episodes van vreetbuien, gevolgd door compenserende gedragingen zoals braken, misbruik van laxeermiddelen of overmatige lichaamsbeweging om gewichtstoename te voorkomen. De prevalentie van boulimie varieert, maar wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 1-3% van de vrouwen in hun leven last zal hebben van de stoornis.

Leeftijd en geslacht
Boulimie begint meestal in de adolescentie of vroege volwassenheid, vaak tussen de 15 en 30 jaar. Het komt vaker voor bij vrouwen, maar steeds meer gevallen worden ook bij mannen vastgesteld. De prevalentie bij vrouwen is naar schatting 1-2%, terwijl het bij mannen aanzienlijk lager is, maar het aantal gevallen bij hen neemt toe.

Culturele en geografische variaties
Er zijn aanwijzingen dat boulimie vaker voorkomt in westerse landen, waar idealen van slankheid en lichaamsbeeld sterk worden benadrukt in de media. Dit kan een rol spelen in het ontstaan van de stoornis, vooral bij adolescenten en jonge vrouwen. Er is echter ook een toename van boulimie in andere delen van de wereld, hoewel het in sommige landen nog steeds ondergerapporteerd kan zijn vanwege culturele normen en stigma's rondom geestelijke gezondheidsproblemen.

Kernstatistieken
Studies tonen aan dat ongeveer 0,5-2% van de vrouwen gedurende hun leven aan boulimie zal lijden, en het wordt vaak geassocieerd met andere psychiatrische aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en andere eetstoornissen zoals anorexia nervosa.

Mechanisme

Het mechanisme achter boulimie is complex en multifactorieel. Het omvat zowel biologische, psychologische als sociale factoren die bijdragen aan het ontstaan en de voortduur van de stoornis. Het begrijpen van de mechanismen is essentieel voor het ontwikkelen van effectieve behandelstrategieën.

Biologische factoren
Er is bewijs dat genetische factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van boulimie. Onderzoek heeft aangetoond dat er een verhoogd risico is voor mensen met een familielid die lijdt aan een eetstoornis. Neurobiologische mechanismen, zoals verstoringen in neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, kunnen bijdragen aan de stoornis door de stemming en eetgedrag te beïnvloeden.

Psychologische factoren
Psychologische factoren, zoals een verstoord lichaamsbeeld, een obsessie met gewicht en de wens om slanker te worden, spelen een centrale rol in het ontstaan van boulimie. Zelfwaardering is vaak sterk afhankelijk van fysieke verschijning, wat kan leiden tot overmatige zorgen over gewicht en het gebruik van destructieve copingmechanismen, zoals vreetbuien en compensatoir gedrag.

Sociale en culturele factoren
De druk om te voldoen aan culturele schoonheidsidealen kan bijdragen aan de ontwikkeling van boulimie. De westerse nadruk op slankheid en het gebruik van sociale media die lichaamsbeeld en uiterlijke verschijning vaak benadrukken, kunnen vrouwen, en in toenemende mate ook mannen, onder druk zetten om hun lichaamsbeeld te veranderen.

Oorzaken van de aandoening

Boulimie komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en het manifesteert zich voornamelijk bij tienermeisjes en jonge vrouwen. De patiënt is vaak bewust van het abnormale eetgedrag, dat gepaard gaat met gevoelens van angst of schuld. De precieze oorzaken van boulimie zijn nog niet volledig begrepen, maar een combinatie van genetische, psychologische, familiale, maatschappelijke en culturele factoren kan een rol spelen. Boulimie wordt vaak geassocieerd met andere eetstoornissen, zoals anorexia nervosa, die gekenmerkt wordt door obsessieve gedachten over voeding en gewicht, een vertekend lichaamsbeeld en zowel fysieke als psychische symptomen.

Risicofactoren voor boulimie

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans vergroten dat een persoon boulimie ontwikkelt. Deze risicofactoren kunnen variëren van genetische predispositie tot omgevingsinvloeden.

Genetische aanleg
Een familiegeschiedenis van eetstoornissen kan het risico op boulimie verhogen. Genetische studies suggereren dat er een erfelijke component kan zijn, hoewel de specifieke genen die bijdragen aan het ontstaan van de stoornis nog niet volledig geïdentificeerd zijn.

Psychosociale factoren
Adolescenten en jonge volwassenen die zichzelf onder druk voelen om aan onrealistische schoonheidsidealen te voldoen, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van boulimie. Factoren zoals pesten vanwege overgewicht, stress, of onveilige gezinssituaties kunnen bijdragen aan een verstoord eetgedrag.

Traumatische ervaringen
Ervaring met misbruik, verlies van een dierbare of andere vormen van trauma kunnen het risico op boulimie verhogen. Dergelijke gebeurtenissen kunnen leiden tot het zoeken naar controle over het lichaam als een manier om met psychologisch lijden om te gaan.

Risicogroepen

Boulimie kan in principe elke persoon treffen, maar er zijn bepaalde risicogroepen die meer vatbaar zijn voor de stoornis. Het begrijpen van deze risicogroepen kan helpen bij vroegtijdige identificatie en preventie van boulimie.

Jonge vrouwen en adolescenten
De meeste gevallen van boulimie komen voor bij jonge vrouwen in hun tienerjaren of vroege volwassenheid. De periode van puberteit, waarin het lichaamsbeeld een belangrijke rol speelt in de identiteitsvorming, is een cruciale tijd waarin boulimie zich vaak ontwikkelt.

Atleten en modellen
Atleten, vooral diegenen in sporten die de nadruk leggen op lichaamsbeeld of gewicht, zoals ballet, gymnastiek en vechtsporten, kunnen een verhoogd risico lopen. Hetzelfde geldt voor modellen en anderen in de mode-industrie, waar er vaak een nadruk ligt op een bepaald lichaamsbeeld.

Mensen met een familiegeschiedenis van eetstoornissen
Individuen die een familielid hebben met boulimie of andere eetstoornissen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening zelf. Genetische en omgevingsfactoren kunnen hierbij een rol spelen.

Symptomen: Oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag

Eetbuien en compenserend gedrag
Patiënten met boulimie ervaren herhaaldelijk eetbuien gedurende een lange periode, waarbij ze vaak grote hoeveelheden calorierijk voedsel (3.000 calorieën of meer) in korte tijd consumeren, vaak in het geheim. Deze eetbuien worden gekenmerkt door een oncontroleerbare drang om te eten, wat leidt tot gevoelens van zelfwalging, schaamte en schuld. Om gewichtstoename te voorkomen, engageert de patiënt zich in verschillende compenserende gedragingen, zoals:

• Braken
• Gebruik van laxeermiddelen, klysma's of diuretica
• Overmatige lichamelijke activiteit
• Strikte diëten
• Vasten

Andere lichamelijke symptomen
Het gewicht van de patiënt fluctueert sterk, en tekenen van schade door braken kunnen zichtbaar zijn, zoals zwelling rond de wangen of kaak, eelt op de knokkels, beschadigde tanden en een slechte adem (halitose). Andere symptomen zijn een opgeblazen gevoel, verstopping, en voedselintoleranties. Sommige vrouwen ervaren verstoringen in hun menstruatiecyclus, zoals een gestopte of onregelmatige menstruatie. Daarnaast kunnen flauwvallen, duizeligheid, vermoeidheid en slaapstoornissen optreden. In ernstige gevallen kunnen zelfbeschadiging, middelenmisbruik of suïcidale gedachten voorkomen.

Andere psychologische symptomen
Patiënten met boulimie hebben vaak een vertekend lichaamsbeeld en zijn zeer gevoelig voor opmerkingen over eten, voedsel, lichaamsvorm en gewicht. Ze hebben doorgaans een laag zelfbeeld en ervaren schaamte, zelfwalging of schuld na het eten. Asociaal gedrag, depressie, angst en prikkelbaarheid zijn ook voorkomende psychologische symptomen van boulimie.

Symptomen zichtbaar voor anderen
Hoewel patiënten vaak een normaal gewicht hebben, kunnen ze zichzelf als overgewicht beschouwen. Dit maakt de aandoening niet altijd zichtbaar voor anderen. Enkele symptomen die mogelijk opgemerkt worden zijn:

• Ongebruikelijk grote hoeveelheden voedsel eten of grote hoeveelheden voedsel kopen die snel verdwijnen
• Een geur van braaksel (in de badkamer), die soms wordt gemaskeerd met mondwater, parfum, luchtverfrissers, kauwgom of pepermuntjes
• Regelmatig naar de wc gaan direct na de maaltijd
• Veel geld uitgeven aan voedsel
• Overmatige lichaamsbeweging
• Verpakkingen weggooien van laxeermiddelen, dieetpillen, braakmiddelen of diuretica

Alarmsymptomen

Boulimie kan moeilijk te herkennen zijn, omdat mensen met deze aandoening vaak proberen hun gedrag te verbergen. Er zijn echter bepaalde alarmsymptomen die kunnen wijzen op boulimie.

Overmatig eetgedrag
Herhaalde episodes van overeten, gevolgd door schuldgevoelens en compenserend gedrag zoals braken, vasten of het gebruik van laxeermiddelen, zijn duidelijke signalen van boulimie. Dit gedrag wordt vaak in het geheim uitgevoerd.

Lichamelijke veranderingen
Lichamelijke tekenen van boulimie kunnen onder andere gewichtsfluctuaties, tandbederf, droge huid, haaruitval en misselijkheid zijn. Langdurig overgeven kan leiden tot beschadiging van het tandglazuur door maagzuur en verstoringen in de elektrolytenbalans.

Emotionele symptomen
Mensen met boulimie kunnen lijden aan gevoelens van extreme schaamte, depressie en angst. Ze kunnen zichzelf negatief beoordelen op basis van hun lichaamsbeeld en voortdurend worstelen met gedachten over gewicht en eten.

Diagnose en onderzoeken

Tandheelkundig onderzoek
Een tandheelkundig onderzoek kan tandbederf (cariës) of tandvleesinfecties zoals gingivitis aan het licht brengen. Het tandglazuur kan door de blootstelling aan zuur in braaksel versleten of beschadigd zijn.

Lichamelijk onderzoek
Een lichamelijk onderzoek kan de volgende afwijkingen onthullen:

• Een bolle vorm van de wangen
• Een droge mond (xerostomie)
• Huiduitslag en puistjes
• Frequent wisselende gewichtsschommelingen
• Gebroken bloedvaten in de ogen door de druk van het braken
• Kleine wondjes en eelt op de vingertoppen (teken van Russell) door het forceren van braken
• Verkleurde tanden door blootstelling aan maagzuur

Bloedonderzoek
Een verstoorde elektrolytenbalans, zoals uitdroging of een laag kaliumgehalte, kan worden vastgesteld door bloedonderzoek.

Behandeling van boulimia nervosa via diverse therapieën

Bij boulimie is ziekenhuisopname zelden noodzakelijk, tenzij er bijkomende complicaties zijn zoals ernstige anorexia, een zware depressie, of de noodzaak voor medicatie om compenserend gedrag te stoppen.

Stapsgewijze en gecombineerde therapieën
De behandeling van boulimie verloopt vaak stapsgewijs, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de reactie van de patiënt op behandelingen. Belangrijke stappen zijn:

• Erkenning van het probleem door de patiënt
• Vermijden van situaties die kunnen leiden tot eetbuien en compenserend gedrag
• Steungroepen zijn nuttig voor milde gevallen zonder andere gezondheidsproblemen. Praten en delen van ervaringen spelen een cruciale rol in het herstelproces.
• Professionele begeleiding door middel van gesprekstherapie en voedingstherapie is noodzakelijk voor patiënten die niet voldoende reageren op steungroepen.
• Medicatie zoals antidepressiva kan helpen bij het beheersen van symptomen. Vaak is een combinatie van therapieën nodig voor een optimaal resultaat.

Patiënten moeten realistische verwachtingen hebben over het behandelingsproces. Het herstel kan uitdagend zijn en kan meerdere therapieën vereisen, evenals steun van familie en omgeving. Boulimie kan soms terugkeren, wat de noodzaak van voortdurende begeleiding benadrukt.

Lichttherapie
Onderzoekers hebben gesuggereerd dat lichttherapie mogelijk effectief kan zijn bij het verbeteren van eetgedrag en stemming bij boulimiepatiënten. Een studie gepubliceerd in het tijdschrift "Prim Care Companion CNS Disord" in oktober 2016 suggereert dat verdere onderzoeken nodig zijn om de effectiviteit en de duur van de behandelingseffecten vast te stellen.

Prognose van de eetstoornis met succesvolle therapie

De prognose voor mensen met boulimie varieert afhankelijk van de ernst van de stoornis, de snelheid van de diagnose en de mate van interventie. Vroegtijdige behandeling kan leiden tot een gunstigere prognose.

Kans op herstel
Met de juiste behandeling, waaronder therapie en soms medicatie, kunnen veel mensen herstellen van boulimie. De prognose is beter wanneer de stoornis in een vroeg stadium wordt behandeld en wanneer er geen sprake is van comorbide psychische aandoeningen.

Langdurige complicaties
Mensen die langdurig lijden aan boulimie kunnen last krijgen van blijvende gezondheidsproblemen, zoals hartproblemen, botverlies of blijvende spijsverteringsproblemen. Het is belangrijk om regelmatige medische controles te ondergaan om deze complicaties te monitoren.

Complicaties door chronisch braken en gewichtsverlies

Boulimie kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken door chronisch braken en overmatig gebruik van laxeermiddelen of klysma's. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Aambeien (gezwollen aderen in anus en/of rectum met rectale bloedingen)
• Beschadiging van de darmspieren, leidend tot chronische constipatie of een onregelmatige stoelgang
• Brandend maagzuur door schade aan de slokdarm
• Broze nagels
• Chemische onbalans (elektrolytenverstoring) zoals een laag kaliumgehalte, vermoeidheid, aritmie (hartritmestoornissen), spierkrampen, stuiptrekkingen en nierschade
• Maagbreuk (aandoening met symptomen van brandend maagzuur)
• Onregelmatige menstruatie
• Ontsteking en zwelling van de keel, slokdarm en maag
• Slechte conditie van de huid en het haar
• Verhoogd risico op onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen
• Verslechtering van psychiatrische aandoeningen zoals angst, depressie, obsessief-compulsieve stoornis (OCS) en suïcidaal gedrag
• Zwelling van de speekselklieren nabij de wangen
• Gezwollen vingers door het overmatig gebruik van laxeermiddelen
• Hartfalen door verlies van essentiële mineralen
• Maag- en darmzweren
• Middelenmisbruik
• Oesofagitis (ontsteking van de slokdarm)
• Osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• Schade aan de alvleesklier
• Scheuren in de slokdarm
• Tandproblemen: gingivitis en rottende tanden
• Uitdroging (dehydratie) wat schade toebrengt aan de nieren en de kans op nierstenen vergroot

Preventie

Het voorkomen van boulimie begint met het begrijpen van de onderliggende risicofactoren en het bevorderen van een gezonde benadering van lichaamsbeeld en eetgedrag.

Onderwijs en bewustzijn
Educatie over een gezond lichaamsbeeld, de gevaren van eetstoornissen en het belang van mentale gezondheid kunnen helpen bij het voorkomen van boulimie. Het verminderen van de druk die wordt uitgeoefend door de media en sociale normen kan ook bijdragen aan het voorkomen van deze stoornis.

Psychologische interventies
Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie, kan effectief zijn bij het voorkomen van boulimie, vooral voor mensen die vatbaar zijn voor de stoornis. Het vroegtijdig identificeren van risicofactoren en het bieden van steun kan helpen om de stoornis te voorkomen of te beheersen.

Praktische tips voor het leven met boulimie

Zoek professionele hulp en volg therapie

Het is van essentieel belang om professionele hulp te zoeken bij het omgaan met boulimie. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie of andere psychotherapeutische benaderingen, kan je helpen om negatieve gedachten en gedragingen die de eetstoornis in stand houden te veranderen. Je arts of therapeut kan je begeleiden in het proces van herstel, waarbij je samen werkbare strategieën ontwikkelt om je eetgedrag te verbeteren. Het kan ook nodig zijn om te werken aan je mentale gezondheid om de onderliggende oorzaken van de stoornis te begrijpen en aan te pakken.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon

Een belangrijke stap in het herstel van boulimie is het herstel van een gezond en evenwichtig voedingspatroon. Dit betekent het vermijden van rigide diëten of eetrestricties die de stoornis kunnen verergeren. Werk samen met een diëtist om een plan te maken dat zowel voedzaam als realistisch is, zodat je lichaam alle benodigde voedingsstoffen krijgt. Een evenwichtig voedingspatroon ondersteunt niet alleen je fysieke gezondheid, maar kan ook bijdragen aan je emotionele welzijn.

Herken en vermijd triggers voor eetbuien

Eetbuien zijn vaak het gevolg van emotionele triggers zoals stress, angst of een laag zelfbeeld. Het is belangrijk om deze triggers te herkennen en strategieën te ontwikkelen om ermee om te gaan. Dit kan betekenen dat je ontspanningstechnieken leert, zoals meditatie of ademhalingsoefeningen, om je stress te verminderen. Het kan ook helpen om situaties of omgevingen die eetbuien uitlokken, te vermijden of er anders mee om te gaan. Samen met je behandelend arts kun je manieren vinden om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen.

Zorg voor je fysieke gezondheid en controleer je vitale functies

Boulimie kan schadelijk zijn voor je fysieke gezondheid, vooral voor je hart, je spieren en je elektrolytenbalans. Het is belangrijk om regelmatig medische controles uit te voeren, zoals bloedonderzoeken, om ervoor te zorgen dat je lichaam goed functioneert. Bij regelmatig braken of misbruik van laxeermiddelen kunnen elektrolyten verstoord raken, wat ernstige gevolgen kan hebben. Het is belangrijk om een arts te raadplegen die je kan helpen bij het herstellen van de balans en het behandelen van eventuele gezondheidsproblemen.

Bouw een steunnetwerk op en zoek naar sociale ondersteuning

Boulimie kan een isolerende aandoening zijn, en het is belangrijk om een netwerk van ondersteunende mensen om je heen te hebben. Dit kunnen familieleden, vrienden of andere mensen zijn die begrijpen wat je doormaakt en die je kunnen steunen tijdens je herstel. Deel je gevoelens met hen en laat hen weten hoe ze je het beste kunnen helpen. Het kan ook nuttig zijn om deel te nemen aan een steungroep, waar je in contact kunt komen met anderen die dezelfde ervaring delen. Een sterk sociaal netwerk kan bijdragen aan je herstel en je helpen om gezonde gewoontes te ontwikkelen.

Misvattingen rond boulimie

Boulimie is een ernstige eetstoornis die wordt gekenmerkt door eetbuien gevolgd door compensatiegedrag, zoals braken, vasten of extreem sporten. Hoewel deze aandoening veel voorkomt, bestaan er nog steeds hardnekkige misvattingen over de oorzaken, gevolgen en behandelmogelijkheden.

Boulimie is gewoon een gebrek aan zelfcontrole

Boulimie wordt vaak gezien als een teken van zwakte of een gebrek aan wilskracht, maar het is een complexe psychische aandoening met zowel biologische als psychologische oorzaken. Factoren zoals genetische aanleg, verstoringen in de hersenchemie en emotionele stress spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling ervan.

Alleen jonge vrouwen krijgen boulimie

Hoewel boulimie vaker voorkomt bij jonge vrouwen, kan het iedereen treffen, ongeacht geslacht of leeftijd. Ook mannen en ouderen kunnen met deze eetstoornis worstelen, maar zij zoeken vaak minder snel hulp vanwege stigma en onjuiste aannames over wie vatbaar is voor eetstoornissen.

Mensen met boulimie zijn altijd te dun

In tegenstelling tot anorexia, waarbij gewichtsverlies vaak duidelijk zichtbaar is, hebben mensen met boulimie meestal een normaal gewicht of zelfs licht overgewicht. Dit kan ertoe leiden dat de aandoening minder snel wordt herkend en mensen langer zonder de juiste hulp blijven zitten.

Braken na een eetbui voorkomt gewichtstoename

Veel mensen met boulimie gebruiken braken als compensatiemechanisme, maar dit voorkomt niet volledig de opname van calorieën. Bovendien brengt herhaaldelijk braken ernstige risico’s met zich mee, zoals verstoringen in elektrolyten, tandbederf en schade aan de keel en slokdarm.

Boulimie is minder gevaarlijk dan anorexia

Hoewel boulimie minder direct geassocieerd wordt met extreem ondergewicht, kan het net zo levensbedreigend zijn. Ernstige complicaties, zoals hartritmestoornissen, uitdroging en schade aan de hart en andere organen, kunnen optreden. Zonder behandeling kan boulimie ernstige lichamelijke en psychische gevolgen hebben.

Je kunt boulimie zelf overwinnen zonder hulp

Boulimie is een hardnekkige eetstoornis die zelden vanzelf verdwijnt. Professionele behandeling, zoals therapie en voedingsbegeleiding, is vaak nodig om de onderliggende oorzaken aan te pakken en een gezond eetpatroon te herstellen. Vroege interventie vergroot de kans op herstel aanzienlijk.

Lees verder

• Binge eating disorder: Eetbuistoornis met vreetbuien
• Eetstoornissen: Anorexia, boulimie en binge eating disorder