Anti-emetica: Medicatie tegen braken en misselijkheid

Anti-emetica zijn geneesmiddelen die helpen bij het verlichten van symptomen zoals misselijkheid en braken. Deze medicijnen bestaan in verschillende vormen omdat ze zijn ontworpen om te functioneren in uiteenlopende situaties. Misselijkheid en braken kunnen optreden door reisziekte, na een operatie, tijdens de zwangerschap of door andere omstandigheden. Anti-emetica werken door specifieke neurotransmitters in het lichaam te blokkeren, waardoor misselijkheid en braken worden verminderd. Het is belangrijk om het gebruik van deze medicijnen te bespreken met een arts of apotheker, omdat elk geneesmiddel potentieel bijwerkingen kan veroorzaken en de arts mogelijk de onderliggende oorzaak van misselijkheid en braken moet behandelen.

• Oorzaken van misselijkheid en braken
• Werking van anti-emetica
• Toepassingen van anti-emetica
• Soorten anti-emetica
• Buikgriep
• Kankerpatiënten
• Na een operatie
• Stoornissen met het evenwichtsorgaan
• Zwangerschap
• Toedieningsvormen van anti-emetica
• Veiligheidsaspecten en gebruik van anti-emetica
• Bijwerkingen en complicaties van anti-emetica
• Milde bijwerkingen
• Ernstige bijwerkingen
• Natuurlijke middelen tegen misselijkheid en braakneigingen
• Praktische tips voor het omgaan met anti-emetica
• Volg de aanwijzingen van je arts op
• Houd rekening met je andere medicatie
• Pas je voedingspatroon aan
• Zorg voor een rustige omgeving
• Let op de bijwerkingen van anti-emetica
• Houd controleafspraken bij
• Misvattingen rond anti-emetica
• Anti-emetica kunnen alle vormen van misselijkheid verhelpen
• Anti-emetica zijn ongevaarlijk en kunnen zonder toezicht gebruikt worden
• Anti-emetica kunnen worden gebruikt als preventieve maatregel
• Anti-emetica zijn alleen nuttig bij misselijkheid veroorzaakt door maagklachten
• Alle anti-emetica werken hetzelfde
• Anti-emetica zijn alleen nuttig voor volwassenen

Oorzaken van misselijkheid en braken

Misselijkheid en braken kunnen verschillende oorzaken hebben en hebben vaak een tijdelijke impact op het lichaam. Wanneer deze symptomen aanhouden, kunnen ze leiden tot ernstigere gezondheidsproblemen zoals gewichtsverlies, ondervoeding, uitputting, uitdroging, metabole alkalose (te lage zuurgraad van het bloed) en hypokaliëmie (verminderd kaliumgehalte in het bloed). Chronisch braken kan ook leiden tot ernstige complicaties zoals nierproblemen, aspiratiepneumonie (longontsteking door inademen van vreemde stoffen) of bloedbraken. Verder kunnen patiënten die zich misselijk voelen en braken ervaren symptomen vertonen zoals kwijlen, bleekheid, verhoogd zweten, een hogere hartslag (tachycardie) en mogelijk diarree.

Werking van anti-emetica

Anti-emetica zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om misselijkheid en braken te voorkomen of te behandelen. Ze werken door het blokkeren van de signalen in de hersenen of het maag-darmkanaal die de brakenreflex stimuleren. Er zijn verschillende mechanismen waarop anti-emetica kunnen inwerken, afhankelijk van het type medicijn.

Inwerken op het centrale zenuwstelsel
Veel anti-emetica beïnvloeden het centrale zenuwstelsel, specifiek de hersenen, door receptoren te blokkeren die betrokken zijn bij het braken. Dit zijn onder andere de dopamine-, serotonine- en histaminereceptoren. Geneesmiddelen zoals ondansetron, die serotonine-receptoren blokkeren, zijn effectief in het voorkomen van misselijkheid, bijvoorbeeld na chemotherapie.

Inwerken op het gastro-intestinale systeem
Sommige anti-emetica werken direct op de maag en darmen om de misselijkheid te verminderen. Ze kunnen de activiteit van de maagspieren reguleren of de prikkelbaarheid van de maagwand verminderen, wat helpt om misselijkheid te verlichten. Geneesmiddelen zoals metoclopramide werken op deze manier en kunnen ook helpen bij maaglediging.

Effectiviteit van verschillende middelen
Afhankelijk van de oorzaak van misselijkheid kunnen bepaalde anti-emetica effectiever zijn. Zo zijn middelen die werken via serotonine-receptoren vaak effectiever bij misselijkheid veroorzaakt door chemotherapie, terwijl antihistaminica beter helpen bij reisziekte of misselijkheid door een infectie.

Toepassingen van anti-emetica

Anti-emetica worden voorgeschreven voor een breed scala aan aandoeningen die misselijkheid en braken veroorzaken. Ze worden veelal gebruikt bij patiënten met chronische ziekten, na operaties, of bij acute infecties.

Chemotherapie en bestraling
Patiënten die chemotherapie ondergaan, ervaren vaak ernstige misselijkheid en braken. Anti-emetica zijn dan essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren en complicaties te voorkomen. Deze middelen worden vaak voorafgaand aan de behandeling toegediend om de symptomen te voorkomen.

Postoperatieve misselijkheid en braken (PONV)
Na een operatie ervaren veel patiënten misselijkheid en braken als bijwerking van de anesthesie of de ingreep zelf. Het gebruik van anti-emetica wordt vaak aanbevolen om deze postoperatieve complicaties te verminderen. Geneesmiddelen zoals ondansetron en dexamethason worden vaak ingezet om deze symptomen te beheersen.

Misselijkheid bij gastro-intestinale aandoeningen
Anti-emetica kunnen ook worden gebruikt bij patiënten die lijden aan gastro-intestinale aandoeningen, zoals gastritis, refluxziekte of obstipatie, die misselijkheid en braken veroorzaken. Deze middelen helpen de symptomen te verlichten, zodat patiënten zich comfortabeler voelen tijdens hun behandeling.

Soorten anti-emetica

Anti-emetica zijn onderverdeeld in verschillende klassen, elk gericht op specifieke oorzaken van misselijkheid en braken.

Buikgriep

Bij patiënten met gastro-enteritis (buikgriep), die vaak last hebben van misselijkheid en braken, kunnen anti-emetica nuttig zijn. Braken helpt om irriterende stoffen uit het lichaam te verwijderen, maar overmatig braken kan het spijsverteringskanaal beschadigen. Vrij verkrijgbare medicijnen zoals natriumcitraat / dextrose / fructose (Nauzene), fosforzuur (Emitrol) en bismut-subsalicylaat (Pepto-Bismol) kunnen maag- en buikklachten verzachten terwijl het lichaam de infectie bestrijdt.

Kankerpatiënten

Patiënten met kanker die chemotherapie ondergaan, ervaren vaak misselijkheid en braken. Artsen schrijven anti-emetica voor vóór en na de chemotherapie om deze symptomen te voorkomen en de levenskwaliteit te verbeteren. Dit omvat serotonine- en dopamine-receptorblokkers, NK1-receptorblokkers en corticosteroïden. Patiënten die bestralingstherapie (radiotherapie) ondergaan, kunnen ook baat hebben bij anti-emetica.

Voor kankerbehandelingen worden vaak de volgende anti-emetica voorgeschreven:

• aprepitant (Emend)
• dexamethason (DexPak)
• dolasetron (Anzemet)
• granisetron (Kytril)
• ondansetron (Zofran)
• palonosetron (Aloxi)
• prochlorperazine (Compazine)
• rolapitant (Varubi)

Na een operatie

Na een operatie onder anesthesie ervaren patiënten vaak misselijkheid en braken. Anti-emetica zoals serotoninereceptorblokkers, dopaminereceptorblokkers en sommige corticosteroïden kunnen nuttig zijn. Veelgebruikte anti-emetica na een operatie zijn:

• dexamethason (Decadron)
• droperidol (Inapsine)
• granisetron
• metoclopramide (Reglan)
• ondansetron (Zofran)

Stoornissen met het evenwichtsorgaan

Reisziekte
Bij reisziekte, ook wel bewegingsziekte genoemd, kunnen bepaalde antihistaminica en anticholinergica effectief zijn. Deze medicijnen onderdrukken de braakreflex en maken het binnenoor minder gevoelig voor beweging. Voorbeelden van anti-emetica die effectief kunnen zijn bij reisziekte zijn:

• difenhydramine (Benadryl)
• dimenhydrinate (Dramamine, Gravol)
• meclizine (Bonine)
• promethazine (Phenergan)

Andere problemen
Anti-emetica kunnen ook nuttig zijn bij aandoeningen die het binnenoor aantasten, zoals duizeligheid, migraine (met aura of eenzijdige hoofdpijn), de ziekte van Ménière (met symptomen zoals duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies) en labyrintitis.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kunnen vrouwen last hebben van ochtendmisselijkheid (braken en misselijkheid). In gevallen van ernstige misselijkheid, zoals bij hyperemesis gravidarum, kunnen anti-emetica worden voorgeschreven. Deze geneesmiddelen helpen ook bij vrouwen bij wie misselijkheid en braken hun dagelijks leven beïnvloeden. Veelvoorkomende anti-emetica voor ochtendmisselijkheid zijn:

• dimenhydrinate (Dramamine)
• prochlorperazine (Compazine)
• promethazine (Pentazine)
• vitamine B6

Soms kan metoclopramide (Reglan) worden voorgeschreven aan vrouwen die niet goed reageren op andere behandelingen. Het gebruik van cannabis of marihuana tijdens de zwangerschap wordt afgeraden, omdat dit schadelijk kan zijn voor de ontwikkelende foetus.

Toedieningsvormen van anti-emetica

Anti-emetica zijn beschikbaar in verschillende toedieningsvormen, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de voorkeur van de patiënt. De keuze van de toedieningsvorm kan het effect van het medicijn beïnvloeden.

Tabletten en capsules
De meest gebruikelijke toedieningsvorm van anti-emetica zijn tabletten en capsules. Deze zijn eenvoudig in te nemen en kunnen zowel voor als na een maaltijd worden ingenomen, afhankelijk van het specifieke middel. Bij milde gevallen van misselijkheid kunnen orale vormen van anti-emetica effectief zijn.

Injecties en infusen
In ernstigere gevallen, zoals bij chemotherapie of postoperatieve misselijkheid, kunnen injecties of infusen nodig zijn om de effecten van het medicijn sneller te laten werken. Deze toedieningsvormen zijn vaak meer geschikt voor ziekenhuisomgevingen, waar snel handelen vereist is.

Zetpillen
Zetpillen zijn nuttig voor patiënten die niet in staat zijn om orale medicatie in te nemen, bijvoorbeeld vanwege ernstige misselijkheid of braken. Ze bieden een snelle en efficiënte manier om het medicijn in het lichaam te brengen, zonder dat de effectiviteit wordt beïnvloed door maagproblemen.

Veiligheidsaspecten en gebruik van anti-emetica

Hoewel anti-emetica vaak effectief zijn, zijn er belangrijke aandachtspunten met betrekking tot hun veilig gebruik, vooral bij langdurig gebruik of bij patiënten met onderliggende gezondheidsproblemen.

Interactie met andere geneesmiddelen
Anti-emetica kunnen interageren met andere geneesmiddelen die de patiënt mogelijk gebruikt, zoals geneesmiddelen voor hoge bloeddruk, depressie of angst. Het is belangrijk om de arts te informeren over alle medicijnen die worden ingenomen om mogelijke bijwerkingen of interacties te voorkomen.

Langdurig gebruik en risico’s
Langdurig gebruik van sommige anti-emetica kan leiden tot bijwerkingen zoals slaperigheid, constipatie, of uitdroging. Bij patiënten die herhaaldelijk anti-emetica nodig hebben, is het belangrijk om de behandeling regelmatig te evalueren en alternatieve benaderingen te overwegen.

Speciale populaties: Ouderen en kinderen
Ouderen kunnen gevoeliger zijn voor de bijwerkingen van anti-emetica, zoals duizeligheid of sedatie. Bij kinderen moeten anti-emetica voorzichtig worden voorgeschreven, aangezien niet alle middelen veilig zijn voor jongere patiënten. De dosering moet altijd aangepast worden aan de leeftijd en het gewicht van de patiënt.

Bijwerkingen en complicaties van anti-emetica

Hoewel anti-emetica effectief kunnen zijn bij het verlichten van misselijkheid en braken, kunnen ze ook bijwerkingen en complicaties veroorzaken.

Milde bijwerkingen

De bijwerkingen van anti-emetica kunnen variëren afhankelijk van het type medicijn:

• antihistaminica: slaperigheid, een droge mond (xerostomie)
• bismut-subsalicylaat: een donker gekleurde tong, een grijszwarte ontlasting
• cannabinoïden: veranderingen in perceptie, duizeligheid
• corticosteroïden: indigestie (maagklachten), acne, verhoogde eetlust en dorst (polydipsie)
• dopamine-antagonisten: een droge mond, vermoeidheid, constipatie, tinnitus (oorsuizen), spierspasmen, rusteloosheid
• neurokininereceptoragonisten: minder plassen (oligurie), een droge mond, brandend maagzuur
• serotonine-5-HT3-receptorantagonisten: obstipatie, een droge mond, vermoeidheid

Ernstige bijwerkingen

Wanneer ernstige symptomen optreden, moet medische hulp worden ingeroepen. Deze kunnen zijn:

• onduidelijke spraak
• verergering van misselijkheid of braken ondanks medicatie
• gehoorverlies
• psychologische problemen, zoals hallucinaties of verwardheid
• slaperigheid die het dagelijks leven beïnvloedt
• spierzwakte, spasmen of convulsies (oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in bewustzijn)
• veranderingen in de hartslag, zoals hartkloppingen of een snelle hartslag (tachycardie)

Natuurlijke middelen tegen misselijkheid en braakneigingen

Sommige patiënten kiezen voor natuurlijke remedies om misselijkheid en braakneigingen te verlichten. Gemberwortel, beschikbaar in snoepjes, drankjes en thee, kan bij sommige mensen verlichting brengen. Etherische oliën van kruiden zoals pepermunt, groene munt, citroen en gember kunnen ook nuttig zijn bij de behandeling van misselijkheid en braken.

Praktische tips voor het omgaan met anti-emetica

Anti-emetica zijn medicijnen die gebruikt worden om braken en misselijkheid te voorkomen of te behandelen. Deze medicijnen kunnen helpen bij het beheersen van symptomen die gepaard gaan met verschillende aandoeningen, zoals maagproblemen, chemotherapiebehandelingen of infecties. Het is belangrijk om de juiste medicatie te kiezen en te gebruiken op basis van de specifieke oorzaak van de misselijkheid of het braken.

Volg de aanwijzingen van je arts op

Het gebruik van anti-emetica moet altijd onder toezicht van een arts gebeuren. Dit is omdat sommige medicijnen bijwerkingen kunnen hebben of interacties met andere medicijnen kunnen aangaan. Je arts zal je adviseren over de juiste dosering en het juiste moment om de medicatie in te nemen. Zorg ervoor dat je de aanwijzingen strikt volgt om een effectief resultaat te behalen.

Houd rekening met je andere medicatie

Anti-emetica kunnen interacties hebben met andere medicijnen die je gebruikt. Het is belangrijk om je arts volledig te informeren over alle medicijnen die je momenteel gebruikt, inclusief vrij verkrijgbare middelen en kruidenpreparaten. Dit helpt je arts om te bepalen welk type anti-emeticum het beste voor jou is en welke mogelijke risico's er kunnen zijn voor bijwerkingen of interacties met andere medicijnen.

Pas je voedingspatroon aan

Misselijkheid kan vaak verergeren door bepaalde voedingsmiddelen. Een evenwichtig voedingspatroon met lichte maaltijden kan helpen de symptomen te verminderen. Vermijd vetrijke, pittige of zwaar verteerbare voedingsmiddelen die de misselijkheid kunnen verergeren. Het is ook nuttig om kleine maaltijden te eten verspreid over de dag, in plaats van grote hoeveelheden tegelijk, om je maag niet te overbelasten.

Zorg voor een rustige omgeving

Stress en drukte kunnen de symptomen van misselijkheid verergeren. Het is belangrijk om een rustige en comfortabele omgeving te creëren wanneer je last hebt van misselijkheid of braken. Vermijd fel licht en harde geluiden, en zorg ervoor dat je kunt rusten en ontspannen. Een koele, goed geventileerde ruimte kan ook helpen om de klachten te verlichten.

Let op de bijwerkingen van anti-emetica

Hoewel anti-emetica effectief kunnen zijn, kunnen ze ook bijwerkingen hebben, zoals slaperigheid, duizeligheid of hoofdpijn. Het is belangrijk om deze bijwerkingen te herkennen en je arts te raadplegen als ze hinderlijk zijn. In sommige gevallen kan je arts de medicatie aanpassen om bijwerkingen te minimaliseren. Als je merkt dat je je onwel voelt na het nemen van anti-emetica, stop dan niet zonder eerst met je arts te overleggen.

Houd controleafspraken bij

Wanneer je anti-emetica gebruikt, is het belangrijk om je voortgang te volgen tijdens controleafspraken met je arts. Dit helpt om te bepalen of de medicatie effectief is en of verdere behandelingen of aanpassingen nodig zijn. Als je merkt dat je symptomen niet verbeteren, of als je nieuwe symptomen ervaart, informeer dan je arts voor mogelijke aanpassingen aan je behandeling.

Misvattingen rond anti-emetica

Anti-emetica zijn medicijnen die vaak worden gebruikt om misselijkheid en braken te verlichten. Er zijn echter veel misvattingen over deze medicijnen en hoe ze werken, wat leidt tot misbruik of verkeerd gebruik. Het is belangrijk om deze misvattingen te begrijpen om te zorgen voor een veilige en effectieve behandeling.

Anti-emetica kunnen alle vormen van misselijkheid verhelpen

Een veelvoorkomende misvatting is dat anti-emetica voor alle vormen van misselijkheid effectief zijn. Hoewel ze goed werken voor misselijkheid veroorzaakt door bijvoorbeeld maagklachten of koorts, kunnen ze minder effectief zijn bij misselijkheid die veroorzaakt wordt door andere factoren, zoals psychische stoornissen of mentale gezondheidproblemen. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van de misselijkheid te achterhalen voor een gerichte behandeling.

Anti-emetica zijn ongevaarlijk en kunnen zonder toezicht gebruikt worden

Een andere misvatting is dat anti-emetica volkomen veilig zijn en geen bijwerkingen hebben. In werkelijkheid kunnen sommige anti-emetica bijwerkingen veroorzaken, zoals slaperigheid, hoofdpijn of verstoringen in het hart. Het is belangrijk om deze medicijnen alleen te gebruiken op advies van een arts, vooral bij mensen met onderliggende medische aandoeningen zoals alvleesklierproblemen of een zwak bloeddruk.

Anti-emetica kunnen worden gebruikt als preventieve maatregel

Sommige mensen geloven dat het nemen van anti-emetica voorafgaand aan een situatie die misselijkheid kan veroorzaken, zoals reizen, altijd een goede manier is om misselijkheid te voorkomen. Hoewel anti-emetica nuttig kunnen zijn bij het voorkomen van reisziekte, moeten ze niet routinematig worden gebruikt zonder advies van een arts. Overmatig gebruik kan leiden tot ongewenste effecten op andere lichaamsfuncties, zoals het skelet en spieren.

Anti-emetica zijn alleen nuttig bij misselijkheid veroorzaakt door maagklachten

Hoewel anti-emetica vaak effectief zijn bij misselijkheid door maagklachten, kunnen ze ook nuttig zijn bij misselijkheid die wordt veroorzaakt door andere oorzaken, zoals chemotherapiebehandelingen of pijnmedicatie. Het is belangrijk om te begrijpen dat de effectiviteit afhankelijk is van de oorzaak van de misselijkheid, en dat een arts kan helpen bepalen welk type anti-emeticum het beste is voor de specifieke situatie.

Alle anti-emetica werken hetzelfde

Niet alle anti-emetica zijn gelijk. Er zijn verschillende soorten medicijnen die verschillende werkingsmechanismen hebben. Sommige werken door de signalen in de hersenen die misselijkheid veroorzaken te blokkeren, terwijl andere invloed hebben op het hersenen en het zenuwstelsel. Het is belangrijk om het juiste type anti-emetica te kiezen op basis van de oorzaak van de misselijkheid, waarvoor vaak een gericht anesthesieconsult nodig kan zijn.

Anti-emetica zijn alleen nuttig voor volwassenen

Hoewel anti-emetica vaak geassocieerd worden met volwassenen, kunnen ze ook veilig worden voorgeschreven aan kinderen, afhankelijk van hun leeftijd en de oorzaak van de misselijkheid. Bij jonge kinderen kunnen bijvoorbeeld anti-emetica gebruikt worden om misselijkheid door infecties of babyziektes te verlichten, maar altijd onder strikt medisch toezicht.

Lees verder

• Kokhalzen: Oorzaken en behandelingen van 'droog braken'
• Misselijkheid: Oorzaken en behandeling van misselijk gevoel
• Braken (overgeven): Oorzaken, behandeling en preventie
• Projectielbraken: Explosief (heftig) braken
• Cyclisch braken syndroom: Braken zonder oorzaak