Ochtendvermoeidheid: Oorzaken vermoeid gevoel bij ontwaken

Sommige mensen ontwaken geregeld met een vermoeid gevoel. Dit wijst mogelijk op een slechte slaapgewoonte. Het is in dit geval belangrijk om een goede slaaphygiëne te hanteren en goede veranderingen in levensstijl door te voeren. Soms ligt echter een medisch probleem aan de basis van het vermoeid wakker worden zoals bloedarmoede of diabetes mellitus (suikerziekte). Een professionele medische behandeling is dan mogelijk noodzakelijk zodat de persoon weer met een fris hoofd de dag kan starten.

• Psychische problemen en ochtendmoeheid
• Angst
• Depressie
• Bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie) en ochtendvermoeidheid
• Chronisch vermoeidheidssyndroom en vermoeide gevoelens bij het ontwaken
• Diabetes mellitus (suikerziekte) en ochtendmoeheid
• Slaapproblemen en 's morgens een vermoeid gevoel
• Bruxisme
• Periodiek bewegende ledematen
• Rustelozebenensyndroom
• Slaapapneu
• Slapeloosheid
• Slechte levensstijl en voedingsfactoren
• Alcohol drinken voor het slapengaan
• Cafeïne nuttigen voor het slapengaan
• Niet genoeg bewegen
• Onvoldoende blootstelling aan natuurlijk licht krijgen
• Overmatig plassen 's nachts (nycturie)
• Voedsel consumeren dat de slaap verstoort
• Slechte slaaphygiënepraktijken en moe wakker worden
• Traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• Traagheid van de slaap (slaapinertie) en vermoeidheid bij wakker worden

Psychische problemen en ochtendmoeheid

Angst

Angst tast het vermogen aan om 's nachts in slaap te vallen. Daarnaast leidt angst ook tot vermoeidheid in de ochtend en vermoeidheid overdag.

Andere symptomen van angst zijn onder meer:

• beven
• concentratieproblemen
• een snelle ademhaling
• een versnelde hartslag
• maag- en darmproblemen
• nervositeit
• paniekaanvallen
• rusteloosheid
• zweten

Depressie

Een depressie is een soort stemmingsstoornis die zich kenmerkt door een aanhoudend gevoel van verdriet en een verlies van interesse in dingen die ooit leuk gevonden werden.

Enkele symptomen van een depressie zijn:

• een verlies van energie
• gedachten aan overlijden of zelfmoord, of zelfmoordpogingen
• gevoelens van woede, angst, frustratie of hopeloosheid
• lichaamspijn en pijn
• moeite met concentreren of beslissingen nemen
• veranderingen in de eetlust en het gewicht
• vermoeidheid
• vertraagd denken, spreken of bewegen

Deze symptomen dragen bij aan gevoelens van ochtendvermoeidheid.

Bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie) en ochtendvermoeidheid

Bloedarmoede door ijzertekort leidt mogelijk tot een vermoeid gevoel bij het ontwaken alsook overdag. Enkele andere symptomen van bloedarmoede zijn:

• duizeligheid
• een bleke huid of gele huid
• een onregelmatige hartslag
• kortademigheid
• koude handen en voeten
• zwakte

Chronisch vermoeidheidssyndroom en vermoeide gevoelens bij het ontwaken

Het chronisch vermoeidheidssyndroom (myalgische encefalomyelitis) kenmerkt zich door extreme vermoeidheid die niet is toe te schrijven aan een andere aandoening. Enkele andere symptomen zijn hoofdpijn, concentratieproblemen, geheugenverlies, spierpijn, gewrichtspijn en keelpijn.

Diabetes mellitus (suikerziekte) en ochtendmoeheid

Diabetes mellitus (suikerziekte) is een chronische aandoening waarbij de bloedsuikerspiegel te hoog wordt (hyperglykemie). Er zijn twee hoofdtypen met name diabetes mellitus type 1 en type 2. Beiden veroorzaken mogelijk gevoelens van overmatige vermoeidheid in de ochtend en overdag. Daarnaast treden mogelijke klachten volgens op:

• een verhoogde dorst
• een wazig gezichtsvermogen
• extreme honger
• frequente infecties
• langzaam helende wonden
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• vaak plassen, vooral 's nachts

Slaapproblemen en 's morgens een vermoeid gevoel

Bruxisme

Bruxisme (tandenknarsen of tandenklemmen) is een soort slaapgerelateerde bewegingsstoornis. In milde gevallen zijn mogelijk geen merkbare symptomen aanwezigheid buiten de ochtendmoeheid. Ernstig bruxisme leidt tot hoofdpijn, kaakstoornissen, kaakpijn, tandpijn en/of tandschade.

Periodiek bewegende ledematen

Periodiek bewegende ledematen treedt op wanneer een persoon periodiek en onvrijwillig zijn ledematen beweegt tijdens de slaap. Periodiek bewegende ledematen treft vooral de onderste ledematen, wat spiertrekkingen, schokkende bewegingen of opwaartse buiging van de voeten veroorzaakt. Deze repetitieve bewegingen van de ledematen treden elke twintig tot veertig seconden op. Periodiek bewegende ledematen verstoort de slaap en leidt tot ochtendvermoeidheid die de hele dag aanhoudt.

Rustelozebenensyndroom

Het rustelozebenensyndroom is een slaapbewegingsstoornis waarbij de patiënt een onbeheersbare drang heeft om de benen te bewegen. De patiënt voelt namelijk een ongemakkelijk kruipend gevoel in de voeten, kuiten of dijen.

Slaapapneu

Slaapapneu is een ernstige slaapstoornis die tijdens de slaap periodieke adempauzes veroorzaakt.

Enkele mogelijke tekenen van slaapapneu zijn:

• naar lucht happen tijdens de slaap
• ochtendhoofdpijn
• ontwaken met een droge mond
• snurken
• vermoeidheid na een volledige nachtrust

Een medische behandeling is nodig, bijvoorbeeld met een CPAP-apparaat. Op deze manier s het mogelijk om hartproblemen en andere mogelijke complicaties te voorkomen.

Slapeloosheid

Slapeloosheid is een slaapstoornis waarbij een patiënt moeite heeft om in slaap te vallen of in slaap te blijven. Mensen met slapeloosheid ervaren volgende mogelijke symptomen

• constant wakker gedurende de nacht
• een depressieve bui
• prikkelbaarheid overdag
• te vroeg wakker worden en moeite hebben om weer in slaap te vallen
• vermoeidheid bij het ontwaken
• weinig energie

Slechte levensstijl en voedingsfactoren

Verschillende levensstijl- en voedingsfactoren zorgen mogelijk voor ochtendmoeheid. Het wijzigen van de lichaamsbeweging en voedingsgewoonten verbetert de slaapkwaliteit.

Alcohol drinken voor het slapengaan

Alcohol werkt kalmerend waardoor mensen sneller in slaap vallen. Wel komen mensen hierdoor niet in een snelle oogbewegingsslaap, wat resulteert in een slechte slaapkwaliteit.

Cafeïne nuttigen voor het slapengaan

Cafeïne is een medicijn dat het centrale zenuwstelsel stimuleert. Chocolade eten of cafeïnehoudende dranken drinken vlak voor het slapengaan, leidt bijgevolg tot problemen om in slaap te vallen.

Niet genoeg bewegen

Regelmatige dagelijkse lichaamsbeweging bevordert een goede nachtrust. Intensief sporten voor het slapengaan is echter niet aanbevolen, omdat dit de alertheid verhoogt en de slaap vertraagt.

Onvoldoende blootstelling aan natuurlijk licht krijgen

Mensen die overdag niet naar buiten gaan, hebben mogelijk onvoldoende blootstelling aan natuurlijk zonlicht. Blootstelling aan de zon is nodig om de interne lichaamsklok van een patiënt te reguleren.

Overmatig plassen 's nachts (nycturie)

's Nachts wakker worden om te gaan plassen, leidt tot het ’s morgens moe ontwaken. Soms duidt nycturie op een onderliggende gezondheidstoestand, maar vaak wijst dit op te veel vochtinname voor het slapengaan.

Voedsel consumeren dat de slaap verstoort

Het eten van rijk, vet of gekruid voedsel vlak voor het slapengaan veroorzaakt bij sommige mensen spijsverteringsproblemen. Dit leidt tot problemen met de kwantiteit en kwaliteit van de slaap.

Slechte slaaphygiënepraktijken en moe wakker worden

Een slaaphygiëne is een reeks 'praktijken en gewoonten die nodig zijn voor een goede nachtrust en volledige alertheid overdag'. Een slechte slaaphygiëne leidt mogelijk tot een slaap van slechte kwaliteit. Enkele voorbeelden van slechte slaaphygiëne zijn:

• een slechte matras of een slecht kussen
• een te lichte, te koude, te warme of te luide slaapomgeving
• geen regelmatige tijden om te gaan slapen en op te staan
• kijken naar telefoon- of computerschermen binnen twee uur na het naar bed gaan
• overdag langer dan dertig minuten dutjes nemen

Traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)

De schildklier produceert hormonen die de stofwisselingsprocessen in het lichaam reguleren. Een traag werkende schildklier produceert te weinig van het schildklierhormoon thyroxine. Dit resulteert mogelijk in:

• dunner wordend haar
• een depressie
• een droge huid
• een gevoeligheid voor koude temperaturen
• een gewichtstoename
• een onregelmatige menstruatie
• een vertraagde hartslag
• geheugenproblemen
• gewrichtspijn
• overmatige vermoeidheid
• spierpijn

Traagheid van de slaap (slaapinertie) en vermoeidheid bij wakker worden

Slaapinertie treedt op wanneer een patiënt plotseling ontwaakt uit een diepe of langzame slaap. Hierdoor zijn bepaalde hersengebieden niet volledig wakker. De hersenstam, die de basisfuncties regelt, wordt onmiddellijk na het ontwaken geactiveerd. De prefrontale cortex, die betrokken is bij besluitvorming en zelfbeheersing, heeft tot dertig minuten nodig om te activeren.

Enkele symptomen van slaapinertie zijn:

• concentratieproblemen
• een slechte besluitvorming
• moeite met het uitvoeren van fijne motorische taken
• sufheid of desoriëntatie

Lees verder

• Ochtendhoofdpijn: Oorzaken van hoofdpijn in vroege ochtend
• Vermoeidheid: Oorzaken van uitputting en vermoeide gevoelens
• Slaapzucht (slaperigheid): Overdag abnormaal slaperig
• Chronisch vermoeidheidssyndroom: Aanhoudende vermoeidheid