Slaapapneu: oorzaken, symptomen, diagnose, behandeling

Apneu betekent ademstop, bij slaapapneu is er sprake van een tijdelijke onderbreking van de ademhaling in de slaap die zich herhaalt. Door het slechte slapen zal iemand zich overdag niet uitgerust voelen. Wat zijn de symptomen van slaapapneu, de oorzaken en hoe kan slaapapneu behandeld worden? Kan slaapapneu leiden tot gevaarlijke situaties? Wat is het verschil tussen het obstructieve slaapapneusyndroom en het centrale slaapapneusyndroom? Wat is een tongzenuwstimulator?

Inhoud artikel

• Slaapapneu (slaapstoornis)
• Bij wie komt slaapapneu voor?
• Oorzaken slaapapneu
• Obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS) en centrale slaapapneusyndroom (CSAS)
• Symptomen slaapapneu
• De gevaren bij een slaapapneu
• Diagnose slaapapneu
• Behandeling slaapapneu
• Wat is een CPAP masker?
• Het grootste wetenschappelijk onderzoek naar slaapapneu tot 2013
• Tongzenuwstimulator

Slaapapneu (slaapstoornis)

Van slaapapneu wordt gesproken als de adem tijdens de slaap minimaal twintig keer per nacht minimaal tien seconden hapert. Een lichte slaapapneu veroorzaakt meestal niet veel problemen. Slaapapneu is een slaapstoornis. Vier op de vijf mensen weten niet dat ze een slaapstoornis hebben is gebleken uit onderzoek.

Bij wie komt slaapapneu voor?

• Slaapapneu komt het meest voor bij volwassenen tussen de dertig en vijftig jaar en bij kinderen die langdurig verkouden zijn.
• Slaapapneu komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Factoren die een risico opleveren: roken, gebruik van alcohol, een te hoog lichaamsgewicht.
• Erfelijkheid is geen factor van belang.

Oorzaken slaapapneu

Slaapapneu kan veroorzaakt worden door verslapping van spieren, hierdoor blokkeren de tong en de weke delen de ademhaling. Het kan ook zijn dat de hersenen te weinig prikkels geven om te ademen. Slaapapneu kan zich ook voordoen bij verblijf op grote hoogte.

Obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS) en centrale slaapapneusyndroom (CSAS)

Er zijn twee typen slaapapneusyndroom, in sommige gevallen is er een tussenvorm.

1. Het obstructieve slaapapneusyndroom: OSAS. Dit komt veel voor.
2. Het centrale slaapapneusyndroom: CSAS. Dit komt bijna nooit voor.

Obstructieve slaapapneusyndroom

Deze aandoening treft met name mannen met een leeftijd tussen de dertig en de vijftig jaar. OSAS vindt plaats als de bovenste luchtwegen tijdens de slaap afgesloten raken. De afsluiting wordt meestal veroorzaakt doordat het zachte weefsel van de keelholte verslapt en de luchtstroom belemmert. De ademhaling stopt totdat de persoon wakker wordt door het lage niveau van zuurstof in het bloed. Dit gebeurt met een diepe, snurkende ademhaling. Overgewicht (met name dikte in de halsstreek), een kleine mond of een grote tong kunnen ook meewerken aan de afsluiting. Treedt het op bij kinderen dan is er meestal sprake van amandelen die vergroot zijn of ontstoken zijn.

Centrale slaapapneusyndroom

Deze aandoening komt zelden voor. Het deel van de hersenen en de zenuwen dat de ademhaling regelt, werkt niet goed. Dit zorgt ervoor dat de ademhaling telkens stopt. Het kan komen door een beroerte of letsel aan de hersenen. Centrale slaapapneu is moeilijker aan te pakken dan obstructieve slaapapneu omdat er vaak niet zoveel aan de oorzaak (hersenletsel) kan worden gedaan.

Symptomen slaapapneu

Bij OSAS ontwikkelen de verschijnselen zich langzaam, CSAS kan plotseling ontstaan (dit hangt af van de oorzaak).

• In de nacht snurken met lange uithalen;
• Steeds waker worden en niet in diepe slaap komen;
• Onrustig slapen;
• Niet uitgerust wakker worden;
• Vaak plassen tijdens de nachtelijke uren;
• Impotentie bij mannen;
• Overdag: een slaperig gevoel, pijn in het hoofd, slechte concentratie, veranderingen in gedrag, sombere gevoelens.

De gevaren bij een slaapapneu

Een slaperig gevoel overdag kan ongelukken veroorzaken, bijvoorbeeld bij het besturen van een auto. Slaapmiddelen en alcohol kunnen de verschijnselen erger maken. Wordt een slaapapneu niet behandeld dan kunnen er problemen optreden: een hartslag die niet regelmatig is, pulmonale hypertensie en er is meer kans op hoge bloeddruk. Een ernstige slaapapneu kan het leven bedreigen.

Diagnose slaapapneu

Als vermoed wordt dat er sprake is van slaapapneu dan zal een arts de keel en de neus onderzoeken om te kijken waar de adem door geblokkeerd wordt. Andere onderzoeken: endoscopie neus en keel, röntgenopnamen, een CT-scan.
Een slaaponderzoek kan de diagnose bekrachtigen. Hierbij worden de veranderingen in de slaap gemeten (zuurstofgehalte in bloed, hartslag, bloeddruk, beweging van borstkas en het middenrif, activiteit van de hersenen, stroom van lucht in de luchtwegen).

Behandeling slaapapneu

• Afvallen bij overgewicht;
• Stoppen met roken;
• Stoppen met het drinken van alcohol;
• Slapen op de zij kan de verschijnselen verminderen;
• Gebruik liever geen slaapmiddelen;
• Vergrote amandelen moeten misschien weggehaald worden;
• Soms kan het gehemelte middels een operatie gereconstrueerd worden;
• Bij hoogteapneu: een tijdje op dezelfde hoogte blijven (acclimatiseren) of naar een lager gelegen gebied gaan;
• Er kunnen medicijnen worden voorgeschreven die de ademhaling kunnen bevorderen bij CSAS;
• Gebruik van CPAP (masker).

Wat is een CPAP masker?

CPAP (continuous positive airway pressure) wordt ook wel positieve drukbeademing genoemd. Tijdens de slaap wordt er een constante stroom lucht door een slang en een masker gestuwd. De hoge luchtdruk zorgt ervoor dat de bovenste luchtwegen open blijven. Het kan gebruikt worden bij slaapapneu waarbij de ademhaling telkens korte tijd stopt. Gelukkig is het apparaat gemakkelijk te bedienen want het moet iedere nacht gebruikt worden. Met banden om het hoofd heen en onder de armen wordt het masker gefixeerd.

Het grootste wetenschappelijk onderzoek naar slaapapneu tot 2013

Slaapapneu komt veel vaker voor dan men tot nu toe dacht. Philips heeft in samenwerking met de Universiteit Twente, Medisch Spectrum Twente en de ApneuVereniging, een grootschalig onderzoek gedaan onder eigen medewerkers (4206 personen deden mee). Het is het grootste wetenschappelijk onderzoek naar slaapapneu tot nu toe aldus Michiel Eijsvogel longarts en slaapspecialist bij het Medisch Spectrum Twente. Zeker 6,4% van de werkende mensen in Nederland lijdt (zonder het te weten) aan slaapapneu, dit zou betekenen dat ongeveer 473.000 werknemers aan slaapapneu lijden. Het verhoogt de kans op hart- en vaatziekten.

Tongzenuwstimulator

UAS (Upper Airway Stimulation therapie) is ontwikkeld om matig ernstig tot ernstig slaapapneu te behandelen, wanneer CPAP niet mogelijk is. Er wordt een tongzenuwstimulator geïmplanteerd, de tongzenuw krijgt tijdens de slaap bij iedere inademing een prikkel. Door deze prikkel komt de tong automatisch naar voren, hierdoor blijft de luchtweg open. Je kunt de tongzenuwstimulator zien als een kleine pacemaker die onder het sleutelbeen wordt geplaatst. De cliënt kan met een afstandsbediening het systeem voor het slapen gaan aanzetten en weer uitzetten bij het wakker worden. De prikkel kan individueel ingesteld worden, sterk genoeg om de tongzenuw te stimuleren, maar zo zwak dat de slaap niet verstoord wordt.

Lees verder

• Snurken: oorzaken, wat kun je er zelf aan doen, behandeling