Overmatig geeuwen (gapen): Oorzaken en behandeling

We gapen allemaal wel eens, zeker wanneer we moe of slaperig zijn. Maar wanneer u meer dan één keer per minuut gaapt, is er sprake van overmatig gapen. De meeste mensen denken dat dit komt door slaperigheid of verveling, maar in sommige gevallen kan het een symptoom zijn van een onderliggende medische aandoening. Daarom is overmatig gapen een niet te negeren symptoom dat medische aandacht vereist.

• Gapen: Vermoeidheid, verveling en meer
• Besmettelijkheid van gapen
• Koeling van de hersenen
• Oorzaken van overmatig geeuwen: Lichamelijke of emotionele aandoening
• Lichamelijke factoren
• Medicijnen
• Hart- en vaatziekten
• Neurologische aandoeningen
• Andere aandoeningen
• Emotionele factoren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling buitensporig gapen
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Belangrijk

Gapen: Vermoeidheid, verveling en meer

Gapen is een natuurlijke reflex die meestal onvrijwillig gebeurt. We gapen bij vermoeidheid, verveling of slaperigheid. Hierbij openen we onze mond, ademen we diep in en vullen we onze longen met lucht. Sommige mensen gapen kort, terwijl anderen wel tot enkele seconden gapen. Gapen gaat vaak gepaard met andere symptomen, zoals waterige ogen
het lichaam uitrekken en een hoorbare zucht.

Besmettelijkheid van gapen

Iemand zien of horen gapen kan de neiging om te gapen bij anderen opwekken. Horen praten over gapen kan hetzelfde effect hebben.

Koeling van de hersenen

Recent onderzoek suggereert dat gapen mogelijk ook een rol speelt bij het koelen van de hersenen. De toegenomen luchtstroom tijdens het gapen zou de bloedtoevoer naar de hersenen kunnen verhogen en zo de temperatuur helpen verlagen.

Oorzaken van overmatig geeuwen: Lichamelijke of emotionele aandoening

Overmatig gapen is vaak het gevolg van lichamelijke of emotionele problemen. Meestal gaat het overmatig gapen gepaard met andere symptomen zoals misselijkheid, hartkloppingen, flauwvallen en duizeligheid.

Lichamelijke factoren

Overmatig gapen kan, behalve door vermoeidheid of slaperigheid, ook het gevolg zijn van tal van andere medische factoren. Hieronder vindt u een overzicht van mogelijke oorzaken:

Medicijnen

Bijwerkingen van medicijnen voor de behandeling van depressie of angst, zoals antidepressiva (vooral selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)), antihistaminica (allergiemedicijnen) en sommige pijnstillers.

Hart- en vaatziekten

• Bloedingen in of rond het hart
• Aortadissectie (scheur in de wand van de aorta met pijn op de borst)
• Beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• Hartaanval
• Chronische veneuze insufficiëntie (slechte bloedsomloop in de aderen)

Neurologische aandoeningen

• Hersentumor
• Hormonale onbalans
• Onvermogen van het lichaam om de temperatuur te regelen
• Encefalitis (hersenontsteking)
• Epilepsie
• Multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• Progressieve supranucleaire verlamming

Andere aandoeningen

• Hashimoto-thyroïditis (chronische ontsteking van de schildklier, vooral bij vrouwen, veroorzaakt door auto-immuniteit tegen **thyroïditis)
• Hypothyreoïdie (te lage productie van schildklierhormonen)
• Leverfalen
• Slaapstoornissen, zoals slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling) of narcolepsie (overmatige slaperigheid en verlies van controle over de ledematen)
• Vasovagale reactie: Een probleem met de werking van de nervus vagus, die loopt van de hersenen naar de keel en buik. Deze reactie kan het gevolg zijn van inwendige bloedingen in of rond het hart of de aorta. Overmatig gapen zonder vermoeidheid of slaapgebrek kan dus soms wijzen op hartproblemen.
• Verstoring van de elektrolytenbalans ([elektrolytafwijkingen])
• Zwaarlijvigheid (obesitas)

Belangrijk: Deze lijst is niet uitputtend. Er zijn nog andere medische aandoeningen die overmatig gapen kunnen veroorzaken.

Emotionele factoren

Naast lichamelijke factoren kunnen ook emotionele factoren een rol spelen bij overmatig gapen. Hieronder vindt u enkele voorbeelden:

• Angst: Wanneer u zich angstig of gestrest voelt, kan uw lichaam reageren door meer te gapen. Gapen helpt om de ademhaling te reguleren en zuurstof naar de hersenen te brengen, wat kalmerend kan werken.
• Spanning: Ook spanning kan leiden tot overmatig gapen. Dit komt doordat uw lichaam tijdens stresshormonen zoals adrenaline en cortisol vrijlaat. Deze hormonen kunnen de hartslag en bloeddruk verhogen, wat u het gevoel kan geven dat u meer moet gapen.
• Verveling: Wanneer u zich verveelt, kan uw geest dwalen en minder gefocust zijn op uw lichaam. Dit kan ertoe leiden dat u zich minder bewust bent van uw ademhaling en vaker gaat gapen.
• Opwinding: In sommige gevallen kan ook opwinding leiden tot overmatig gapen. Dit komt doordat uw lichaam zich voorbereidt op actie en meer zuurstof nodig heeft.

Belangrijk: Emotioneel gapen is normaal en onschadelijk.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Als een patiënt last heeft van overmatig gapen en hiervoor geen duidelijke verklaring hebt, is het belangrijk om een arts te raadplegen, zeker als het gapen niet verdwijnt, zelfs niet na voldoende slaap en als het overmatig gapen het dagelijkse leven beïnvloedt. De arts zal eerst enkele vragen stellen over de slaapgewoonten. Onvoldoende nachtrust is immers een veelvoorkomende oorzaak van overmatig gapen. Als blijkt dat de patiënt te weinig slaapt, kan dit de oorzaak van uw klachten zijn. In dat geval zal de arts u wellicht adviseren om de slaaphygiëne te verbeteren.

Verdere onderzoeken
Naast het bespreken van de slaapgewoonten, kan de arts ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit onderzoek kan bestaan uit:

• Het meten van de bloeddruk en hartslag.
• Het controleren van de reflexen.
• Het beluisteren van het hart en de longen.
• Het controleren van de keel en neus.

In sommige gevallen kan de arts ook verdere onderzoeken nodig achten, zoals:

• Bloedonderzoek: om te controleren op aandoeningen zoals bloedarmoede, schildklierproblemen of vitaminetekorten.
• Een CT-scan of MRI-scan van de hersenen: om te controleren op hersentumoren of andere afwijkingen.
• Een slaaponderzoek: om te controleren op slaapstoornissen zoals slaapapneu.

Diagnostisch onderzoek
Naast de eerder genoemde onderzoeken, kan de arts in sommige gevallen ook diagnostisch onderzoek voorstellen:
Polysomnografie: Dit is een slaaponderzoek waarbij verschillende lichaamsfuncties worden gemeten tijdens de slaap, zoals het bloedzuurstofniveau, de hartslag, de ademhaling, de spieractiviteit en de hersenactiviteit. Een polysomnografie kan helpen bij het diagnosticeren van slaapstoornissen zoals slaapapneu.
Elektro-encefalogram (EEG): Dit onderzoek meet de elektrische activiteit van de hersenen. Een EEG kan nuttig zijn bij het diagnosticeren van neurologische aandoeningen zoals epilepsie.
MRI-scan: Een MRI-scan is een beeldvormend onderzoek dat gedetailleerde beelden van de hersenen en andere delen van het lichaam kan maken. MRI-scans kunnen worden gebruikt om hersentumoren, multiple sclerose en andere aandoeningen te diagnosticeren.

Behandeling buitensporig gapen

De behandeling van overmatig gapen hangt af van de oorzaak.

Zelfzorg

In sommige gevallen kunt u zelf stappen ondernemen om overmatig gapen te verminderen:

• Zorg voor een goede nachtrust. De meeste volwassenen hebben 7-8 uur slaap per nacht nodig.
• Vermijd cafeïne en alcohol, vooral in de avonduren. Deze stoffen kunnen de slaap verstoren.
• Creëer een ontspannend bedtijdroutine. Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op, zelfs in het weekend.
• Zorg voor een koele, donkere en stille slaapkamer.
• Doe overdag regelmatig aan lichaamsbeweging, maar vermijd zware inspanning in de uren voor het slapengaan.
• Eet gezond en regelmatig. Een gezond dieet kan bijdragen aan een betere slaap.
• Vermijd stress. Stress kan de slaap verstoren. Probeer ontspanningstechnieken zoals yoga of meditatie te oefenen.
• Kauwgom kauwen of pepermunt snoepen kan helpen om de speekselklieren te stimuleren en gapen te verminderen.
• Probeer door je neus te ademen in plaats van door je mond.

Professionele medische zorg

Als je je slaapgewoonten heeft verbeterd en de bovenstaande tips hebt geprobeerd, maar je hebt nog steeds last van overmatig gapen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. De arts kan een onderliggende medische aandoening uitsluiten en je adviseren over verdere behandelingsopties.
Afhankelijk van de oorzaak van uw overmatig gapen, kan de arts een van de volgende behandelingen voorschrijven:

• Medicatie: Als je overmatig gapen wordt veroorzaakt door medicatie, kan de arts je dosis aanpassen of een ander geneesmiddel voorschrijven.
• Slaaptherapie: Als je overmatig gapen wordt veroorzaakt door een slaapstoornis, kan de arts je slaaptherapie voorschrijven. Dit kan bestaan uit slaapmedicatie, een beademingstoestel, ontspanningsoefeningen en/of een regelmatig slaapschema.
• Andere behandelingen: Als je overmatig gapen wordt veroorzaakt door een andere onderliggende aandoening, zal de arts deze aandoening behandelen.

Belangrijk

• Stop nooit op eigen houtje met het innemen van voorgeschreven medicatie. Overleg altijd met uw arts voordat je je medicatie aanpast of stopt.
• Overmatig gapen is in de meeste gevallen niet ernstig en kan worden verholpen door de oorzaak aan te pakken.
• Raadpleeg altijd een arts als je je zorgen maakt over overmatig gapen, zeker als het gepaard gaat met andere symptomen.