TMJD syndroom, kaakdysfunctie

Het TMDJ of TMJ syndroom (temporomandibular joint dysfunction) is een kaakgewrichtprobleem dat vaak ontstaat bij mensen in de leedtijd van 20 tot 40 jaar oud. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Een van de oorzaken is dan ook het hormoon oestrogeen. Maar ook bruxisme, overmatig kauwen, stress, trauma of een langdurige mondopening zijn mogelijke oorzaken. Vaak is het een combinatie van verschillende factoren. De behandeling is soms zeer complex, en het TMDJ syndroom is niet altijd op een juiste manier te behandelen.

Kaakgewricht

Het kaakgewricht verbindt de onderkaak met de schedelbasis. De bovenkaak zit vast aan de schedelbasis en kan niet bewegen, de onderkaak kan dit wel. Het kaakgewricht is een parig gewricht, dit houdt in dat wanneer één zijde beweegt, de andere ook moet bewegen. Hierdoor werken linker-en rechterzijde dus altijd samen en tegelijkertijd. Het gewricht bestaat uit een kop en een kom. De kop ligt in de kom en roteert wanneer de kaak heel weinig wordt geopend. Daarna schuift de kop naar voren toe. Deze verschuiving is goed te voelen door de vinger vóór het oor te leggen. Zijdelingse bewegingen kunnen ook met de kaak gemaakt worden. Door deze kaakbewegingen zijn we in staat te kauwen, te slikken, te praten, te lachen en nog veel meer.

Kaakgewrichtproblemen

Soms ontstaan er problemen met het kaakgewricht. Zo kan er luxatie oftewel kaakontwrichting optreden, het op slot raken van de kaak, onregelmatige of hakkelende bewegingen van de kaak, beperking in de bewegingen etc. Vaak zijn verkeerde gewoonten zoals kauwgom kauwen of nagelbijten de oorzaak. Ook stress, een ongeval, overbelasting en reuma kunnen als oorzaak aan te wijzen zijn.

TMJD of TMD syndroom

Een bekend kaakgewrichtprobleem is het TMDJ of TMD syndroom (temporomandibular joint dysfunction). In het Nederlands wordt dit ook wel vertaald naar kaakdysfunctie. Het is een aandoening die bij gemiddeld 25 procent van de bevolking voorkomt. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De meeste patiënten zitten in de leeftijdsgroep van 20-40 jaar oud. Het TMDJ syndroom is geen ernstige aandoening, maar kan wel zoveel klachten opleveren dat eten, praten of andere activiteiten met de mond moeizaam gaan.

Oorzaken

De oorzaak is niet altijd even duidelijk, maar vaak is overbelasting wel een bekende factor. Overbelasting of verkeerd gebruik van het kaakgewricht ontstaat door het veelvuldig kauwen op kauwgom, klemmen van de kaken, tandenknarsen, nagelbijten, op pennen bijten, op de lip bijten en wangbijten. Bruxisme is het overmatig klemmen en afslijten van de tanden en kiezen. Vaak komt dit in de slaap voor, maar kan ook overdag aanwezig zijn. Bovenstaande factoren worden vaak door stress uitgelokt.

Hoewel het niet direct als oorzaak valt aan te wijzen, valt wel op dat mensen met het TMDJ syndroom vaker slaaptekort hebben, een fobie of een depressie hebben. Vaak gaat er een stressvolle periode vooraf aan het ontstaan van de eerste klachten.

Een langdurige mondopening kan ook een oorzaak zijn. Bij kleine kinderen komt dit vaker voor. Zij moeten dan leren de mond gesloten te houden tijdens het werken/spelen. Een goede mondsluiting ontspant de kaakspieren. Soms worden gebeurtenissen als overmatig geeuwen, veel op een blaasinstrument spelen of een trauma aan de kaak als oorzaak genoemd.

Een andere oorzaak is het hormoon oestrogeen, omdat de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Lage oestrogeenwaardes gaan samen met een hoger gevoel van pijnklachten. Vrouwen die een hormoonbehandeling met oestrogeen krijgen, hebben vaker last van het TMJD syndroom. Daarnaast komt de aandoening vaker voor bij mensen met een spastische/prikkelbare darm, mensen met chronische nekklachten of rugpijn en bij mensen met reumatische aandoeningen. Van het TMDJ syndroom kan gezegd worden dat de oorzaak te vinden is in een combinatie van bovenstaande factoren.

Symptomen

Vaak komen mensen met pijnklachten bij de huisarts aan. Kauwen en het openen van de mond is pijnlijk. Vaak kan de mond niet goed geopend worden. De tanden en kiezen voelen pijnlijk aan. Soms wordt dit verward met bijvoorbeeld bruxisme. Het gebit kan abnormaal afgesleten zijn. Bij het gebruik van het kaakgewricht kan er een krakend of knappend geluid hoorbaar zijn. Pijn aan het kaakgewricht straalt vaak uit naar het oor of naar het hoofd.

De discus in het kaakgewricht is een kleine botschijf. Wanneer deze niet goed op zijn plaats zit, ontstaan bovenstaande symptomen. Van het TMDJ syndroom wordt gesproken wanneer er sprake is van pijn aan de kauwspieren, het kaakgewricht en de oren, dat verergert bij gebruik van het kaakgewricht. Ook kan de onderkaak slecht bewogen worden, is de beweging niet vloeibaar, zijn er soms geluiden of klikgeluiden hoorbaar en zijn de klachten minimaal drie maanden aanwezig.

Behandeling

De behandeling wordt vaak door meerdere specialisten toegepast, mede afhankelijk van de oorzaak. Zo kan een tandheelkundige behandeling nodig zijn wanneer tanden en kiezen niet goed op elkaar aansluiten en daardoor verkeerd gebruik van de kaak ontstaat. Ontspanningstechnieken moeten helpen bij stress. Ook cognitieve gedragstherapie kan helpen. Bij kinderen met een slechte mondsluiting is het belangrijk om al vroeg met logopedie te starten.

Gewoonten als veelvuldig kauwgom kauwen, nagels bijten, wangbijten etc. moeten zo snel mogelijk worden afgeleerd of gestopt. Soms is hier therapie bij nodig, vooral wanneer dit gerelateerd is aan stress. De fysiotherapeut kan helpen bij een juist gebruik van het kaakgewricht. Ook helpt deze bij het ontspannen van het gewricht.