Metabool syndroom: Symptomen met kans op o.a. diabetes

Het metabool syndroom is geen ziekte op zich, maar wel een groep van risicofactoren (hoge bloeddruk, hoge bloedsuikerspiegel, ongezond cholesterolgehalte en buikvet). Deze risicofactoren apart zijn ongezond, maar wanneer deze in combinatie optreden, leiden ze tot ernstige problemen. Deze risicofactoren verdubbelen het risico op hart- en vaataandoeningen, wat leidt tot hartaanvallen en beroertes. Een patiënt met het metabool syndroom heeft vijf keer meer kans op het ontwikkelen van diabetes mellitus (suikerziekte). Veel patiënten lijden ongemerkt aan deze symptomen. Een patiënt met het metabool syndroom moet dringend veranderingen in de levensstijl doorvoeren (zoals gewicht verliezen en stoppen met roken) om ernstige gezondheidscomplicaties te voorkomen.

• Synoniemen van metabool syndroom
• Epidemiologie
• Oorzaken en risicofactoren
• Andere ziekten
• Diabetes mellitus
• Geslacht
• Hormonale disbalans
• Insulineresistentie
• Leeftijd
• Obesitas
• Ongezonde levensstijl
• Roken
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van metabool syndroom

Andere termen die artsen gebruiken voor het definiëren van het metabool syndroom zijn:

• dysmetabolisch syndroom
• syndroom X

Soms wordt de aandoening ook in één woord geschreven: metaboolsyndroom.

Epidemiologie

Ongeveer 20%-30% van de bevolking in geïndustrialiseerde landen lijdt aan het metabool syndroom. Het metabool syndroom is aanwezig bij ongeveer 5% van de mensen met een normaal lichaamsgewicht, bij 22% van de patiënten met overgewicht en bij 60% van de patiënten die zwaarlijvig zijn.

Oorzaken en risicofactoren

Wetenschappers weten niet zeker waarom het metabool syndroom zich ontwikkelt anno oktober 2020. Wel zijn diverse risicofactoren bekend.

Andere ziekten

Het risico op het ontwikkelen van het metabool syndroom is hoger als een patiënt ooit hart- en vaatziekten, niet-alcoholische leververvetting (opbouw van vet in de lever) of het polycysteus ovariumsyndroom heeft gehad.

Diabetes mellitus

Een patiënt heeft meer kans op het krijgen van het metabool syndroom als ze lijdt aan zwangerschapsdiabetes of als een patiënt een familiegeschiedenis heeft van diabetes mellitus type 2.

Geslacht

Het metabool syndroom komt vooral veel voor bij Aziatische en Afrikaans-Caribische mensen.

Hormonale disbalans

Hormonen spelen een rol bij de totstandkoming van het metabool syndroom. Het polycystisch ovariumsyndroom, een aandoening tast de vruchtbaarheid van een vrouw aan. Deze aandoening is gerelateerd aan een hormonale onbalans en het metabool syndroom. Ook vrouwen in de postmenopauze zijn vaker aangetast.

Insulineresistentie

Insuline is een hormoon dat het lichaam helpt om glucose te gebruiken als energie. Bij patiënten met insulineresistentie werkt de insuline niet zo goed, dus het lichaam blijft steeds meer insuline maken om het stijgende niveau van glucose aan te kunnen. Uiteindelijk leidt dit tot diabetes mellitus (suikerziekte). Insulineresistentie is nauw verbonden met overtollig gewicht in de buik.

Leeftijd

Het metabool syndroom komt vaker tot stand naarmate mensen verouderen.

Obesitas

Experts zeggen dat het metabool syndroom steeds vaker optreedt als gevolg van obesitas. Bovendien vergroot het risico bij het hebben van extra buikvet (abdominale obesitas).

Ongezonde levensstijl

Het eten van een voeding die rijk is aan ongezond bewerkte voedingsmiddelen en buitensporig veel koolhydraten draagt bij aan de totstandkoming van het metabool syndroom. Verder is inactiviteit ook een grote risicofactor. Hierbij beoefent een patiënt niet genoeg lichaamsbeweging (sedentaire levensstijl).

Roken

Ook roken is geassocieerd met het metabool syndroom.

Symptomen

De symptomen die bij het metabool syndroom tot uiting komen zijn:

• bloedglucose: hoge nuchtere glucosespiegel: 100 mg / dL of hoger; tekenen van suikerziekte zijn een verhoogde dorst en vaak plassen, vermoeidheid en wazig zien
• een erfelijke neiging tot insulineresistentie
• een hoge bloeddruk: een bloeddruk hebben van 130/85 mm Hg of meer of een geneesmiddel voor de behandeling van een hoge bloeddruk gebruiken
• fysiek inactief zijn (sedentaire levensstijl)
• grote tailleomvang: voor mannen: 94 cm of groter, voor dames: 80 cm of groter
• slechte cholesterolwaarden: hoge triglyceriden: 150 mg / dL of hoger, lage goede cholesterol (HDL) (voor mannen: minder dan 40 mg / dL, voor vrouwen: minder dan 50 mg / dL) of een cholesterolgeneesmiddel gebruiken

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van het metabool syndroom kunnen onder andere verhoogde buikomvang, hoge bloeddruk, verhoogde bloedsuikerspiegels, en hoge cholesterol- of triglycerideniveaus omvatten. Het hebben van meerdere van deze symptomen tegelijkertijd kan wijzen op het metabool syndroom.

Diagnose en onderzoeken

Ten minste drie van de risicofactoren moeten aanwezig zijn opdat de arts de diagnose van het metabool syndroom kan stellen. De arts voert hiervoor een lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek uit.

Behandeling

Een patiënt die net gediagnosticeerd is met het metabool syndroom, is misschien erg angstig. Deze groep van risicofactoren is echter een belangrijk alarmsignaal. De patiënt moet dit ernstig nemen en maatregelen treffen om de gezondheid te verbeteren. Door eenvoudig enkele veranderingen in de levensstijl door te voeren, is het mogelijk om in de toekomst een ernstige ziekte te voorkomen.

De patiënt kan het metabool syndroom voorkomen of omkeren door de volgende veranderingen in levensstijl aan te brengen:

• gewicht verliezen bij overgewicht
• gezonde en evenwichtige voeding consumerenom de bloeddruk, het cholesterolgehalte en de bloedsuikerspiegel onder controle te krijgen en houden (voeding bij metabool syndroom)
• lichaamsbeweging uitvoeren
• medicijnen nemen om de hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) en het cholesterolgehalte onder controle te houden
• minder alcohol gebruiken
• stoppen met roken

Prognose

De prognose voor mensen met het metabool syndroom kan worden verbeterd door effectieve behandeling en veranderingen in levensstijl. Het risico op hart- en vaatziekten en diabetes kan aanzienlijk worden verminderd door gewichtsverlies, verbeterde voeding, en fysieke activiteit.

Complicaties

Volgende complicaties komen snel tot uiting bij patiënten met het metabool syndroom:

• een verhoogd risico op dementie bij het verouderen en een cognitieve achteruitgang bij ouderen
• een verhoogd risico op het ontwikkelen van bloedstolsels, zoals een diep veneuze trombose (pijn en zwelling aan het been of bekkengebied)
• het obstructief slaapapneusyndroom
• het polycysteus ovariumsyndroom
• hoge niveaus van triglyceriden en lage niveaus van HDL ('goede' cholesterol) in het bloed, wat mogelijk leidt tot atherosclerose (slagaderverkalking: de slagaders raken verstopt door vetstoffen zoals cholesterol)
• leververvetting resulterend in een leverontsteking en levercirrose
• microalbuminurie: het lekken van eiwit in de urine, wat een subtiele maar duidelijke indicatie is van nierbeschadiging
• snel een ontsteking ontwikkelen (irritatie en zwelling van lichaamsweefsel), waardoor bijvoorbeeld patiënten kampen met chronische rugpijn en rugklachten bij het ontwaken

Preventie

Preventie van het metabool syndroom omvat het handhaven van een gezond gewicht, een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van risicofactoren zoals roken. Regelmatige medische controles en screenings kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen en beheren van risicofactoren.

Lees verder

• Buikvet: Oorzaken en tips om vet rond buik te verminderen
• Obesitas (ernstig overgewicht): Complicaties zwaarlijvigheid
• Insulineresistentie: Cellen zijn ongevoelig voor insuline
• Cholesterol: LDL (slechte) en HDL (goede) cholesterolwaarden
• Metabool syndroom: Gezonde en ongezonde voeding