Overgewicht en metabool syndroom

Het metabool syndroom is een begrip dat je steeds meer hoort. Dit komt vooral door de toename van mensen met overgewicht en de gezondheidsrisico's die daarmee gepaard gaan. Bij overgewicht wordt met name op de buikomvang gelet en door het gewicht op een gezond niveau te houden kan het metabool syndroom voorkomen worden. Andere risicofactoren zijn hoge bloeddruk, diabetes type 2, slechte cholesterolwaarden en teveel bloedvetten. Een al bestaand metabool syndroom kan behandeld worden door gewicht te verliezen, een gezond dieet te volgen en meer te gaan bewegen. Ook kan medicatie als behandeling gebruikt worden, eventueel in combinatie met leefstijlverandering.

• Wat is metabool syndroom?
• Overgewicht - BMI en buikomvang
• Hoge bloeddruk
• Hoge nuchtere bloedsuikerwaarden of diabetes type 2
• Slechte cholesterolwaarden
• Teveel triglyceriden (bloedvetten)
• Medicatie en/of leefstijladvies

Wat is metabool syndroom?

Het metabool syndroom is een stofwisselingsstoornis die geleidelijk ontstaat door een combinatie van factoren die een gezondheidsrisico vormen voor diabetes en hart- en vaatziekten. Het wordt ook wel eens syndroom X genoemd. Hierbij zijn de belangrijkste factoren overgewicht, hoge bloeddruk, hoge nuchtere bloedsuikerwaarden of diabetes type 2 , hogere cholesterolwaarden en een teveel aan bloedvetten. Bij drie of meer van deze factoren spreekt men van metabool syndroom.

Overgewicht - BMI en buikomvang

Bij overgewicht wordt gekeken naar de BMI (Body Mass Index) maar vooral de buikomvang is een belangrijke factor bij het metabool syndroom. Het bepalen van de BMI wordt gedaan door het gewicht van iemand te delen door de lengte in het kwadraat. Bijvoorbeel bij iemand met een lengte van 178 centimeter met een gewicht van 85 kilo wordt de BMI als volgt berekend:
Eerst de lengte in het kwadraat, dus 1.78 maal 1.78 = 3.1684. Dan het gewicht delen door dit getal, 85 gedeeld door 3.1684 = 26.8. De BMI van deze persoon is dus bijna 27. Een BMI-waarde tussen de 18 en 25 geldt als een gezond gewicht, tussen 25 en 30 als overgewicht, tussen 30 en 35 als ernstig overgewicht (obesitas) en boven de 35 als zeer ernstig overgwicht. Bij de buikomvang wordt de taille gemeten en hier geldt dat de omvang bij vrouwen niet groter dan 88 centimeter moet zijn en bij mannen niet groter dan 102 centimeter.

Hoge bloeddruk

Als je een hoge bloeddruk hebt of daar medicatie voor inneemt geldt dat ook als één van de factoren die voor kunnen komen bij het metabool syndroom. Vaak is er geen duidelijke lichamelijke oorzaak te vinden voor een hoge bloeddruk. Wel kunnen roken of overgewicht een nadelige invloed op de bloeddruk hebben. De systolische druk (bovendruk) mag niet hoger zijn dan 140 mm Hg en de diastolische druk (onderdruk) niet hoger dan 90 mm Hg. De bloeddruk wordt weergegeven met een schuine streep tussen de getallen, bijvoorbeeld 140/90 mm Hg. Als de bloeddruk thuis gemeten wordt mogen de waarden niet hoger zijn dan 135/90 mm Hg, bij een thuismeting liggen de waarden meestal lager dan in de spreekkamer van de arts. De waarden geven de druk aan in millimeters kwikdruk, het symbool hiervoor is mmHg.

Hoge nuchtere bloedsuikerwaarden of diabetes type 2

De bloedglucose (bloedsuiker) schommelt normaal tussen de 4,0 en 8,0 mmol/l. Als er nuchter wordt getest mag je acht uur daarvoor niet gegeten of gedronken hebben, behalve wat water. Er kan getest worden met een vingerprik of door bloedafname in een laboratorium. Een laboratoriumonderzoek geeft een nauwkeurigere uitslag dan de vingerprik. De bloedsuikerwaarde die onder 6,1 mmol/l ligt is normaal. Waarden tussen de 6,1 en 6,9 mmol/l gelden als de voorfase van diabetes en bij een bloedsuikerwaarde boven de 6,9 mmol/l wordt diabetes vastgesteld.

Slechte cholesterolwaarden

De cholesterolwaarden zijn van invloed op het bepalen van risicofactoren bij het metabool syndroom. Er bestaan twee soorten cholesterol: HDL - ook wel het goede cholesterol genoemd en LDL - het slechte cholesterol. Via een bloedonderzoek kunnen de cholesterolwaarden gemeten worden. De uitslag hiervan wordt uitgedrukt in mmol/l, millimol per liter. De streefwaarde voor LDL is lager of gelijk aan 2,5. Voor HDL is de streefwaarde 1,0 of hoger voor mannen en 1,2 of hoger voor vrouwen. Er wordt ook gekeken naar de cholesterolratio, dat is de verhouding tussen de twee soorten cholesterol.

Teveel triglyceriden (bloedvetten)

Triglyceriden zijn vetten in het bloed die energie leveren aan het lichaam maar een hoog gehalte aan deze bloedvetten in ongezond. De waarde van de triglyceriden worden ook gemeten in mmol/l en de streefwaarde is 1,7 of lager. Ook hiervoor geldt dat de waarde nuchter vastgesteld moet worden.

Medicatie en/of leefstijladvies

Metabool syndroom wordt behandeld door middel van medicijnen en/of verandering van leefstijl. Voor sommige van de risicofactoren kan medicatie worden gegeven zoals voor diabetes, hoge bloeddruk of medicijnen om het cholesterolgehalte te verlagen. In plaats daarvan kan een leefstijladvies worden gegeven om bijvoorbeeld af te vallen en meer te gaan bewegen of te gaan sporten. Het dieet kan aangepast worden door voedsel met minder verzadigd vet te eten, meer voedingsvezels en meer groente en fruit te gebruiken. Ook is een combinatie mogelijk van medicijnen en leefstijladvies. Rokers zullen gewezen worden op de gezondheidswinst bij het stoppen met roken. Ook al is roken niet direct een oorzaak van het metabool syndroom, het is een risicofactor bij de ontwikkeling van hart- en vaataandoeningen.

Lees verder

• Diabetes type 2 en overgewicht
• Overgewicht neemt alarmerend toe in ontwikkelingslanden
• Afvallen en op gewicht bijven
• Kinderen en overgewicht
• Obesitas is een groter gezondheidsrisico dan roken