Ziekte van Ménière: Duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies

De ziekte van Ménière is een chronische aandoening van het binnenoor die gekenmerkt wordt door duizeligheid, oorsuizen, fluctuaties in gehoorverlies, en een drukkend gevoel in het oor. Deze aandoening wordt veroorzaakt door een ophoping van vloeistof in delen van het binnenoor, wat de normale evenwichts- en hoorsignalen verstoort. Zelfzorgmaatregelen kunnen helpen om de symptomen te verlichten, maar een arts kan medicatie en operaties voorschrijven om de klachten te verminderen. De ziekte heeft niet alleen lichamelijke gevolgen, maar kan ook aanzienlijke psychologische impact hebben. De Franse arts Prosper Ménière beschreef de ziekte voor het eerst in 1861.

• Synoniem van de ziekte van Ménière
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Aanvallen van duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Zelfzorgmaatregelen, medicatie en operatie
• Tips
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van de ziekte van Ménière

Synoniem van de ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière staat ook bekend als “idiopathische endolymfatische hydrops”.

Epidemiologie

In Nederland leven ongeveer 10.000 tot 20.000 mensen met de ziekte van Ménière. Wereldwijd komt de ziekte voor bij ongeveer 2-5 op de 1.000 mensen. De aandoening kan op elke leeftijd optreden, maar begint meestal tussen de 20 en 50 jaar. Vrouwen worden iets vaker getroffen dan mannen.

Oorzaken

De symptomen van de ziekte van Ménière worden veroorzaakt door een ophoping van vloeistof (endolymfe) in de compartimenten van het binnenoor, dat bestaat uit het benige en membraneuze labyrint. Het membraneuze labyrint is gevuld met endolymfe, die de receptoren in het evenwichtsorgaan stimuleert bij beweging. Deze receptoren sturen signalen naar de hersenen over de positie en beweging van het lichaam. In de cochlea wordt vloeistof gecomprimeerd door geluidstrillingen, wat de sensorische cellen stimuleert om signalen naar de hersenen te sturen. Bij de ziekte van Ménière verstoren de ophopingen van endolymfe de normale communicatie tussen het binnenoor en de hersenen, wat leidt tot duizeligheid en andere symptomen.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte van Ménière zijn:

• Overmatig alcoholgebruik
• Atherosclerose (progressieve vernauwing van de slagaderen)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Dyslipidemie (stoornissen in de vetstofwisseling)
• Abnormale immuunrespons
• Allergieën
• Een binnenoorontsteking (labyrintitis)
• Familiaire voorgeschiedenis van de ziekte van Ménière
• Hoofdletsel
• Middenoorontsteking (otitis media)
• Virale infecties
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
• Hypertensie (hoge bloeddruk)
• Migraine (aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• Obesitas (zwaarlijvigheid)
• Roken
• Slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijke ademstilstand)
• Stress

Symptomen: Aanvallen van duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies

De aanvallen van de ziekte van Ménière beginnen vaak zonder waarschuwing en verergeren bij beweging. Patiënten ervaren meestal een intensieve duizeligheid en moeten vaak gaan liggen. De frequentie van aanvallen varieert; bij de meeste patiënten nemen ze na verloop van tijd af, hoewel bij sommigen aanvallen plotseling weer kunnen optreden na een lange periode zonder klachten.

Duizeligheid

Draaiduizeligheid is vaak een van de eerste symptomen en kan variëren van twintig minuten tot enkele uren. Sommige patiënten ervaren aanvallen die korter of langer duren, variërend van dagelijks tot slechts één keer per jaar. De ernst van de aanvallen kan variëren, en de patiënt kan het gevoel hebben dat de omgeving ronddraait. Dit kan leiden tot evenwichtsproblemen en een verhoogd risico op vallen. Na een aanval blijven de symptomen meestal beperkt, maar patiënten kunnen zich onzeker en angstig voelen.

Oren

Patiënten ervaren vaak fluctuaties in gehoorverlies, meestal aan één oor (eenzijdig gehoorverlies), maar soms aan beide oren. Voordat of tijdens een aanval kan een drukkend gevoel in de oren optreden, samen met een krakend of ploffend geluid. Oorsuizen (tinnitus aurium) komt ook vaak voor. Het gehoor kan tijdelijk verbeteren tussen de aanvallen, maar na verloop van tijd kan er blijvend gehoorverlies optreden, vooral voor lage frequentiegeluiden.

Andere symptomen

Misselijkheid, braken, en zweten zijn vaak voorkomende symptomen. Sommige patiënten melden ook diarree, buikpijn, of buikkrampen. Hoofdpijn en nystagmus (oncontroleerbare oogbewegingen) kunnen ook optreden, hoewel deze symptomen niet bij elke patiënt aanwezig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van de ziekte van Ménière wordt gesteld op basis van de drie belangrijkste symptomen: draaiduizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies van ten minste 60 dB. Aanvallen van duizeligheid moeten minimaal twee keer zijn voorgekomen en minstens twintig minuten hebben geduurd. Indien een andere oorzaak voor deze symptomen kan worden aangetoond, is de diagnose van de ziekte van Ménière onterecht. Een neurologisch onderzoek kan helpen om andere oorzaken uit te sluiten.

Diagnostisch onderzoek

Audiometrie (gehooronderzoek) wordt uitgevoerd om het gehoorverlies te evalueren. Na een aanval kan het gehoor normaal zijn, wat kenmerkend is voor de ziekte van Ménière. Een warmte-stimulatie-test wordt gebruikt om de oogreflexen te beoordelen door het binnenoor met water op te warmen en af te koelen. Abnormale resultaten kunnen wijzen op de ziekte van Ménière. Andere diagnostische tests kunnen andere oorzaken van duizeligheid uitsluiten, zoals:

• Een electrocochleografie (ECOG)
• Een electronystagmografie (ENG) of videonystagmografie (VNG) (evenwichtsonderzoek)
• Een MRI-scan van het hoofd

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen met vergelijkbare symptomen die in de differentiële diagnose moeten worden overwogen zijn:

• Acute otitis media (plotse middenoorontsteking)
• Binnenoor labyrintitis (ontsteking van het labyrint, een deel van het binnenoor)
• De ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen in huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• Beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• Gescheurd trommelvlies
• Hersenstamglioom (goedaardig hersengezwel uit steunweefsel van zenuwcellen)
• Intracraniële bloeding
• Schedeltumor
• Subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen met hoofdpijn, stijve nek en oogproblemen)
• Syncope (flauwvallen)
• TIA (transient ischemic attack: tijdelijke functie-uitval met neurologische problemen)
• Encefalitis (hersenontsteking)
• Epilepsie
• Goedaardige positionele vertigo (duizeligheid)
• Het Susac-syndroom: Afwijkingen aan oren, ogen en hersenen
• Het Wernicke-Korsakov-syndroom (schade aan hersenen met afwijkingen aan ogen, lopen en cognitie)
• Meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• Migraine
• Multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• Neuritis vestibularis (ontsteking van een deel van het binnenoor)
• Neurosyfilis (complicatie van syfilis die zich heeft verspreid naar het centraal zenuwstelsel)
• Polyarteritis nodosa (symptomen aan vele organen en weefsels)
• Presbyacusis (leeftijdsgebonden gehoorverlies bij ouderen)
• Reumatoïde artritis (chronische auto-immuunaandoening met ontsteking van gewrichten en andere organen)
• Trombose (vorming van een bloedklonter in een ader, slagader of het hart)
• Vergiftiging met salicylaten
• Verwijdering van oorsmeer
• Verwijdering van een vreemd voorwerp uit het oor

Behandeling: Zelfzorgmaatregelen, medicatie en operatie

De ziekte van Ménière is niet te genezen, maar de symptomen kunnen met een gezonde levensstijl en enkele behandelingen beheerd worden.

Zelfzorg

Een zoutarm dieet en een gezonde voeding zijn cruciaal. Regelmatige lichaamsbeweging en een goede nachtrust zijn belangrijk. Het beperken van cafeïne en alcohol is ook aanbevolen. Ontspanningstechnieken zoals meditatie, yoga, en tai chi kunnen helpen om stress te verminderen en beter met de symptomen om te gaan.

Professionele medische zorg

Behandeling van symptomen
De arts kan medicijnen voorschrijven om de symptomen te verlichten. Diuretica kunnen helpen de druk in het binnenoor te verlagen. Medicijnen tegen misselijkheid en braken zijn beschikbaar. Diazepam (Valium) of reisziektemedicijnen zoals Meclizine kunnen helpen bij duizeligheid. In sommige gevallen kunnen corticosteroïden of antibiotica zoals Gentamicine in het middenoor worden geïnjecteerd om duizeligheid te verminderen. Chirurgische ingrepen kunnen nodig zijn als de symptomen ernstig zijn en niet op andere behandelingen reageren. Hoortoestellen kunnen noodzakelijk zijn bij ernstig gehoorverlies. Soms wordt een prismabril voorgeschreven om evenwichts- en duizeligheidsklachten te verminderen. Alternatieve therapieën zoals cognitieve gedragstherapie en drukpulsbehandeling kunnen ook worden overwogen.

Behandeling van risicofactoren
De arts kan aanvullende medicijnen voorschrijven om risicofactoren te behandelen, waaronder:

• Anticoagulantia (antistollingsmiddelen)
• Antihypertensiva (geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk)
• Diuretica (plastabletten)
• Magnesiumsupplementen
• Medicijnen om migraineaanvallen te voorkomen

Tips

Bij het optreden van symptomen is het belangrijk om rustig te blijven en zware inspanningen te vermijden. Vermijd autorijden, zware machines en andere risicovolle activiteiten tijdens een aanval. Felle lichten, tv kijken, en lezen kunnen de symptomen verergeren. Vermijd plotselinge bewegingen en hervat activiteiten geleidelijk na een aanval.

Prognose

De ziekte van Ménière kan goed beheerd worden met de juiste behandeling. Hoe eerder de behandeling start, hoe beter de symptomen kunnen worden gecontroleerd en hoe minder de aandoening waarschijnlijk verergert. In sommige gevallen kan de ziekte echter chronisch zijn.

Complicaties

Naast de onzekerheid en angst die tussen aanvallen kunnen optreden, kan de ziekte van Ménière ook hyperacusis veroorzaken, een verhoogde gevoeligheid voor geluiden.

Preventie van de ziekte van Ménière

Preventie richt zich op het vermijden van risicofactoren en het verbeteren van de algehele gezondheid. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Beperk alcoholconsumptie: Overmatig alcoholgebruik kan bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte van Ménière.
• Volg een zoutarm dieet: Een dieet met weinig zout kan helpen om de vochtophoping in het binnenoor te verminderen.
• Beperk cafeïne-inname: Cafeïne kan bijdragen aan duizeligheid en andere symptomen.
• Stel gezonde levensstijl in: Regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtige voeding kunnen bijdragen aan een betere algehele gezondheid en helpen bij het beheren van symptomen.
• Vermijd stress: Stress kan de symptomen verergeren, dus ontspanningstechnieken zoals meditatie, yoga, en tai chi kunnen nuttig zijn.
• Houd bloeddruk onder controle: Hypertensie is een risicofactor, dus het is belangrijk om de bloeddruk goed te monitoren en te behandelen indien nodig.
• Behandel bestaande aandoeningen: Beheer aandoeningen zoals diabetes en dyslipidemie die kunnen bijdragen aan de ziekte van Ménière.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen de risico's worden verminderd en de symptomen mogelijk beter beheerd worden.

Lees verder

• Tinnitus aurium: Oorsuizen door ziekten of externe factoren
• Hyperacusis: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden
• Duizeligheid en vertigo: Oorzaken van duizelig gevoel
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen