Osteomalacie: Verweking van de botten met breuken als gevolg

Osteomalacie is de medische term voor de verweking van de botten. Deze aandoening ontstaat door een tekort aan vitamine D of door een probleem met het vermogen van het lichaam om deze vitamine goed te benutten. Vitamine D is essentieel voor de opname van calcium, wat nodig is om de sterkte en hardheid van de botten te behouden. Een tekort aan vitamine D of calcium kan leiden tot een verzwakking van de botten, waardoor patiënten een verhoogd risico op botbreuken hebben, vooral in de ribben, rug en benen. De kans op osteomalacie kan verminderd worden door voldoende blootstelling aan zonlicht, een dieet rijk aan vitamine D, en eventueel door het gebruik van calcium- en vitamine D-supplementen.

• Synoniemen osteomalacie
• Epidemiologie
• Oorzaken van osteomalacie: Tekorten aan vitamine D en calcium
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van verweking van de botten
• Preventie van osteomalacie

Synoniemen osteomalacie

Osteomalacie is ook bekend onder verschillende synoniemen:

• Beenverweking
• Botverweking
• Botverzachting
• Mollities ossium
• Verweking van het beenderstelsel
• Verzwakte botten

Epidemiologie

Osteomalacie komt wereldwijd voor, maar de prevalentie is hoger in bepaalde regio's en bevolkingsgroepen. Vooral mensen uit Azië, met name uit het Indiase subcontinent en omliggende gebieden, vertonen een hogere frequentie van deze aandoening. Ook personen die om religieuze redenen volledig gekleed gaan, zoals het dragen van een boerka, hebben een verhoogd risico vanwege beperkte blootstelling aan zonlicht, dat noodzakelijk is voor de productie van vitamine D in het lichaam.

Oorzaken van osteomalacie: Tekorten aan vitamine D en calcium

Problemen met fosfor- en calciumstofwisseling

Collageen is een eiwit dat structuur verleent aan botten en bindweefsel. Bij osteomalacie is de hoeveelheid collageen in de botten normaal; het probleem ligt bij de onvoldoende hoeveelheid calcium die de botten nodig hebben om sterk en hard te blijven. Osteomalacie ontstaat door een onvoldoende verkalking van het bot, veroorzaakt door een probleem met de fosfor- en calciumstofwisseling.

Diverse aandoeningen

Verschillende aandoeningen kunnen leiden tot osteomalacie. Bij kinderen kan de Engelse ziekte optreden, ook bekend als rachitis. Deze aandoening, een vorm van osteomalacie bij jonge kinderen, wordt veroorzaakt door een tekort aan vitamine D en calcium. Ook malabsorptie, waarbij het lichaam problemen heeft met de opname van voedingsstoffen zoals vitamine D, kan osteomalacie veroorzaken. Verder kunnen een tekort aan vitamine D in de voeding, onvoldoende blootstelling aan zonlicht (dat de vitamine D-productie in het lichaam stimuleert), en een gebrek aan melkconsumptie bijdragen aan het risico op osteomalacie. Andere aandoeningen die osteomalacie kunnen veroorzaken zijn onder meer aandoeningen van het vitamine D-metabolisme, bijwerkingen van anti-epileptica, complicaties van operaties (zoals gastrectomie), leveraandoeningen, een tekort aan fosfaat in de voeding, coeliakie, kanker, nierfalen en acidose (verhoogde zuurtegraad van het bloed).

Symptomen

De symptomen van osteomalacie omvatten onder andere:

• Spierzwakte: Spierzwakte is een veelvoorkomend symptoom.
• Botbreuken: Spontaan optredende botbreuken komen frequent voor.
• Vermoeidheid: Vermoeidheid kan significant zijn.
• Botpijn: Zeurende, doffe pijn in de botten, vooral in de heupen, onderrug (lage rugpijn), bekken (bekkenpijn), benen en ribben. De pijn is vaak erger 's nachts en bij belasting van de botten.
• Gangproblemen: Door spierzwakte kan de patiënt een waggelende gang ontwikkelen.
• Neurologische symptomen: Bij een laag calciumgehalte kunnen symptomen zoals gevoelloosheid rond de mond, armen en benen, spasmen van de handen (handkrampen) of voeten (voetkrampen), en soms hartritmestoornissen optreden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts gevoeligheid opmerken bij wervels, vooral bij wervelfracturen. Er kan ook kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom) worden vastgesteld, samen met evenwichtsproblemen en een waggelende gang.

Diagnostisch onderzoek

Een uitgebreid bloedonderzoek kan afwijkingen zoals hypofosfatemie (laag fosfaatgehalte in het bloed) en hypocalciëmie (laag calciumgehalte in het bloed) aan het licht brengen. Een radiografisch onderzoek van de botten kan pseudofracturen, botverlies en botverweking tonen. In sommige gevallen kan een botbiopsie nodig zijn om de aanwezigheid van osteomalacie te bevestigen.

Differentiële diagnose

Osteomalacie kan soms verward worden met andere aandoeningen, zoals:

• De ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot)
• Multiple myeloom (ziekte van Kahler: bloedarmoede, botpijn en verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• Scheurbuik (vitamine C-tekort met bloedingen, zwakte en bloedarmoede)
• Homocysteïnemie
• Homocystinurie
• Hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier)
• Mastocytose
• Osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• Sikkelcelziekte

Behandeling

De behandeling van osteomalacie omvat meestal het toedienen van orale supplementen van vitamine D, calcium en fosfor. Voor patiënten die problemen hebben met de opname van voedingsstoffen via de darmen, kunnen grotere doses vitamine D en calcium noodzakelijk zijn. Daarnaast kunnen patiënten met specifieke aandoeningen regelmatig bloedonderzoek nodig hebben. Het behandelen van de onderliggende oorzaak van osteomalacie is ook essentieel voor een succesvol herstel.

Prognose

Bij de meeste patiënten met osteomalacie veroorzaakt door vitamine D- of calciumtekorten verbeteren de symptomen doorgaans binnen enkele weken tot zes maanden na behandeling. Een late diagnose kan het herstel bemoeilijken, vooral als er reeds botbreuken zijn opgetreden.

Complicaties van verweking van de botten

Indien osteomalacie onbehandeld blijft, kan dit leiden tot ernstige complicaties:

• Frequent Botbreuken: Zonder behandeling kunnen botten gemakkelijker breken.
• Terugkerende Symptomen: De symptomen kunnen terugkeren indien de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld.
• Misvormingen: In ernstige gevallen kan osteomalacie leiden tot botmisvormingen en functionele beperkingen.

Preventie van osteomalacie

De preventie van osteomalacie omvat:

• Voldoende Zonlicht: Dagelijkse blootstelling aan zonlicht bevordert de aanmaak van vitamine D.
• Gezonde Voeding: Een dieet rijk aan vitamine D en calcium ondersteunt de botgezondheid.
• Suppletie: Voor mensen met een verhoogd risico of beperkte zonblootstelling kunnen vitamine D- en calcium-supplementen noodzakelijk zijn.
• Regelmatige Gezondheidscontroles: Regelmatige controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van tekorten en het voorkomen van osteomalacie.

Lees verder

• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten
• Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken
• Osteopenie: Verminderde botdichtheid zonder symptomen
• Botscan (botscintigrafie): Onderzoek opsporen botziekte