Radiculopathie: Aandoening met beknelde zenuw in wervelkolom

Radiculopathie is een aandoening waarbij een zenuwwortel in de wervelkolom wordt samengedrukt, meestal in de onderrug (lumbale radiculopathie) of de nek (cervicale radiculopathie). Deze zenuwcompressie kan veroorzaakt worden door diverse factoren, zoals een ziekte, een tumor of een infectie. Patiënten ervaren doorgaans pijn, gevoelloosheid, tintelingen of zwakte in de armen of benen. De behandeling bestaat vaak uit conservatieve maatregelen, hoewel ook andere behandelingen mogelijk zijn. Bij de meeste patiënten verbeteren de symptomen binnen enkele weken tot maanden, waardoor de vooruitzichten voor de meerderheid van de patiënten doorgaans goed zijn.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken radiculopathie
• Risicofactoren aandoening
• Risicogroepen
• Symptomen aan arm, been, nek of rug: pijn, gevoelloosheid en tintelingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Opvolging
• Prognose ziekte
• Complicaties van radiculopathie
• Preventie van beknelde zenuw in wervelkolom

Epidemiologie

Radiculopathie is een aandoening die vaak voorkomt bij zowel jongeren als ouderen, maar het wordt vooral gezien bij volwassenen van middelbare leeftijd. Het komt voornamelijk voor bij mensen die ouder zijn dan 40 jaar, hoewel het op elke leeftijd kan optreden, vooral in gevallen van trauma of hernia van de tussenwervelschijf. De prevalentie van radiculopathie stijgt met de leeftijd, en het komt vaker voor bij mensen die een zittende levensstijl hebben of fysieke belasting ervaren, zoals zware fysieke arbeid. De aandoening kan zich ook voordoen bij patiënten die te maken hebben met andere aandoeningen zoals spondylose of andere degeneratieve veranderingen van de wervelkolom.

Prevalentie per leeftijdsgroep

In de algemene populatie wordt radiculopathie vaak gezien bij volwassenen tussen de 30 en 60 jaar, waarbij mannen iets vaker getroffen zijn dan vrouwen. Bij ouderen is de prevalentie hoger vanwege de toenemende degeneratie van de wervels en de tussenwervelschijven, wat het risico op het ontwikkelen van radiculopathie verhoogt.

Geografische spreiding

Radiculopathie komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert afhankelijk van factoren zoals levensstijl, beroepsactiviteiten, en genetische predispositie. In landen met een vergrijzende bevolking is het aantal gevallen van radiculopathie hoger, vooral in gevallen die verband houden met degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom.

Risicofactoren

Bepaalde factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van radiculopathie verhogen, zoals leeftijd, genetische aanleg, en levensstijlkeuzes. Patiënten die een history van werveltrauma of langdurige belasting van de wervelkolom hebben, hebben een verhoogd risico.

Mechanisme

Radiculopathie ontstaat wanneer een zenuwwortel in de wervelkolom wordt geïrriteerd of bekneld, meestal door hernia van de tussenwervelschijf, spondylose of andere degeneratieve veranderingen in de wervelkolom. De zenuwwortels in de wervelkolom kunnen worden bekneld door structurele afwijkingen zoals uitsteeksels van tussenwervelschijven, vernauwingen in het wervelkanaal (spinale stenose), of door de aanwezigheid van botwoekeringen die druk uitoefenen op de zenuwwortels.

Hernia van de tussenwervelschijf

Een van de meest voorkomende oorzaken van radiculopathie is een hernia van de tussenwervelschijf, waarbij de gelachtige inhoud van de schijf uitsteekt en druk uitoefent op de nabijgelegen zenuwwortels. Deze druk kan pijn, gevoelloosheid en zwakte in de ledematen veroorzaken.

Spondylose en andere degeneratieve veranderingen

Naarmate de wervelkolom veroudert, kunnen de tussenwervelschijven hun elasticiteit verliezen, wat leidt tot de vorming van botwoekeringen (osteofyten) en vernauwing van de tussenwervelruimten. Dit kan leiden tot compressie van de zenuwwortels, wat de symptomen van radiculopathie veroorzaakt.

Spinale stenose

Spinale stenose is een aandoening waarbij de wervelkanalen die de zenuwen herbergen, vernauwen. Deze vernauwing kan druk uitoefenen op de zenuwen die de wervelkolom verlaten, wat leidt tot radiculopathie. Spinale stenose komt vaker voor bij ouderen en kan vaak gepaard gaan met andere degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom.

Oorzaken radiculopathie

Radiculopathie is het gevolg van compressie (samendrukking) of irritatie van de zenuwwortel (zenuwen die de wervelkolom verlaten). Diverse oorzaken zijn bekend voor deze beknelde zenuw. Vaak vindt de ziekte plaats in combinatie met een trauma of een andere wervelkolomaandoening. De ruimte waar de zenuwwortels de wervelkolom verlaten, is hierdoor versmald. Volgende oorzaken hiervan zijn bekend:

• degeneratieve, leeftijdgerelateerde ziekten zoals artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid)
• diverse gezondheidsproblemen zoals diabetes mellitus (suikerziekte)
• diverse wervelkolomaandoeningen, zoals scoliose (abnormale kromming van de wervelkolom), hielspoor en een hernia
• een infectie zoals een cytomegalie-infectie of de ziekte van Lyme
• een ontsteking of verplaatste delen in de wervelkolom wat het gevolg is van een plotselinge verwonding door een traumatische val, een verkeersongeval of een sportongeval
• een tumor
• een verdikking van omringende ligamenten

Risicofactoren aandoening

Wanneer de patiënt een overmatige of herhaalde belasting uitoefent op de wervelkolom, komt radiculopathie sneller tot stand. Overbelasting vindt vooral plaats bij zware arbeid of contactsporten. Een familiegeschiedenis van radiculopathie of andere wervelkolomaandoeningen zijn ook verhogende risicofactoren.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van radiculopathie. Naast de invloed van leeftijd en genetische factoren kunnen ook bepaalde gezondheidsproblemen en levensstijlen bijdragen aan een verhoogd risico.

Ouderen

De kans op het ontwikkelen van radiculopathie neemt toe bij ouderen vanwege de natuurlijke degeneratie van de tussenwervelschijven en de wervelkolom. Naarmate mensen ouder worden, verliezen de schijven hun hoogte en veerkracht, wat kan leiden tot het beknellen van zenuwwortels.

Mensen met een zittende levensstijl

Mensen die veel zitten, zoals kantoorwerkers of mensen die weinig lichamelijke activiteit ondernemen, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van radiculopathie. Langdurig zitten kan leiden tot slechte houding, spierspanning en compressie van de zenuwwortels, vooral in de onderrug.

Sporters en fysiek werkers

Atleten, vooral degenen die contact- of krachtgerichte sporten beoefenen, lopen een verhoogd risico door trauma of overbelasting van de wervelkolom. Mensen die zware fysieke arbeid verrichten, zoals tillen en het dragen van lasten, kunnen ook meer kans hebben op radiculopathie door de druk die op hun rug wordt uitgeoefend.

Patiënten met een voorgeschiedenis van werveltrauma

Patiënten die in het verleden een werveltrauma of hernia hebben gehad, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van radiculopathie, aangezien de wervelkolomstructuren mogelijk al verzwakt of beschadigd zijn.

Symptomen aan arm, been, nek of rug: pijn, gevoelloosheid en tintelingen

De ziekte verschijnt mogelijk overal in de wervelkolom, maar meestal is de rug (lumbale radiculopathie) of de nek (cervicale radiculopathie) getroffen. Minder vaak is het middelste gedeelte van de rug aangetast (thoracale radiculopathie).

De symptomen van radiculopathie zijn variabel. Pijn, gevoelloosheid en tintelingen in de armen of benen komen het vaakst voor, vaak in combinatie met nekpijn, rugstijfheid of rugpijn. Sommige patiënten hebben reeds pijn bij aanraking in het betrokken gebied. Spierzwakte en zenuwschade komen af en toe ook voor. Wanneer de zenuwwortels van de nek zijn aangetast, ervaart de patiënt problemen met de controle van de spieren van de nek en armen en verschijnen gevoelsstoornissen. Ook verschijnen gevoelsstoornissen wanneer de zenuwen van het middelste gedeelte van de rug zijn aangetast, en dit dan in combinatie met problemen met de controle van de spieren van de borstkas en buik. Radiculopathie aan de zenuwen van de onderrug brengt problemen met de spieren van de billen en benen en gevoelsstoornissen op deze plaatsen met zich mee.

Alarmsymptomen

Radiculopathie kan leiden tot ernstige symptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen. Het is belangrijk om alarm te slaan bij bepaalde symptomen die kunnen wijzen op verergering of complicaties van de aandoening.

Pijn die niet verlicht kan worden

Een van de belangrijkste alarmsymptomen van radiculopathie is pijn die niet kan worden verlicht door gebruikelijke pijnstillers of rust. Deze pijn kan zich uitbreiden naar de armen, benen of de rug en kan gepaard gaan met gevoelloosheid of tintelingen.

Zwakte of verlies van controle over de ledematen

Als de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor motorische functies worden aangetast, kan radiculopathie leiden tot spierzwakte. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de mobiliteit, zoals moeilijk lopen, het vasthouden van voorwerpen of het verlies van controle over een of beide armen of benen.

Verlies van blaas- of darmfunctie

In ernstige gevallen van radiculopathie kan de druk op de zenuwen die de blaas en darmen aansteken, leiden tot incontinentie of het onvermogen om de blaas of darmen te legen. Dit wordt beschouwd als een medische noodsituatie en vereist onmiddellijke behandeling.

Verergering van symptomen met activiteit

Patiënten kunnen merken dat hun symptomen verergeren met bepaalde activiteiten, zoals lopen, staan of tillen. Als de pijn of gevoelloosheid plotseling toeneemt na fysieke inspanning, kan dit wijzen op verergering van de aandoening of bijkomende complicaties.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis. Hierbij noteert hij het type, de locatie en de duur van de symptomen, de mogelijke risicofactoren die de symptomen verergeren of de oplossingen die de symptomen verbeteren, en de eventuele andere medische problemen. Daarna voert de arts een lichamelijk onderzoek uit aan de locatie waar de symptomen zich afspelen. De arts richt zich op de getroffen zenuw, meestal een betrokken arm of been. De arts controleert de spierkracht, het gevoel en de reflexen van de patiënt en spoort zo afwijkingen op.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt diverse beeldvormende onderzoeken om de oorzaak van de zenuwwortelpijn te achterhalen en de structuren van het probleemgebied beter te beoordelen. Dit gebeurt aan de hand van een röntgenfoto (radiografisch onderzoek), een CT-scan en/of een MRI-scan. Soms is een zenuwgeleidingsonderzoek of een elektromyografie (EMG) vereist, wat nodig is om de elektrische activiteit langs de zenuw in beeld te brengen; dit onderzoek onthult mogelijke schade aan de zenuw.

Behandeling

De meeste patiënten krijgen een conservatieve behandeling. De arts zet hierbij medicatie (ontstekingsremmers), fysiotherapie (in een speciale rugkliniek) en/of chiropractie in. Daarnaast moet de patiënt activiteiten vermijden die de nek of rug belasten. Verbeteren de symptomen niet binnen enkele weken of maanden, dan krijgt de patiënt een epidurale steroïde injectie. De arts gebruikt hiervoor een röntgenapparaat om de naald te positioneren en daarna injecteert hij corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen) tussen de botten van de wervelkolom grenzend aan de betrokken zenuwen. Hierdoor vermindert de ontsteking en irritatie van de zenuw en verbeteren de symptomen van radiculopathie. Wanneer de symptomen aanhouden en ernstig zijn, voert de arts een operatie uit om de compressie van de getroffen zenuw te verwijderen. Hiervoor zijn diverse chirurgische technieken mogelijk, afhankelijk van de oorzaak van de radiculopathie.

Opvolging

Voor patiënten die gediagnosticeerd zijn met radiculopathie, is het essentieel om een plan voor opvolging te hebben om de voortgang van de aandoening te monitoren en complicaties te voorkomen. Regelmatige controle bij een arts is belangrijk om de effecten van behandelingen te beoordelen en om eventuele verslechtering van de symptomen tijdig op te merken.

Prognose ziekte

De meeste patiënten met radiculopathie hebben een goede prognose. Veel patiënten reageren namelijk goed op de conservatieve behandelingsopties en hebben binnen zes weken tot drie maanden geen symptomen meer. Voor patiënten die een chirurgische ingreep hebben ondergaan, zijn de vooruitzichten eveneens goed. De patiënt ervaart namelijk geen beperkingen op lange termijn.

Complicaties van radiculopathie

Chronische pijn

Als radiculopathie niet goed behandeld wordt, kan dit leiden tot chronische pijn die blijvend kan zijn. Patiënten kunnen last blijven houden van pijn, zelfs na aanvankelijke verbetering van de symptomen. Deze chronische pijn kan het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden.

Spierzwakte

Langdurige zenuwcompressie kan leiden tot blijvende spierzwakte. Dit kan de mobiliteit en functionaliteit van de aangedane ledematen ernstig beperken. Spierzwakte kan ook de stabiliteit en coördinatie beïnvloeden, wat het risico op vallen en andere letsels verhoogt.

Gevoelsstoornissen

Onbehandelde radiculopathie kan resulteren in blijvende gevoelsstoornissen. Patiënten kunnen aanhoudende tintelingen, gevoelloosheid of een verminderd gevoel ervaren, wat hun vermogen om normale activiteiten uit te voeren kan beïnvloeden.

Blijvende zenuwschade

In ernstige gevallen kan radiculopathie leiden tot blijvende schade aan de zenuwen. Dit kan resulteren in langdurige motorische en sensorische problemen die niet volledig kunnen worden hersteld, zelfs na behandeling.

Functionele beperkingen

De gevolgen van radiculopathie kunnen de dagelijkse activiteiten van een patiënt belemmeren. Functionele beperkingen kunnen de capaciteit om te werken, te sporten of andere alledaagse taken uit te voeren, aanzienlijk verminderen.

Psychologische impact

Chronische pijn en functionele beperkingen door radiculopathie kunnen leiden tot psychologische problemen, zoals angst, depressie of stress. Deze emotionele en mentale gevolgen kunnen de algehele kwaliteit van leven verder verslechteren.

Preventie van beknelde zenuw in wervelkolom

Radiculopathie valt niet te voorkomen, maar de patiënt zorgt best voor een gezond gewicht en een goede spierconditie. Daarnaast vermijdt hij overbelasting aan de nek of rug om de ziekte te voorkomen. Het is verder aangewezen om een goede en ergonomische houding te hanteren bij vergaderingen, het sporten of het tillen van zware voorwerpen. Blijven bewegen is namelijk wel belangrijk bij deze ziekte zodat de spieren soepel blijven, maar overbelasting is wel uit den boze.

Lees verder

• Beknelde zenuw (zenuwcompressie): Symptomen en behandeling