Arachnoïditis: Ontsteking in hersenen met chronische rugpijn

Het middelste hersenvlies, bekend als het arachnoïdea of spinnenwebvlies, speelt een belangrijke rol in het omringen en beschermen van de zenuwen in het ruggenmerg. Wanneer dit vlies ontstoken raakt, spreken we van arachnoïditis. Deze ontsteking kan ontstaan door verschillende oorzaken zoals infecties, trauma's of andere factoren. Arachnoïditis veroorzaakt vaak chronische (rug)pijn en neurologische problemen. De behandeling is complex en, ondanks verschillende ondersteunende en pijnverlichtende therapieën, verbetert de toestand van de meeste patiënten nauwelijks.

• Epidemiologie van arachnoïditis
• Oorzaken van ontsteking van het arachnoïdea
• Symptomen van arachnoïditis: Chronische rugpijn en neurologische problemen
• Diagnose en onderzoeken bij arachnoïditis
• Behandeling van ontsteking van het spinnenwebvlies in de hersenen
• Prognose: de onvoorspelbaarheid van arachnoïditis
• Complicaties van arachnoïditis
• Preventie van arachnoïditis

Epidemiologie van arachnoïditis

Arachnoïditis, de medische term voor de ontsteking van het spinnenwebvlies, treft meestal volwassenen tussen de 20 en 60 jaar. Mannen en vrouwen worden ongeveer even vaak getroffen, hoewel sommige studies suggereren dat mannen iets vaker de diagnose krijgen. Factoren zoals alcoholisme, chronische vermoeidheid, frequente luchtweginfecties, en zware fysieke inspanning kunnen het risico op arachnoïditis verhogen. Exacte statistieken over de prevalentie wereldwijd zijn beperkt, maar de aandoening lijkt in bepaalde geografische gebieden vaker voor te komen, mogelijk door genetische of omgevingsfactoren.

Oorzaken van ontsteking van het arachnoïdea

Arachnoïditis kan door verschillende oorzaken ontstaan, waaronder:

• Brucellose
• Cytomegalovirus
• Chronische compressie van ruggenmergzenuwen, bijvoorbeeld als complicatie van ruggenmergchirurgie of andere invasieve procedures zoals spinale anesthesie.
• Een direct trauma (letsel) aan de wervelkolom
• Bacteriële of virale infecties, zoals botulisme (ernstige infectieziekte door toxine van bacterie)
• Irritatie door chemicaliën, bijvoorbeeld bij het gebruik van contrastmiddelen voor myelografie (röntgenologisch onderzoek van het ruggenmerg)
• Mazelen (virale infectieziekte gepaard gaand met oogbindvliesontsteking en huiduitslag)
• Meningitis (hersenvliesontsteking)
• Neurosyfilis (complicatie van syfilis)
• Tuberculose
• Varicella (waterpokken)

Symptomen van arachnoïditis: Chronische rugpijn en neurologische problemen

De symptomen van arachnoïditis zijn zeer uiteenlopend en variëren sterk per patiënt. Naarmate de ziekte voortschrijdt, kunnen de klachten verergeren. Door de ontsteking ontstaan littekenweefsel, verklevingen, en cysten, wat kan leiden tot ernstige complicaties doordat de ruggenmergzenuwen aan elkaar vastplakken. Symptomen kunnen onder andere bestaan uit:

Gevoelloosheid en tintelingen
Stekende en brandende pijn in de onderrug (lage rugpijn) of benen
Chronische rugpijn, de meest voorkomende klacht
Spierkrampen, spiertrekkingen of spasmen (krampen)
Gevoeligheid voor kleding, die zelfs als te zwaar kan worden ervaren
In ernstige gevallen: verlamming van de onderste ledematen
Hoofdpijn, pijn bij oogbewegingen, verhoogde oogdruk, fotofobie, misselijkheid en braken
Gehoorproblemen zoals tinnitus aurium (oorsuizen), gehoorverlies, en duizeligheid
Problemen met de blaas, darmen en seksuele functie

Diagnose en onderzoeken bij arachnoïditis

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van arachnoïditis begint met een uitgebreid lichamelijk en neurologisch onderzoek. De arts zal de patiënt ook bevragen over zijn medische geschiedenis om verbanden te leggen tussen eerdere gezondheidsproblemen en de huidige symptomen.

Diagnostisch onderzoek
Diagnose van arachnoïditis is complex en vereist vaak geavanceerde beeldvormingstechnieken zoals een MRI-scan of CT-scan. Een elektromyografie (EMG) wordt vaak gebruikt om de ernst van de zenuwschade te bepalen. Andere mogelijke onderzoeken zijn een lumbaalpunctie, een EEG, en specifieke oogheelkundige en KNO-onderzoeken. Radiografisch onderzoek is meestal niet nuttig bij deze diagnose.

Differentiële diagnose

Arachnoïditis kan gemakkelijk worden verward met andere aandoeningen. De arts zal overwegen:

• Rugoperatiesyndroom
• Multiple sclerose
• Fibromyalgie
• Reflex sympathische dystrofie
• Chronisch pijnsyndroom
• Caudasyndroom
• Syringomyelie
• Spinale tumoren (spinale tumoren)

Behandeling van ontsteking van het spinnenwebvlies in de hersenen

De behandeling van arachnoïditis richt zich voornamelijk op symptoombestrijding en ondersteuning. De opties zijn:

• Pijnstillers, vaak in combinatie met ontstekingsremmers
• Fysiotherapie en lichaamsbeweging om de mobiliteit te behouden en de spierkracht te verbeteren
• Psychotherapie om te helpen omgaan met de emotionele impact van de ziekte
• Chirurgie wordt over het algemeen afgeraden, omdat de resultaten vaak teleurstellend zijn en alleen tijdelijke verlichting bieden
• Innovatieve behandelingen, zoals neuromodulatie, worden onderzocht maar zijn nog niet wijdverspreid in gebruik

Prognose: de onvoorspelbaarheid van arachnoïditis

De prognose voor patiënten met arachnoïditis blijft moeilijk voorspelbaar. Ondanks behandeling blijft chronische pijn vaak aanwezig, en de neurologische problemen verbeteren meestal niet significant. Chirurgische ingrepen bieden slechts tijdelijke verlichting, en veel patiënten ervaren een aanzienlijke daling in hun kwaliteit van leven. Het merendeel van de patiënten is niet in staat om te werken, wat een zware impact heeft op hun psychosociale welzijn. Anno augustus 2024 blijft onderzoek naar betere behandelingsmethoden noodzakelijk om de vooruitzichten voor deze patiënten te verbeteren.

Complicaties van arachnoïditis

Arachnoïditis kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder:

• Chronische pijnsyndromen die moeilijk te behandelen zijn
• Progressieve neurologische uitval, mogelijk leidend tot permanente invaliditeit
• Verminderde mobiliteit en kwaliteit van leven
• Psychosociale gevolgen, zoals depressie en angst door het chronische karakter van de aandoening
• Verhoogd risico op secundaire infecties of complicaties door immobiliteit

Preventie van arachnoïditis

Preventie van arachnoïditis richt zich op het minimaliseren van risicofactoren:

• Voorkomen van ruggenmergtrauma's door veiligheid bij fysieke activiteiten en het gebruik van beschermende uitrusting
• Zorgvuldig gebruik van medische procedures die de wervelkolom kunnen irriteren, zoals ruggenprikken en myelografie
• Tijdige behandeling van infecties die de wervelkolom kunnen beïnvloeden
• Gezonde levensstijl om het immuunsysteem te versterken en infecties te voorkomen

Lees verder

• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn
• Encefalitis: Ontsteking van hersenen (hersenontsteking)
• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug