Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Bij een spinale tumor groeit een massa (cellen) in of rondom het ruggenmerg. Dit kan zowel intramedullair (beginnende in het ruggenmerg zelf) als extramedullair (ontwikkelend buiten het ruggenmerg) zijn. Goedaardige tumoren groeien doorgaans traag, terwijl kwaadaardige tumoren vaak snel groeien. Symptomen kunnen ernstige rugpijn, neurologische problemen en verlammingsverschijnselen omvatten. Behandelopties omvatten chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en/of andere medicijnen, afhankelijk van het type en de locatie van de tumor.

• Synoniemen spinale tumor
• Epidemiologie van spinale tumoren
• Soorten tumoren
• Mechanisme
• Oorzaken van spinale tumoren
• Genetische factoren
• Immuundeficiëntie
• Ziekte van Von Hippel-Lindau
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Rugpijn, spierproblemen en verlamming
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van een spinale tumor
• Complicaties
• Preventie van spinale tumoren
• Praktische tips voor het omgaan met spinale tumoren in het ruggenmerg: symptomen en behandeling
• Herken symptomen en zoek tijdig medische hulp
• Volg het voorgeschreven behandelplan en behandelopties
• Pas je levensstijl aan om pijn en vermoeidheid te beheersen
• Gebruik hulpmiddelen voor mobiliteit en comfort
• Neem je gezondheid serieus en blijf je behandelteam raadplegen
• Ondersteuning bij emotionele en psychologische impact
• Wees geduldig en geef jezelf de tijd om te herstellen

Synoniemen spinale tumor

Een spinale tumor staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Ruggenmergtumor
• Tumor van het ruggenmerg

Epidemiologie van spinale tumoren

Incidentie van spinale tumoren in het ruggenmerg
Spinale tumoren in het ruggenmerg zijn zeldzaam en maken slechts een klein percentage uit van alle tumoren in het centrale zenuwstelsel. Desondanks neemt het aantal diagnoses wereldwijd toe door betere diagnostische technieken en een groeiend bewustzijn onder zorgverleners. Er zijn aanzienlijke geografische en demografische verschillen, waarbij incidentie vaak hoger is in landen met een betere toegang tot gezondheidszorg en geavanceerde beeldvormingstechnologieën.

Verdeling naar type tumor
Ruggenmergtumoren kunnen worden onderverdeeld in intramedullaire en extramedullaire tumoren. Intramedullaire tumoren, die binnen het ruggenmerg zelf ontstaan, komen minder vaak voor dan extramedullaire tumoren, die buiten het ruggenmerg ontstaan maar druk uitoefenen op het ruggenmerg. Patiënten met een voorgeschiedenis van enige vorm van kanker lopen een verhoogd risico op deze secundaire tumoren.

Soorten tumoren

Spinale tumoren kunnen worden ingedeeld op basis van hun oorsprong en locatie:

• Leukemie, lymfoom, en myeloom kunnen in het ruggenmerg optreden.
• Meestal zijn ependymomen en andere gliomen betrokken, die uitgaan van glia- of steuncellen van het ruggenmerg.
• Tumoren die ontstaan in het wervelkolomweefsel worden primaire spinale tumoren genoemd.

Secundaire spinale tumoren ontstaan wanneer tumoren vanuit andere lichaamsdelen uitzaaien naar de wervelkolom, zoals uit de borst, prostaat, longen en andere organen.

Mechanisme

Pathofysiologie van spinale tumoren
Spinale tumoren verstoren de normale werking van het ruggenmerg door directe compressie van het zenuwweefsel. Door de beperkte ruimte in de wervelkolom kunnen zelfs kleine tumoren al aanzienlijke neurologische symptomen veroorzaken. Tumoren die groeien in de ruimte rond het ruggenmerg kunnen druk uitoefenen, wat leidt tot een verminderd functioneren van zenuwen en mogelijk zelfs permanente schade als de druk niet tijdig wordt verlicht.

Intramedullaire tumoren
Intramedullaire tumoren, zoals astrocytomen en ependymomen, ontstaan binnen het ruggenmergweefsel en zijn vaak gelokaliseerd in de cervicale of thoracale gebieden. Deze tumoren veroorzaken symptomen door hun groei en verstoren de zenuwfunctie direct, wat kan leiden tot pijn, zwakte en verlies van gevoeligheid.

Extramedullaire tumoren
Extramedullaire tumoren ontstaan buiten het ruggenmerg maar kunnen druk uitoefenen op het zenuwweefsel. Men denkt dat dit type tumor zich ontwikkelt vanuit cellen rond de wervelkolom en het ruggenmerg. Ze groeien vaak langzaam, maar kunnen ernstige neurologische gevolgen hebben door de toenemende druk die ze uitoefenen naarmate ze groter worden.

Oorzaken van spinale tumoren

Genetische factoren

Genetische mutaties spelen een significante rol bij de ontwikkeling van bepaalde soorten spinale tumoren. Een bekend voorbeeld is neurofibromatose type 2, een erfelijke aandoening die de groei van tumoren in het zenuwstelsel bevordert. Dit verhoogt het risico op tumoren zowel in de hersenen als in het ruggenmerg.

Immuundeficiëntie

Patiënten met een zwak immuunsysteem, zoals mensen met HIV/AIDS of degenen die immunosuppressieve therapieën ondergaan, lopen een hoger risico op spinale tumoren. Dit verhoogde risico is deels toe te schrijven aan een verminderde capaciteit van het immuunsysteem om abnormale cellen op te ruimen en groei van tumoren te voorkomen. Personen met een zwak immuunsysteem zijn daarom ook meer vatbaar voor dergelijke tumoren.

Ziekte van Von Hippel-Lindau

Een andere erfelijke factor die het risico op spinale tumoren verhoogt, is de ziekte van Von Hippel-Lindau. Deze genetische aandoening kan leiden tot de vorming van tumoren in verschillende organen, waaronder het ruggenmerg. Patiënten met deze ziekte ontwikkelen vaak tumoren die goedaardig zijn, maar door hun locatie gevaarlijk kunnen zijn.

Risicofactoren

Voorgeschiedenis van kanker
Een persoonlijke of familiegeschiedenis van kanker vormt een risicofactor voor de ontwikkeling van spinale tumoren. Patiënten die eerder kanker hebben gehad, zoals borstkanker of longkanker, kunnen secundaire tumoren in het ruggenmerg ontwikkelen door metastase.

Immuunstatus
Een verminderde immuunstatus door ziekten of behandelingen, zoals chemotherapie, verhoogt het risico op spinale tumoren. Het lichaam van patiënten met een verzwakt immuunsysteem heeft minder capaciteit om zich te verdedigen tegen abnormale celdeling en tumorontwikkeling.

Genetische aandoeningen
Aandoeningen zoals neurofibromatose type 2 en de ziekte van Von Hippel-Lindau zijn bekende risicofactoren voor spinale tumoren. Deze erfelijke aandoeningen verhogen specifiek het risico op tumoren in het centrale zenuwstelsel, waaronder het ruggenmerg.

Risicogroepen

Patiënten met een zwak immuunsysteem
Patiënten met een zwak immuunsysteem, zoals mensen met auto-immuunziekten, HIV/AIDS, of mensen die immunosuppressieve therapieën krijgen, behoren tot de risicogroepen voor spinale tumoren. Een verminderd vermogen om tumorcellen op tijd te identificeren en op te ruimen draagt bij aan dit verhoogde risico.

Patiënten met erfelijke aandoeningen
Personen met erfelijke aandoeningen zoals neurofibromatose type 2 en de ziekte van Von Hippel-Lindau hebben een verhoogde kans op spinale tumoren. Deze genetische aandoeningen zijn vaak betrokken bij de abnormale groei van cellen in het zenuwstelsel.

Ouderen
Ouderen lopen een hoger risico op spinale tumoren, deels door leeftijdsgebonden veranderingen in het lichaam en een verminderd immuunsysteem. Daarnaast neemt de kans op eerdere blootstelling aan schadelijke stoffen toe, evenals de kans op degeneratieve processen die tumorvorming kunnen beïnvloeden.

Symptomen: Rugpijn, spierproblemen en verlamming

Afhankelijk van de tumorsoort
De symptomen van spinale tumoren variëren afhankelijk van de tumorlocatie, het type tumor en de algemene gezondheid van de patiënt. Metastatische tumoren groeien vaak snel, terwijl primaire tumoren meestal langzaam groeien, soms over weken tot jaren. Tumoren in het ruggenmerg veroorzaken vaak symptomen die zich verspreiden over grote delen van het lichaam. Tumoren buiten het ruggenmerg veroorzaken pas na lange tijd zenuwbeschadiging. Groeiende tumoren kunnen druk uitoefenen op het ruggenmerg of de zenuwwortels, wat kan leiden tot blijvende schade.

Rugpijn, neurologische problemen en verlamming
De symptomen kunnen omvatten:

• Abnormale gevoelens of verlies van gevoel, vooral in de benen (bijvoorbeeld in de knie of enkel, met of zonder stekende pijn).
• Incontinentie voor urine (urine-incontinentie) en ontlasting (fecale incontinentie).
• Koud gevoel in de benen, koele vingers, handen of andere lichaamsdelen.
• Ernstige pijn in de middenrug of onderrug (lage rugpijn) en rugstijfheid, die verergert bij liggen of bij overbelasting zoals hoesten of niezen.
• Mogelijke uitstraling van pijn naar de heupen of benen.
• Spiercontracties, samentrekkingen of spasmen (fasciculaties).
• Verlies van spierfunctie en progressieve spierzwakte (verminderde kracht), wat kan leiden tot een verhoogd risico op vallen en ataxie (coördinatiestoornissen).

Alarmsymptomen

Pijn in de rug of nek
Pijn in de rug of nek is vaak het eerste symptoom van een spinale tumor. Deze pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan toenemen in intensiteit na verloop van tijd. Pijn die 's nachts erger wordt en niet verbetert met rust kan een alarmsymptoom zijn.

Sensorische veranderingen
Sensorische veranderingen, zoals gevoelloosheid, tintelingen of een brandend gevoel in de ledematen, kunnen wijzen op een spinale tumor. Deze symptomen treden op doordat de tumor druk uitoefent op zenuwen in het ruggenmerg en kunnen zich verergeren naarmate de tumor groeit.

Progressieve spierzwakte
Bij spinale tumoren kan er progressieve spierzwakte optreden in de armen of benen. Dit kan leiden tot een verminderde mobiliteit en moeite met dagelijkse activiteiten. Spierzwakte die progressief erger wordt, is een alarmsymptoom en vereist directe opvolging.

Incontinentie
Verlies van controle over blaas- en darmfuncties kan wijzen op een tumor die druk uitoefent op het ruggenmerg in het lumbale gebied. Dit symptoom is een alarmsymptoom en vereist snelle medische controle, omdat de schade mogelijk onomkeerbaar is als er niet tijdig wordt ingegrepen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts voert een neurologisch onderzoek uit om de locatie van de tumor te bepalen. Dit omvat het beoordelen van abnormale reflexen, gevoeligheid in de rug, spierzwakte en verhoogde spierspanning (spasticiteit). Ook kan er verlies van pijn- en temperatuurgevoel worden vastgesteld.

Diagnostisch onderzoek
Aanvullende diagnostische onderzoeken zijn noodzakelijk, waaronder:

• Biopsie van het ruggenmerg om weefselmonsters te verkrijgen voor laboratoriumonderzoek.
• Myelografie: een röntgencontrastonderzoek van het ruggenmerg.
• Röntgenfoto's (MRI-scan) en CT-scan van het ruggenmerg voor gedetailleerde beeldvorming.

Behandeling

Na de diagnose is snelle behandeling cruciaal om blijvend letsel te voorkomen. Behandelopties omvatten:

• Corticosteroïden om ontsteking en zwelling rond het ruggenmerg te verminderen.
• Chirurgische ingreep: een spoedoperatie kan nodig zijn om druk op het ruggenmerg te verlichten. Sommige tumoren kunnen volledig worden verwijderd, terwijl bij anderen slechts een deel van de tumor kan worden verwijderd om de druk te verlichten.
• Radiotherapie, al dan niet gecombineerd met chirurgie, kan een effectieve behandelingsoptie zijn.
• Chemotherapie kan worden overwogen afhankelijk van het type tumor.
• Fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van spierkracht en functionele onafhankelijkheid van de patiënt.

Prognose van een spinale tumor

De prognose hangt af van het type en de uitgebreidheid van de tumor. Vroege diagnose en behandeling verbeteren doorgaans de prognose, verminderen morbiditeit en mortaliteit. Zenuwbeschadiging kan vaak blijvend zijn, zelfs na behandeling.

Complicaties

Mogelijke complicaties van spinale tumoren zijn onder andere:

• Neurogene blaas (plasproblemen door zenuwschade).
• Incontinentie voor urine en ontlasting.
• Blijvende zenuwschade.
• Levensbedreigende ruggenmergcompressie.
• Verlies van gevoel en verlamming.

Preventie van spinale tumoren

Preventie van spinale tumoren richt zich voornamelijk op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde levensstijl. Hoewel er geen gegarandeerde manier is om spinale tumoren te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico te verlagen:

Gezonde levensstijl

• Voeding: Eet een evenwichtig voedingspatroon rijk aan groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten. Vermijd overmatige inname van bewerkte voedingsmiddelen en suikers, wat kan bijdragen aan algemene gezondheid en mogelijk het risico op kanker vermindert.
• Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging kan bijdragen aan een gezond gewicht en een goed functioneren van het immuunsysteem, wat mogelijk helpt om het risico op kanker te verlagen.

Vermijden van risicofactoren

• Roken: Vermijd roken en blootstelling aan tabaksrook, omdat roken een risicofactor kan zijn voor verschillende soorten kanker.
• Alcoholconsumptie: Beperk alcoholconsumptie, aangezien overmatig alcoholgebruik is gekoppeld aan een verhoogd risico op verschillende kankers.

Medische controle en erfelijke aandoeningen

• Regelmatige medische controles: Voor mensen met een verhoogd risico of familiegeschiedenis van kanker, kunnen regelmatige medische controles en screenings helpen bij vroege detectie en behandeling van eventuele afwijkingen.
• Erfelijke aanleg: Personen met een familiegeschiedenis van genetische aandoeningen zoals neurofibromatose type 2 of de ziekte van Von Hippel-Lindau kunnen baat hebben bij genetische expertise en periodieke screening om vroegtijdige tekenen van tumoren op te sporen.

Veiligheid bij werk en omgeving
Zorg voor veilige werkomstandigheden en gebruik beschermende uitrusting indien blootstelling aan schadelijke stoffen of straling een risico vormt, hoewel de relatie met spinale tumoren minder goed is gedocumenteerd.

Hoewel deze maatregelen niet alle gevallen van spinale tumoren kunnen voorkomen, kunnen ze bijdragen aan een algemeen betere gezondheid en mogelijk het risico verlagen.

Praktische tips voor het omgaan met spinale tumoren in het ruggenmerg: symptomen en behandeling

Spinale tumoren, die zich ontwikkelen in of rondom het ruggenmerg, kunnen zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Ze kunnen verschillende symptomen veroorzaken, afhankelijk van hun locatie en grootte, zoals pijn, gevoelloosheid, spierzwakte of zelfs verlamming. Het is essentieel om spinale tumoren snel te herkennen en een behandelplan te volgen om de verdere progressie van de ziekte te beheersen. Hieronder staan enkele praktische tips voor het omgaan met spinale tumoren, zowel voor de patiënt als voor hun omgeving.

Herken symptomen en zoek tijdig medische hulp

Spinale tumoren kunnen variëren in symptomen, afhankelijk van hun grootte, type en de plaats waar ze zich bevinden. Veel voorkomende symptomen zijn rugpijn die niet verdwijnt, gevoelloosheid of tintelingen in de armen of benen, spierzwakte, en verlies van controle over de blaas of darmen. In ernstige gevallen kan er zelfs sprake zijn van verlamming.

Als je één of meer van deze symptomen ervaart, is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen. Vroege diagnose kan helpen bij het plannen van een effectievere behandeling. Laat je arts weten welke symptomen je ervaart, zodat zij de juiste diagnostische tests kunnen uitvoeren, zoals beeldvorming (bijvoorbeeld MRI of CT-scan) om te bepalen of er een tumor aanwezig is.

Volg het voorgeschreven behandelplan en behandelopties

De behandeling van spinale tumoren is afhankelijk van het type tumor, de grootte, en de locatie. Behandelopties kunnen onder meer chirurgische ingrepen, bestraling, en chemotherapie omvatten. De meeste spinale tumoren vereisen een chirurgische ingreep om de tumor te verwijderen of te verkleinen. In sommige gevallen kan bestraling worden gebruikt om de tumor te behandelen, vooral als chirurgie niet mogelijk is.

Als je geopereerd wordt, is het belangrijk om het herstelproces goed te volgen. Dit kan fysiotherapie omvatten om de mobiliteit en functie van je lichaam te herstellen, vooral als de tumor zich in de buurt van zenuwen bevond. Je arts zal je begeleiden bij het herstellen van de functie van je ruggenmerg en het verbeteren van je levenskwaliteit.

Pas je levensstijl aan om pijn en vermoeidheid te beheersen

Pijn en vermoeidheid zijn veel voorkomende bijwerkingen van spinale tumoren en hun behandeling. Het kan nuttig zijn om je dagelijkse activiteiten aan te passen om pijn te beheersen en overmatige vermoeidheid te voorkomen. Zorg ervoor dat je een evenwichtig voedingspatroon volgt en voldoende rust krijgt om je energieniveau te behouden.

Als je veel last hebt van pijn, kan je arts pijnstillers voorschrijven, zoals NSAID’s of opiaten, of mogelijk spierontspanners of antidepressiva voor neuropathische pijn. Er zijn ook alternatieve therapieën zoals acupunctuur, massage of fysiotherapie die de pijn kunnen helpen verlichten. Zorg ervoor dat je altijd overlegt met je arts voordat je nieuwe behandelingsmethoden probeert.

Gebruik hulpmiddelen voor mobiliteit en comfort

Afhankelijk van de ernst van je symptomen en de behandeling die je ondergaat, kan het nodig zijn om hulpmiddelen te gebruiken om je mobiliteit te verbeteren en jezelf te ondersteunen bij dagelijkse taken. Bijvoorbeeld, als je moeite hebt met lopen of staan, kunnen hulpmiddelen zoals een rolstoel, wandelstok, of looprek nuttig zijn.

Als je rugpijn hebt of beperkt bent in je bewegingen, kan een speciaal matras of kussen helpen om je comfort te vergroten en de druk op je rug te verlichten. Je arts of fysiotherapeut kan je adviseren over de beste hulpmiddelen voor jouw situatie.

Neem je gezondheid serieus en blijf je behandelteam raadplegen

Het is essentieel om je gezondheid serieus te nemen en de aanwijzingen van je arts nauwgezet op te volgen. Dit kan onder meer het nemen van medicijnen, het volgen van fysiotherapie, en het bijwonen van vervolgafspraken omvatten. Vervolgbezoeken helpen om te controleren of de tumor niet is teruggekomen of zich verder heeft verspreid. Zorg ervoor dat je openlijk communiceert over je symptomen of zorgen, zodat je arts je behandeling en zorg kan aanpassen indien nodig.

Daarnaast kan je arts andere specialistische zorg aanbevelen, zoals een neuroloog of een oncoloog, afhankelijk van de aard van de tumor. Regelmatige controles kunnen helpen om mogelijke complicaties vroegtijdig op te sporen.

Ondersteuning bij emotionele en psychologische impact

Het omgaan met een diagnose van spinale tumoren kan emotioneel belastend zijn, vooral als de ziekte zich verspreidt of moeilijk te behandelen is. Het kan gevoelens van angst, depressie en onzekerheid veroorzaken. Het is belangrijk om psychologische ondersteuning te zoeken als je merkt dat je moeite hebt om met de emotionele impact van de ziekte om te gaan.

Gesprekken met een psycholoog, therapieën zoals cognitieve gedragstherapie, of steungroepen voor mensen met kanker of ruggenmergaandoeningen kunnen helpen om je emoties te verwerken en je mentale gezondheid te behouden. Het kan ook nuttig zijn om je vrienden, familie, en dierbaren te betrekken bij je zorgproces, zodat zij je kunnen ondersteunen.

Wees geduldig en geef jezelf de tijd om te herstellen

Herstellen van spinale tumoren en de behandelingen ervan kan tijd kosten. Het is belangrijk om geduldig te zijn met je lichaam en te begrijpen dat het herstelproces voor elke persoon anders is. Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt en je lichaam de tijd geeft die het nodig heeft om te genezen.

Fysiotherapie kan je helpen om de mobiliteit en spierkracht die verloren zijn gegaan door de tumor of de behandeling te herstellen. Zorg ervoor dat je regelmatig oefent, zoals je arts of fysiotherapeut aanbeveelt, en wees voorzichtig om overbelasting te voorkomen.

Door deze praktische tips te volgen en samen te werken met je zorgteam, kun je de impact van spinale tumoren beter beheersen en je kwaliteit van leven verbeteren. Het belangrijkste is om goed voor jezelf te zorgen, zowel fysiek als emotioneel, en hulp in te schakelen wanneer dat nodig is.

Lees verder

• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte
• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn