Menstruele migraine: Hoofdpijn in/rond de menstruatieperiode

Veel vrouwen denken dat de hoofdpijn die ze rond en tijdens de menstruatie hebben gewoon bij de menstruatie zelf hoort. Ze vinden het vervelend, maar vermoeden dat dit een familietrekje is, zeggen dat er niks aan te doen valt, en wachten vervolgens tot de overgang wanneer ze er sowieso geen last meer van hebben. Wanneer dit echter bij bijna elke menstruatie optreedt, is er mogelijk sprake van menstruele migraine (ook wel hormonale migraine genoemd). Dit is een soort hoofdpijn die veelal wel degelijk goed te behandelen is. Soms neemt de migraine tijdens de overgang zelfs in hevigheid toe. Daarom is het belangrijk om tijdig hulp te gaan zoeken.

• Epidemiologie menstruele migraine
• Oorzaken hoofdpijn in en rond de menstruatieperiode
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Deskundig advies

Epidemiologie menstruele migraine

Ongeveer één op de tien vrouwen heeft last van menstruele hoofdpijn; dit zijn naar schatting maandelijks 310.000 vrouwen in Nederland. Bij meer dan de helft van de vrouwelijke migrainepatiënten is de menstruatie een belangrijke uitlokkende factor voor een migraineaanval.

Oorzaken hoofdpijn in en rond de menstruatieperiode

Menstruele migraine kent een aantal oorzaken:

• De productie van prostaglandines tijdens de eerste dagen van de menstruatie
• Een anticonceptiepil met een hoge dosis oestrogenen
• Een combinatiepil is een mogelijke risicofactor: In de pilvrije week treedt dan namelijk menstruele migraine op
• Een plotse en sterke daling van de oestrogeenconcentratie in het bloed vlak voor en tijdens de menstruatie

Risicofactoren

Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er ook enkele risicofactoren die menstruele migraine kunnen beïnvloeden:

• Familiegeschiedenis van migraine
• Voorgeschiedenis van migraine zonder menstruatiegerelateerde uitlokkende factoren
• Overmatig gebruik van cafeïne of alcohol
• Stress en vermoeidheid kunnen de frequentie en ernst van de aanvallen verergeren

Symptomen

Veel heftiger

Menstruele migraine is vaak veel heftiger dan gewone migraine. Menstruele migraine duurt langer, geeft veel meer klachten dan misselijkheid en braken en tevens is deze vaak veel moeilijker te behandelen door de arts.

Klachten

Vrouwen vertonen volgende symptomen in meerdere of mindere mate bij (bijna) elke menstruatie:

• Continu heftige, bonzende hoofdpijn die eenzijdig en soms tweezijdig aanwezig is.
• Een onbehandelde aanval duurt 4-72 uur.
• Heel erg beroerd: misselijk, overgeven, duizeligheidsklachten, concentratieproblemen.
• Hoofdpijn die toeneemt bij lichamelijke inspanning.
• Het dagelijks leven wordt belemmerd door de migraineaanvallen.
• Overgevoelig voor licht (medische term is "fotofobie") en/of geluid: Patiënten verkiezen een stille, donkere ruimte waar ze geen last hebben van geluid en licht.

Periode

De aanval begint twee dagen voor de menstruatie tot twee dagen daarna. Dit is per vrouw wel verschillend. Zo start de aanval bij sommige dames drie dagen voor de menstruatie, terwijl dat bij anderen zelfs oploopt tot vijf à zeven dagen.

Geen aura's

Bij menstruele migraine komen in tegenstelling tot gewone migraine geen aura-verschijnselen voor (gezichtsverlies, lichtflitsen (fotopsie), doof gevoel rond de mond, tintelingen, …).

Alarmsymptomen

Bij menstruele migraine kunnen de volgende alarmsymptomen optreden die indicatief kunnen zijn voor een ernstigere aandoening:

• Een plotselinge verandering in de frequentie of ernst van de migraineaanvallen
• Aanvallen die gepaard gaan met verstoorde spraak of motorische functies
• Nieuwe symptomen die niet eerder zijn ervaren, zoals ernstige visuele of sensorische afwijkingen
• Migraine-aanvallen die niet reageren op gebruikelijke behandelingen of steeds frequenter voorkomen

Diagnose en onderzoeken

Om menstruele migraine te diagnosticeren, voert de arts doorgaans een gedetailleerde anamnese uit en kan aanvullende onderzoeken noodzakelijk zijn:

• Bijhouden van een hoofdpijndagboek door de patiënt om de frequentie en aard van de aanvallen te registreren
• Neurologisch onderzoek om andere mogelijke oorzaken van de hoofdpijn uit te sluiten
• Eventueel aanvullend onderzoek zoals een MRI of CT-scan indien er atypische symptomen aanwezig zijn of de diagnose niet duidelijk is

Behandeling

Menstruele migraine kent twee mogelijke behandelingsopties: de aanvalsbehandeling en de preventieve behandeling. Daarnaast helpen nog andere tips. De patiënt overlegt hiervoor best met een arts.

Aanvalsbehandeling

De arts schrijft meestal triptanen voor, eventueel in combinatie met een antibraakmiddel en gewone pijnstillers. Triptanen zijn specifiek voor een migraineaanval gemaakt en doen de aanval stoppen of maken de aanval minder lang of erg. Menstruele migraine vereist een soort triptanen die langer werkt. Twee soorten triptanen komen hiervoor in aanmerking: Naratriptan en Frovatriptan. De arts kijkt samen met de patiënt welke van deze twee medicijnen het meest effectief is.

Preventieve behandeling

Naast de aanvalsbehandeling zijn er medicijnen die dagelijks te gebruiken zijn. Deze medicijnen hebben als doel om aanvallen te voorkomen en minder heftig te maken. De arts zoekt dan naar een behandeling waarbij het hormoonniveau zo gelijk mogelijk blijft.

Andere tips

• Een acupunctuur volgen
• IJs of pepermuntolie op het voorhoofd en de slaap aanbrengen
• Naar een donkere en stille kamer gaan
• Oestrogeeninjectie om de oestrogeenspiegel te stabiliseren
• Overschakelen naar een pil met een lagere oestrogeendosis

Prognose

De prognose voor vrouwen met menstruele migraine hangt sterk af van de individuele behandeling en management van de aandoening. Bij veel vrouwen kan de frequentie en ernst van de aanvallen verminderd worden door een combinatie van medicatie en levensstijlveranderingen. Voor sommige vrouwen kan de aandoening echter persistente symptomen veroorzaken die lastig te beheren zijn.

Complicaties

Mogelijke complicaties van menstruele migraine kunnen onder andere zijn:

• Chronische migraine met frequente aanvallen die de levenskwaliteit aanzienlijk kunnen beïnvloeden
• Psychologische impact, zoals angst of depressie, als gevolg van de aanhoudende pijn en beperkingen
• Mogelijke interacties met andere gezondheidsproblemen of medicijnen als gevolg van langdurig gebruik van migrainebehandelingen

Preventie

Preventie van menstruele migraine kan omvatten:

• Het identificeren en vermijden van persoonlijke triggers, zoals bepaalde voedingsmiddelen of stress
• Regelmatige lichaamsbeweging en stressbeheer
• Het volgen van een consistent medicatieregime volgens de aanbevelingen van de arts
• Het gebruik van hormoontherapie of andere preventieve medicijnen zoals voorgeschreven door een arts

Deskundig advies

De huisarts is de eerste contactpersoon om menstruele migraine te bespreken. Veelal start hij een behandeling op om de klachten te voorkomen of verminderen. Is dat niet zo, dan is een verwijzing naar een neuroloog of een hoofdpijncentrum nodig. Deze regelt de huisarts voor de patiënt.

Lees verder

• Novasure: Behandeling bij hevige menstruatie en bloedverlies
• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie
• Maandverband: Soorten maandverbanden tijdens menstruatie
• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn