Lumbale spondylose: Veroudering van wervelkolom in onderrug

Lumbale spondylose is een chronische aandoening waarbij de botten van de wervelkolom, met name in de onderrug, slijtage vertonen. Deze degeneratieve aandoening gaat vaak gepaard met symptomen zoals pijn, ochtendstijfheid, spiertrekkingen en zwakte. In de vroege stadia kunnen echter soms geen symptomen merkbaar zijn. Voor het vaststellen van lumbale spondylose zijn verschillende beeldvormende onderzoeken noodzakelijk. Er zijn diverse behandelingsopties beschikbaar, waarbij het verlichten van de pijn een belangrijk doel is. Hoewel de ziekte langzaam progressief is, zijn de vooruitzichten voor behandelde patiënten doorgaans goed.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van lumbale spondylose
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Ochtendstijfheid en pijn in de onderrug
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lumbale spondylose
• Prognose van lumbale spondylose
• Complicaties van lumbale spondylose
• Preventie van lumbale spondylose

Epidemiologie

Lumbale spondylose is een degeneratieve aandoening van de lumbale wervelkolom, gekarakteriseerd door slijtage van de tussenwervelschijven en de wervellichamen. Het komt vaak voor bij ouderen, maar kan ook jongere volwassenen treffen, vooral diegenen met bepaalde risicofactoren. De epidemiologie van lumbale spondylose is belangrijk voor het begrijpen van de prevalentie, de risicogroepen en de impact van deze aandoening op de gezondheid en het dagelijks leven.

Prevalentie

Lumbale spondylose is een van de meest voorkomende degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom. Studies tonen aan dat bijna 80% van de volwassenen boven de 50 jaar tekenen van lumbale spondylose vertonen, hoewel veel gevallen asymptomatisch zijn. De prevalentie neemt toe met de leeftijd, en meer dan 90% van de ouderen boven de 70 jaar heeft op de één of andere manier lumbale spondylose. Er is echter een significante variatie in de prevalentie afhankelijk van de bevolkingsgroep, het geografische gebied en de diagnostische criteria.

Geslacht en leeftijd

Hoewel lumbale spondylose vaker voorkomt bij ouderen, zijn mannen en vrouwen in gelijke mate getroffen door de aandoening. Echter, de symptomen van lumbale spondylose beginnen vaak later in het leven voor vrouwen dan voor mannen, mogelijk door hormonale invloeden zoals de menopauze, die invloed hebben op de gezondheid van de botten en gewrichten. De meeste gevallen van lumbale spondylose worden pas klinisch merkbaar wanneer de persoon de 50-jarige leeftijd bereikt, waarbij de degeneratie van de tussenwervelschijven en de veroudering van de wervellichamen zichtbaar wordt.

Geografische variaties

Er zijn variaties in de prevalentie van lumbale spondylose op basis van geografische en etnische factoren. In westerse landen, zoals de Verenigde Staten en Europa, komt lumbale spondylose vaker voor, mogelijk door een combinatie van levensstijl, voeding, zittend werk en genetische predisposities. In sommige Aziatische landen komt lumbale spondylose ook voor, hoewel de prevalentie lager is, mogelijk vanwege genetische factoren en verschillende gewoonten in lichaamsbeweging en werk.

Mechanisme

Lumbale spondylose is een degeneratief proces dat zich ontwikkelt als gevolg van veroudering en slijtage van de wervelkolom. Het mechanisme omvat de beschadiging van de tussenwervelschijven, de facetgewrichten, de wervellichamen en de omliggende weefsels. Dit proces kan leiden tot pijn, stijfheid en verminderde mobiliteit, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Degeneratie van de tussenwervelschijven

De tussenwervelschijven spelen een cruciale rol in het opvangen van schokken en het vergemakkelijken van de beweging van de wervelkolom. Naarmate een persoon ouder wordt, verliest het weefsel in de tussenwervelschijven zijn elasticiteit en hydratatie, wat resulteert in hun degeneratie. Dit kan leiden tot het inzakken van de schijven, waardoor de afstand tussen de wervels afneemt. In sommige gevallen kunnen de schijven zelfs uitpuilen of scheuren, wat druk uitoefent op nabijgelegen zenuwen en pijn veroorzaakt.

Facetgewrichten en artrose

De facetgewrichten in de wervelkolom helpen bij de beweging en stabiliteit van de rug. Bij lumbale spondylose kunnen deze gewrichten slijten, wat leidt tot artrose. Artrose van de facetgewrichten veroorzaakt ontsteking, pijn en stijfheid, en kan ook leiden tot beknelling van zenuwen, wat resulteert in uitstralende pijn of gevoelloosheid in de benen (radiculopathie).

Veranderingen in de wervellichamen

In sommige gevallen van lumbale spondylose worden er osteofyten (botsporen) gevormd op de wervellichamen. Deze botgroei is een poging van het lichaam om stabiliteit te creëren in de gewrichten die door degeneratie zijn aangetast. Osteofyten kunnen echter zenuwen beknellen of de beweeglijkheid van de wervelkolom verder beperken.

Oorzaken van lumbale spondylose

De onderrug bestaat uit wervels met daartussen schijfvormige structuren, de tussenwervelschijven. Deze structuren zorgen voor flexibiliteit en absorberen de op de wervel uitgeoefende druk en belasting. Na verloop van tijd slijt de tussenwervelschijf, waardoor deze minder elastisch wordt. Het lichaam probeert deze slijtage te compenseren door nieuw botweefsel te vormen, wat kan leiden tot de vorming van uitsteeksels (osteofyten) die op zenuwbanen drukken. Dit kan resulteren in schade aan de wervels of zelfs scheuren. Hoewel veroudering de belangrijkste oorzaak is, zijn er ook andere risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van lumbale spondylose.

Abnormale rugbewegingen

Intense fysieke activiteiten zoals bepaalde sporten of langdurig tillen kunnen de rug overbelasten, wat kan leiden tot verwondingen en versnelling van slijtage aan de wervels.

Genetica

Genetische factoren spelen ook een rol bij de ontwikkeling van lumbale spondylose. Personen met een erfelijke aanleg voor zwakke botten en ligamenten lopen een verhoogd risico op rugproblemen.

Langdurig zitten

Langdurig zitten, vooral in een slechte houding, verhoogt de druk op de tussenwervelschijven en kan bijdragen aan de ontwikkeling van spondylose.

Levensstijl

Vocht in de geleiachtige kern van de tussenwervelschijven is cruciaal voor het opvangen van druk en belasting. Roken vermindert de hoeveelheid vocht in deze schijven, wat kan leiden tot sneller slijtage en rugklachten. Roken is daarom een risicofactor voor het ontwikkelen van lumbale spondylose.

Obesitas
Overgewicht legt extra belasting op de gewrichten van de onderrug, wat kan leiden tot versnelde slijtage van de wervels en de ontwikkeling van lumbale spondylose. Overgewicht verhoogt het risico aanzienlijk.

Veroudering

De veroudering van de wervelkolom leidt tot veranderingen in de botstructuren en andere problemen. Vanaf ongeveer veertigjarige leeftijd neemt het risico op lumbale spondylose toe, omdat de slijtage aan de tussenwervelschijven en wervels verergert.

Voorafgaand letsel

Individuen met een voorgeschiedenis van rugletsel lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van lumbale spondylose. Eerdere blessures kunnen bijdragen aan versnelde slijtage van de wervelkolom.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan het ontwikkelen van lumbale spondylose. Hoewel leeftijd een belangrijke factor is, zijn er andere genetische, omgevings- en levensstijlfactoren die het risico kunnen verhogen.

Leeftijd

Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor lumbale spondylose. Naarmate het lichaam ouder wordt, ondergaat het een aantal degeneratieve veranderingen, zoals het verzwakken van de spieren, het verlies van de elasticiteit van de tussenwervelschijven en het slijten van de gewrichten. Deze veranderingen dragen allemaal bij aan de ontwikkeling van lumbale spondylose. Personen boven de 50 jaar hebben een aanzienlijk hoger risico om symptomen van lumbale spondylose te ervaren.

Erfelijkheid en genetica

Genetische factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van lumbale spondylose. Onderzoek heeft aangetoond dat familieleden van patiënten met lumbale spondylose een verhoogd risico hebben om de aandoening zelf te ontwikkelen. Er is mogelijk een genetische aanleg die de slijtage van de wervelkolom versnelt, hoewel de specifieke genen die hierbij betrokken zijn nog niet volledig zijn geïdentificeerd.

Ernstige fysieke belasting en werkgerelateerde factoren

Beroepen die langdurig tillen, draaien of bukken vereisen, kunnen de wervelkolom overbelasten en het risico op lumbale spondylose verhogen. Werknemers in beroepen zoals bouwvakkers, verzorgers, vrachtwagenchauffeurs en medewerkers in magazijnen hebben een groter risico door de hoge fysieke belasting op de onderrug.

Roken

Roken heeft een negatieve invloed op de gezondheid van de tussenwervelschijven. Het vermindert de bloedtoevoer naar de schijven, wat hun vermogen om zich te herstellen en te regenereren beïnvloedt. Roken verhoogt ook de kans op botverlies en verslechtering van de wervelkolom, wat het risico op lumbale spondylose vergroot.

Risicogroepen

De risicogroepen voor lumbale spondylose bestaan uit verschillende patiëntengroepen die een verhoogd risico hebben op de aandoening, gebaseerd op genetische, omgevings- en levensstijlfactoren.

Ouderen

Ouderen vormen een risicogroep voor lumbale spondylose, aangezien veroudering de degeneratie van de tussenwervelschijven en de gewrichten versnelt. De symptomen beginnen vaak rond de leeftijd van 50 jaar, maar de ernst van de aandoening neemt toe met de leeftijd.

Patiënten met overgewicht

Patiënten met overgewicht hebben een verhoogd risico op lumbale spondylose door de extra belasting die dit gewicht op de wervelkolom legt. Het gewicht trekt de wervels naar beneden, waardoor de tussenwervelschijven sneller kunnen slijten en de wervelkolom minder stabiel wordt.

Patiënten met een voorgeschiedenis van rugklachten

Patiënten die eerder rugblessures of -klachten hebben gehad, hebben een verhoogd risico om lumbale spondylose te ontwikkelen. De schade die door eerdere blessures wordt veroorzaakt, kan leiden tot extra slijtage van de wervelkolom en de tussenwervelschijven.

Symptomen: Ochtendstijfheid en pijn in de onderrug

Bij ongeveer een derde van de patiënten met lumbale spondylose zijn er aanvankelijk geen symptomen. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze mild tot ernstig zijn en omvatten zij vaak:

• Gelokaliseerde pijn (in de onderrug, billen, en achterkant van de bovenbenen)
• Misvorming van de onderrug
• Pijn na langdurig zitten
• Spiertrekkingen
• Stijfheid in de onderrug
• Tintelingen en gevoelloosheid in de ledematen
• Verergering van pijn na herhaaldelijk bewegen
• Verminderd bewegingsbereik en problemen met lopen
• Zwakte in de getroffen ledematen door mogelijke zenuwbeknelling

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van lumbale spondylose kunnen wijzen op een verergering van de aandoening of op complicaties, zoals zenuwcompressie. Patiënten moeten zich bewust zijn van deze symptomen, zodat zij tijdig medische hulp kunnen zoeken.

Pijn die uitstraalt naar de benen

Pijn die uitstraalt naar de benen, ook wel sciatica genoemd, kan een alarmsymptoom zijn van lumbale spondylose. Dit kan optreden wanneer de degeneratie van de tussenwervelschijven of de wervellichaamdegeneratie zenuwen in de onderrug beknelt, wat leidt tot uitstralende pijn, gevoelloosheid of tintelingen in de benen.

Progressieve zwakte in de benen

Progressieve zwakte in de benen, vooral in combinatie met rugpijn, kan wijzen op ernstige zenuwcompressie. Dit is een signaal van mogelijke zenuwbeschadiging die medische interventie vereist.

Incontinentie van blaas of darmen

In zeldzame gevallen kan lumbale spondylose leiden tot cauda equina-syndroom, een medische noodsituatie die zenuwen in de onderrug aantast. Dit kan resulteren in incontinentie van de blaas of darmen, wat onmiddellijke medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van lumbale spondylose begint met het verzamelen van informatie over de symptomen en het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek. De arts controleert het bewegingsbereik, oefent druk uit op het aangetaste gebied en beoordeelt de pijnreacties. Een neurologisch onderzoek is ook noodzakelijk om de functie van de zenuwen, spierkracht en reflexen te evalueren. Verdere beeldvormende onderzoeken zijn essentieel voor een definitieve diagnose. De volgende onderzoeken kunnen nuttig zijn:

• CT-scan: Biedt gedetailleerde beelden en kan een vernauwing van het wervelkanaal identificeren indien aanwezig.
• MRI-scan: Verleent meer details dan een CT-scan en röntgenfoto, ideaal voor het visualiseren van de tussenwervelschijven en het detecteren van hernia's.
• Röntgenfoto: Toont osteofyten (benige uitsteeksels) op de wervellichamen, verdikking van de facetgewrichten en vernauwing van de ruimtes tussen de tussenwervelschijven.
• SPECT: Een SPECT-botscintigrafie kan helpen bij het verder evalueren van spondylolyse en andere botproblemen.

Behandeling van lumbale spondylose

De behandeling van lumbale spondylose richt zich op het verlichten van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij ernstige gevallen, zoals een grote hernia, kan een operatie noodzakelijk zijn. Vaak zijn de symptomen echter relatief mild en kan een combinatie van behandelingen effectief zijn. Dit kan onder andere fysiotherapie, chiropractische zorg, ontstekingsremmende geneesmiddelen en pijnstillers omvatten. Lichte oefeningen zoals yoga of aerobics in het water kunnen ook nuttig zijn. Andere niet-conventionele behandelingen kunnen bestaan uit steroïde-injecties in de onderrug (ruggenprik), osteopathie, manuele therapie en acupunctuur.

Prognose van lumbale spondylose

Dankzij de beschikbare therapieën en behandelingsopties is de kwaliteit van leven voor de meeste patiënten met lumbale spondylose aanzienlijk verbeterd. Hoewel de aandoening progressief is, kunnen de symptomen vaak effectief worden beheerd, waardoor patiënten een goede kwaliteit van leven kunnen behouden.

Complicaties van lumbale spondylose

Lumbale spondylose kan leiden tot verschillende complicaties, vooral als de aandoening niet adequaat wordt beheerd. Enkele mogelijke complicaties zijn:

Nerveuze complicaties:
Slijtage van de wervels en tussenwervelschijven kan leiden tot zenuwcompressie. Dit kan resulteren in symptomen zoals tintelingen, gevoelloosheid, en zwakte in de benen of voeten. In ernstige gevallen kan dit de mobiliteit en dagelijkse activiteiten van de patiënt beïnvloeden.

Scoliose of andere wervelafwijkingen:
Chronische slijtage en afwijkingen in de wervelkolom kunnen leiden tot structurele veranderingen zoals scoliose (zijwaartse kromming van de wervelkolom), wat de symptomen kan verergeren en de functionele capaciteit kan verminderen.

Pijnverergering en functieverlies:
Langdurige of onbehandelde spondylose kan leiden tot ernstige en constante rugpijn. Dit kan de dagelijkse activiteiten en de algemene levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk verminderen. In sommige gevallen kan ook het bewegingsbereik beperkt raken, wat de algehele mobiliteit en zelfstandigheid beïnvloedt.

Verhoogd risico op hernia:
Slijtage van de tussenwervelschijven kan het risico op een hernia verhogen. Een hernia kan verdere zenuwcompressie veroorzaken en leiden tot bijkomende symptomen zoals ernstige pijn en spierzwakte.

Preventie van lumbale spondylose

Hoewel lumbale spondylose een veelvoorkomende aandoening is die vaak geassocieerd wordt met veroudering, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico te verminderen of de progressie van de ziekte te vertragen:

Actieve levensstijl:
Regelmatige lichaamsbeweging helpt de spieren rondom de wervelkolom sterk en flexibel te houden. Dit kan de belasting op de wervels verminderen en de algehele ruggezondheid bevorderen. Oefeningen zoals zwemmen, wandelen, en yoga zijn bijzonder gunstig.

Ergonomische aanpassingen:
Het handhaven van een goede houding tijdens zitten en staan is cruciaal. Het gebruik van ergonomische stoelen en bureaus kan helpen om de belasting op de onderrug te minimaliseren. Ook is het belangrijk om bij het tillen van zware voorwerpen de juiste technieken toe te passen, zoals het buigen van de knieën in plaats van de rug.

Gewichtsbeheersing:
Een gezond gewicht vermindert de belasting op de wervelkolom en kan helpen om de slijtage van de tussenwervelschijven te vertragen. Een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging zijn essentieel voor het behoud van een gezond gewicht.

Roken stoppen:
Roken vermindert de toevoer van voedingsstoffen naar de tussenwervelschijven en versnelt hun slijtage. Het stoppen met roken kan de gezondheid van de wervelkolom verbeteren en het risico op spondylose verlagen.

Regelmatige medische controle:
Voor mensen met risicofactoren of vroege symptomen van spondylose kan regelmatige controle bij een arts helpen om de aandoening vroegtijdig op te sporen en tijdig interventies te bieden om verdere schade te voorkomen

Lees verder

• Ochtendstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten in ochtend
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug